Diébédo Francis Kéré: How to build with clay... and community

Diebedo Francis Kere: Nasıl kil ve halk ile inşa edilir

Çeviri: Zeynep Duygu Tamer Gözden geçirme: Ramazan Şen

I would like to show you how

Sizlere mimarlığın halkımın

architecture has helped

hayatını nasıl değiştirdiğini

to change the life of my community

ve hayal kurmak için ne gibi yeni fırsatllar

and has opened opportunities to hope.

sunduğunu göstermek istiyorum.

I am a native of Burkina Faso.

Burkina Faso'da doğdum.

According to the World Bank, Burkina Faso

Dünya Bankası'na göre, Burkina Faso

is one of the poorest countries in the world,

dünyadaki en yoksul ülkelerden biri,

but what does it look like

ama böyle bir yerde

to grow up in a place like that?

büyümek nasıl birşey?

I am an example of that.

Ben bunun bir örneğiyim.

I was born in a little village called Gando.

Gando adlı küçük bir köyde doğdum.

In Gando, there was no electricity,

Gando'da, elektrik yoktu,

no access to clean drinking water, and no school.

temiz suya erişim ve okul yoktu.

But my father wanted me

Ama babam benim okumayı

to learn how to read and write.

ve yazmayı öğrenmemi istedi.

For this reason, I had to leave my family

Bu nedenle, yedi yaşımdayken ailemden

when I was seven and to stay in a city

ayrılmak ve köyüme çok uzak bir şehirde

far away from my village

ailemle hiç iletişim kurmadan

with no contact with my family.

yaşamak zorunda kaldım.

In this place I sat

Bu yerde,

in a class like that

böyle bir sınıfta

with more than 150 other kids,

150'den çocukla beraber,

and for six years.

altı yıl oturdum.

In this time, it just happened to me to come to school

Bir seferinde, okula geldiğimde sınıf arkadaşlarımdan

to realize that my classmate died.

birinin öldüğünü fark ettim.

Today, not so much has changed.

Bugün, pek bir şey değişmedi.

There is still no electricity in my village.

Köyümde hala elektrik yok.

People still are dying in Burkina Faso,

Burkina Faso'da insanlar hala ölüyor

and access to clean drinking water

ve temiz içme suyuna erişim

is still a big problem.

hâlâ büyük bir sorun.

I had luck. I was lucky, because this is a fact of life

Şansım vardı. Şanslıydım, çünkü böyle bir yerde

when you grow up in a place like that.

büyüdüğünüzde, bu hayatın bir gerçeğidir.

But I was lucky.

Ama ben şanslıydım.

I had a scholarship.

Bursum vardı.

I could go to Germany to study.

Eğitim görmek için Almanya'ya gidebildim.

So now, I suppose,

Şimdi herhalde

I don't need to explain to you how great a privilege

bugün önünüzde durmanın benim için ne büyük

it is for me to be standing before you today.

bir ayrıcalık olduğunu size açıklamama gerek yok.

From Gando, my home village in Burkina Faso,

Burkina Faso'daki köyüm Gando'dan,

to Berlin in Germany to become an architect

Almanya, Berlin'den bir mimar olmak

is a big, big step.

büyük bir adım.

But what to do with this privilege?

Ama bu ayrıcalıkla ne yapmalı?

Since I was a student, I wanted to open up

Öğrenci olduğumdan beri, Gando'daki

better opportunities to other kids in Gando.

diğer çocuklara daha iyi fırsatlar sunmak istedim.

I just wanted to use my skills and build a school.

Sadece yeteneğimi kullanmak ve bir okul inşa etmek istedim.

But how do you do it when you're still a student

Ama hala bir öğrenciyken ve hiç paranız yokken

and you don't have money?

bunu nasıl yaparsınız?

Oh yes, I started to make drawings

Evet, çizimler yapmaya başladım

and asked for money.

ve para istedim.

Fundraising was not an easy task.

Bağış toplama kolay bir görev değildi.

I even asked my classmates

Hatta okul arkadaşlarımdan

to spend less money on coffee and cigarettes,

kahve ve sigaraya daha az para harcamalarını ve

but to sponsor my school project.

okul projeme sponsorluk yapmalarını istedim.

In real wonder, two years later,

Şaşırtıcı bir şekilde, iki yıl sonra,

I was able to collect 50,000 U.S. dollars.

50.000 Amerikan doları toplamayı başardım.

When I came home to Gando

İyi haberi vermek için

to bring the good news,

Gando'ya döndüğümde,

my people were over the moon,

halkım bulutların üzerine çıktılar,

but when they realized

ama kil kullanmayı

that I was planning to use clay,

planladığımı farkettiklerinde,

they were shocked.

şoka uğradılar.

"A clay building is not able to stand a rainy season,

"Kil bir bina yağmurlu bir mevsime dayanamaz

and Francis wants us to use it and build a school.

ve Francis kil kullanarak, bir okul inşa etmemizi istiyor.

Is this the reason why he spent so much time

Bizimle beraber tarlada çalışmak yerine

in Europe studying

Avrupa'da bu kadar

instead of working in the field with us?"

zaman geçirmesinin sebebi bu mu?"

My people build all the time with clay,

Halkım sürekli kil kullanarak inşa ediyorlar,

but they don't see any innovation with mud.

ama çamur ile ilgili hiçbir yenilik görmüyorlar.

So I had to convince everybody.

O nedenle herkesi ikna etmek zorundaydım.

I started to speak with the community,

Köy halkı ile konuşmaya başladım

and I could convince everybody,

ve herkesi ikna etmeyi başardım

and we could start to work.

ve çalışmaya başlayabildik.

And the women, the men,

Ve kadınlar, erkekler,

everybody from the village,

köyden herkes

was part of this building process.

bu inşaat sürecinin bir parçasıydı.

I was allowed to use even traditional techniques.

Geleneksel teknikleri bile kullanmama izin verildi.

So clay floor for example,

Örneğin kil zemin,

the young men come and stand like that, beating,

genç erkekler geliyor ve böyle vuruyorlar

hours for hours,

saatler boyunca

and then their mothers came,

ve sonra anneleri geliyor

and they are beating in this position,

ve onlar da bu poziyonda vuruyorlar

for hours, giving water and beating.

saatler boyunca, su döküyor ve vuruyorlar.

And then the polishers come.

Ve sonra cilacılar geliyor.

They start polishing it with a stone for hours.

Saatler boyunca bir taşla cilalıyorlar.

And then you have this result,

Ve bu sonuca varıyorsunuzi

very fine, like a baby bottom.

çok düz, bebek poposu gibi.

(Laughter)

(Kahkaha)

It's not photoshopped. (Laughter)

Photoshoplanmadı. (Kahkaha)

This is the school, built with the community.

Burası okul, köy halkı ile inşa edildi.

The walls are totally made out

Duvarlar tamamen Gando'dan gelen

of compressed clay blocks from Gando.

sıkılaştırılmış kil bloklardan yapıldı.

The roof structure is made

Çatı yapısı, normal olarak

with cheap steel bars

betonun içinde saklanan

normally hiding inside concrete.

ucuz demir çubuklardan yapıldı.

And the classroom, the ceiling is made

Ve sınıfta, tavan ikisi beraber

out of both of them used together.

kullanılarak yapıldı.

In this school, there was a simple idea:

Bu okulda, basit bir fikir vardı:

to create comfort in a classroom.

sınıfta konfor yaratmak.

Don't forget, it can be 45 degrees in Burkina Faso,

Unutmayın, Burkina Faso'da sıcaklık 45 dereceyi bulabiliyor,

so with simple ventilation,

yani basit bir havalandırma ile,

I wanted to make the classroom

sınıfı eğitim ve öğretim için

good for teaching and learning.

elverişli yapmak istedim.

And this is the project today,

Ve projenin bugünkü hali bu,

12 years old, still in best condition.

12 yaşında, hala çok iyi durumda.

And the kids, they love it.

Ve çocuklar ona bayılıyor.

And for me and my community,

Ve ben ve topluluğum için,

this project was a huge success.

bu proje büyük bir başarıydı.

It has opened up opportunities

Gando'da daha fazla projeler

to do more projects in Gando.

yapmak için fırsat verdi.

So I could do a lot of projects,

Böylece birçok proje yapabildim,

and here I am going to share with you

ve şimdi sizinle üç tanesini

only three of them.

payalaşacağım.

The first one is the school extension, of course.

İlki okula yapılan ekleme, tabii ki.

How do you explain drawings and engineering

Ne okumayı ne de yazmayı bilen insanlara

to people who are neither able to read nor write?

çizimleri ve mühendisliği nasıl anlatabilirsiniz?

I started to build a prototype like that.

Böyle bir prototip yapmaya başladım.

The innovation was to build a clay vault.

Yenilik, kilden bir kubbe yapmaktı.

So then, I jumped on the top like that,

Sonra, takımımla beraber böyle

with my team, and it works.

üzerinde zıpladım ve işe yarıyor.

The community is looking. It still works.

Köy halkı bakıyor. Hala işe yarıyor.

So we can build. (Laughter)

Yani inşa edebiliriz. (Kahkaha)

And we kept building, and that is the result.

Ve inşa etmeye devam ettik ve sonuç bu.

The kids are happy, and they love it.

Çocuklar mutlu ve okula bayılıyorlar.

The community is very proud. We made it.

Köy halkı kendileriyle gurur duyuyor. Bunu biz yaptık.

And even animals, like these donkeys,

Hatta hayvanlar bile, bu eşekler gibi,

love our buildings.

binalarımıza bayılıyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

The next project is the library in Gando.

Bir sonraki proje Gando'daki kütüphane.

And see now, we tried to introduce

Ve gördüğünüz gibi, binalarımızda

different ideas in our buildings,

farklı fikirler sunmaya çalıştık,

but we often don't have so much material.

ama bazen yeterince materyale sahip değiliz.

Something we have in Gando are clay pots.

Gando'da kil çömleklerimiz var.

We wanted to use them to create openings.

Onları delikler yaratmak için kullanmak istedik.

So we just bring them like you can see

Gördüğünüz gibi, kil çömlekleri

to the building site.

şantiyeye getirdik,

we start cutting them,

onları kesmeye başladık

and then we place them on top of the roof

ve sonra çatının üzerine yerleştirdik

before we pour the concrete,

ve betonu döktük

and you have this result.

ve sonucu görüyorsunuz.

The openings are letting the hot air out

Delikler sıcak havayı dışarı atıyor ve ışığı

and light in.

içeri getiriyor.

Very simple.

Çok kolay.

My most recent project in Gando

Gando'daki en son projem

is a high school project.

bir lise projesi.

I would like to share with you this.

Bunu sizinle paylaşmak istiyorum.

The innovation in this project

Bu projedeki yenilik

is to cast mud like you cast concrete.

beton döker gibi çamur dökmek.

How do you cast mud?

Çamuru nasıl dökersiniz?

We start making a lot of mortars, like you can see,

Gördüğünüz gibi, bir sürü harç yapmaya başlıyoruz

and when everything is ready,

ve herşey hazır olduğunda,

when you know what is the best recipe

en iy tarifin ve en iyi formun ne olduğunu

and the best form,

bildiğinizde,

you start working with the community.

köy halkı ile çalışmaya başlıyorsunuz.

And sometimes I can leave.

Ve arada sırada gidebiliyorum.

They will do it themselves.

Onlar kendileri yapıyorlar.

I came to speak to you like that.

Sizlerle konuşmak için öyle geldim.

Another factor in Gando is rain.

Gando'daki bir başka faktör yağmur.

When the rains come,

Yağmur geldiğinde,

we hurry up to protect our fragile walls

hassas duvarlarımızı yağmurdan korumak için

against the rain.

acele ediyoruz.

Don't confound with Christo and Jeanne-Claude.

Christo ve Jeanne-Claude ile karıştırmayın.

It is simply how we protect our walls.

Duvarları koruyabilmemizin sadece bir yolu.

(Laughter)

(Kahkaha)

The rain in Burkina comes very fast,

Burkina'da yağmur çok hızlı gelir,

and after that, you have floods

ve ondan sonra, ülkenin

everywhere in the country.

her yerinde sel yaşanır.

But for us, the rain is good.

Ama bizim için, yağmur iyi.

It brings sand and gravel to the river

İnşa etmek için gerekli olan kum ve

we need to use to build.

çakılları nehire getirir.

We just wait for the rain to go.

Sadece yağmurun gitmesini bekleriz.

We take the sand, we mix it with clay,

Kumu alır, kille karıştırırız ve inşa etmeye

and we keep building.

devam ederiz.

That is it.

Bu kadar.

The Gando project was always connected to training the people,

Gando projesi her zaman insanları eğitmekle alakalıydı,

because I just wanted, one day

çünkü bir gün öldüğümde

when I fall down and die,

Gando'dan en azından

that at least one person from Gando

bir insanın bu işi yapmaya

keeps doing this work.

devam etmesini istedim.

But you will be surprised. I'm still alive.

Ama şaşırabilirsiniz. Ben hala hayattıyım.

(Laughter)

(Kahkaha)

And my people now can use their skills

Ve benim halkım şimdi para kazanmak için

to earn money themselves.

yeteneklerini kullanabiliyor.

Usually, for a young man from Gando to earn money,

Genellikle, Gando'dan bir genç adamın para kazanması için

you have to leave the country

köyden ayrılarak şehre gitmesi,

to the city, sometimes leave the country

bazen ülkeden ayrılması gerekiyor

and some never come back,

ve bazıları hiç geri dönmüyor

making the community weaker.

ve topluluğu zayıflaştırıyor.

But now they can stay in the country

Ama şimdi ülkede kalabilir

and work on different building sites

ve farklı şantiyelerde çalışabilir

and earn money to feed their family.

ve ailelerini geçindirmek için para kazanabilirler.

There's a new quality in this work.

Bu işte yeni bir kalite var.

Yes, you know it.

Evet, biliyorsunuz.

I have won a lot of awards through this work.

Bu iş sayesinde birçok ödül kazandım.

For sure, it has opened opportunities.

Elbette, bir sürü fırsatın önünü açtı.

I have become myself known.

Tanınan bir insan haline geldim.

But the reason why I do what I do

Ama bu işi yapmamın nedeni

is my community.

halkım.

When I was a kid,

Ben bir çocukken,

I was going to school,

okula gidiyordum,

I was coming back every holiday to Gando.

her tatilde Gando'ya dönüyordum.

By the end of every holidays,

Her tatil sonunda,

I had to say goodbye to the community,

topluluğa hoşçakalın demek zorunda kalıyordum,

going from one compound to another one.

bir evden diğerine giderek.

All women in Gando will open their clothes like that

Gando'daki bütün kadınlar bu şekilde kıyafetlerini açarlar

and give me the last penny.

ve son kuruşlarını verirler.

In my culture, this is a symbol of deep affection.

Benim kültürümde, bu derin bir sevginin sembolü.

As a seven-year-old guy, I was impressed.

Yedi yaşında bir çocuk olarak, etkilenmiştim.

I just asked my mother one day,

Bir gün anneme şu soruyu sordum,

"Why do all these women love me so much?"

"Bütün bu kadınlar neden beni bu kadar seviyor?"

(Laughter)

(Kahkaha)

She just answered,

O da şöyle cevapladı,

"They are contributing to pay for your education

"Senin eğitimini ödemek için katkıda bulunuyorlar,

hoping that you will be successful

başarılı olmanı ve bir gün

and one day come back and help

geri dönüp, köy halkının

improve the quality of life of the community."

yaşam kalitesini iyileştirmeni umut ediyorlar."

I hope now that I was able to make my community proud

Umut ediyorum ki, bu iş yoluyla halkımı gururlandırmayı

through this work,

başardım ve

and I hope I was able to prove you the power

sizlere köy halkının gücünü kanıtlayabildim

of community,

ve mimarlığın

and to show you that architecture

toplumların kendi geleceklerini

can be inspiring for communities

şekillendirmek için ilham verici

to shape their own future.

olabileceğini gösterdim.

Merci beaucoup. (Applause)

Çok teşekkür ederim. (Alkış)

Thank you. Thank you. Thank you. Thank you.

Teşekkürler. Teşekkürler. Teşekkürler. Teşekkürler.

Thank you. Thank you. (Applause)

Teşekkürler. Teşekkürler. (Alkış)