How cults rewire the brain | Diane Benscoter

Moonie Tarikatı'ndan Ayrılmış Olan Diane Benscoter: Tarikatlar Nasıl Düşünür?

Çeviri: Sinan Özel Gözden geçirme: Ayşe Demirel

My journey to coming here today

Beni bugün buraya getiren yolculuk,

started in 1974.

1974 senesinde başladı.

That's me with the funny gloves.

Fotoğrafta komik eldivenli kız benim.

I was 17 and going on a peace walk.

O sırada 17 yaşındaydım ve barış gösterisine katılmıştım.

What I didn't know though, was most of those people, standing there

Bilmediğim şey, orada yanımda duran insanların çoğu

with me, were Moonies.

"Moonie" tarikatı üyesiydi.

(Laughter)

(Kahkaha)

And within a week

Bir hafta içinde,

I had come to believe

İsa'nın, Sun Myung Moon'un

that the second coming of Christ had occurred,

olarak dünyaya dönmüş olduğuna,

that it was Sun Myung Moon,

ve benim de Allah tarafından

and that I had been specially chosen and prepared by God

onun şakirti olmak üzere özellikle seçilip hazırlandığıma

to be his disciple.

inanmıştım.

Now as cool as that sounds,

Her ne kadar kulağa çok hoş gelse de,

my family was not that thrilled with this.

ailem bu müjdeye pek sevinmedi.

(Laughter)

(Kahkaha)

And they tried everything they could to get me out of there.

Beni, tarikattan çıkartmak için her şeyi denediler.

There was an underground railroad of sorts

O yıllarda süregelen

that was going on during those years. Maybe some of you remember it.

bir tür "yeraltı trenyolu" vardı. Belki bazılarınız hatırlar.

They were called deprogrammers.

"Program Bozucular" adı verilmişti.

And after about five long years

Çok uzun beş seneden sonra,

my family had me deprogrammed.

ailem benim programımı bozdurtmayı becerdi.

And I then became a deprogrammer.

Sonra da ben bir "Program Bozucu" oldum.

I started going out on cases.

Vakalara gitmeye başladım.

And after about five years of doing this,

Beş sene boyunca da Program Bozuculuk yaptıktan sonra,

I was arrested for kidnapping.

sonunda insan kaçırmaktan tutuklandım.

Most of the cases I went out on

Gittiğim vakaların büyük çoğunluğu

were called involuntary.

kendi istekleriyle gelmemişti.

What happened was that the family

Aileleri, sevdikleri insanların

had to get their loved ones some safe place somehow.

güvenli bir yere götürülmesini istiyordu.

And so they took them to some safe place.

Dolayısıyla onları güvenli bir yere götürüyorlardı.

And we would come in and talk to them, usually for about a week.

Biz de gelip onlarla konuşurduk, genelde bir hafta sürerdi.

And so after this happened,

Tutuklandıktan sonra,

I decided it was a good time to turn my back on this work.

artık bu işin peşini bırakmanın vaktinin geldiğine karar verdim.

And about 20 years went by.

Ondan sonra yaklaşık 20 sene geçti.

There was a burning question though that would not leave me.

İçimde, sürekli beynimi kurcalayan bir soru vardı:

And that was, "How did this happen to me?"

"Bu nasıl benim başıma geldi?"

And in fact, what did happen to my brain?

Hatta, "beynime ne oldu?"

Because something did.

Çünkü bir şey olmuştu.

And so I decided to write a book, a memoir,

Dolayısıyla ben de hayatımın

about this decade of my life.

bu dönemiyle ilgili bir anı kitabı yazmaya karar verdim.

And toward the end of writing that book

Kitabımı bitirmek üzereyken,

there was a documentary that came out.

bir belgesel yayınlandı.

It was on Jonestown.

Jonestown'la ilgiliydi;

And it had a chilling effect on me.

benim müthiş mütessir etti.

These are the dead in Jonestown.

Bunlar Jonestown'daki ölüler.

About 900 people died that day,

Bir gün içinde 900 kişi öldü.

most of them taking their own lives.

Çoğu kendi kendini öldürdü.

Women gave poison to their babies,

Kadınlar, çocuklarına zehir içirip,

and watched foam come from their mouths as they died.

ölürken ağızlardan köpük kusmalarını seyrettiler.

The top picture is a group of Moonies

Yukarıdaki fotoğrafta, Mesih tarafından

that have been blessed by their messiah.

kutsanmış bir grup "Moonie" görünüyor.

Their mates were chosen for them.

Eşleri, onlar için seçilmiş.

The bottom picture is Hitler youth.

Alttaki fotoğraf da Hitler gençliği.

This is the leg of a suicide bomber.

Bu da, intihar bombacısının ayağı.

The thing I had to admit to myself,

Müthiş bir tiksinti hissetsem de

with great repulsion,

onları anladığımı

was that I get it.

itiraf etmeliyim.

I understand how this could happen.

Bunun nasıl olabileceğini anlıyorum.

I understand how someone's brain,

İnsanın beyninin, aklının,

how someone's mind can come to the place

nasıl olup da, dünyayı soykırım yaparak

where it makes sense --

kurtarmaya kalkışabileceğini,

in fact it would be wrong, when your brain is working like that --

hatta beyni böyle çalışıyorken,

not to try to save the world through genocide.

soykırım yapmamanın yanlış olacağına inanacağını anlıyorum.

And so what is this? How does this work?

Peki bu nedir? Nasıl ortaya çıkar?

And how I've come to view what happened to me

Başıma gelenin, bir virütik "memsel" enfeksiyon

is a viral, memetic infection.

olduğunu ben nasıl anladım?

For those of you who aren't familiar with memetics,

"Memsel" kelimesinin anlamını bilmeyenler için,

a meme has been defined as

"mem", insan zihninde

an idea that replicates in the human brain

tekrarlayan ve virüs gibi

and moves from brain to brain like a virus,

beyinden beyine geçen

much like a virus. The way a virus works is --

fikirlere denir. Virüsler, bağışıklık sistemi

it can infect and do the most damage to someone

zarar görmüş kişilere bulaşıp,

who has a compromised immune system.

çok fazla zarar verebilirler.

In 1974, I was young, I was naive,

1974 senesinde genç ve saftım;

and I was pretty lost in my world.

dünyamın içinde kaybolmuştum.

I was really idealistic.

Çok idealisttim.

These easy ideas to complex questions are very appealing

Duygusal anlamda kırılgan olduğunuz zamanlarda,

when you are emotionally vulnerable.

karmaşık problemlere kolay cevaplar çok cezbedici oluyor.

What happens is that

Döngüsel mantık zihni

circular logic takes over.

ele geçiriyor.

"Moon is one with God.

"Moon, Tanrı ile bir.

God is going to fix all the problems in the world.

Tanrı, dünyanın bütün problemlerini çözecek.

All I have to do is humbly follow.

Bütün yapmam gereken, tevekkül içinde takip etmek.

Because God is going to stop war and hunger --

Çünkü Tanrı, savaşı ve açlığı durduracak --

all these things I wanted to do --

bunlar benim de yapmak istediklerim.

all I have to do is humbly follow.

Bütün yapmam gereken, tevekkül içinde takip etmek.

Because after all, God is [working through] the messiah. He's going to fix all this."

Çünkü nihayetinde, Tanrı, mesih olarak dünyaya geldi. Herşeyi düzeltecek."

It becomes impenetrable.

Zihin, kendi içine kapanıyor.

And the most dangerous part of this

En tehlikeli olan da, bu durumun

is that is creates "us" and "them,"

"biz" ve "onlar" kavramlarını yaratması:

"right" and "wrong,"

"Doğru" ve "yanlış."

"good" and "evil."

"İyi" ve "kötü."

And it makes anything possible,

Bu, her şeyi mümkün kılıyor.

makes anything rationalizable.

Herşeyi akla uygun hale getiriyor.

And the thing is, though,

Söylemek istediğim şu:

if you looked at my brain

Moon Tarikatı ile geçirdiğim

during those years in the Moonies --

süre içinde beynime bakılsaydı

neuroscience is expanding exponentially,

Dün Ray Kurzwell'in dediği gibi,

as Ray Kurzweil said yesterday. Science is expanding.

Nöroloji hızla ilerliyor. Bilim ilerliyor.

We're beginning to look inside the brain.

Beynin içine bakabilmeye başladık.

And so if you looked at my brain, or any brain that's infected with

Benim beynime, veya benimki gibi

a viral memetic infection like this,

virütik "memsel" enfeksiyon geçiren

and compared it to anyone in this room,

bir beyne bakıp da bu odadakilerden biriyle

or anyone who uses critical thinking on a regular basis,

veya eleştirel bakış açısını

I am convinced it would look very, very different.

sürekli uygulayan birininkiyle karşılaştırsalar, çok farklı görüneceğine eminim.

And that, strange as it may sound,

Bu durum, tuhaf gibi görünse de,

gives me hope.

bana ümit veriyor.

And the reason that gives me hope

Bana ümit vermesinin sebebi,

is that the first thing is to admit

ilk yapmamız gerekenin, bir problemimiz

that we have a problem.

olduğunu kabul etmek.

But it's a human problem. It's a scientific problem, if you will.

Bu beşeri bir problem. Bilimsel bir problem olduğu söylenebilir.

It happens in the human brain. There is no evil force out there to get us.

İnsan beyninde oluyor. Dışarıdan bizi ele geçiren kötü bir kudert yok.

And so this is something that, through research and education,

Bu yüzden, bunun araştırma ve eğitim ile çözebileceğimiz

I believe that we can solve.

bir problem olduğuna inanıyorum.

And so the first step is to realize

İlk adımımız, bu problemi beraber çözebileceğimizi

that we can do this together,

farketmek olmalı.

and that there is no "us" and "them."

"Biz" ve "onların" olmadığı farketmeliyiz.

Thank you very much. (Applause)

Çok teşekkür ederim. (Alkış)