Achenyo Idachaba: How I turned a deadly plant into a thriving business | TED

Çeviri: Nihan Sipahioglu Gözden geçirme: Dilan Timucin

Welcome to Bayeku,

Bayeku'ya hoş geldiniz.

a riverine community in Ikorodu, Lagos --

Ikorodu, Lagos'ta yaşayan bir nehir halkı.

a vivid representation of several riverine communities across Nigeria,

Nijerya boyunca uzanan bir çok nehir

topluluklarının temsili bir örneği.

communities whose waterways have been infested

Öyle ki bu toplumlarin, su

yolları istilacı su bitkisi

by an invasive aquatic weed;

tarafından kuşatılmış.

communities where economic livelihoods have been hampered:

Bu toplumların ekonomik

yaşamları engellenmiş;

fishing, marine transportation

Balıkçılık, şu ulaşımı ve ticaret

and trading;

zarar görmüş.

communities where fish yields have diminished;

Öyle ki, balık alanları ufalmış,

communities where schoolchildren are unable to go to school

çocuklar bazen günlerce bazen de

üst üste haftalarca okula gidemez olmuş.

for days, sometimes weeks, on end.

Who would have thought that this plant

Kim böyle yuvarlak yapraklı, şişik saplı

with round leaves, inflated stems, and showy, lavender flowers

ve gösterişli lavanta çiçekli bir bitkinin

bu topluluklarda bu kadar tahribata sebep

would cause such havoc in these communities.

olabileceğini tahmin edebilirdi.

The plant is known as water hyacinth

Bu bitki sümbül olarak bilinir ve

and its botanical name, Eichhornia crassipes.

botanik adi Eichhornia Crassipestir.

Interestingly, in Nigeria, the plant is also known by other names,

İlginçtir ki, Nijerya'da bu bitki aynı

zamanda tarihi olaylar ve efsanelerden

names associated with historical events,

türemiş adlarla bilinir.

as well as myths.

In some places, the plant is called Babangida.

Bazı yerlerde adi Babangidadir.

When you hear Babangida, you remember the military and military coups.

Babangida,

askeriyeyi ve askeri ihtilali hatırlatır.

And you think: fear, restraint.

Sana, korku ve baskı aşılar.

In parts of Nigeria in the Niger Delta, the plant is also known as Abiola.

Nijerya'nın parçası olan Niger deltasında

bitki Abiola olarak bilinir.

When you hear Abiola, you remember annulled elections

Abiola dendiginde, akla iptal edilen

seçimler gelir ve sen kırılan hayalleri

and you think: dashed hopes.

düşünürsün.

In the southwestern part of Nigeria,

Nijerya'nın güneybatısında, bu bitki

the plant is known as Gbe'borun.

Gbe'borun olarak bilinir.

Gbe'borun is a Yoruba phrase

Gbe'borun bir Yoruba tabiridir.

which translates to "gossip," or "talebearer."

Dedikodu ve laf taşıyıcı anlamına gelir.

When you think of gossip, you think: rapid reproduction, destruction.

Dedikodu dendiğinde, hızla coğalmayı ve

yıkımı düşünürsün.

And in the Igala-speaking part of Nigeria,

Nijerya'nın, Igala dili konuşulan kısmında

the plant is known as A Kp'iye Kp'oma,

bitki, A Kp'iye Kp'oma olarak bilinir ve

And when you hear that, you think of death.

bunu duyduğunda ölümü düşündürür, direkt

It literally translates to "death to mother and child."

tercümesi "anne ve çocuğun ölümüdür".

I personally had my encounter with this plant in the year 2009.

Benim bu bitkiyle karşılaşmam

2009 yılında oldu.

It was shortly after I had relocated from the US to Nigeria.

Amerika'dan, Nijerya'ya taşınmamdan kısa

kısa bir süre sonraydı.

I'd quit my job in corporate America

Amerika'daki işimden ayrılıp,

and decided to take this big leap of faith,

içten yükselen inanç sıçramasını

dinleme kararı alarak

a leap of faith that came out of a deep sense of conviction

Nijerya'da sürdürülebilir kalkınma

that there was a lot of work to do in Nigeria

alanında yapılabilecek çok işin olduğunu

in the area of sustainable development.

düşünmeye başlamıştım.

And so here I was in the year 2009,

Böylece 2009 yılında, daha doğrusu

actually, at the end of 2009,

2009 yılının sonunda, Lagos'ta Üçüncü

in Lagos on the Third Mainland Bridge.

Ana Köprünün üzerindeydim.

And I looked to my left and saw this very arresting image.

Soluma baktım ve çok dikkat çekici bir

manzarayla karşılaştım.

It was an image of fishing boats

Bu balıkçı botlarına dolaşmış

that had been hemmed in by dense mats of water hyacinth.

çok yoğun su sümbülü tabakalarıydı.

And I was really pained by what I saw

Bu görüntü bana çok acı vermişti çünkü

because I thought to myself,

kendi kendime, bu perişan halkın her gün

"These poor fisherfolk,

how are they going to go about their daily activities

karşılaştığı kısıtlamayla nasıl yaşamaya

çalıştığını düşündüm.

with these restrictions."

"Daha iyi bir yol olmalı." dedim.

And then I thought, "There's got to be a better way."

A win-win solution whereby the environment is taken care of

Çift taraflı bir kazançla hem yosunları

temizleyerek cevre bakımını sağlamak,

by the weeds being cleared out of the way

and then this being turned into an economic benefit

hem de bu bitkiden zarar gören topluluklar

for the communities whose lives are impacted the most

için ekonomik kazanç üretmek.

by the infestation of the weed.

That, I would say, was my spark moment.

O an benim için bir kıvılcımdı.

And so I did further research to find out more

Böylece bu bitkinin faydalı kullanımları

konusunda araştırmaya başladım.

about the beneficial uses of this weed.

Out of the several, one struck me the most.

Bir çok seçenekten en çok

bir tanesinden etkilendim.

It was the use of the plant for handicrafts.

Bu bitkinin el işlerinde kullanımıydı.

And I thought, "What a great idea."

Bu harika bir fikirdi.

Şahsen, el işlerini severim.

Personally, I love handicrafts,

especially handicrafts that are woven around a story.

Özellikle bir hikayeyle örülmüş olanları.

And so I thought, "This could be easily deployed within the communities

Düşündüm ki bu iş teknik beceri talep

etmeden topluma kolayca aşılanabilir.

without the requirement of technical skills."

And I thought to myself, "Three simple steps to a mega solution."

Kendi kendime "Üç basit adımla,

büyük çözüme ulaşacağım." diye düşündüm

İlk adım: Şu yollarına çıkmak ve

First step: Get out into the waterways and harvest the water hyacinth.

sümbülleri biçmek.

That way, you create access.

Bu şekilde erişimi sağlarsın.

Secondly, you dry the water hyacinth stems.

ikinci adımda, sümbül saplarını kurutursun

And thirdly, you weave the water hyacinth into products.

Üçüncü adımda, sapları dokuyarak

ürünler oluşturmaya başlarsın.

The third step was a challenge.

Üçüncü adım ise zor olan kısımdı.

See, I'm a computer scientist by background

Bakın, ben bir bilgisayar uzmanıyım,

and not someone in the creative arts.

yaratıcı sanatlar alanında değilim.

And so I began my quest

Bu sebeple, dokuma öğrenme

to find out how I can learn how to weave.

arayışım başlamış oldu.

Bu arayış beni Ibadan'da, Sabo

And this quest took me to a community in Ibadan, where I lived,

denilen bir topluma götürdü.

called Sabo.

Sabo translates to "strangers' quarters."

Sabo, "Yabancıların Konağı" demektir.

And the community is predominantly made up of people

Topluluk da çoğunlukla ülkenin

from the northern part of the country.

kuzeyinden gelen kişilerle doludur.

So I literally took my dried weeds in hand,

Böylelikle elime gerçek anlamda

there were several more of them,

kuru sapları aldım ve kapı kapı

and went knocking from door to door to find out who could teach me

dolaşarak, bu sümbül saplarını nasıl

how to weave these water hyacinth stems into ropes.

örebileceğimi soruşturmaya başladım.

And I was directed to the shed of Malam Yahaya.

Beni Malam Yahaya

kulübesine yönlendirdiler.

The problem, though, is that Malam Yahaya doesn't speak English

Ama küçük bir problem vardi.

Ne onlar İngilizce konuşuyorlardı,

and neither did I speak Hausa.

ne de ben Hausa dili konuşabiliyordum.

But some little kids came to the rescue

Lakin küçük çocuklar yardıma

ve tercüme etmeye geldiler.

and helped translate.

Bu sayede kuru sümbül saplarını örerek,

And that began my journey of learning how to weave

and transform these dried water hyacinth stems

bu küçük su sümbülü saplarını, bu

into long ropes.

uzun iplere dönüştürme eğitimim başladı.

With my long ropes in hand,

Elimdeki uzun ipler sayesinde,

I was now equipped to make products.

üretime başlamaya hazırdım.

And that was the beginning of partnerships.

Bu ayrıca bir ortaklığın da başlangıcıydı.

Working with rattan basket makers to come up with products.

Hintkamışından sepet üreticilerle,

yeni ürünler düşündük.

So with this in hand, I felt confident

Elimde bununla kendimden emin hissettim.

that I would be able to take this knowledge

Sayesinde, nehir insanlarına geri dönüp

back into the riverine communities

and help them to transform their adversity into prosperity.

sıkıntılarını refaha çevirecektim.

So taking these weeds and actually weaving them

Bu yabanı otları alıp, gerçekten örerek

into products that can be sold.

satılabilecek ürünlere dönüştürecektik.

So we have pens, we have tableware,

Burada, kalemlerimiz, sofra takımımız,

we have purses, we have tissue boxes.

cüzdanlarımız, mendil kutularımız var.

Thereby, helping the communities

Bu sayede, insanlara su sümbülünü

to see water hyacinth in a different light.

farklı bir açıdan görmesini sağlamak var.

Su sümbülünü değerli, estetik, dayanıklı,

Seeing water hyacinth as being valuable,

being aesthetic, being durable, tough, resilient.

çetin, elastik olarak görmek,

Changing names, changing livelihoods.

bitkinin adlarını ve yaşamları değiştirdi.

From Gbe'borun, gossip,

Gbe'borun, dedikodudan Olusotan, masalcıya

to Olusotan, storyteller.

A kp'ye Kp'oma, "ana ve çocuk katilinden",

And from A Kp'iye Kp'oma, which is "killer of mother and child,"

to Ya du j'ewn w'Iye kp'Oma,

"ana ve çocuğa geçim

"provider of food for mother and child."

sağlayıcıya" değişti.

And I'd like to end with a quote by Michael Margolis.

Sözlerimi Michael Margolisten alıntıyla

He said, "If you want to learn about a culture, listen to the stories.

bitirmek istiyorum.

"Eğer bir kültürü tanımak istiyorsan,

onların hikayelerini dinle.

And if you want to change a culture, change the stories."

Şayet, bir kültürü değiştirmek istiyorsan,

onların hikayelerini değiştir."

And so, from Makoko community, to Abobiri, to Ewoi,

Bu şekilde, Makoko topluluğundan,

Abobiri'de, Ewoi'de, Kolo'da, Owahwa'da,

to Kolo, to Owahwa, Esaba,

Esaba'da hikayeleri değiştirdik.

we have changed the story.

Thank you for listening.

Tesekkürler. (Alkış)

(Applause)