How My Mind Came Back to Life — and No One Knew | Martin Pistorius | TED Talks

Çeviri: Ercan Tozluoğlu Gözden geçirme: Ramazan Şen

Imagine being unable to say, "I am hungry," "I am in pain,"

"Açım", "Acı çekiyorum", "Teşekkür ederim"

"thank you," or "I love you."

ya da "Seni seviyorum" diyemediğinizi hayal edin.

Being trapped inside your body,

Kendi bedenine hapsolmak...

a body that doesn't respond to commands.

Bir beden ki hiç bir emre karşılık vermez.

Surrounded by people,

İnsanlarla kuşatılmış

yet utterly alone.

fakat tamamen yalnız.

Wishing you could reach out,

Bağlanmak, rahatlatmak veya

to connect, to comfort, to participate.

katılmak için erişebilmeyi dileyerek.

For 13 long years, that was my reality.

13 uzun yıl boyunca bu benim gerçekliğimdi.

Most of us never think twice about talking, about communicating.

Pek çoğumuz iletişim hakkında konuşmayı asla iki kez düşünmez.

I've thought a lot about it.

Ben bunun üstünde çok düşündüm.

I've had a lot of time to think.

Düşünmek için çok zamanım vardı.

For the first 12 years of my life,

Hayatımın ilk 12 yılı,

I was a normal, happy, healthy little boy.

mutlu, sağlıklı ve normal küçük bir çocuktum.

Then everything changed.

Sonra her şey değişti.

I contracted a brain infection.

Bir beyin enfeksiyonuna yakalandım.

Doktorlar bunun ne olduğu konusunda pek emin değillerdi

The doctors weren't sure what it was,

but they treated me the best they could.

fakat ellerinden geleni yaparak beni tedavi ettiler.

However, I progressively got worse.

Fakat gittikçe kötüleştim.

Eventually, I lost my ability to control my movements,

Zamanla hareketlerimi kontrol etme,

make eye contact,

göz teması kurma ve

and finally, my ability to speak.

nihayetinde konuşma yeteneğimi kaybettim.

While in hospital,

Hastanedeyken

I desperately wanted to go home.

çaresizce eve gitmeyi istedim.

Anneme dedim ki "Ev ne zaman?"

I said to my mother, "When home?"

Those were the last words I ever spoke with my own voice.

Bunlar kendi sesimle konuşabildiğim son kelimelerdi.

I would eventually fail every test for mental awareness.

En sonunda tüm zihinsel farkındalık testlerinde başarısız oldum.

My parents were told I was as good as not there.

Aileme orada değilmiş gibi olduğum söylenmişti.

A vegetable, having the intelligence of a three-month-old baby.

3 aylık bir bebeğin zekasına sahip bir sebze.

They were told to take me home and try to keep me comfortable

Beni eve götürmeleri ve ben ölünceye kadar

until I died.

rahat ettirmeleri söylenmişti aileme.

Ebeynlerim, aslında tüm ailemin hayatları

My parents, in fact my entire family's lives,

became consumed by taking care of me the best they knew how.

bildikleri en iyi şekilde benimle ilgilenerek tükenmişti.

Their friends drifted away.

Arkadaşları uzaklaştı.

Bir yıl ikiye

One year turned to two,

two turned to three.

iki üçe döndü.

It seemed like the person I once was began to disappear.

Öyle görünüyordu ki bir zamanlar olduğum insan kaybolmaya başlıyor gibiydi.

The Lego blocks and electronic circuits I'd loved as a boy were put away.

Bir çocuk olarak sevdiğim Lego blokları ve elektronik devreler rafa kaldırılmıştı.

I had been moved out of my bedroom into another more practical one.

Kendi yatak odamdan daha pratik bir tanesine taşınmıştım.

I had become a ghost,

Bir hayalete dönüşmüştüm,

a faded memory of a boy people once knew and loved.

insanların bir zamanlar bildikleri ve sevdikleri bir çocuğun silik hatırasına.

Meanwhile, my mind began knitting itself back together.

Bu arada zihnim kendini tekrar örmeye başladı.

Gradually, my awareness started to return.

Yavaş yavaş bilincim geri gelmeye başladı.

But no one realized that I had come back to life.

Fakat hayata döndüğümü kimse farketmemişti.

I was aware of everything,

Herhangi normal bir insan gibi

just like any normal person.

her şeyin farkındaydım.

I could see and understand everything,

Her şeyi görüp anlayabiliyordum

but I couldn't find a way to let anybody know.

fakat bunu belli etmek için bir yol bulamadım.

My personality was entombed within a seemingly silent body,

Kişiliğim, görünürde sessiz olan bir vücut içine gömülmüştü,

a vibrant mind hidden in plain sight within a chrysalis.

güpegündüz bir koza içine gizlenmiş canlı bir zihin...

The stark reality hit me that I was going to spend

Tamamen yalnız, kendi bedenime hapsolmuş şekilde

the rest of my life locked inside myself,

hayatımın geri kalanını geçirecek olduğum acı gerçeği

totally alone.

beni sarsmıştı.

I was trapped with only my thoughts for company.

Bana eşlik edecek yalnız kendi düşüncelerimle hapsolmuştum.

I would never be rescued.

Asla kurtarılmayabilirdim.

No one would ever show me tenderness.

Kimse bana şefkat göstermeyebilirdi.

I would never talk to a friend.

Asla bir arkadaşla konuşamayabilirdim.

No one would ever love me.

Kimse beni sevmeyebilirdi.

I had no dreams, no hope, nothing to look forward to.

Hayalim, umudum ya da ileriye bakacak hiçbir şeyim yoktu.

Well, nothing pleasant.

Aslında hoş olan hiçbir şey...

I lived in fear,

Korku içinde yaşadım

and, to put it bluntly,

ve açıkça söylemek gerekirse

was waiting for death to finally release me,

bir bakım evinde yapayalnız bir şekilde

expecting to die all alone in a care home.

ölümün sonunda gelip beni serbest bırakmasını bekliyordum.

I don't know if it's truly possible to express in words

İletişim kuramamanın nasıl bir şey olduğunu

what it's like not to be able to communicate.

kelimelerle ifade edebilmek gerçekten mümkün mü bilmiyorum.

Your personality appears to vanish into a heavy fog

Kişiliğiniz yoğun bir sis içinde kayboluyormuş gibidir

and all of your emotions and desires are constricted, stifled and muted within you.

ve tüm duygularınız ve arzularınız kendi içinizde kısıtlanmış, bastırılmış ve susturulmuştur.

For me, the worst was the feeling of utter powerlessness.

Benim için en kötüsü tamamen güçsüz olduğum hissiydi.

I simply existed.

Sadece vardım.

It's a very dark place to find yourself

Kendinizi bulabileceğiniz en karanlık yer

because in a sense, you have vanished.

çünkü bir anlamda kayboluyorsunuz.

Hayatımın tüm yönlerini başkaları kontrol ediyordu.

Other people controlled every aspect of my life.

Ne yiyeceğime ve ne zaman yiyeceğime,

They decided what I ate and when.

Whether I was laid on my side or strapped into my wheelchair.

yan tarafıma mı yatırılacağıma, tekerlekli sandalyeye mi bağlanacağıma onlar karar verirdi.

I often spent my days positioned in front of the TV

Genellikle günlerimi TV karşısında konuşlanmış

watching Barney reruns.

Barney'nin tekrarlarını izleyerek geçirirdim.

I think because Barney is so happy and jolly,

Barney çok mutlu ve neşeliydi

and I absolutely wasn't,

ve ben kesinlikle değildim

it made it so much worse.

sanırım bu beni daha da kötü yaptı.

I was completely powerless to change anything in my life

Hayatımdaki herhangi bir şeyi ya da

insanların hakkımdaki algılarını değiştirmek için hiç bir gücüm yoktu.

or people's perceptions of me.

I was a silent, invisible observer of how people behaved

Kimsenin izlemediğini düşündükleri zaman

insanların davranışlarının sessiz ve görünmez bir gözlemicisiydim.

when they thought no one was watching.

Unfortunately, I wasn't only an observer.

Ne yazık ki sadece bir gözlemci değildim.

With no way to communicate, I became the perfect victim:

İletişim kurabileceğim bir yol olmayınca mükemmel bir kurban haline geldim:

a defenseless object, seemingly devoid of feelings

insanların kendisi üzerinde en karanlık arzularını gerçekleştirdiği

that people used to play out their darkest desires.

hislerden yoksun görünen savunmasız bir nesne

For more than 10 years, people who were charged with my care

10 yıldan fazla bir süre, benimle ilgilenmekle görevli insanlar

abused me physically, verbally and sexually.

beni fiziksel, sözel ve cinsel açılardan taciz ettiler.

Despite what they thought, I did feel.

Onların sahip oldukları düşüncelere rağmen ben hissediyordum.

The first time it happened,

Bu ilk kez olduğunda

I was shocked and filled with disbelief.

çok şaşırmış ve inanamamıştım.

How could they do this to me?

Bunu bana nasıl yaparlardı?

I was confused.

Kafam karışmıştı.

What had I done to deserve this?

Bunu hak edecek ne yapmıştım?

Part of me wanted to cry and another part wanted to fight.

Bir parçam ağlamak ve diğer parçam da savaşmak istiyordu.

Hurt, sadness and anger flooded through me.

Acı, üzüntü ve kızgınlık sel olup içimden aktı.

I felt worthless.

Değersiz hissettim.

There was no one to comfort me.

Beni teselli edecek kimse yoktu.

Fakat ebeveynlerimden hiç birinin bunun olduğundan haberleri yoktu.

But neither of my parents knew this was happening.

I lived in terror, knowing it would happen again and again.

Bunun tekrar tekrar gerçekleşeceğini bildiğimden korku içinde yaşadım.

I just never knew when.

Yalnızca ne zaman olacağını asla bilemezdim.

All I knew was that I would never be the same.

Bildiğim tek şey bir daha asla aynı olmayacağımdı.

I remember once listening to Whitney Houston singing,

Bir kere Whitney Houston'ın şarkısını dinlediğimi hatırlıyorum.

"No matter what they take from me, they can't take away my dignity."

"Benden ne alırlarsa alsınlar, onurumu alamazlar."

And I thought to myself, "You want to bet?"

Ve kendi kendime düşündüm: "İddiaya var mısınız?"

Perhaps my parents could have found out and could have helped.

Belki de ailem öğrenebilir ve bana yardım edebilirdi.

But the years of constant caretaking,

Fakat sürekli bakımla geçen yıllar,

having to wake up every two hours to turn me,

beni çevirmek için iki saatte bir uyanmak

combined with them essentially grieving the loss of their son,

ve aslında oğullarının kaybının kederiyle de birleşince

had taken a toll on my mother and father.

anne ve babama çok zarar vermişti.

Following yet another heated argument between my parents,

Ebeveynlerim arasındaki şiddetli bir tartışma sonrasında

in a moment of despair and desperation,

bir umutsuzluk ve çaresizlik anında

my mother turned to me and told me that I should die.

annem bana döndü ve ölmem gerektiğini söyledi.

Şok olmuştum fakat bana söylediği şeyi düşündüğümde

I was shocked, but as I thought about what she had said,

I was filled with enormous compassion and love for my mother,

annem için müthiş bir merhamet ve sevgi hissiyle doldum

yet I could do nothing about it.

ama bununla ilgili yapabileceğim hiçbir şey yoktu.

There were many moments when I gave up,

Karanlık bir çukura batıp vazgeçtiğim

sinking into a dark abyss.

çok zamanlar oldu.

I remember one particularly low moment.

Özellikle neşesiz bir anı hatırlıyorum.

My dad left me alone in the car

Babam, dükkandan hızlıca bir şey almaya giderken

while he quickly went to buy something from the store.

beni arabada yalnız bırakmıştı.

A random stranger walked past,

Alelade bir yabancı önümden geçti ve

looked at me and he smiled.

bana bakıp gülümsedi.

I may never know why, but that simple act,

Neden olduğunu asla bilemeyebilirim fakat bu basit hareket,

the fleeting moment of human connection,

bir anlık insan teması

transformed how I was feeling,

hislerimi değiştirip

making me want to keep going.

beni devam etmeye teşvik etti.

My existence was tortured by monotony,

Varlığım tekdüzelik nedeniyle işkence görüyordu

a reality that was often too much to bear.

ki bu öyle bir gerçeklik ki genellikle katlanılmazdır.

Alone with my thoughts, I constructed intricate fantasies

Düşüncelerimle yalnız olduğum için zeminde koşuşturan karıncalarla ilgili

about ants running across the floor.

karmaşık fanteziler kurardım.

I taught myself to tell the time by noticing where the shadows were.

Gölgelerin yerini dikkate alarak zamanı söylemeyi öğrettim kendime.

As I learned how the shadows moved as the hours of the day passed,

Günün saatleri geçtikçe gölgelerin nasıl hareket ettiğini öğrendiğimden

I understood how long it would be before I was picked up and taken home.

alınıp eve götürülmeden önce ne kadar süre kaldığını anlıyordum.

Beni almak için babamın kapıdan girdiğini görmek

Seeing my father walk through the door to collect me

was the best moment of the day.

günün en güzel anıydı.

My mind became a tool that I could use

Zihnim, gerçekliğimden kaçmak için kapanmak ya da

to either close down to retreat from my reality

fantezilerle doldurabileceğim devasa bir alana ulaşmak için

or enlarge into a gigantic space that I could fill with fantasies.

kullanabileceğim bir alet oldu.

I hoped that my reality would change

Gerçekliğimin değişmesini ve birinin

and someone would see that I had come back to life.

benim hayata döndüğümü farketmesini umdum.

But I had been washed away like a sand castle

Fakat dalgalara çok yakın inşa edilmiş

built too close to the waves,

kumdan bir kale gibi sürüklenip gittim

and in my place was the person people expected me to be.

ve benim yerimdeki, insanların benim olmamı bekledikleri kişiydi.

To some I was Martin, a vacant shell, the vegetable,

Bazılarına göre ben, Martin, boş bir kabuk, sebze,

deserving of harsh words, dismissal and even abuse.

acımasız kelimeleri, kovulmayı ve hatta tacizi hak edendim.

Diğerlerine göreyse ben trajik bir şekilde beyin hasarına uğrayıp

To others, I was the tragically brain-damaged boy

who had grown to become a man.

yetişkinliğe erişmiş bir çocuktum.

Someone they were kind to and cared for.

Kendisine karşı nazik oldukları ve ilgilendikleri biri.

Good or bad, I was a blank canvas

İyi ya da kötü, farklı versiyonlarımın üzerine yansıtıldığı

onto which different versions of myself were projected.

boş bir tuvaldim.

It took someone new to see me in a different way.

Beni farklı bir açıdan görmek için yeni biri gerekti.

An aromatherapist began coming to the care home about once a week.

Bir aromaterapist haftada bir bakım için eve gelmeye başladı.

Whether through intuition or her attention to details

Ya sezgileriyle ya da başkalarının farkedemediği

that others failed to notice,

detaylara olan dikkatiyle

she became convinced that I could understand what was being said.

ne söylendiğini anladığıma kanaat getirdi.

She urged my parents to have me tested by experts

Alternatif ve artırıcı iletişim uzmanlarına beni test ettirmeleri için

in augmentative and alternative communication.

ailemi teşvik etti.

And within a year,

Ve bir yıl içinde

I was beginning to use a computer program to communicate.

iletişim kurmak için bir bilgisayar programı kullanmaya başladım.

Coşku vericiydi fakat bazen de moral bozucu.

It was exhilarating, but frustrating at times.

I had so many words in my mind,

Zihnimde o kadar fazla kelime vardı ki

that I couldn't wait to be able to share them.

paylaşabilmek için bekleyemiyordum.

Sometimes, I would say things to myself simply because I could.

Bazen, sadece yapabildiğim için kendi kendime bir şeyler söylerdim.

In myself, I had a ready audience,

Kendi içimde hazır halde bir dinleyici kitlem vardı

and I believed that by expressing my thoughts and wishes,

ve düşüncelerimi ve dileklerimi ifade ettikçe

diğerlerinin de dinleyeceğine inanıyordum.

others would listen, too.

Fakat daha fazla iletişim kurmaya başladıkça

But as I began to communicate more,

I realized that it was in fact only just the beginning

bunun kendim için yeni bir ses yaratmanın

of creating a new voice for myself.

sadece başlangıcı olduğunu farkettim.

I was thrust into a world I didn't quite know how to function in.

Nasıl işlev göstereceğimi bilemediğim bir dünyanın içine fırlatılmıştım.

I stopped going to the care home

Bakım evine gitmeyi bıraktım

and managed to get my first job making photocopies.

ve fotokopi çekerek ilk işimi bulmayı başardım.

As simple as this may sound, it was amazing.

Kulağa basit geldiği kadar harikaydı da.

My new world was really exciting

Yeni dünyam gerçekten heyecan vericiydi

but often quite overwhelming and frightening.

fakat bazen ezici ve korkutucuydu da.

I was like a man-child,

Bir "adam-çocuk" gibiydim

and as liberating as it often was,

ve genelde özgürleştirici olduğu kadar

I struggled.

mücadele ettim.

I also learned that many of those who had known me for a long time

Ayrıca öğrendim ki beni uzun zamandır tanıyanların çoğu

kafalarındaki eski Martin fikrini terk etmeyi imkansız buldular.

found it impossible to abandon the idea of Martin they had in their heads.

While those I had only just met

Halbuki daha yeni tanıştığım insanlar

struggled to look past the image of a silent man in a wheelchair.

tekerlekli sandalyedeki sessiz adam resminin ötesini görmek için mücadele ediyorlardı.

Bazı insanların beni, yalnızca söylediklerimi

I realized that some people would only listen to me

if what I said was in line with what they expected.

onların beklediği doğrultudaysa dinlediklerini fark ettim.

Otherwise, it was disregarded

Yoksa söylediğim göz ardı edilir

and they did what they felt was best.

ve onlar bildiklerini yaparlardı.

I discovered that true communication

Gerçek iletişimin sadece fiziksel bir mesaj iletme olayından

is about more than merely physically conveying a message.

çok daha fazlası olduğunu keşfettim.

It is about getting the message heard and respected.

Mesajın duyulmasını ve saygı görmesini sağlamakla ilgili.

Still, things were going well.

Yine de işler iyi gidiyordu.

My body was slowly getting stronger.

Bedenim yavaş yavaş güçleniyordu.

I had a job in computing that I loved,

Çok sevdiğim bilgisayar alanında bir iş buldum

and had even got Kojak, the dog I had been dreaming about for years.

ve hatta yıllardır hayalini kurduğum köpeği, Kojak'ı aldım.

However, I longed to share my life with someone.

Ne var ki hayatımı biriyle paylaşmayı istiyordum.

Babam beni evden işe götürürken camdan dışarı bakıp içimde ne kadar fazla sevgi olduğunu

I remember staring out the window as my dad drove me home from work,

thinking I have so much love inside of me and nobody to give it to.

ve bunu vermek için kimsenin olmadığını düşündüğümü hatırlıyorum.

Just as I had resigned myself to being single for the rest of my life,

Tam kendimi hayatımın geri kalanında bekar olacağım fikrine teslim etmiştim ki

I met Joan.

Joan'la karşılaştım.

Not only is she the best thing that has ever happened to me,

O sadece başıma gelen en iyi şey değildi,

but Joan helped me to challenge my own misconceptions about myself.

aynı zamanda kendimle ilgili yanlış fikirlerime meydan okumama yardım etti.

Joan, benim kelimelerim vasıtasıyla bana aşık olduğunu söyledi.

Joan said it was through my words that she fell in love with me.

However, after all I had been through,

Yine de bütün yaşadıklarımdan sonra

I still couldn't shake the belief

hiçkimsenin sakatlığımın ötesini gerçekten görüp

that nobody could truly see beyond my disability

beni olduğum gibi kabul edemeyeceği

and accept me for who I am.

inancını hâlâ sarsamadım.

Yetişkin bir erkek olduğumu kavramak için de gerçekten çok mücadele ettim.

I also really struggled to comprehend that I was a man.

The first time someone referred to me as a man,

Birinin beni, bir adam olarak ilk andığı zaman

it stopped me in my tracks.

şaşkınlıktan dilim tutuldu.

I felt like looking around and asking, "Who, me?"

Etrafıma bakıp: "Kim, ben mi?" demek istedim.

Hepsi Joan'la değişti.

That all changed with Joan.

We have an amazing connection

Harika bir bağımız var

and I learned how important it is to communicate openly and honestly.

ve açık ve dürüst bir şekilde iletişim kurmanın ne kadar önemli olduğunu öğrendim.

I felt safe, and it gave me the confidence to truly say what I thought.

Güvende hissettim ve bu bana düşündüğümü olduğu gibi söyleme cesareti verdi.

I started to feel whole again, a man worthy of love.

Tekrar bir bütün olduğumu ve sevilmeye değer bir adam olduğumu hissetmeye başladım.

I began to reshape my destiny.

Kaderimi yeniden şekillendirmeye başladım.

I spoke up a little more at work.

İşte biraz daha fazla konuştum.

I asserted my need for independence to the people around me.

Etrafımdaki insanlara bağımsızlık ihtiyacımı açıkladım.

Being given a means of communication changed everything.

Bir iletişim aracı verilmesi her şeyi değiştirdi.

I used the power of words and will to challenge the preconceptions

Kelimelerin ve iradenin gücünü, etrafımdakilerin ve kendimin

önyargılarına meydan okumak için kullandım.

of those around me and those I had of myself.

Communication is what makes us human,

İletişim, etrafımızdakilerle en derin seviyede

enabling us to connect on the deepest level

bağlanmamızı sağlayarak,

with those around us --

kendi hikayemizi anlatarak,

telling our own stories,

istek, ihtiyaç ya da arzularımızı dile getirerek

expressing wants, needs and desires,

ya da gerçek dinlemeyle başkalarınınkini duyurarak

or hearing those of others by really listening.

bizi insan yapan şeydir.

All this is how the world knows who we are.

Dünya bizim kim olduğumuzu işte böyle bilir.

So who are we without it?

Öyleyse onsuz biz neyiz?

True communication increases understanding

Gerçek iletişim anlayışı arttırır ve

and creates a more caring and compassionate world.

daha ilgili ve şefkatli bir dünya yaratır.

Once, I was perceived to be an inanimate object,

Bir zamanlar cansız bir nesne,

tekerlekli sandalyedeki çocuğun akılsız hayaleti olarak görüldüm.

a mindless phantom of a boy in a wheelchair.

Today, I am so much more.

Bugün ise çok daha fazlasıyım.

A husband, a son, a friend,

Bir koca, oğul, arkadaş

a brother, a business owner, a first-class honors graduate,

kardeş, iş sahibi, okul birincisi,

a keen amateur photographer.

hevesli bir amatör fotoğrafçı.

It is my ability to communicate that has given me all this.

Bütün bunları bana veren iletişim yeteneğimdir.

We are told that actions speak louder than words.

Eylemlerin kelimelerden daha yüksek sesle konuştukları söylenmişti bize.

But I wonder,

Fakat merak ediyorum da

do they?

gerçekten öyle mi?

Our words, however we communicate them,

Nasıl iletirsek iletelim, kelimelerimiz

are just as powerful.

yine de aynı şekilde kuvvetli.

Whether we speak the words with our own voices,

İster onları kendi sesimizle söyleyelim

type them with our eyes,

ister gözlerimizle yazalım

or communicate them non-verbally to someone who speaks them for us,

ister sözsüz bir şekilde onları bizim için seslendirecek birine iletelim,

words are among our most powerful tools.

kelimeler en güçlü aletlerimiz arasındadır.

I have come to you through a terrible darkness,

Korkunç bir karanlıktan

şefkatli ruhlar ve dilin kendisi tarafından çekilip alınıp

pulled from it by caring souls

and by language itself.

karşınıza geldim.

The act of you listening to me today brings me farther into the light.

Bugün sizin beni dinlemeniz, beni daha da aydınlığa taşıdı.

We are shining here together.

Burada birlikte parlıyoruz.

İletişim kurma yöntemimde zor bir engel varsa o da

If there is one most difficult obstacle to my way of communicating,

it is that sometimes I want to shout

bazen bağırmak ve bazen de

and other times simply to whisper a word of love or gratitude.

bir aşk ya da minnet kelimesini fısıldamak istememdir.

It all sounds the same.

Hepsi aynı geliyor kulağa.

But if you will,

Ama eğer isterseniz

please imagine these next two words as warmly as you can:

lütfen şimdi şu iki kelimeyi olabildiğince sıcak bir şekilde hayal edin:

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)