Achenyo Idachaba: How I turned a deadly plant into a thriving business | TED

Tłumaczenie: Korekta: Rysia Wand

Welcome to Bayeku,

Witajcie w Bayeku,

a riverine community in Ikorodu, Lagos --

wspólnocie nadrzecznej miasta Ikorodu w stanie Lagos,

a vivid representation of several riverine communities across Nigeria,

która reprezentuje kilka podobnych społeczności w Nigerii.

communities whose waterways have been infested

Społeczności, których szlaki wodne zostały zanieczyszczone

by an invasive aquatic weed;

przez agresywny chwast wodny.

communities where economic livelihoods have been hampered:

Społeczności, których źródła utrzymania, czyli rybołówstwo, transport wodny

fishing, marine transportation

czy handel

and trading;

zostały ograniczone.

communities where fish yields have diminished;

Społeczności, w których połów ryb drastycznie spadł,

communities where schoolchildren are unable to go to school

a których dzieci przez wiele dni z rzędu,

for days, sometimes weeks, on end.

a nawet tygodni, nie chodzą do szkoły.

Who would have thought that this plant

Kto by przypuszczał, że jedna roślina

with round leaves, inflated stems, and showy, lavender flowers

z okrągłymi listkami, rozdętymi ogonkami i ozdobnymi, lawendowymi kwiatami,

would cause such havoc in these communities.

spowodować może takie zamieszanie w życiu tylu osób.

The plant is known as water hyacinth

Tą rośliną jest hiacynt wodny,

and its botanical name, Eichhornia crassipes.

którego nazwa botaniczna brzmi "eichornia gruboogonkowa".

Interestingly, in Nigeria, the plant is also known by other names,

Co ciekawe, Nigeryjczycy nadają roślinie wiele nazw,

names associated with historical events,

nawiązujących do określonych wydarzeń historycznych

as well as myths.

lub mitów.

In some places, the plant is called Babangida.

W niektórych środowiskach, chwast ten nazywany jest Babangida.

When you hear Babangida, you remember the military and military coups.

Dźwięk tego nazwiska przywołuje pamięć o wojsku i zamachach zbrojnych

And you think: fear, restraint.

I myślimy: strach, kontrola.

In parts of Nigeria in the Niger Delta, the plant is also known as Abiola.

W rejonie delty rzeki Niger roślina znana jest pod nazwą Abiola.

When you hear Abiola, you remember annulled elections

Słysząc to nazwisko, wspominamy unieważnione wybory

and you think: dashed hopes.

i myślimy: stracone nadzieje.

In the southwestern part of Nigeria,

W południowo-zachodniej części Nigerii

the plant is known as Gbe'borun.

roślina nosi nazwę Gbe'borun.

Gbe'borun is a Yoruba phrase

Słowo to pochodzi z języka joruba

which translates to "gossip," or "talebearer."

i znaczy "plotka" lub "plotkarz".

When you think of gossip, you think: rapid reproduction, destruction.

Plotkowanie kojarzone jest z szybkim rozrodem, zniszczeniem.

And in the Igala-speaking part of Nigeria,

W regionach, w których językiem mówionym jest Igala,

the plant is known as A Kp'iye Kp'oma,

roślina ta znana jest pod nazwą A Kp'iye Kp'oma.

And when you hear that, you think of death.

Wyrażenie to kojarzone jest ze śmiercią.

It literally translates to "death to mother and child."

Dosłownie oznacza "śmierć matki i dziecka".

I personally had my encounter with this plant in the year 2009.

Moje pierwsze zderzenie z problemem miało miejsce w 2009 roku,

It was shortly after I had relocated from the US to Nigeria.

krótko po tym, jak przeniosłam się ze Stanów do Nigerii.

I'd quit my job in corporate America

Rzuciłam pracę w korporacyjnej Ameryce,

and decided to take this big leap of faith,

postanawiając podjąć ryzyko

a leap of faith that came out of a deep sense of conviction

w oparciu o gruntowne przekonanie,

that there was a lot of work to do in Nigeria

że w Nigerii nadal jest wiele do zrobienia

in the area of sustainable development.

w kwestii ekorozwoju

And so here I was in the year 2009,

Jest rok 2009,

actually, at the end of 2009,

właściwie końcówka 2009,

in Lagos on the Third Mainland Bridge.

a ja stoję na moście Third Mainland w Lagos.

And I looked to my left and saw this very arresting image.

Odwracam się w lewo, a oczom ukazuje się uderzający obraz.

It was an image of fishing boats

Skupisko łodzi rybackich,

that had been hemmed in by dense mats of water hyacinth.

otoczone zewsząd gęstym dywanem wodnego hiacyntu.

And I was really pained by what I saw

Widok ten bardzo mnie dotknął,

because I thought to myself,

ponieważ pomyślałam sobie,

"These poor fisherfolk,

"Biedni rybacy,

how are they going to go about their daily activities

jak mogą wykonywać swoją codzienną pracę

with these restrictions."

w tak niesprzyjających warunkach".

And then I thought, "There's got to be a better way."

I pomyślałam też, że musi być lepsze rozwiązanie.

A win-win solution whereby the environment is taken care of

Takie z korzyścią dla wszystkich, dzięki któremu środowisko

by the weeds being cleared out of the way

zostanie oczyszczone ze szkodliwych chwastów,

and then this being turned into an economic benefit

co wpłynie na poprawę warunków ekonomicznych

for the communities whose lives are impacted the most

społeczności najbardziej dotkniętych tym problemem.

by the infestation of the weed.

That, I would say, was my spark moment.

Myślę, że wtedy właśnie wszystko się zaczęło.

And so I did further research to find out more

Podróż rozpoczęłam od próby dowiedzenia się,

about the beneficial uses of this weed.

czy roślina ta może mieć jakieś praktyczne zastosowanie.

Out of the several, one struck me the most.

Jedno z opisanych rozwiązań od razu do mnie przemówiło.

It was the use of the plant for handicrafts.

Wyroby rękodzielnicze.

And I thought, "What a great idea."

Pomyślałam, że to świetny pomysł.

Personally, I love handicrafts,

Osobiście uwielbiam rękodzieła,

especially handicrafts that are woven around a story.

a zwłaszcza te utkane wokół jakiejś historii.

And so I thought, "This could be easily deployed within the communities

Pomyślałam, że brak umiejętności technicznych

without the requirement of technical skills."

nie powinien stanowić problemu.

And I thought to myself, "Three simple steps to a mega solution."

Osiągniecie sukcesu wymagać będzie podjęcia trzech kroków.

First step: Get out into the waterways and harvest the water hyacinth.

Po pierwsze, dostanie się do arterii i usunięcie zalegającej rośliny,

That way, you create access.

umożliwiając tym samym dostęp łodziom.

Secondly, you dry the water hyacinth stems.

Po drugie, wysuszenie zebranych łodyg,

And thirdly, you weave the water hyacinth into products.

a po trzecie, zajęcie się wyplataniem z nich wyrobów użytkowych.

The third step was a challenge.

Krok trzeci okazał się wyzwaniem.

See, I'm a computer scientist by background

Jestem informatykiem z zawodu,

and not someone in the creative arts.

nie mam więc zbytniego zacięcia artystycznego.

And so I began my quest

Zaczęłam więc szukać kogoś,

to find out how I can learn how to weave.

kto nauczy mnie pleść.

And this quest took me to a community in Ibadan, where I lived,

I tak trafiłam do społeczności Sabo, mieszkającej w Ibadan,

called Sabo.

mieście, z którego pochodzę.

Sabo translates to "strangers' quarters."

"Sabo" tłumaczy się jako "siedziba nieznajomych".

And the community is predominantly made up of people

Społeczność ta składa się głównie z osób

from the northern part of the country.

z północnej części kraju.

So I literally took my dried weeds in hand,

Postanowiłam wziąć sprawy w swoje ręce, i to dosłownie.

there were several more of them,

Z ususzonymi łodygami

and went knocking from door to door to find out who could teach me

zaczęłam chodzić od drzwi do drzwi, pytając mieszkańców,

how to weave these water hyacinth stems into ropes.

kto pokaże mi, jak upleść z nich sznur.

And I was directed to the shed of Malam Yahaya.

Pokierowano mnie do chaty Malam Yahaya.

The problem, though, is that Malam Yahaya doesn't speak English

Problem w tym, że Malam Yahaya nie zna angielskiego,

and neither did I speak Hausa.

a ja nie mówię w języku hausa.

But some little kids came to the rescue

Dzieci z wioski przyszły nam jednak z pomocą

and helped translate.

i tłumaczyły rozmowę.

And that began my journey of learning how to weave

Tak rozpoczęła się moja przygoda z hiacyntem,

and transform these dried water hyacinth stems

dzięki któremu nauczyłam się sztuki wyplatania takich łodyg

into long ropes.

w długie sznury.

With my long ropes in hand,

Mając gotowe sznury,

I was now equipped to make products.

mogłam zająć się rzemiosłem.

And that was the beginning of partnerships.

Rozpoczęłam współpracę z plecionkarzami wyrobów rattanowych,

Working with rattan basket makers to come up with products.

którzy poradzili mi, jakie produkty wytwarzać.

So with this in hand, I felt confident

Dzięki tej podróży zrozumiałam,

that I would be able to take this knowledge

że zdobytą wiedzą mogę podzielić się

back into the riverine communities

z mieszkańcami znad rzeki Niger,

and help them to transform their adversity into prosperity.

pomagając im przekuć porażkę w sukces.

So taking these weeds and actually weaving them

Zacząć zbierać chwast

i pleść z nich wyroby na sprzedaż.

into products that can be sold.

So we have pens, we have tableware,

Długopisy, zastawa stołowa,

we have purses, we have tissue boxes.

portmonetki, pudełka na chusteczki.

Thereby, helping the communities

Pomogliśmy im w ten sposób

to see water hyacinth in a different light.

zobaczyć chwast w zupełnie innym świetle.

Seeing water hyacinth as being valuable,

Jako roślinę wartościową i estetyczną,

being aesthetic, being durable, tough, resilient.

trwałą, solidną i wytrzymałą.

Changing names, changing livelihoods.

Zmieniając nazwę, zmieniamy życie.

From Gbe'borun, gossip,

Od Gbe'borun, czyli "plotkarza",

to Olusotan, storyteller.

do Olusotan, "gawędziarza".

And from A Kp'iye Kp'oma, which is "killer of mother and child,"

Od A Kp'iye Kp'oma, co oznacza "śmierć matki i dziecka",

to Ya du j'ewn w'Iye kp'Oma,

do Ya du j'ewn w'Iye kp'Oma,

"provider of food for mother and child."

czyli "żywiciela matki i dziecka".

And I'd like to end with a quote by Michael Margolis.

Na zakończenie, chciałabym przytoczyć słowa Michaela Margolisa:

He said, "If you want to learn about a culture, listen to the stories.

"Jeśli chcesz poznać kulturę, poznaj jej opowieści.

And if you want to change a culture, change the stories."

A jeśli chcesz zmienić kulturę, zmień jej opowieści".

And so, from Makoko community, to Abobiri, to Ewoi,

Tak właśnie, począwszy od Makoko przez Abobiri, Ewoi,

to Kolo, to Owahwa, Esaba,

do Kolo, Owahwa i Esaba

we have changed the story.

zmieniliśmy ich opowieści.

Thank you for listening.

Dziękuję za uwagę.

(Applause)

(Brawa)