Rory Stewart: Time to end the war in Afghanistan

Rory Stewart: Đã đến lúc kết thúc cuộc chiến ở Afghanistan

Translator: Ngan Nguyen H Reviewer: Duc Nguyen

The question today is not:

Câu hỏi ngày hôm nay không phải là:

Why did we invade Afghanistan?

Tại sao chúng ta xâm lược Afghanistan?

The question is:

Câu hỏi là:

why are we still in Afghanistan

Tại sao chúng ta vẫn ở Afghanistan

one decade later?

sau một thập niên?

Why are we spending

Tại sao chúng ta chi

$135 billion?

135 tỷ dollar?

Why have we got 130,000 troops on the ground?

Tại sao chúng ta có 130,000 quân lính trên chiến trận?

Why were more people killed

Tại sao nhiều người bị sát hại hơn

last month

trong tháng trước

than in any preceding month

so với bất kỳ tháng nào trước đó

of this conflict?

của cuộc xung đột này?

How has this happened?

Làm thế nào chuyện này lại xảy ra?

The last 20 years

20 năm qua

has been the age of intervention,

đã trở thành thời đại của sự can thiệp,

and Afghanistan is simply one act

và Afghanistan chỉ là một hồi đơn giản

in a five-act tragedy.

trong một bi kịch năm hồi.

We came out of the end of the Cold War

Chúng ta bước ra khỏi cuộc Chiến tranh Lạnh

in despair.

trong nỗi tuyệt vọng.

We faced Rwanda;

Chúng ta đối đầu với Rwanda;

we faced Bosnia,

với Bosnia;

and then we rediscovered our confidence.

và tìm lại được sự tự tin của mình.

In the third act, we went into Bosnia and Kosovo

Trong hồi thứ ba, chúng ta tới Bosnia và Kosovo

and we seemed to succeed.

và có vẻ như là chúng ta đã thành công.

In the fourth act, with our hubris,

Trong hồi thứ tư, với sự ngạo mạn,

our overconfidence developing,

và với sự tự tin thái quá đang lớn dần lên,

we invaded Iraq and Afghanistan,

chúng ta xâm lược Iraq và Afghanistan.

and in the fifth act,

Và trong hồi thứ năm,

we plunged into a humiliating mess.

chúng ta ngập sâu trong một mớ lộn xộn đáng xấu hổ.

So the question is: What are we doing?

Vậy câu hỏi là: Chúng ta đang làm gì?

Why are we still stuck in Afghanistan?

Tại sao chúng ta vẫn bế tắc ở Afghanistan?

And the answer, of course,

Và câu trả lời, tất nhiên,

that we keep being given

mà chúng ta vẫn cứ nhận được

is as follows:

là như sau:

we're told that we went into Afghanistan

Chúng ta được bảo rằng chúng ta tới Afghanistan

because of 9/11,

bởi vụ khủng bố 11/9,

and that we remain there

và chúng ta ở đó

because the Taliban poses an existential threat

bởi vì quân phiến loạn Taliban là một mối đe dọa tồn tại

to global security.

cho an ninh toàn cầu.

In the words of President Obama,

Theo lời tổng thống Obama,

"If the Taliban take over again,

"Nếu quân Taliban trở lại nắm quyền,

they will invite back Al-Qaeda,

chúng sẽ kéo theo quân khủng bố Al-Qaeda,

who will try to kill as many of our people

những người sẽ cố gắng giết càng nhiều người của chúng ta

as they possibly can."

càng tốt."

The story that we're told

Câu chuyện chúng ta được nghe kể

is that there was a "light footprint" initially --

là có một sự in dấu nhẹ nhàng ban đầu --

in other words, that we ended up in a situation

theo một cách nói khác, chúng ta mắc vào một tình huống

where we didn't have enough troops,

không có đủ quân,

we didn't have enough resources,

không có đủ trang thiết bị,

that Afghans were frustrated --

và người Afghan đã chán nản.

they felt there wasn't enough progress

Họ không cảm thấy có chút tiến triển nào

and economic development and security,

cũng như sự phát triển kinh tế và an ninh,

and therefore the Taliban came back --

và vì vậy quân Taliba trở lại.

that we responded in 2005 and 2006

Chúng ta đáp trả vào năm 2005 và 2006

with troop deployments,

bằng quân tiếp viện,

but we still didn't put enough troops on the ground.

nhưng chúng ta vẫn chưa đưa đủ quân lính lên chiến trận.

And that it wasn't until 2009,

Và chỉ tới năm 2009,

when President Obama signed off on a surge,

khi tổng thổng Obama cho phép tăng viện,

that we finally had,

chúng ta mới có đủ,

in the words of Secretary Clinton,

theo lời của Clinton,

"the strategy, the leadership and the resources."

"chiến thuật, sự lãnh đạo và nguồn lực,"

So, as the president now reassures us,

vì thế, như tổng thống cam đoan lại với chúng ta,

we are on track to achieve our goals.

chúng ta đang tiến dần tới việc thực hiện mục tiêu của mình.

All of this is wrong.

Tất cả đều sai.

Every one of those statements is wrong.

Từng câu khẳng định đó đều sai.

Afghanistan does not

Afghanistan không hề

pose an existential threat

đưa ra một đe dọa tồn tại

to global security.

tới an ninh toàn cầu.

It is extremely unlikely

Và cũng vô cùng khó xảy ra chuyện

the Taliban would ever be able to take over the country --

quân Taliban có thể giành lại chính quyền --

extremely unlikely they'd be able to seize Kabul.

vô cùng khó để chúng có thể chiếm giữ Kabul.

They simply don't have a conventional military option.

Họ đơn giản là không có lựa chọn quân sự thông thường.

And even if they were able to do so, even if I'm wrong,

Và nếu ngay cả khi họ có thể làm vậy, ngay cả khi tôi sai,

it's extremely unlikely

cũng vô cùng khó xảy ra trường hợp

the Taliban would invite back Al-Qaeda.

quân Taliban sẽ mời gọi quân khủng bố Al-Qaeda.

From the Taliban's point of view,

Từ góc nhìn của quân Taliban,

that was their number one mistake last time.

đó là sai lầm lớn nhất của họ lần trước đó.

If they hadn't invited back Al-Qaeda,

Nếu họ đã không mời Al-Qaeda trở lại,

they would still be in power today.

họ vẫn nắm quyền tới ngày hôm nay.

And even if I'm wrong about those two things,

Và ngay cả khi tôi nhầm lẫn về hai điều đó,

even if they were able to take back the country,

ngay cả khi họ có thể chiếm lại đất nước,

even if they were to invite back Al-Qaeda,

ngay cả khi họ mời quân khủng bố quay trở lại,

it's extremely unlikely

cũng vô cùng khó khăn

that Al-Qaeda would significantly enhance

để Al-Qaeda có thể tăng cường mạnh mẽ

its ability to harm the United States

khả năng gây tổn hại tới nước Mỹ

or harm Europe.

hoặc Châu Âu.

Because this isn't the 1990s anymore.

Bởi đây không còn là những năm 90 nữa.

If the Al-Qaeda base

Nếu căn cứ của Al-Qaeda

was to be established near Ghazni,

được đóng gần Ghazni,

we would hit them very hard,

chúng ta có thể tấn công mạnh vào đó,

and it would be very, very difficult

và sẽ rất khó khăn

for the Taliban to protect them.

để quân Taliban có thể bảo vệ chúng.

Furthermore, it's simply not true

Hơn nữa, nó không chỉ đơn giản

that what went wrong in Afghanistan

rằng sai lầm tại Afghanistan

is the light footprint.

là bước in dấu nhẹ nhàng.

In my experience, in fact,

Theo kinh nghiệm của tôi, thực ra là,

the light footprint was extremely helpful.

bước in dấu nhẹ nhàng cực kỳ có lợi.

And these troops that we brought in --

Và những quân lính chúng ta mang thêm vào --

it's a great picture of David Beckham

là hình ảnh chuẩn xác về David Beckham

there on the sub-machine gun --

trên những khẩu súng máy chìm --

made the situation worse, not better.

làm tình hình trở nên tồi tệ hơn, chứ không tốt hơn.

When I walked across Afghanistan

Khi tôi đặt chân tới Afghanistan

in the winter of 2001-2002,

vào mùa đông 2001 - 2002,

what I saw was scenes like this.

tôi đã nhìn thấy những quang cảnh như thế này.

A girl, if you're lucky,

Một cô bé, nếu may mắn,

in the corner of a dark room --

trong góc phòng tối --

lucky to be able to look at the Koran.

may mắn có thể đọc được kinh Koran.

But in those early days

Nhưng trong những ngày đầu đó

when we're told we didn't have enough troops and enough resources,

khi chúng ta được bảo là chúng ta không có đủ quân lực,

we made a lot of progress in Afghanistan.

chúng ta đã tạo ra nhiều tiến triển ở Afghanistan.

Within a few months,

Trong vài tháng,

there were two and a half million more girls in school.

đã có thêm hơn 2,5 triệu bé gái được đến trường.

In Sangin where I was sick in 2002,

Tại Sangin nơi tôi bị ốm vào năm 2002,

the nearest health clinic

phòng khám gần nhất

was within three days walk.

cách ba ngày đi bộ.

Today, there are 14 health clinics

Ngày nay, có 14 phòng khám

in that area alone.

chỉ riêng trong khu vực đó.

There was amazing improvements.

Đã có những tiến bộ tuyệt vời.

We went from almost no Afghans

Chúng ta từ chỗ hầu như không có người Afghan nào

having mobile telephones during the Taliban

có điện thoại di động dưới thời Taliban

to a situation where, almost overnight,

tới một tình huống là, gần như sau một đêm,

three million Afghans had mobile telephones.

3 triệu người Afghan có di động.

And we had progress in the free media.

Và chúng ta đã có những tiến bộ về truyền thông tự do.

We had progress in elections --

Chúng ta có những tiến bộ về bầu cử --

all of this with the so-called light footprint.

tất cả đi kèm với thứ mà ta gọi là "bước in dấu nhẹ nhàng".

But when we began to bring more money,

Nhưng khi chúng ta bắt đầu đổ thêm nhiều tiền,

when we began to invest more resources,

khi chúng ta bắt đầu đầu tư vào nhiều trang thiết bị hơn,

things got worse, not better. How?

mọi thứ trở nên tồi tệ chứ không tốt hơn. Sao vậy?

Well first see, if you put 125 billion dollars a year

Đầu tiên hãy nhìn vào việc nếu bạn đổ 125 tỉ dollar một năm

into a country like Afghanistan

vào một đất nước như Afghanistan

where the entire revenue of the Afghan state

nơi mà tổng thu nhập quốc dân

is one billion dollars a year,

là 1 tỉ dollar 1 năm,

you drown everything.

bạn sẽ nhấn chìm mọi thứ.

It's not simply corruption and waste

Nó không chỉ đơn thuần là sự tham nhũng và lãng phí

that you create;

mà bạn tạo nên;

you essentially replace the priorities of the Afghan government,

bạn đã về bản chất thay thế những ưu tiên của chính phủ Afghanistan,

the elected Afghan government,

chính phủ có được nhờ bầu cử,

with the micromanaging tendencies

với những xu hướng quản lý vi mô

of foreigners on short tours

của khách nước ngoài trong các chuyến du lịch ngắn ngày

with their own priorities.

với những ưu tiên của riêng họ.

And the same is true for the troops.

Và điều tương tự xảy ra với quân lính.

When I walked across Afghanistan,

Khi tôi tới Afghanistan,

I stayed with people like this.

tôi đã ở với những người như thế này.

This is Commandant Haji Malem Mohsin Khan of Kamenj.

Đây là Sĩ quan Haji Malem Mohsin Khan của Kamenji.

Commandant Haji Malem Mohsin Khan of Kamenj was a great host.

Sĩ quan Haji Malem Mohsin Khan của Kamenji là một vị chủ nhà tuyệt vời.

He was very generous,

Ông ấy rất rộng lượng

like many of the Afghans I stayed with.

như rất nhiều người Afghan tôi đã từng ở cùng.

But he was also considerably more conservative,

Nhưng ông ấy cũng khá bảo thủ,

considerably more anti-foreign,

khá bài ngoại,

considerably more Islamist

và mang đậm tinh thần Hồi giáo

than we'd like to acknowledge.

hơn là chúng ta muốn biết.

This man, for example, Mullah Mustafa,

Ví dụ như người này, Mullah Mustafa,

tried to shoot me.

đã cố bắn tôi.

And the reason I'm looking a little bit perplexed in this photograph

Và lý do tôi trông tôi hơi bối rối trong tấm ảnh này

is I was somewhat frightened,

là tôi đã hơi e sợ,

and I was too afraid on this occasion

và tôi đã quá e sợ trong trường hợp này

to ask him, having run for an hour through the desert

để hỏi anh ta, người đã chạy một tiếng qua sa mạc

and taken refuge in this house,

tới tị nạn ở ngôi nhà này,

why he had turned up and wanted to have his photograph taken with me.

tại sao anh ta lại đến đó và muốn chụp bức ảnh này cùng tôi.

But 18 months later, I asked him

Nhưng 18 tháng sau, tôi đã hỏi anh ta

why he had tried to shoot me.

tại sao anh ta lại muốn bắn tôi.

And Mullah Mustafa -- he's the man with the pen and paper --

Và Mullag Mustafa -- người đàn ông cầm giấy bút --

explained that the man sitting immediately to the left as you look at the photograph,

giải thích rằng người đàn ông đứng ngay phía bên trái tấm hình,

Nadir Shah

Nadir Shah

had bet him that he couldn't hit me.

đã cược rằng anh ta không thể đánh tôi.

Now this is not to say

Ý tôi không phải là

Afghanistan is a place full of people like Mullah Mustafa.

Afghanistan là nơi có đầy những người như Mullah Mustafa.

It's not; it's a wonderful place

Không hề; đó là một nơi tuyệt vời

full of incredible energy and intelligence.

căng tràn sức sống và sự thông minh đến khó tin.

But it is a place

Nhưng đó là một nơi

where the putting-in of the troops

mà sự tăng viện binh

has increased the violence rather than decreased it.

đã làm tăng sự bạo lực, hơn là làm giảm nó.

2005, Anthony Fitzherbert,

Vào năm 2005, Anthony Fitzherbert,

an agricultural engineer,

một kỹ sư nông nghiệp,

could travel through Helmand,

có thể du hành qua Helmand,

could stay in Nad Ali, Sangin and Ghoresh,

có thể ở Nad Ali, Sangin và Ghoresh,

which are now the names of villages where fighting is taking place.

những ngôi làng mà giờ đang diễn ra các cuộc tranh đấu.

Today, he could never do that.

Ngày nay, anh ấy sẽ không thể làm được điều đó.

So the idea that we deployed the troops

Vậy tôi cho rằng việc chúng ta thêm viện binh

to respond to the Taliban insurgency

để đáp trả cho sự nổi loạn của Taliban

is mistaken.

là sai lầm.

Rather than preceding the insurgency,

Thay vì rút lui,

the Taliban followed the troop deployment,

quân Taliban nối đuôi quân tiếp viện.

and as far as I'm concerned,

Như tôi để ý thấy,

the troop deployment caused their return.

viện binh khiến họ quay trở lại.

Now is this a new idea?

Đây có phải là một quan điểm mới không?

No, there have been any number of people

Không, đã có rất nhiều người khẳng định

saying this over the last seven years.

như vậy suốt bảy năm qua.

I ran a center at Harvard

Tôi điều hành một trung tâm ở Harvard

from 2008 to 2010,

từ năm 2008 đến 2010.

and there were people like Michael Semple there

Và đã có những người như Michael Semple ở đó

who speak Afghan languages fluently,

những người nói tiếng Afghan trôi chảy,

who've traveled to almost every district in the country.

những người đã đặt chân tới hầu hết các thành phố trên đất nước.

Andrew Wilder, for example,

Ví như Andrew Wilder,

born on the Pakistan-Iranian border,

được sinh ra ở khu vực biên giới Pakistan - Iran,

served his whole life

phục vụ cả đời

in Pakistan and Afghanistan.

tại Pakistan và Afghanistan.

Paul Fishstein who began working there in 1978 --

Paul Fishstein người bắt đầu làm việc tại đó vào năm 1978 --

worked for Save the Children,

làm việc cho "Save the Children" (Hội bảo vệ trẻ em)

ran the Afghan research and evaluation unit.

điều hành đơn vị nghiên cứu và đánh giá khu vực Afghan.

These are people

Đó là những người

who were able to say consistently

có thể khẳng định chắc chắn

that the increase in development aid

rằng sự tăng viện

was making Afghanistan less secure, not more secure --

đã khiến Afghanistan trở nên bất ổn hơn chứ không phải ngược lại --

that the counter-insurgency strategy

và chiến thuật chống phản loạn

was not working and would not work.

đã không có tác dụng và sẽ không có tác dụng.

And yet, nobody listened to them.

Dù vậy, chẳng ai nghe họ.

Instead,

Thay vào đó,

there was a litany of astonishing optimism.

lại là một sự lạc quan đáng ngạc nhiên.

Beginning in 2004,

Từ năm 2004,

every general came in saying,

các tướng quân đều nói,

"I've inherited a dismal situation,

"Tôi đã nhận (từ người tiền nhiệm) một tình trạng hỗn loạn,

but finally I have the right resources and the correct strategy,

nhưng cuối cùng tôi có những nguồn lực cần thiết và chiến thuật đúng đắn,

which will deliver,"

sẽ có kết quả như mong đợi."

in General Barno's word in 2004,

theo lời tướng Barno vào năm 2004,

the "decisive year."

"năm quyết định".

Well guess what? It didn't.

Đoán thử xem nào? Kết quả không như mong đợi.

But it wasn't sufficient to prevent General Abuzaid saying

Nhưng như vậy là chưa đủ để ngăn tướng Abuzaid nói rằng

that he had the strategy and the resources

ông có chiến thuật và nguồn lực

to deliver, in 2005,

để đem đến kết quả, vào năm 2005,

the "decisive year."

"năm quyết định"

Or General David Richards to come in 2006

Hoặc tướng David Richards khi nhậm chức vào năm 2006,

and say he had the strategy and the resources

nói rằng ông có chiến thuật và nguồn lực để

to deliver the "crunch year."

đem lại "năm vang dội"

Or in 2007,

Hoặc vào năm 2007,

the Norwegian deputy foreign minister, Espen Eide,

thứ trưởng bộ ngoại giao Na Uy, Espen Eide,

to say that that would deliver the "decisive year."

cho rằng sẽ đem tới "năm quyết định"

Or in 2008, Major General Champoux

Hoặc vào năm 2008, Đại tướng Champoux

to come in and say he would deliver the "decisive year."

xuất hiện và nói ông sẽ đem tới "năm quyết định"

Or in 2009, my great friend,

Hoặc vào năm 2009, người bạn tốt của tôi,

General Stanley McChrystal,

tướng Stanley McChrystal,

who said that he was "knee-deep in the decisive year."

nói rằng ông đã "ngập sâu tới đầu gối trong năm quyết định."

Or in 2010,

hoặc vào năm 2010,

the U.K. foreign secretary, David Miliband,

thư ký ngoại giao Anh, David Miliband,

who said that at last we would deliver the "decisive year."

người nói rằng cuối cùng chúng ta sẽ mang tới "năm quyết định."

And you'll be delighted to hear in 2011, today,

Và các bạn sẽ rất hài lòng khi nghe rằng vào năm 2011, năm nay,

that Guido Westerwelle, the German foreign minister,

Guido Westerwelle, bộ trưởng ngoại giao của Đức,

assures us that we are in the "decisive year."

bảo đảm với chúng ta rằng chúng ta đang có "năm quyết định."

(Applause)

(Vỗ tay)

How do we allow

Làm thế nào mà chúng ta cho phép

any of this to happen?

những chuyện này xảy ra?

Well the answer, of course, is,

Vâng câu trả lời, tất nhiên, là,

if you spend 125 billion or 130 billion

nếu bạn chi 125 hoặc 130 tỉ dollar

dollars a year in a country,

một năm ở một nước,

you co-opt almost everybody.

bạn thu phục hầu hết mọi người,

Even the aid agencies,

kể cả các đại diện cứu trợ --

who begin to receive an enormous amount of money

những người bắt đầu nhận những khoản tiền kếch xù

from the U.S. and the European governments

từ các chính phủ Mỹ và Châu Âu

to build schools and clinics,

để xây trường học và trạm xá --

are somewhat disinclined

đã hầu như mất đi xu thế

to challenge the idea

thách thức quan niệm

that Afghanistan is an existential threat

rằng Afghanistan là một mối đe dọa tồn tại

to global security.

đối với an ninh toàn cầu.

They're worried, in other words,

Họ lo lắng là, theo cách khác,

that if anybody believes that it wasn't such a threat --

rằng nếu bất cứ ai tin rằng nó không phải là mối đe dọa --

Oxfam, Save the Children

Oxfam, Save the Children --

wouldn't get the money

sẽ không được nhận tiền

to build their hospitals and schools.

để xây các bệnh viện và trường học.

It's also very difficult to confront a general

Nó cũng rất khó cho một tướng

with medals on his chest.

với huân chương trên ngực áo.

It's very difficult for a politician,

Khó cho một chính trị gia,

because you're afraid that many lives have been lost in vain.

vì bạn lo rằng nhiều sinh mạng đã mất trong vô vọng.

You feel deep, deep guilt.

Bạn cảm thấy tội lỗi sâu sắc.

You exaggerate your fears,

Bạn phóng đại các nỗi sợ hãi.

and you're terrified about the humiliation

Và bạn hoảng loạn về nỗi nhục nhã

of defeat.

của việc bị đánh bại.

What is the solution to this?

Vậy đâu là giải pháp cho vấn đề này?

Well the solution to this

Vâng giải pháp cho vấn đề này

is we need to find a way

là chúng ta cần tìm một con đường

that people like Michael Semple, or those other people,

để những người như Michael Semple và những người khác,

who are telling the truth, who know the country,

những người đang nói sự thật, những người hiểu rõ đất nước ấy,

who've spent 30 years on the ground --

những người đã dành 30 năm trên mảnh đất ấy --

and most importantly of all,

và hơn hết thảy,

the missing component of this --

thành phần bị bỏ sót --

Afghans themselves,

chính những người Afghan,

who understand what is going on.

những người hiểu rõ điều đang xảy ra.

We need to somehow get their message

Chúng ta cần bằng một cách nào đó đưa thông điệp của họ

to the policymakers.

tới với những người hoạch định chính sách.

And this is very difficult to do

Và điều này rất khó thực hiện

because of our structures.

bởi cấu trúc tư pháp của chúng ta.

The first thing we need to change

Điều đầu tiên chúng ta cần thay đổi

is the structures of our government.

là cấu trúc của chính phủ của ta.

Very, very sadly,

Rất, rất đáng buồn,

our foreign services, the United Nations,

các ban đối ngoại, Liên Hợp Quốc,

the military in these countries

quân đội ở những nước đó

have very little idea of what's going on.

biết rất ít về điều đang xảy ra.

The average British soldier is on a tour of only six months;

Một lính Anh trung bình chỉ tới diễu qua trong sáu tháng;

Italian soldiers, on tours of four months;

lính Ý, bốn tháng;

the American military, on tours of 12 months.

quân đội Mỹ, 12 tháng.

Diplomats are locked in embassy compounds.

Các quan hệ ngoại giao chỉ gói gọn trong hệ thống các đại sứ quán.

When they go out, they travel in these curious armored vehicles

Khi họ ra ngoài, họ du hành trong những chiếc xe bóc sắt bí ẩn

with these somewhat threatening security teams

với những đội vệ sĩ đôi chút đáng sợ

who ready 24 hours in advance

những người sẵn sàng từ 24 giờ trước đó

who say you can only stay on the ground for an hour.

những người nói bạn chỉ có thể đứng trên mặt đất trong 1 giờ đồng hồ

In the British embassy in Afghanistan

Trong đại sứ quán Anh ở Afghanistan

in 2008,

trong năm 2008,

an embassy of 350 people,

gồm 350 người,

there were only three people who could speak Dari,

chỉ có 3 người có thể nói tiếng Dari,

the main language of Afghanistan, at a decent level.

ngôn ngữ chính của Afghanistan, ở trình độ chấp nhận được.

And there was not a single Pashto speaker.

Và không có một người nói tiếng Pashto nào.

In the Afghan section in London

Ở phân khu Afghan ở London

responsible for governing Afghan policy on the ground,

chịu trách nhiệm quản lý chính sách về Afghan,

I was told last year

tôi được kể vào năm ngoái

that there was not a single staff member

rằng không có một thành viên nào

of the foreign office in that section

của văn phòng đối ngoại ở khu vực đó

who had ever served

từng phục vụ

on a posting in Afghanistan.

tại một trạm nào ở Afghanistan.

So we need to change that institutional culture.

Vì thế chúng ta cần thay đổi văn hóa quan liêu ấy.

And I could make the same points about the United States

Và tôi có thể đưa ra quan điểm tương tự về nước Mỹ

and the United Nations.

và Liên Hợp Quốc.

Secondly, we need to aim off of the optimism of the generals.

Điều thứ hai, chúng ta cần kéo sự lạc quan của các tướng quân xuống.

We need to make sure that we're a little bit suspicious,

Chúng ta cần bảo đảm là chúng ta hơi hoài nghi một chút,

that we understand that optimism

rằng chúng ta tin rằng sự lạc quan

is in the DNA of the military,

có trong DNA của quân đội,

that we don't respond to it

rằng chúng ta không đáp trả nó

with quite as much alacrity.

với sự sốt sắng như hiện tại.

And thirdly, we need to have some humility.

Và thứ ba, chúng ta cần có sự nhún nhường.

We need to begin from the position

Chúng ta cần bắt đầu từ vị trí

that our knowledge, our power,

mà sự hiểu biết và quyền lực

our legitimacy

và tính pháp lý của chúng ta

is limited.

bị giới hạn.

This doesn't mean

Điều này không có nghĩa là

that intervention around the world is a disaster.

sự can thiệp diễn ra quanh thế giới là một thảm họa.

It isn't.

Không hề.

Bosnia and Kosovo

Bosnia và Kosovo

were signal successes,

là những thành công ghi dấu,

great successes.

những thành công to lớn.

Today when you go to Bosnia

Ngày nay khi bạn tới Bosnia

it is almost impossible to believe

gần như là không thể tin được rằng

that what we saw in the early 1990s happened.

điều chúng ta thấy vào đầu thập niên 90 đã xảy ra.

It's almost impossible to believe the progress we've made

Gần như không thể tin được những tiến triển chúng ta tạo ra

since 1994.

từ năm 1994.

Refugee return,

Dân tị nạn quay trở lại,

which the United Nations High Commission for Refugees

điều mà Ủy ban Cao cấp về Tị nạn của Liên hiệp quốc

thought would be extremely unlikely,

cho rằng không thể xảy ra,

has largely happened.

đã xảy ra trên diện rộng.

A million properties have been returned.

Một triệu bất động sản được trao trả.

Borders between the Bosniak territory

Biên giới giữa lãnh thỗ người Bosnia theo đạo Hồi

and the Bosnian-Serb territory have calmed down.

và lãnh thổ người Bosnia Serbi đã bình ổn.

The national army has shrunk.

Quy mô quân đội quốc gia đã thu hẹp.

The crime rates in Bosnia today

Tỉ lệ tội phạm ở Bosnia ngày nay

are lower than they are in Sweden.

còn thấp hơn ở Thụy Điển.

This has been done

Điều này đã được thực hiện

by an incredible, principled effort

nhờ một cố gắng đến khó tin và đầy nghiêm khắc

by the international community,

của cộng đồng quốc tế,

and, of course, above all,

và, tất nhiên, trên hết,

by Bosnians themselves.

của chính người Bosnia.

But you need to look at context.

Nhưng chúng ta cần nhìn vào hoàn cảnh.

And this is what we've lost in Afghanistan and Iraq.

Và đây là những gì chúng ta đã mất ở Afghan và Iraq.

You need to understand that in those places

Bạn cần hiểu rằng ở những nơi đó

what really mattered

điều thực sự có giá trị

was, firstly, the role of Tudman and Milosevic

là, đầu tiên, vai trò của Tudman và Milosevic

in coming to the agreement,

trong việc tiến tới thỏa thuận,

and then the fact those men went,

và cả sự thực mà những người đó trải qua,

that the regional situation improved,

là tình hình khu vực đã cải thiện,

that the European Union could offer Bosnia

và Liên minh Châu Âu có thể đưa ra cho Bosnia

something extraordinary:

một đề nghị đặc biệt:

the chance to be part

cơ hội trở thành một phần

of a new thing, a new club,

của một câu lạc bộ mới,

a chance to join something bigger.

cơ hội để tham gia một thứ lớn hơn.

And finally, we need to understand that in Bosnia and Kosovo,

Và cuối cùng, chúng ta cần hiểu rằng ở Bosnia và Kosovo,

a lot of the secret of what we did,

bí mật của điều ta làm được,

a lot of the secret of our success,

bí mật của sự thành công,

was our humility --

chính là sự nhún nhường của chúng ta --

was the tentative nature of our engagement.

chính là bản chất ngập ngừng của sự cam kết.

We criticized people a lot in Bosnia

Chúng ta chỉ trích rất nhiều người ở Bosnia

for being quite slow to take on war criminals.

vì đã chậm chạp thách thức các tội phạm chiến tranh.

We criticized them

Chúng ta chỉ trích họ

for being quite slow to return refugees.

vì đã chậm chạp đưa những người tị nạn trở lại.

But that slowness, that caution,

Nhưng sự chậm chạp đó, sự cẩn trọng đó,

the fact that President Clinton initially said

sự thực là tổng thống Clinton đã nói từ đầu

that American troops would only be deployed for a year,

rằng lính Mỹ sẽ chỉ tiếp viện trong một năm,

turned out to be a strength,

trở thành một thế mạnh,

and it helped us to put our priorities right.

và nó giúp chúng ta thẳng thắn đặt ra các thứ tự ưu tiên.

One of the saddest things

Một trong những điều đáng buồn nhất

about our involvement in Afghanistan

về sự can thiệp của chúng ta ở Afghanistan

is that we've got our priorities out of sync.

là chúng ta không quản lý được các ưu tiên của mình.

We're not matching our resources to our priorities.

Chúng ta không kết nối được nguồn lực với các ưu tiên.

Because if what we're interested in is terrorism,

Bởi vì nếu điều chúng ta quan tâm là khủng bố,

Pakistan is far more important than Afghanistan.

thì Pakistan đáng lo ngại hơn Afghanistan.

If what we're interested in is regional stability,

Nếu chúng ta quan tâm tới bình ổn khu vực,

Egypt is far more important.

Ai Cập còn quan trọng hơn.

If what we're worried about is poverty and development,

Nếu điều chúng ta lo lắng là sự nghèo đói và chậm phát triển,

sub-Saharan Africa is far more important.

khu vực châu Phi hạ Sahara còn quan trọng hơn.

This doesn't mean that Afghanistan doesn't matter,

Điều này không có nghĩa là Afghanistan không quan trọng,

but that it's one of 40 countries in the world

nhưng đó chỉ là một trong 40 nước trên thế giới

with which we need to engage.

mà chúng ta cần liên kết.

So if I can finish with a metaphor for intervention,

Vậy nếu tôi có thể kết thúc với một phép ẩn dụ cho sự can thiệp,

what we need to think of

điều chúng ta cần nghĩ tới

is something like mountain rescue.

là sự giải cứu trên núi.

Why mountain rescue?

Tại sao lại là giải cứu trên núi?

Because when people talk about intervention,

Bởi vì khi người ta nói về can thiệp chính trị,

they imagine that some scientific theory --

họ tưởng tượng các lý thuyết khoa học --

the Rand Corporation goes around

tập đoàn Rand đi loanh quanh

counting 43 previous insurgencies

đếm 43 cuộc nổi loạn trước đó

producing mathematical formula

chế ra công thức toán học

saying you need one trained counter-insurgent

nói rằng bạn cần một người chống nổi loạn được đào tạo bài bản

for every 20 members of the population.

cho mỗi 20 người dân.

This is the wrong way of looking at it.

Đó là cách nghĩ sai lầm.

You need to look at it in the way that you look at mountain rescue.

Bạn cần nhìn vào nó như cách bạn nhìn vào một cuộc giải cứu trên núi.

When you're doing mountain rescue,

Khi bạn đang giải cứu trên núi,

you don't take a doctorate in mountain rescue,

bạn không tìm lấy người có bằng tiến sỹ về giải cứu trên núi,

you look for somebody who knows the terrain.

bạn tìm ai đó hiểu biết về địa hình.

It's about context.

Nó phụ thuộc vào hoàn cảnh.

You understand that you can prepare,

Bạn hiểu rằng bạn có thể chuẩn bị,

but the amount of preparation you can do

nhưng sự chuẩn bị của bạn

is limited --

là có giới hạn.

you can take some water, you can have a map,

Bạn có thể trữ nước, trữ một tấm bản đồ,

you can have a pack.

chuẩn bị một ba lô đồ.

But what really matters

Nhưng điều quan trọng

is two kinds of problems --

là 2 vấn đề --

problems that occur on the mountain

vấn đề xảy ra ở trên núi

which you couldn't anticipate,

mà bạn không thể tính trước được,

such as, for example, ice on a slope,

ví dụ như, băng trên sườn dốc,

but which you can get around,

nhưng thứ đó bạn có thể tránh được,

and problems which you couldn't anticipate

và những vấn đề bạn không thể đoán trước được

and which you can't get around,

và cũng không thể đi vòng qua được,

like a sudden blizzard or an avalanche

như một trận bão tuyết bất ngờ hoặc một trận lở tuyết

or a change in the weather.

hoặc thay đổi thời tiết.

And the key to this

Và chìa khóa cho điều này

is a guide who has been on that mountain,

là một hướng dẫn viên người đã ở trên ngọn núi đó,

in every temperature,

trong mọi điều kiện nhiệt độ,

at every period --

ở mọi thời điểm --

a guide who, above all,

một hướng dẫn viên mà, trên hết,

knows when to turn back,

hiểu khi nào phải quay lại,

who doesn't press on relentlessly

người không cố sống cố chết dấn bước

when conditions turn against them.

khi điều kiện không thuận lợi.

What we look for

Điều chúng ta tìm kiếm

in firemen, in climbers, in policemen,

ở lính cứu hỏa, người leo núi, và cảnh sát,

and what we should look for in intervention,

và điều chúng ta cần tìm ở cuộc can thiệp,

is intelligent risk takers --

là những người đón nhận mạo hiểm khôn khéo --

not people who plunge blind off a cliff,

không phải những kẻ nhắm mắt lao xuống vực,

not people who jump into a burning room,

không phải những kẻ lao vào căn phòng đang cháy,

but who weigh their risks,

mà là những người biết cân nhắc lợi hại,

weigh their responsibilities.

cân nhắc trách nhiệm.

Because the worst thing we have done in Afghanistan

Bởi điều tồi tệ nhất chúng ta làm ở Afghanistan

is this idea

là cho rằng

that failure is not an option.

thất bại không phải là một sự lựa chọn.

It makes failure invisible,

Điều này khiến thất bại trở nên không thể thấy được,

inconceivable and inevitable.

không thể tưởng tượng được và không thể tránh được.

And if we can resist

Và nếu chúng ta có thể cản lại

this crazy slogan,

câu khẩu hiệu điên khùng này,

we shall discover --

chúng ta sẽ khám phá ra --

in Egypt, in Syria, in Libya,

ở Ai Cập, ở Syria, ở Libya,

and anywhere else we go in the world --

và bất kể nơi nào chúng ta tới trên thế giới --

that if we can often do much less than we pretend,

rằng nếu chúng ta thường làm được ít hơn là chúng ta ra vẻ là làm được,

we can do much more than we fear.

chúng ta có thể làm được nhiều điều hơn chúng ta sợ.

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. Thank you very much.

Cảm ơn. Cảm ơn rất nhiều.

Thank you. Thank you very much.

Cảm ơn. Cảm ơn rất nhiều.

Thank you. Thank you. Thank you.

Cảm ơn. Cảm ơn rất nhiều. Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you.

Cảm ơn.

Thank you. Thank you.

Cảm ơn. Cảm ơn.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Bruno Giussani: Rory, you mentioned Libya at the end.

Bruno Giussani: Rory, anh có nhắc tới Libya ở cuối câu chuyện.

Just briefly, what's your take on the current events there

Ngắn gọn thôi, anh nghĩ gì về những sự kiện mới xảy ra ở đó

and the intervention?

và sự can thiệp?

Rory Stewart: Okay, I think Libya poses the classic problem.

Rory Stewart: Được thôi, tôi nghĩ Libya đặt ra vấn đề kinh điển.

The problem in Libya

Vấn đề ở Libya

is that we are always pushing for the black or white.

là chúng ta luôn thúc ép cho trắng đen rõ ràng.

We imagine there are only two choices:

Chúng ta tưởng tượng là chỉ có 2 lựa chọn:

either full engagement and troop deployment

hoặc là cam kết trọn vẹn và cử viện binh

or total isolation.

hoặc biệt lập hoàn toàn.

And we are always being tempted up to our neck.

Chúng ta luôn bị cám dỗ để dấn sâu vào.

We put our toes in and we go up to our neck.

Chúng ta nhúng chân vào và bị ngập tới tận cổ.

What we should have done in Libya

Điều chúng ta lẽ ra nên làm ở Libya

is we should have stuck to the U.N. resolution.

là chúng ta đã nên bám vào giải pháp của LHQ.

We should have limited ourselves very, very strictly

Chúng ta nên kiềm chế bản thân một cách nghiêm ngặt

to the protection of the civilian population in Benghazi.

tới sự bảo vệ của dân số ở Benghazi.

We could have done that.

Chúng ta lẽ ra có thể làm được điều đó.

We set up a no-fly zone within 48 hours

Chúng ta lập nên một vùng cấm bay trong vòng 48 tiếng

because Gaddafi had no planes

bởi vì Gaddafi không có chiếc máy bay nào

within 48 hours.

trong vòng 48 tiếng.

Instead of which, we've allowed ourselves to be tempted

Thay vào đó, chúng ta cho phép chúng ta bị cám dỗ

towards regime change.

bởi sự thay đổi chế độ cai trị.

In doing so, we've destroyed our credibility with the Security Council,

Bằng cách đó chúng ta phá hoại sự tin cậy của mình với hội đồng bảo an,

which means it's very difficult

có nghĩa là rất khó

to get a resolution on Syria,

để có một giải pháp về Syria,

and we're setting ourselves up again for failure.

và chúng ta đang tiến gần tới thất bại.

Once more, humility,

Một lần nữa, sự nhún nhuờng,

limits, honesty,

sự kiềm chế, sự chân thành,

realistic expectations

những mong đợi phù hợp với thực tế

and we could have achieved something to be proud of.

và chúng ta có thể đạt được những điều đáng tự hào.

BG: Rory, thank you very much.

BG: Rory, cảm ơn anh rất nhiều.

RS: Thank you. (BG: Thank you.)

RS: Cảm ơn. (BG: Cảm ơn.)