Powerful visual illusions | Al Seckel

Al Seckel beyinlerimizdeki bağlantıların yanlış olduğunu söylüyor.

Çeviri: serdar onuk Gözden geçirme: Ayşe Demirel

We're going to talk -- my -- a new lecture, just

Bugün sizlerle, TED için özel olarak hazırladığım

for TED -- and I'm going show you some illusions

yeni bir sunum hakkında konuşacağız ve daha sonra

that we've created for TED, and I'm going to try

mutlulukla ilişkilendirmeye çalışacağım illüzyonları göstereceğim.

to relate this to happiness. What I was thinking

Mutluluk hakkında, özellikle bize neler getirdiği ya da kattığı hakkında düşünüyordum,

about with happiness is, what gives happiness --

veya mutluluğun benim özel hayatımdaki

or happiness, which I equate with joy in my

keyif ve başarı ile özdeşleşmesi üzerine.

particular area, and I think there's something very

Ve sanırım burada çok önemli bir husus var.

fundamental. And I was thinking about this. And

İşte ben de bu konu üzerinde düşünüyordum.

it's in terms of both illusions and movies that we

Ve bu hem izlediğimiz filmlerdeki göz yanılması, şakalar, sihirli gösteriler

go see and jokes and magic shows is that there's

göz yanılması, şakalar, sihirli gösteriler

something about these things where our

hem de beklentilerimizin hoş bir şekilde

expectations are violated in some sort of pleasing

alt üst edildiği bu şeylerle ilgili.

way. You go see a movie. And it has an unexpected

Bir filmi izlemeye gidersiniz. Ve bir anda hiç beklenmedik bir şey olur,

twist -- something that you didn't expect -- and

-hiç mi hiç beklemediğiniz-

you find a joyful experience. You look at those

ve oldukça eğlenceli bir deneyime tanıklık edersiniz.

sort of illusions in my book and it's not as what

Kitabımdaki bu tür ilüzyonlara göz attığınızda

you'd expect. And there's something joyful about

onların hiç de beklediğiniz türden olmadıklarını göreceksiniz.

it. And it's the same thing with jokes and all

Ve bu, bu kitapta yer alan tüm şakalar ve bu tarzdaki tüm kavramlar için geçerli.

these sorts of things. So, what I'm going to try

Yani, burada sizlere göstermeye ve anlatmaya çalıştığım şey

and do in my lecture is go a little bit further

bunun biraz daha ötesine geçerek

and see if I can violate your expectations in a

beklentilerinizi rayından çıkarıp çıkaramayacağımı görmek.

pleasing way. I mean, sometimes expectations that

Yani demek istediğim bazen beklentilerin,

are violated are not pleasant, but I'm going to try

hiç de hoş olmayan yollarla uyarıldığı.

to do it in a pleasant way, in a very primal way,

Ancak ben bunu hoş bir şekilde gerçekleştirmeye çalışacağım.

so I can make the audience here happy.

Elbette öncelikli amacım siz izleyenleri mutlu etmek olacak.

So I'm going to show you some ways that we can

Şimdi beklentilerimizi alt üst edebilecek bir kaç yol göstereceğim.

violate your expectations. First of all, I want to

İlk olarak, size özel bir göz yanılması göstermek istiyorum.

show you the particular illusion here. I want you

Sizden istediğim,

first of all when it pops up on the screen to

bu şekiler ekrana çıktığında

notice that the two holes are perpendicular to

onların birbirlerine dikey konumda olduğuna dikkat etmeniz.

each other. These are all perceptual tricks. These

Bu tamamen algısal bir hile.

are real objects that I'm going to show you. Now

Size sunacağım bu objeler tamamıyla gerçektir.

I'm going to show you how it is done. I've looped

Şimdi size nasıl yapıldığını da göstereceğim.

the film here so you can get a very interesting

Bu oldukça ilginç deneyimi yaşayabilesiniz diye filmi bölümlere ayırdım.

experience. I want you to see how this illusion is

Şimdi sizden istediğim bu göz yanılmasının nasıl yapıldığını anlamaya çalışmanız,

constructed, and it's going to rotate so you see

şimdi yavaşça dönecek, ve içten dışa dönüşünü görüyorsunuz.

that it's inside out. Now watch, as it rotates

Bakın şimdi de geri dönüyor,

back, how quickly your perception snaps. OK now.

algılarınız nasıl da ters yüz oldu. Tamam, pekala.

Watch it as it rotates back again. And this is a very

Şimdi geri dönüşünü izleyin.

bright audience, all right? See if you can stop it

Ne akıllı bir topluluk değil mi? Bakın bakalım durdurabiliyor musunuz.

from happening, even though you know 100 percent it's

bunun %100 gerçek olduğunu bilmenize rağmen,

true that -- bam! You can't undo it. What does

PAT! Yapamıyorsunuz.

that tell you about yourselves? We're going to do

Bu size hakkınızda ne diyor? Tekrar edelim.

it again. No doubt about it. See if you can stop

Hiç şüphe yok. Durdurabiliyor musunuz bakın bakalım? Hayır. Çok zor.

it from happening. No. It's difficult.

bakın bakalım? Hayır. Bunu yapması çok zor.

And we can violate your expectations in a whole

Beklentileriniz bu tarz sunumlar,

variety of ways about representation, about shape,

şekiller, renkler ve böylesi bir çok

about color and so forth and it's very primal. And

yöntem ile taciz edilebilir.

it's an interesting question to ponder, why these

Ve bu düşünmek üzerine gayet güzel bir soru:

things -- we find these things joyful. Why would

Neden bu tarz şeyleri eğlenceli buluruz?

we find them joyful? So, here's something that

Bunlar bizi neden eğlendirir? İşte Lionel’in bir süre önce yaptığı bir çalışma.

Lionel did a while ago. I like these sort of

Bu tarz küçük şeylere

little things like this.

bayılıyorum.

Again, this is not an optical trick. This is what

Tekrar söylemekte fayda var; bu da optik bir oyun değildir.

you would see. In other words, it's not a camera

Ne görüyorsanız o. Diğer bir ifade ile, kamera hilesi yok.

cut. It's a perceptual trick.

Bu algısal bir yanılma.

OK. We can violate your expectations about

Anladık ki, beklentilerinizi şekiller yoluyla

shape.

yönlendirebiliyoruz.

We can violate your expectations on representation

Beklentilerinizi sunumlardaki vasıtası ile yönlendirebiliyoruz

-- what an image represents. What do you see here?

- her ne sunuluyorsa. Burada ne görüyorsunuz?

How many of you here see dolphins? Raise your hand

Kaçınız yunusları görüyor? Yunus görenler,

if you see dolphins. OK, those people who raised

ellerini kaldırsın lütfen. Pekala,

their hands, afterwards, the rest of the audience,

izleyicilerin geri kalanı ellerini kaldıranlar ile lütfen daha sonra gidip konuşsun.

go talk to them, all right? Actually, this is the

Aslında bu gösterdiğim,

best example of priming by experience that I know.

önceki deneyimlerle ilgili bildiğim en iyi örnek.

If you are a child under the age of 10 who

Eğer 10 yaşından küçük bir çocuksanız

haven't been ruined yet, you will look at this

–henüz kirlenmemiş- Evet!

image and see dolphins. Now, some of you adults

bu resme baktığınızda göreceğiniz şey yunuslar olacaktır.

here are saying, "What dolphins? What dolphins?"

Aranızdan bazıları, "Ne yunusu? Ne yunusu?" diyorlar.

But in fact, if you reversed the figure ground --

İşin açıkçası, eğer etraftaki şekilleri görebildiyseniz,

in other words, the dark areas here -- I forgot to

başka bir ifade ile karanlıkta kalan yerleri

ask for a pointer -- but if you reverse it, you'll

-bir lazer istemeyi unuttum- ama eğer görüyorsanız,

see a whole series of little dolphins. By the way,

yunusları da görebilirsiniz.

if you're also a student at CalTech -- they also

Bu arada eğer CalTech'te öğrenci iseniz,

tend to just see the dolphins. It's based on

bu da yunusları görebileceğiniz anlamına gelir.

experience.

deneyimle ilgili bir şey.

Now, something like this can be used because this

O halde, böyle bir şey kullanılabilir.

is after all talk about design, too. This was

Çünkü tüm bu söylediklerimiz en nihayetinde tasarım ile de ilgili.

done by Saatchi and Saatchi, and they actually got

Bu Saatchi&Saatchi tarafından hazırlanmış, Avustralya'da kotardıkları bir reklam.

away with this ad in Australia. So, if you look at

Bu reklama bira görmek için bakarsanız,

this ad for beer, all those people are in sort of

bütün insanların sizi provoke eden bir pozisyonda

provocative positions. But they got it passed, and

olduğunu görürsünüz. Ama onlar o işi çoktan halletmişler,

actually won the Clio awards, so it's funny how you can do

aslında bu reklam Clio ödüllerini kazandı,

these things.

ve böyle şeyler yapmak gerçekten eğlenceli.

Remember that sort of, um. This is the joke I did

Hatırlarsanız bunlar...

when the Florida ballot was going around. You

Bu benim Florida adayları daha ortalıktayken yaptığım bir şakaydı.

know, count the dots for Gore; count the dots for

Gore için noktaları sayın, Bush için noktaları sayın.

Bush; count 'em again ...

Şimdi tekrar sayın.

You can violate your expectations about

Beklentilerinizi deneyimlerinizle uyarabilirsiniz.

experience. Here is an outside water fountain that

Burada arkadaşlarımla beraber yaptığım harici bir su kaynağını görüyorsunuz,

I created with some friends of mine, but you can

-ama burada suyu damlalar halinde durdurabilir,

stop the water in drops and -- actually make all

hatta onların tümünü havada asılı tutabilirsiniz.

the drops levitate. This is something we're

Bu bizim lunaparklar, ve bilirsiniz işte,

building for, you know, amusement parks and that

o çerçevedeki işler için geliştirdiğimiz

kind of stuff.

bir şey.

Now let's take a static image. Can you see this?

Şimdi de sabit bir görüntüyü ele alalım. Bunu görebiliyor musunuz?

Do you see the middle section moving down and the

Ortadaki düzlemin aşağıya, dışarıdaki düzlemin yukarıya doğru hareketliliğini görebiliyor musunuz?

outer sections moving up? It's completely static.

Ama aslında şekil tamamen sabit.

It's a static image. How many people see this

Tamamen sabit bir şekil. Kaç kişi bu yanılsamayı görebiliyor?

illusion? It's completely static.

Tamamen sabit.

Right. Now, when -- it's interesting that when we

Pekala. Aslında biz -bir resme baktığımızda, bilirsiniz,

look at an image we see, you know, color, depth,

ilginç bir şekilde renkleri, deseni ve derinliği de görürüz.

texture. And you can look at this whole scene and

Ve bu görüntünün tümüne bakıp onu çözümleyebiliriz.

analyze it. You can see the woman is in closer than

Duvarın içindeki kadını ve daha fazlasını görebiliyorsunuz.

the wall and so forth. But the whole thing is

Aslında buradaki her şey tam anlamıyla bir düzlem.

actually flat. It's painted. It's trompe l'oeil.

Bir resim. Sadece bir "illüzyon".

And it was such a good trompe l'oeil that people

İnsanları kadınla konuşturup

got irritated when they tried to talk to the

cevap alamadıklarında

woman and she wouldn't respond.

öfkelendirebilecek kadar harika bir illüzyon.

Now, you can make design mistakes. Like this

Ancak, New York'taki bu bina gibi tasarım hataları da yapabilirsiniz.

building in New York. So that when you see it from

Ön tarafından baktığınızda balkonların yukarı doğru kalkmış,

this side, it looks like the balconies tilt up,

binanın etrafını dolaşıp diğer tarafından baktığınıza

and when you walk around to the other side it

balkonların

looks like the balconies go down. So there are

aşağıya doğru sarkık durduğunu görebilirsiniz.

cases where you have mistakes in design that

İşte, yaptığınız tasarım hatalarının

incorporate illusions.

başarısız göz yanılmalarına dönüştüğü böyle bazı durumlar da ortaya çıkabiliyor.

Or, you take this particular un-retouched

Ya da üzerinde hiçbir oynama yapılmamış şu resmi ele alalım

photograph. Now, interestingly enough, I get a lot

"Erkekler ve kadınlar arasında

of emails from people who say, "Is there any

algısal bir farklılık olup olmadığını" soran,

perceptual difference between males and females?"

-oldukça yeterli sayıda- posta aldım.

And I really say, "No." I mean, women can navigate

Ve diyebilirim ki, "Hayır" yani,

through the world just as well as males can -- and

kadınlar da dünyayının bir ucundan diğer ucuna dümen tutabilirler.

why wouldn't they? However, this is the one

Neden yapamasınlar ki?

illusion that women can consistently do better

Ama bunun yanında, bu resimdeki kadınlar erkeklerden çok daha tutarlılar:

than males: in matching which head because they

en azından moda eğilimlerine güvendikleri için kafalarını değiştirebiliyorlar.

rely on fashion cues. They can match the hat.

Şapkaları da uyuyor.

Okay, now getting to a part -- I want to show

Pekala şimdi yerimizi alalım.

design in illusions. I believe that the first

Size tasarım illüzyonlarını göstermek istiyorum.

example of illusions being used purposely was by

Sanırım, göz yanılmasına dair ilk çalışma da Vinci tarafından

da Vinci in this anamorphic image of an eye. So

gözün anamorfik yapısına ilişkin yapılmış bir çizim.

that when you saw from one little angle was like

Belli bir açıdan bakıldığında görülebiliyor.

this. And this little technique got popular in the

Sayfaları katlayıp belli bir açıdan baktığınızda

16th century and the 17th century to disguise

görebileceğiniz gizli anlamları maskelemek için kullanılan bu teknik

hidden meanings, where you could flip the image and

16. ve 17. yüzyılda

see it from one little point of view like this.

oldukça popüler olmuş.

But these are early incorporations of illusions

Ancak bu erken dönem birleşimler

brought to -- sort of high point with Hans

beraberinde Hans Holbein’in

Holbein's "Ambassadors." And Hans Holbein worked

“Ambassadors” gibi eserlerini de getirmiştir.

for Henry VIII. This was hung on a wall where you

Hans Holbein, VIII. Henry için çalışmıştı.

could walk down from the stair and you can see

Bu, içine saklanmış kafatasını ancak

this hidden skull.

merdivenlerden aşağıya doğru yürüdükçe görebileceğiniz bir resim.

All right, now I'm going to show you some

Pekâlâ, şimdi size şaşkınlığın diğer öğelerini sergilemek üzere

designers who work with illusions to give that

illüzyonistlerle çalışmış bazı tasarımcıları göstereceğim.

element of surprise. One of my favorites is Scott

Benim favorilerimden biridir Scott Kim.

Kim. I worked with Scott to create some illusions

Scott ile TED için, ki umarım beğenmişsinizdir,

for TED that I hope you will enjoy. We have one

bazı illüzyonlar hazırlamak için beraber çalıştık.

here on TED and happiness.

Burada TED'de, mutluluk başlığı altında birini bulabilirsiniz.

OK now. Arthur [Ganson] hasn't talked yet, but his is

Pekâlâ, Arthur (Ganson) henüz söz almadı ama

going to be a delightful talk and he has some of

harika bir konuşma yapacağına eminim ve onun

his really fantastic machines outside. And so, we

muhteşem makinelerinden biri şu anda dışarıda.

-- Scott created this wonderful tribute to Arthur

Yani biz şimdi...

Ganson.

Scott bu harika övgüyü Arthur Ganson için hazırladı.

Well, there's analog and digital. Thought that

İşte analog ya da dijital olarak.

was appropriate here.

Düşündüm ki bu burası için uygun olabilir.

And figure goes to ground.

Ve görüyorsunuz, resim yayılıyor.

And for the musicians.

Ve müzisyenler için.

And of course, since happiness -- we want "joy to the

Ve tabi ki,

world."

"dünyaya yaymak istediğimiz mutluluk" için.

Now, another great designer -- he's very well

Şimdi, bir diğer harika tasarımcı,

known in Japan -- Shigeo Fukuda. And he just

Japonya’da herkes tarafından çok iyi tanınan, Shiego Fukuda.

builds some fantastic things. This is simply

yakın bir geçmişte fantastik bir eser ortaya koydu.

amazing. This is a pile of junk that when you view

Tek kelime ile mükemmel.

it from one particular angle, you see its

Bu bir boru çöplüğü, ancak ona özel bir açıdan baktığınız zaman

reflection in the mirror as a perfect piano.

aynadaki yansımasının harika bir piyanoya dönüştüğünü görebilirsiniz.

Pianist transforms to violinist.

Piyanistin bir kemancıya dönüşmesi.

This is really wild. This assemblage of forks,

Çılgınca bir şey. Bu birbirlerine kaynaklanmış çatal, kaşık bıçak yığını

knives and spoons and various cutlery, welded

yerdeki gölgesi ise

together. It gives a shadow of a motorcycle. You learn

bir motosikleti yansıtmakta.

something in the sort of thing that I do, which

Yaptığım bu sunumdan küçük de olsa bir şeyler öğreniyorsunuz,

is there are people out there with a lot of time

o da şu ki;

on their hands.

dışarıda boş zamanı olan bir sürü insan var.

Ken Knowlton does wonderful composite images, like

Ken Knowlton, deniz kabuklarından yaptığı

creating Jacques Cousteau out of seashells --

Jacques Cousteau tablosu gibi muhteşem kompozit çalışmalara sahip.

un-retouched seashells, but just by rearranging

Hiçbir işlemden geçirilmemiş bu deniz kabukları sadece belli bir düzende yerleştirilmişlerdir.

them. He did Einstein out of dice because, after

Einstein ise zarlardandı.

all, Einstein said, "God does not play dice with

Çünkü Einstein, “Tanrı evrenle zar atmaz.” sözünün sahibiydi.

the universe." Bert Herzog out of un-retouched

Bert Herzog tuşlarındandı.

keyboards. Will Shortz, crossword puzzle. John

Will Shortz kare bulmacadan.

Cederquist does these wonderful trompe l'oeil

Bu harika illüzyonları ortaya koyan da

cabinets.

John Cedequist.

Now, I'm going to skip ahead since I'm sort of running

Şimdi biraz hızlı geçeceğim çünkü zamanım hızla daralıyor.

[behind]. I want to show you quickly what I've

Size kendi yaptığım tasarımları göstermek istiyorum.

created, some new type of illusions. I've done

Bir kaç yeni illüzyon.

something with taking the Pixar-type illusions. So

Pixar-tipi göz yanılma teknikleriyle ilgili bir şeyler yaptım.

you see these kids the same size here, running

Bu resimde gördüğünüz çocuklar aynı boyutta.

down the hall. The two table tops of the same size.

Koridorda koşuyorlar. Bu iki masa da aynı boylarda.

They're looking out two directions at once. You

Farklı iki noktaya yönlendirilmişler.

have a larger piece fitting in with a smaller. And

Burada daha küçük olana sığdırmaya çalıştığınız büyük bir parçamız var.

that's something for you to think about, all

Bunun hakkında biraz kafa yormaya değer, değil mi?

right? So you see larger pieces fitting in within

Burada da daha büyük bir parçanın

smaller pieces here. Does everyone see that? Which

daha küçüğe tam olduğunu görüyorsunuz. Herkes görüyor mu bunu?

is impossible. You can see the two kids are

Ki bu imkansız. O an için birbirlerinden farklı yönlere bakan

looking out simultaneously out of two different

iki çocuğu görüyorsunuz.

directions at once. Now can you believe these two

Bu iki masanın üstünün aynı boyutta ve

table tops are the same size and shape? They are.

şekilde olduğuna inanabiliyor musunuz? Öyleler.

So, if you measured them, they would be. And as I say,

Yani ölçseydiniz, öyle oldukları anlaşılabilirdi.

those two figures are identical in size and shape.

Dediğim gibi, bu iki şekil ve boyut olarak birbirlerinin ikizi.

And it's interesting, by doing this in this sort

Ve bunu bu şekilde yapmak, gerçekten oldukça heyecan verici,

of rendered fashion, how much stronger the

Ne kadar da güçlüler.

illusions are. Any case, I hope this has brought

Yine de, bu sizi biraz eğlendirmiş

you a little joy and happiness, and if you're

ve mutlu olmanızı sağlamıştır umarım,

interested in seeing more cool effects, see me

ve eğer daha da ilginç bir şeyler görmek isterseniz, beni dışarıda bulun.

outside. I'd be happy to show you lots of things.

Bunları sizlerle paylaştığım için çok mutluyum.