Rory Stewart: Time to end the war in Afghanistan

Rory Stewart: Afganistan'daki savaşa son verme vakti geldi

Çeviri: Zeynep Duygu Tamer Gözden geçirme: Diba Szamosi

The question today is not:

Bugünkü soru şu değil:

Why did we invade Afghanistan?

Neden Afganistan'ı işgal ettik?

The question is:

Soru şu:

why are we still in Afghanistan

Neden on yıl sonra hala

one decade later?

Afganistan'dayız?

Why are we spending

Neden 135 milyar dolar

$135 billion?

harcıyoruz?

Why have we got 130,000 troops on the ground?

Neden sahada 135.000 askeri birliğimiz var?

Why were more people killed

Neden geçen ay içinde

last month

çatışmanın yaşandığı

than in any preceding month

önceki aylardan daha çok

of this conflict?

kişi öldü?

How has this happened?

Bütün bunlar nasıl oldu?

The last 20 years

Son 20 yıl

has been the age of intervention,

müdahalenin devri oldu

and Afghanistan is simply one act

ve Afganistan 5 perdelik bir trajedinin

in a five-act tragedy.

sadece bir perdesi.

We came out of the end of the Cold War

Soğuk Savaş'ın sonundan umutsuzlukla

in despair.

çıktık.

We faced Rwanda;

Ruanda ile karşı karşıya geldik;

we faced Bosnia,

Bosna ile karşı karşıya geldik;

and then we rediscovered our confidence.

ve sonra güvenimizi yeniden keşfettik.

In the third act, we went into Bosnia and Kosovo

Üçüncü perdede, Bosna ve Kosova'ya girdik.

and we seemed to succeed.

ve sonunda başarmışa benziyorduk.

In the fourth act, with our hubris,

Dördüncü perdede, kibrimiz ile,

our overconfidence developing,

aşırı güven duygumuz yükselirken,

we invaded Iraq and Afghanistan,

Irak ve Afganistan'ı işgal ettik.

and in the fifth act,

Ve beşinci perdede,

we plunged into a humiliating mess.

küçük düşürücü bir karmaşanın içine daldık.

So the question is: What are we doing?

Bu nedenle soru şu: Ne yapıyoruz?

Why are we still stuck in Afghanistan?

Neden hala Afganistan'da sıkışıp kaldık?

And the answer, of course,

Ve bize sürekli verilen cevap

that we keep being given

elbette sıradaki sözlerden

is as follows:

ibaret.

we're told that we went into Afghanistan

9/11 nedeniyle Afganistan'a girdiğimiz

because of 9/11,

ve Taliban'ın

and that we remain there

küresel güvenliğe karşı

because the Taliban poses an existential threat

varoluşsal bir tehdit oluşturması nedeniyle

to global security.

orada kaldığımız söyleniyor.

In the words of President Obama,

Başkan Obama'nın sözleriyle,

"If the Taliban take over again,

"Eğer Taliban tekrar yönetimi ele geçirirse,

they will invite back Al-Qaeda,

El-Kaide'yi geri çağırırlar ve

who will try to kill as many of our people

ve onlar da yapabildikleri kadar çok insanımızı

as they possibly can."

öldürmeye çalışırlar."

The story that we're told

Bize anlatılan hikaye şu:

is that there was a "light footprint" initially --

Başlangıçta hafif bir ayak izi olduğu --

in other words, that we ended up in a situation

bir başka deyişle, yeteri kadar bölüğümüzün olmadığı,

where we didn't have enough troops,

yeteri kadar kaynağa sahip olmadığımız

we didn't have enough resources,

bir duruma düştüğümüz ve

that Afghans were frustrated --

Afganların hayal kırıklığına uğradıkları söylendi.

they felt there wasn't enough progress

Afganlar yeteri kadar ilerleme, ekonomik gelişim

and economic development and security,

ve güvenliğin olmadığını hissettiler,

and therefore the Taliban came back --

ve bu nedenle Taliban geri geldi.

that we responded in 2005 and 2006

2005 ve 2006'da bölük yerleştirme ile

with troop deployments,

cevap verdiğimiz,

but we still didn't put enough troops on the ground.

fakat hala sahaya yeterince bölük koymadığımız söylendi.

And that it wasn't until 2009,

Ve ancak 2009 yılında,

when President Obama signed off on a surge,

Başkan Obama daha çok bölük yerleştirilmesini onayladığında,

that we finally had,

Bakan Clinton'ın sözleriyle

in the words of Secretary Clinton,

sonunda gereken "strateji, liderlik ve

"the strategy, the leadership and the resources."

kaynaklar"ı elde ettik.

So, as the president now reassures us,

yani, Başkan'ın güvenimizi tazelediği gibi,

we are on track to achieve our goals.

hedeflerimizi başaracak yoldayız.

All of this is wrong.

Bütün bunlar yanlış.

Every one of those statements is wrong.

Bu açıklamaların her biri yanlış.

Afghanistan does not

Afganistan küresel güvenliğe

pose an existential threat

karşı varoluşsal bir tehdit

to global security.

teşkil etmiyor.

It is extremely unlikely

Taliban'ın bir daha

the Taliban would ever be able to take over the country --

ülkeyi ele geçirebileceği ihtimali son derece düşük --

extremely unlikely they'd be able to seize Kabul.

Kabil'i ele geçirebileceği ihtimali çok düşük.

They simply don't have a conventional military option.

Geleneksel bir ordu seçenekleri açık şekilde yok.

And even if they were able to do so, even if I'm wrong,

Ve oluşturabilseler bile, yanılıyorsam bile,

it's extremely unlikely

Taliban'ın El-Kaide'yi

the Taliban would invite back Al-Qaeda.

geri çağırma olasılığı pek yok.

From the Taliban's point of view,

Taliban'ın bakış açısından,

that was their number one mistake last time.

bu geçen sefer yaptıkları bir numaralı hataydı.

If they hadn't invited back Al-Qaeda,

Eğer El-Kaide'yi geri çağırmasalardı,

they would still be in power today.

şu an hala iktidarda olurlardı.

And even if I'm wrong about those two things,

Ve bu iki şey hakkında yanılıyor olsam bile,

even if they were able to take back the country,

eğer ülkeyi tekrar geri alabilseler bile,

even if they were to invite back Al-Qaeda,

eğer El-Kaide'yi çağırsalar bile,

it's extremely unlikely

El-Kaide'nin, Birleşik Devletler'e

that Al-Qaeda would significantly enhance

ve Avrupa'ya zarar verme gücünü

its ability to harm the United States

önemli ölçüde artırabilme ihtimali

or harm Europe.

çok düşük.

Because this isn't the 1990s anymore.

Çünkü artık 1990'lı yıllarda değiliz.

If the Al-Qaeda base

Eğer El-Kaide üssü

was to be established near Ghazni,

Gazne yakınlarında kurulmuş olsaydı,

we would hit them very hard,

onlara çok ağır vururduk,

and it would be very, very difficult

ve Taliban'ın onları koruması

for the Taliban to protect them.

çok zor olurdu.

Furthermore, it's simply not true

Ayrıca, Afganistan'da yanlış giden

that what went wrong in Afghanistan

şeyin birliklerin geniş etki alanının olduğu kanısı

is the light footprint.

tümüyle yanlış.

In my experience, in fact,

Deneyimlerime göre, aslında,

the light footprint was extremely helpful.

bu etki alanı son derece yararlıydı.

And these troops that we brought in --

Ve yolladığımız bu birlikler --

it's a great picture of David Beckham

Bu da David Beckham'ın orada

there on the sub-machine gun --

hafif makinalı tüfekli güzel bir resmi --

made the situation worse, not better.

durumu iyileştirmedi, aksine kötüleştirdi.

When I walked across Afghanistan

2001-2002 kışında Afganistan

in the winter of 2001-2002,

boyunca yürürken,

what I saw was scenes like this.

gördüğüm şeyler bu manzaralar gibiydi.

A girl, if you're lucky,

Bir kız, eğer şanslıysa,

in the corner of a dark room --

karanlık bir odanın köşesinde --

lucky to be able to look at the Koran.

Kuran'a bakabilme şansına sahipti.

But in those early days

Fakat o ilk günlerde,

when we're told we didn't have enough troops and enough resources,

bize yeterince birlik ve kaynağa sahip olmadığımız söylendiğinde,

we made a lot of progress in Afghanistan.

Afganistan'da büyük bir ilerleme kaydettik.

Within a few months,

Birkaç ay içerisinde,

there were two and a half million more girls in school.

iki buçuk milyon daha fazla kız okula gidiyordu.

In Sangin where I was sick in 2002,

Sangin'de 2002'de hasta olduğumda,

the nearest health clinic

en yakın sağlık kliniği

was within three days walk.

üç günlük yürüme mesafesindeydi.

Today, there are 14 health clinics

Bugün, sırf o bölgede 14 tane

in that area alone.

sağlık kliniği var.

There was amazing improvements.

Şaşırtıcı gelişmeler gerçekleşti.

We went from almost no Afghans

Taliban devri süresince neredeyse

having mobile telephones during the Taliban

hiç bir Afgan'ın cep telefonu olmadığı bir durumdan

to a situation where, almost overnight,

neredeyse bir gecede üç milyon Afgan'ın

three million Afghans had mobile telephones.

cep telefonu sahibi olduğu bir duruma geldik.

And we had progress in the free media.

Ve bağımsız medyada ilerleme kaydettik.

We had progress in elections --

Seçimlerde ilerlemeye şahit olduk --

all of this with the so-called light footprint.

bütün bunlar bu etki alanı sayesinde gerçekleşti.

But when we began to bring more money,

Fakat daha çok para getirmeye,

when we began to invest more resources,

daha fazla kaynak yatırımı yapmaya başladığımızda

things got worse, not better. How?

herşey kötüye gitti, iyiye değil. Nasıl mı?

Well first see, if you put 125 billion dollars a year

İlk olarak, Afganistan gibi, tüm devlet geliri

into a country like Afghanistan

yılda bir milyar dolar olan bir ülkeye

where the entire revenue of the Afghan state

bir yılda 125 milyar dolar

is one billion dollars a year,

getirirseniz,

you drown everything.

herşeyi batırırsınız.

It's not simply corruption and waste

Yalnızca yolsuzluk ve israf yaratmakla

that you create;

kalmayıp;

you essentially replace the priorities of the Afghan government,

Afgan hükümetinin, seçilmiş olan Afgan hükümetinin

the elected Afghan government,

önceliklerini, kısa turda olan ve

with the micromanaging tendencies

yakından idare etme eğilimlerine sahip

of foreigners on short tours

yabancıların kendi öncelikleri

with their own priorities.

ile değiştirirsiniz.

And the same is true for the troops.

Ve aynı şey birlikler için de doğru.

When I walked across Afghanistan,

Afganistan boyunca yürüdüğümde,

I stayed with people like this.

bu gibi insanlar ile kaldım.

This is Commandant Haji Malem Mohsin Khan of Kamenj.

Bu Kumandan Hacı Kamenj Hanı Malem Mohsin.

Commandant Haji Malem Mohsin Khan of Kamenj was a great host.

Kumandan çok harika bir ev sahibiydi.

He was very generous,

Kaldığım birçok Afgan gibi

like many of the Afghans I stayed with.

çok cömert bir insandı.

But he was also considerably more conservative,

Ama o da kabul etmek istediğimizden

considerably more anti-foreign,

oldukça çok muhafazakar,

considerably more Islamist

oldukça çok yabancı karşıtı,

than we'd like to acknowledge.

oldukça çok İslamcıydı.

This man, for example, Mullah Mustafa,

Örneğin bu adam Molla Mustafa

tried to shoot me.

beni vurmaya çalıştı.

And the reason I'm looking a little bit perplexed in this photograph

Ve bu fotoğrafta biraz şaşırmış gibi görünmemin nedeni

is I was somewhat frightened,

oldukça korkmuş olmamdı,

and I was too afraid on this occasion

ve bu durumda ona, çöl boyunca bir saat koşup

to ask him, having run for an hour through the desert

ve bu evde sığındıktan sonra, neden buraya geldiğini

and taken refuge in this house,

ve benimle fotoğraf çektirmek

why he had turned up and wanted to have his photograph taken with me.

istediğini sormaya bir hayli çekiniyordum.

But 18 months later, I asked him

Ama 18 ay sonra, ona beni neden

why he had tried to shoot me.

vurmaya çalıştığını sordum.

And Mullah Mustafa -- he's the man with the pen and paper --

Ve Molla Mustafa -- elinde kalem ve kağıt olan o --

explained that the man sitting immediately to the left as you look at the photograph,

fotoğrafa baktığınızda hemen solda oturan adam Nadir Shah'ın kendisine beni

Nadir Shah

vuramayacağına dair

had bet him that he couldn't hit me.

iddiaya girdiğini söyledi.

Now this is not to say

Şimdi bu demek değil ki

Afghanistan is a place full of people like Mullah Mustafa.

Afganistan Molla Mustafa gibi insanlarla dolu bir yer.

It's not; it's a wonderful place

Öyle değil: harika bir yer ve

full of incredible energy and intelligence.

inanılmaz bir enerji ve zeka ile dolu.

But it is a place

Ama bölük yerleştirmenin

where the putting-in of the troops

şiddeti azaltmak yerine

has increased the violence rather than decreased it.

arttırdığı bir yer.

2005, Anthony Fitzherbert,

2005 yılında bir ziraat mühendisi olan

an agricultural engineer,

Anthony Fitzherbert

could travel through Helmand,

Helmand boyunca seyahat edebilir,

could stay in Nad Ali, Sangin and Ghoresh,

Nad Ali, Sangin ve Göreş'te kalabilirdi,

which are now the names of villages where fighting is taking place.

ki bu yerler şimdi çatışmanın yaşandığı köylerin isimleri.

Today, he could never do that.

Bugün bunların hiçbirini yapamaz.

So the idea that we deployed the troops

Bu nedenle birlikleri Taliban direnişine

to respond to the Taliban insurgency

yanıt vermek için konuşlandırdığımız fikri

is mistaken.

yanlış.

Rather than preceding the insurgency,

Direnişi azaltmak yerine,

the Taliban followed the troop deployment,

Taliban bölük yerleştirmesini takip etti.

and as far as I'm concerned,

Ve bana kalırsa,

the troop deployment caused their return.

birlik konuşlanması geri gelmelerine neden oldu.

Now is this a new idea?

Şimdi bu yeni bir fikir mi?

No, there have been any number of people

Hayır, son yedi yıldır bunu söyleyen

saying this over the last seven years.

birçok insan oldu.

I ran a center at Harvard

2008 ve 2010 yılları arasında

from 2008 to 2010,

Harvard'ta bir merkez işlettim.

and there were people like Michael Semple there

Ve orada Michael Semple gibi Afgan dillerini

who speak Afghan languages fluently,

akıcı bir şekilde konuşan,

who've traveled to almost every district in the country.

neredeyse ülkedeki her bölgeye seyahat etmiş insanlar vardı.

Andrew Wilder, for example,

Örneğin Andrew Wilder,

born on the Pakistan-Iranian border,

Pakistan-Iran sınırında doğmuş,

served his whole life

tüm hayatı boyunca

in Pakistan and Afghanistan.

Pakistan ve Afganistan'da hizmet etmiş.

Paul Fishstein who began working there in 1978 --

1978 yılında orada çalışmaya başlamış olan Paul Fishstein

worked for Save the Children,

Save the Children (Çocukları Kurtarın) için çalışmış,

ran the Afghan research and evaluation unit.

Afgan araştırma ve değerlendirme birimini yönetmiş.

These are people

Bu insanlar

who were able to say consistently

devamlı olarak geliştirme yardımındaki artışın

that the increase in development aid

Afganistan'ı daha çok değil,

was making Afghanistan less secure, not more secure --

daha az güvenli bir yer yaptığını,

that the counter-insurgency strategy

direnişe karşı koyma stratejisinin

was not working and would not work.

işe yaramadığını ve yaramayacağını söyleyebildiler.

And yet, nobody listened to them.

Ancak, kimse onları dinlemedi.

Instead,

Bunun yerine,

there was a litany of astonishing optimism.

şaşırtıcı bir iyimserlik havası vardı.

Beginning in 2004,

2004'te başlayarak,

every general came in saying,

her general şu sözlerle göreve geldi,

"I've inherited a dismal situation,

"Umut vermeyen bir mevki devraldım,

but finally I have the right resources and the correct strategy,

fakat sonunda," General Barno'nun sözleriyle, "2004 yılında

which will deliver,"

belirleyici yılı

in General Barno's word in 2004,

getirecek doğru kaynak ve

the "decisive year."

uygun stratejiye sahibim."

Well guess what? It didn't.

Tahmin ettiğiniz gibi öyle olmadı.

But it wasn't sufficient to prevent General Abuzaid saying

Ama bu General Abuzaid'in 2005'te "belirleyici yılı" getirecek

that he had the strategy and the resources

strateji ve kanyaklara sahip olduğunu

to deliver, in 2005,

söylemesini

the "decisive year."

engellemeye yeterli olmadı.

Or General David Richards to come in 2006

Ya da General David Richards'ın 2006'da gelip,

and say he had the strategy and the resources

"kritik yılı" getirecek strateji ve kaynakları

to deliver the "crunch year."

olduğunu söylemesini,

Or in 2007,

ya da 2007'de,

the Norwegian deputy foreign minister, Espen Eide,

Norveçli Dışişleri Bakan Yardımcısı Espen Eide'nin

to say that that would deliver the "decisive year."

"belirleyici yılı" getireceklerini söylemesini,

Or in 2008, Major General Champoux

ya 2008'de, Tümgeneral Champoux'un

to come in and say he would deliver the "decisive year."

gelip "belirleyici yılı" getireceğini söylemesini,

Or in 2009, my great friend,

ya da 2009 yılında,

General Stanley McChrystal,

"belirleyici yılın içinde olduğunu"

who said that he was "knee-deep in the decisive year."

söyleyen çok iyi dostum General Stanley McChrystal'ı engelleyemedi.

Or in 2010,

Ya da 2010'da,

the U.K. foreign secretary, David Miliband,

İngiliz Dışişleri Bakanı David Milliband'in

who said that at last we would deliver the "decisive year."

sonunda "belirleyici yılı" getireceklerini söylemesinden alıkoyamadı.

And you'll be delighted to hear in 2011, today,

Ve bugün 2011 yılında Alman Dışişleri Bakanı

that Guido Westerwelle, the German foreign minister,

Guido Westerwelle'in "belirleyici yıl"da olduğumuzu

assures us that we are in the "decisive year."

temin ettiğini duymaktan memnun olacaksınız.

(Applause)

(Alkışlar)

How do we allow

Bütün bunların

any of this to happen?

olmasına nasıl izin veririz?

Well the answer, of course, is,

Yanıt, elbette ki, şu:

if you spend 125 billion or 130 billion

eğer bir ülkede bir yılda 125 ya da

dollars a year in a country,

130 milyar dolar harcarsanız,

you co-opt almost everybody.

neredeyse herkesi atayabilirsiniz,

Even the aid agencies,

ABD ve Avrupa devletlerinden

who begin to receive an enormous amount of money

okullar ve klinikler inşa etmek için muazzam miktarda

from the U.S. and the European governments

para almaya başlayan yardım kuruluşları bile

to build schools and clinics,

Afganistan'ın küresel güvenliğe karşı

are somewhat disinclined

varoluşsal bir tehdit

to challenge the idea

teşkil ettiği fikrine

that Afghanistan is an existential threat

itiraz etme konusunda oldukça

to global security.

isteksiz olurlar.

They're worried, in other words,

Bir başka deyişle,

that if anybody believes that it wasn't such a threat --

eğer kimse tehdit oluşturduğuna inanmazsa,

Oxfam, Save the Children

Oxfam, Save the Children

wouldn't get the money

hastane ve okul yaptırmak için

to build their hospitals and schools.

para alamayacaklarından endişe duyuyorlar.

It's also very difficult to confront a general

Göğsünde madalyalar taşıyan bir generale

with medals on his chest.

karşı koymak da çok zor.

It's very difficult for a politician,

Bir siyasetçi için çok zor,

because you're afraid that many lives have been lost in vain.

çünkü birçok insan hayatının boşuna kaybedildiğinden korkarsınız.

You feel deep, deep guilt.

Derin suçluluk hissedersiniz.

You exaggerate your fears,

Korkularınızı abartırsınız.

and you're terrified about the humiliation

Ve yenilginin getireceği aşağılanmadan

of defeat.

korkarsınız.

What is the solution to this?

Bunun çözümü nedir?

Well the solution to this

Bu duruma çözüm şu:

is we need to find a way

doğruyu söyleyen,

that people like Michael Semple, or those other people,

ülkeyi iyi bilen, 30 yılını orada geçiren Michael Semple

who are telling the truth, who know the country,

ya da onun gibi başka insanları

who've spent 30 years on the ground --

ve herşeyden en önemlisi,

and most importantly of all,

bu konuda eksik olan öğe,

the missing component of this --

neler olup bittiğini anlayan

Afghans themselves,

Afgan halkının kendisi

who understand what is going on.

dinlemeliyiz.

We need to somehow get their message

Bir şekilde mesajlarını politikacılara

to the policymakers.

iletmeliyiz.

And this is very difficult to do

Ve bunu yapmak yapımız

because of our structures.

nedeniyle çok zor.

The first thing we need to change

Değiştirmemiz gereken ilk şey

is the structures of our government.

devletimizin yapısı.

Very, very sadly,

Çok acı bir şekilde,

our foreign services, the United Nations,

dış servislerimiz, Birleşmiş Milletler,

the military in these countries

bu ülkelerdeki ordular

have very little idea of what's going on.

neler olduğuna dair pek bir fikri yok.

The average British soldier is on a tour of only six months;

Ortalama bir İngiliz askeri sadece altı ay görev yapıyorlar;

Italian soldiers, on tours of four months;

İtalyan askerleri dört ay, Amerikan

the American military, on tours of 12 months.

askerleri 12 ay görev yapıyorlar.

Diplomats are locked in embassy compounds.

Diplomatlar elçilik binalarında kilitliler.

When they go out, they travel in these curious armored vehicles

Dışarı çıktıklarında, bu tuhaf zırhlı araçlar içinde oldukça

with these somewhat threatening security teams

korkutucu güvenlik ekipleri ile seyahat ediyorlar ve

who ready 24 hours in advance

bu ekipler 24 saat öncesinden hazırlanıyor ve

who say you can only stay on the ground for an hour.

sahada sadece bir saat boyunca kalabileceğini söylüyorlar.

In the British embassy in Afghanistan

2008 yılında Afganistan'daki İngiliz

in 2008,

elçiliği

an embassy of 350 people,

350 kişiden oluşuyordu ve

there were only three people who could speak Dari,

içlerinde Afganistan'ın ana dili olan Dari'yi

the main language of Afghanistan, at a decent level.

iyi derecede konuşabilen sadece üç kişi vardı.

And there was not a single Pashto speaker.

Ve Paşto dilini konuşabilen tek kişi bile yoktu.

In the Afghan section in London

Oradaki Afgan politikasını yönetmekle

responsible for governing Afghan policy on the ground,

yükümlü Londra'daki Afgan bölümünde, geçen yıl

I was told last year

bana söylenene göre,

that there was not a single staff member

o bölümün çalışmakta olan

of the foreign office in that section

Afganistan'da görev yapmış

who had ever served

tek bir dış ofis

on a posting in Afghanistan.

elemanı yoktu.

So we need to change that institutional culture.

Bu nedenle kurumsal kültürü değiştirmemiz gerek.

And I could make the same points about the United States

Ve Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşmiş Milletler için de

and the United Nations.

aynı noktalara temas edebilirim.

Secondly, we need to aim off of the optimism of the generals.

İkinci olarak, generallerin sahip olduğu iyimserlikten uzaklaşmalıyız.

We need to make sure that we're a little bit suspicious,

Biraz şüpheci yaklaştığımızdan, iyimserliğin

that we understand that optimism

ordunun DNA'sında olduğunu

is in the DNA of the military,

anladığımızdan ve buna

that we don't respond to it

büyük bir hevesle yanıt vermediğizden

with quite as much alacrity.

emin olmalıyız.

And thirdly, we need to have some humility.

Ve üçüncü olarak, biraz tevazuya sahip olmalıyız.

We need to begin from the position

Bilgimizin, gücümüzün,

that our knowledge, our power,

meşruluğumuzun sınırlı olduğu

our legitimacy

konumundan

is limited.

başlamalıyız.

This doesn't mean

Bu, dünya çapında

that intervention around the world is a disaster.

müdahalenin bir felaket olduğu anlamına gelmiyor.

It isn't.

Öyle değil.

Bosnia and Kosovo

Bosna ve Kosova

were signal successes,

önemli başarılardı,

great successes.

büyük başarılardı.

Today when you go to Bosnia

Bugün Bosna'ya gittiğinizde,

it is almost impossible to believe

1990'larda başlarında gördüklerimizin

that what we saw in the early 1990s happened.

gerçekleştiğine inanmanız neredeyse imkansız.

It's almost impossible to believe the progress we've made

1994'ten beri kaydettiğimiz ilerlemeye inanmak neredeyse

since 1994.

imkansız.

Refugee return,

Birleşmiş Milletler

which the United Nations High Commission for Refugees

Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin gerçekleşmesi ihtimalinin

thought would be extremely unlikely,

düşük olduğunu düşündüğü mülteci dönüşü

has largely happened.

büyük çapta gerçekleşti.

A million properties have been returned.

Bir milyon mülk geri getirildi.

Borders between the Bosniak territory

Boşnak bölgesi ile Boşnak-Sırp bölgesi

and the Bosnian-Serb territory have calmed down.

arasındaki sınırlarda durum yatıştı.

The national army has shrunk.

Ulusal ordu küçüldü.

The crime rates in Bosnia today

Bugün Bosna'daki suç oranı

are lower than they are in Sweden.

İsveç'tekinden daha düşük.

This has been done

Bütün bunlar uluslararası

by an incredible, principled effort

toplum ve elbette en önemlisi

by the international community,

Bosnalılar tarafından inanılmaz,

and, of course, above all,

ilkeli bir çaba ile

by Bosnians themselves.

gerçekleştirildi.

But you need to look at context.

Ama şartlara bakmanız gerekiyor.

And this is what we've lost in Afghanistan and Iraq.

Ve bu Afganistan ve Irak'ta kaybettiğimiz şey.

You need to understand that in those places

Şunu anlamanız gerekiyor ki o yerlerde

what really mattered

gerçekten önemli olan

was, firstly, the role of Tudman and Milosevic

öncelikle Tudman ve Milosevic'in anlaşmaya

in coming to the agreement,

varmadaki rolüydü,

and then the fact those men went,

ve sonra bu insanların gitmesiyle,

that the regional situation improved,

bölgesel durum iyileşti,

that the European Union could offer Bosnia

Avrupa Birliği Bosna'ya olağanüstü birşey

something extraordinary:

sunabildi:

the chance to be part

yeni birşeyin, yeni bir

of a new thing, a new club,

kulübün bir parçası olma şansı,

a chance to join something bigger.

büyük birşeye katılma şansı.

And finally, we need to understand that in Bosnia and Kosovo,

Ve son olarak, Bosna ve Kosova'da yaptıklarımızın,

a lot of the secret of what we did,

başarılarımızın ardındaki sırrın

a lot of the secret of our success,

gösterdiğimiz tevazu ve

was our humility --

müdahelemizin

was the tentative nature of our engagement.

geçici doğasından ibaret olduğunu anlamalıyız.

We criticized people a lot in Bosnia

Bosna'daki insanları savaş suçlularını

for being quite slow to take on war criminals.

devirmek konusunda çok yavaş olmakla eleştirdik.

We criticized them

Mültecileri geri getirmekte

for being quite slow to return refugees.

çok yavaş olmakla eleştirdik.

But that slowness, that caution,

Fakat bu yavaşlık, bu dikkat,

the fact that President Clinton initially said

Başkan Clinton'ın başlarda Amerikan

that American troops would only be deployed for a year,

askerilerinin sadece bir yıllığına konuşlandırılacağını söylemesi

turned out to be a strength,

bir güç haline geldi,

and it helped us to put our priorities right.

ve önceliklerimizi doğru şekilde belirlememize yardım etti.

One of the saddest things

Afganistan'daki müdahalemize dair

about our involvement in Afghanistan

en üzücü olan şeylerden biri

is that we've got our priorities out of sync.

önceliklerimizi uyumsuz bir şekilde belirlemiş olmamız.

We're not matching our resources to our priorities.

Kaynaklarımızı, önceliklerimize eşleştirmiyoruz.

Because if what we're interested in is terrorism,

Çünkü eğer asıl ilgilendiğimiz konu terörizm ise,

Pakistan is far more important than Afghanistan.

Pakistan Afganistan'dan çok daha önemli.

If what we're interested in is regional stability,

Eğer ilgilendiğimiz konu bölgesel istikrar ise,

Egypt is far more important.

Mısır çok daha önemli.

If what we're worried about is poverty and development,

Eğer endişelendiğimiz konu yoksulluk ve geliştirme ise,

sub-Saharan Africa is far more important.

Sahra Çölüne özgü Afrika çok daha önemli.

This doesn't mean that Afghanistan doesn't matter,

Bu Afganistan'ın önemli olmadığı anlamına gelmiyor,

but that it's one of 40 countries in the world

ama dünya üzerinde dahil olmamız gereken 40

with which we need to engage.

ülkeden biri olduğu anlamına geliyor.

So if I can finish with a metaphor for intervention,

Yani eğer müdahaleye dair bir benzetme ile bitirebilirsem,

what we need to think of

düşünmemiz gereken

is something like mountain rescue.

dağ kurtarma gibi birşey.

Why mountain rescue?

Neden mi dağ kurtarma?

Because when people talk about intervention,

Çünkü insanlar müdahale hakkında konuştuklarında,

they imagine that some scientific theory --

ortada bilimsel bir teori olduğunu düşünürler --

the Rand Corporation goes around

RAND şirketini dolaşıp,

counting 43 previous insurgencies

önceki 43 direnişi sayarak

producing mathematical formula

matematiksel bir formül yaratıp

saying you need one trained counter-insurgent

nüfusun her 20 üyesine eğitimli bir direniş karşıtına

for every 20 members of the population.

ihtiyaç olduğunu söylerler.

This is the wrong way of looking at it.

Bu olaya yanlış yoldan bakmak olur.

You need to look at it in the way that you look at mountain rescue.

Dağ kurtarma çalışmasına baktığınız gibi bakmanız gerekir.

When you're doing mountain rescue,

Dağ kurtarma çalışması yapmak için

you don't take a doctorate in mountain rescue,

bu konuda doktora almazsanız,

you look for somebody who knows the terrain.

araziyi bilen birisini bulmaya çalışırsınız.

It's about context.

Bu şartlarla alakalı.

You understand that you can prepare,

Hazırlık yapabileceğinizi bilirsiniz,

but the amount of preparation you can do

fakat yapabileceğiniz hazırlık miktarı

is limited --

sınırlıdır.

you can take some water, you can have a map,

Biraz su alabilir, bir harita alabilir,

you can have a pack.

bir sırt çantası alabilirsiniz.

But what really matters

Ama asıl önemli olan

is two kinds of problems --

iki tür problemdir --

problems that occur on the mountain

dağda gerçekleşen, öngöremediğiniz

which you couldn't anticipate,

fakat üstesinden gelebileceğiniz,

such as, for example, ice on a slope,

örneğin buzlanmış yokuş gibi

but which you can get around,

problemler ve

and problems which you couldn't anticipate

öngöremediğiniz ve üstesinden gelemeyeceğiniz

and which you can't get around,

problemler, örneğin ani bir kar fırtınası

like a sudden blizzard or an avalanche

ya da bir çığ ya da havada

or a change in the weather.

bir değişiklik.

And the key to this

Ve buradaki kilit nokta

is a guide who has been on that mountain,

her sıcaklıkta, her dönemde o dağda

in every temperature,

bulunmuş

at every period --

bir rehber --

a guide who, above all,

herşeyden önce, ne zaman

knows when to turn back,

döneceğini bilen

who doesn't press on relentlessly

şartlar aleyhine döndüğünde,

when conditions turn against them.

inatla üstelemeyen bir rehberdir.

What we look for

İtfaiyecilerde,

in firemen, in climbers, in policemen,

dağcılarda, polislerde aradığımız,

and what we should look for in intervention,

ve bir müdahale için aramamız gereken şey

is intelligent risk takers --

zeki, risk alan insanlar --

not people who plunge blind off a cliff,

bir uçurumdan gözleri kapalı atlayan,

not people who jump into a burning room,

yanan bir odaya atlayan insanlar değil,

but who weigh their risks,

ama risklerini, sorumluluklarını

weigh their responsibilities.

tartan insanlar.

Because the worst thing we have done in Afghanistan

Çünkü Afganistan'da yapmış olduğumuz en kötü şey

is this idea

başarısızlığın bir seçenek

that failure is not an option.

olmadığı fikrini yaratmak.

It makes failure invisible,

Bu başarısızlığı görünmez,

inconceivable and inevitable.

anlaşılmaz ve kaçınılmaz kılıyor.

And if we can resist

Ve biz bu çılgın slogana

this crazy slogan,

karşı koyabilirsek,

we shall discover --

Mısır'da, Suriye'de, Libya'da,

in Egypt, in Syria, in Libya,

ve dünyada nereye gidersek gidelim

and anywhere else we go in the world --

eğer yapmış gibi göründüğümüzden daha azını

that if we can often do much less than we pretend,

yapabilirsek, korktuğumuzdan daha çok şey

we can do much more than we fear.

yapabileceğimizi keşfedeceğiz.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you. Thank you very much.

Teşekkürler. Çok teşekkür ederim.

Thank you. Thank you very much.

Teşekkürler. Çok teşekkür ederim.

Thank you. Thank you. Thank you.

Teşekkürler. Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkür ederim.

Thank you. Thank you.

Teşekkürler.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Bruno Giussani: Rory, you mentioned Libya at the end.

Bruno Giussani: Rory, konuşmanın sonunda Libya'dan bahsettin.

Just briefly, what's your take on the current events there

Kısaca, orada bugün yaşanan olaylar ve müdahale hakkında

and the intervention?

ne düşünüyorsun?

Rory Stewart: Okay, I think Libya poses the classic problem.

Rory Stewart: Pekala, bence Libya var olan klasik bir sorunu teşkil ediyor.

The problem in Libya

Libya'daki sorun

is that we are always pushing for the black or white.

bizim her zaman siyah ve beyaz için yükleniyor olmamız.

We imagine there are only two choices:

Sadece iki seçeneğin olduğunu düşünüyoruz:

either full engagement and troop deployment

ya tam müdahale ve asker yerleştirme

or total isolation.

ya da tümüyle tecrit.

And we are always being tempted up to our neck.

Ve her zaman boğazımıza kadar işe giriyoruz.

We put our toes in and we go up to our neck.

Boğazımıza kadar batıyoruz.

What we should have done in Libya

Libya'da yapmış olmamız gereken şuydu:

is we should have stuck to the U.N. resolution.

B.M. çözümüne sadık kalmalıydık.

We should have limited ourselves very, very strictly

Kendimiz kati bir biçimde sadece Bengazi'deki

to the protection of the civilian population in Benghazi.

sivil nüfusun koruması ile sınırlamalıydık.

We could have done that.

Bunu yapabilirdik.

We set up a no-fly zone within 48 hours

48 saat içinde uçuşa yasak bir bölge kurduk

because Gaddafi had no planes

çünkü Kaddafi'nin 48 saat içinde

within 48 hours.

ulaşabileceği uçakları yoktu.

Instead of which, we've allowed ourselves to be tempted

Onun yerine, kendimizi rejim değişimine doğru sürüklenmeye

towards regime change.

izin verdik.

In doing so, we've destroyed our credibility with the Security Council,

Bunu yaparak, güvenlik konseyinin güvenini kaybettik,

which means it's very difficult

yani Suriye'de bir çözüme

to get a resolution on Syria,

ulaşmak çok zor,

and we're setting ourselves up again for failure.

ve yine kendimizi başarısızlığa yönlendiriyoruz.

Once more, humility,

Bir daha, tevazu,

limits, honesty,

sınırlar, dürüstlük,

realistic expectations

gerçekçi beklentiler

and we could have achieved something to be proud of.

ve böylece gurur duyabileceğimiz bir şey başarmış olurduk.

BG: Rory, thank you very much.

BG: Rory, çok teşekkür ederim.

RS: Thank you. (BG: Thank you.)

RS: Teşekkürler. (BG: Teşekkürler.)