Powerful visual illusions | Al Seckel

Tłumaczenie: Maciej Karwowski Korekta: Magdalena Jakubowska

We're going to talk -- my -- a new lecture, just

W mojej prezentacji

for TED -- and I'm going show you some illusions

dla TED pokażę Wam pewne iluzje optyczne

that we've created for TED, and I'm going to try

stworzone dla TED i spróbuję

to relate this to happiness. What I was thinking

powiązać je do szczęścia. Myślałem

about with happiness is, what gives happiness --

czym jest szczęście i co je przynosi

or happiness, which I equate with joy in my

Utożsamiam szczęście z radością.

particular area, and I think there's something very

Myślę, że jest w tym coś bardzo

fundamental. And I was thinking about this. And

fundamentalnego. I to właśnie

it's in terms of both illusions and movies that we

w iluzjach i filmach szukamy

go see and jokes and magic shows is that there's

żartów i magicznych sztuczek

something about these things where our

kiedy to nasze oczekiwania są

expectations are violated in some sort of pleasing

w pewien, dziwnie przyjemny sposób, naruszone.

way. You go see a movie. And it has an unexpected

Idziemy na film. Jest nieoczekiwany zwrot

twist -- something that you didn't expect -- and

akcji, coś czego nie oczekiwaliśmy i

you find a joyful experience. You look at those

czujemy radość. Kiedy spojrzycie na

sort of illusions in my book and it's not as what

iluzje w mojej książce- takich byście

you'd expect. And there's something joyful about

nie oczekiwali. Jest w tym coś sprawiającego

it. And it's the same thing with jokes and all

radość. Tak samo jest z żartami etc.

these sorts of things. So, what I'm going to try

Podczas tej prezentacji

and do in my lecture is go a little bit further

zamierzam pójść jeden krok dalej

and see if I can violate your expectations in a

i sprawdzić czy mogę naruszyć Wasze oczekiwania

pleasing way. I mean, sometimes expectations that

w sposób dający radość. Czasem naruszanie oczekiwań

are violated are not pleasant, but I'm going to try

nie jest przyjemne, ale zamierzam spróbować

to do it in a pleasant way, in a very primal way,

zrobić to w sposób przyjemny i podstawowy

so I can make the audience here happy.

aby uszęśliwić publiczność.

So I'm going to show you some ways that we can

Pokażę sposoby na naruszenie Waszych

violate your expectations. First of all, I want to

oczekiwań. Po pierwsze, chcę pokazać

show you the particular illusion here. I want you

wam tę konkretną iluzję. Chcę abyście, kiedy

first of all when it pops up on the screen to

pojawi się na ekranie, zwrócili uwagę

notice that the two holes are perpendicular to

że te dwa otwory są prostopadłe do siebie.

each other. These are all perceptual tricks. These

To są triki percepcyjne. Obiekty, które

are real objects that I'm going to show you. Now

Wam pokażę, są prawdziwe. Teraz

I'm going to show you how it is done. I've looped

pokażę jak to jest zrobione. Zapętliłem

the film here so you can get a very interesting

film, abyście mogli zobaczyć coś bardzo

experience. I want you to see how this illusion is

ciekawego. Chcę, abyście zobaczyli jak to jest

constructed, and it's going to rotate so you see

skonstruowane. Obiekty obrócą się, abyście

that it's inside out. Now watch, as it rotates

zobaczyli, że są na lewej stronie. Spójrzcie, obraca się,

back, how quickly your perception snaps. OK now.

jak szybko przełącza się Wasza percepcja.

Watch it as it rotates back again. And this is a very

Obejrzyjcie jak się znów obraca. Bystra publiczność,

bright audience, all right? See if you can stop it

naprawdę. Sprawdźcie czy możecie zatrzymać ten

from happening, even though you know 100 percent it's

proces, mimo że wiecie że to jest 100% prawdziwe

true that -- bam! You can't undo it. What does

ciach! Nie możecie tego odwrócić. Co Wam

that tell you about yourselves? We're going to do

to mówi o Wam samych? Zrobimy to raz jeszcze.

it again. No doubt about it. See if you can stop

Żadnych wątpliwości. Sprawdźcie czy możecie

it from happening. No. It's difficult.

zatrzymać ten proces. Nie. To trudne.

And we can violate your expectations in a whole

Możemy naruszyć Wasze oczekiwania na mnóstwo

variety of ways about representation, about shape,

sposobów: dot. wyobrażenia, kształtu, koloru

about color and so forth and it's very primal. And

etc. są one bardzo podstawowe. Jest to ciekawa

it's an interesting question to ponder, why these

kwestia. Czemu te iluzje sprawiają

things -- we find these things joyful. Why would

nam radość. Czemu miałyby sprawiać nam

we find them joyful? So, here's something that

radość? A tutaj jest coś, co Lionel zrobił

Lionel did a while ago. I like these sort of

jakiś czas temu. Lubię takie niewielkie

little things like this.

iluzje, takie jak ta.

Again, this is not an optical trick. This is what

To także nie jest trik optyczny.

you would see. In other words, it's not a camera

Innymi słowy, to nie montaż

cut. It's a perceptual trick.

To trik percepcyjny.

OK. We can violate your expectations about

Ok. Możemy naruszyć Wasze oczekiwania

shape.

nt. kształtu,

We can violate your expectations on representation

wyobrażenia tego

-- what an image represents. What do you see here?

co reprezentuje obrazek. Co tu widzicie?

How many of you here see dolphins? Raise your hand

Ilu z Was widzi delfiny? Kto widzi delfiny, ręka do

if you see dolphins. OK, those people who raised

góry? Ci którzy podnieśli ręce

their hands, afterwards, the rest of the audience,

niech reszta, po prezentacji, idzie z nimi pogadać,

go talk to them, all right? Actually, this is the

dobrze? Właściwie jest to

best example of priming by experience that I know.

najlepszy przykład na ukształtowanie przez doświadczenie.

If you are a child under the age of 10 who

Dziecko, poniżej 10 lat które nie zostało

haven't been ruined yet, you will look at this

jeszcze zepsute, na tym obrazku

image and see dolphins. Now, some of you adults

zobaczy delfiny. Część z Was-dorosłych-

here are saying, "What dolphins? What dolphins?"

pyta: "Jakie delfiny?."

But in fact, if you reversed the figure ground --

Jeśli odwrócimy tło

in other words, the dark areas here -- I forgot to

innymi słowy, te ciemne tutaj

ask for a pointer -- but if you reverse it, you'll

jeśli to odwrócimy, zobaczymy

see a whole series of little dolphins. By the way,

całą grupę delfinów. Przy okazji, jeśli

if you're also a student at CalTech -- they also

jest tu jakiś student z CalTech- oni także

tend to just see the dolphins. It's based on

widzą delfiny. To bazuje na ich

experience.

doświadczeniu.

Now, something like this can be used because this

Mogę pokazać coś takiego, gdyż mówimy

is after all talk about design, too. This was

także o projektowaniu. Wykonali to

done by Saatchi and Saatchi, and they actually got

Saatchi&Saatchi, ta reklama została

away with this ad in Australia. So, if you look at

użyta w Australii. Jeśli spojrzycie na tę

this ad for beer, all those people are in sort of

reklamę piwa, ci ludzie są w prowokacyjnych

provocative positions. But they got it passed, and

pozach. Ale udało im się to

actually won the Clio awards, so it's funny how you can do

przeforsować i nawet dostali nagrodę Clio.

these things.

Robienie takich rzeczy jest zabawne.

Remember that sort of, um. This is the joke I did

Pamiętam takie...hm. To jest żart, który zrobiłem

when the Florida ballot was going around. You

podczas głosowania na Florydzie.

know, count the dots for Gore; count the dots for

Policz kropki dla Gora, policz kropki dla Busha.

Bush; count 'em again ...

Przelicz je.

You can violate your expectations about

Możemy naruszyć Wasze oczekiwania dot.

experience. Here is an outside water fountain that

doświadczenia. Tutaj mamy fontannę, którą

I created with some friends of mine, but you can

stworzyłem z kolegami, ale krople można

stop the water in drops and -- actually make all

zatrzymać i nawet sprawić by lewitowały.

the drops levitate. This is something we're

Dla takich trików budujemy

building for, you know, amusement parks and that

parki rozrywki

kind of stuff.

etc.

Now let's take a static image. Can you see this?

Spójrzmy teraz na obraz statyczny. Widzicie?

Do you see the middle section moving down and the

Widzicie jak środkowa sekcja idzie do dołu

outer sections moving up? It's completely static.

a zewnętrzne do góry? Obraz jest

It's a static image. How many people see this

całkowicie nieruchomy.Ilu z Was to widzi?

illusion? It's completely static.

Obraz jest całkowicie nieruchomy.

Right. Now, when -- it's interesting that when we

Dobrze.Interesujące jest, że gdy patrzymy na

look at an image we see, you know, color, depth,

jakiś obraz, widzimy kolor, głębokość,

texture. And you can look at this whole scene and

teksturę.Możemy spojrzeć na cały obraz i

analyze it. You can see the woman is in closer than

zanalizować go.Możecie zobaczyć, że kobieta

the wall and so forth. But the whole thing is

jest bliżej niż ściana itd.Ale całość jest

actually flat. It's painted. It's trompe l'oeil.

kompletnie płaska, namalowana.To trompe l'oeil.

And it was such a good trompe l'oeil that people

I jest to tak dobry obraz, że ludzie

got irritated when they tried to talk to the

irytowali się, gdy próbowali rozmawiać

woman and she wouldn't respond.

z tą kobietą a ona nie odpowiadała.

Now, you can make design mistakes. Like this

Można też popełnić błędy w projektowaniu.

building in New York. So that when you see it from

Jak ten budynek w NY.Gdy patrzy się z jednej strony

this side, it looks like the balconies tilt up,

balkony wydają się być skierowane ku górze,

and when you walk around to the other side it

a z drugiej strony jakby

looks like the balconies go down. So there are

były skierowane ku dołowi.Więc są przypadki

cases where you have mistakes in design that

gdy błędy w projektowaniu zawierają

incorporate illusions.

iluzje.

Or, you take this particular un-retouched

Lub ta nieretuszowana fotografia.

photograph. Now, interestingly enough, I get a lot

Co ciekawe dostaję dużo e-maili od ludzi

of emails from people who say, "Is there any

z pytaniem:"Czy jest jakaś różnica w

perceptual difference between males and females?"

percepcji kobiet i mężczyzn?"

And I really say, "No." I mean, women can navigate

Odpowiadam: "Nie."Kobiety potrafią iść przez

through the world just as well as males can -- and

świat równie dobrze jak mężczyźni.Czemuż

why wouldn't they? However, this is the one

miało by być inaczej?Jednak, z tą iluzją

illusion that women can consistently do better

kobiety radzą sobie znacznie lepiej niż

than males: in matching which head because they

mężczyźni:przypisując głowę do ciała

rely on fashion cues. They can match the hat.

polegają na modzie.Dopasowują kapelusz.

Okay, now getting to a part -- I want to show

Przechodząc do innej części, chcę

design in illusions. I believe that the first

pokazać jak zaprojektowane są iluzje.

example of illusions being used purposely was by

Pierwszą iluzją użytą z rozmysłem był

da Vinci in this anamorphic image of an eye. So

anamorficzny obraz oka da Vinciego.

that when you saw from one little angle was like

Patrząc z odpowiedniego kąta wyłania się obraz.

this. And this little technique got popular in the

Ta technika zyskała popularność w XVI i XVII

16th century and the 17th century to disguise

wieku aby zamaskować ukryte treści.

hidden meanings, where you could flip the image and

Kiedy spojrzymy na obraz z odpowiedniego

see it from one little point of view like this.

kąta, widzimy coś nowego.

But these are early incorporations of illusions

Są to wczesne użycia iluzji

brought to -- sort of high point with Hans

doprowadzone do mistrzostwa w

Holbein's "Ambassadors." And Hans Holbein worked

"Ambasadorach" Hansa Holbeina, który pracował

for Henry VIII. This was hung on a wall where you

dla Henryka VIII.Ten obraz wisiał na ścianie;

could walk down from the stair and you can see

schodząc ze schodów można zobaczyć

this hidden skull.

ukrytą czaszkę.

All right, now I'm going to show you some

Dobrze, teraz pokaże Wam kilku

designers who work with illusions to give that

projektantów, którzy pracowali przy iluzjach

element of surprise. One of my favorites is Scott

aby zaskoczyć ludzi.Jednym z mych ulubionych

Kim. I worked with Scott to create some illusions

jest Scott Kim.Pracowałem ze Scottem przy

for TED that I hope you will enjoy. We have one

iluzjach dla TED, mam nadzieję, że je polubicie.

here on TED and happiness.

Jedna jest o TED i szczęściu.

OK now. Arthur [Ganson] hasn't talked yet, but his is

Arthur Ganson jeszcze nie miał prezentacji, ale

going to be a delightful talk and he has some of

na pewno będzie świetna.Ma on ze sobą

his really fantastic machines outside. And so, we

znakomite maszyny.Więc, Scott stworzył

-- Scott created this wonderful tribute to Arthur

ten wspaniały hołd dla

Ganson.

A. Gansona

Well, there's analog and digital. Thought that

Cóż, mamy tu słowa: "analogowe" i "cyfrowe".

was appropriate here.

Pomyśleliśmy, że będzie pasować.

And figure goes to ground.

Słowa schodzą w dół.

And for the musicians.

Coś dla muzyków.

And of course, since happiness -- we want "joy to the

I oczywiście, szczęście; przecież chcemy

world."

"radości dla świata."

Now, another great designer -- he's very well

Kolejny wspaniały projektant, bardzo znany

known in Japan -- Shigeo Fukuda. And he just

w Japonii, Shigeo Fukuda.Tworzy wspaniałe

builds some fantastic things. This is simply

rzeczy.Po prostu zadziwiające.

amazing. This is a pile of junk that when you view

Sterta złomu, ale patrząc

it from one particular angle, you see its

z odpowiedniego kąta widać

reflection in the mirror as a perfect piano.

lustrzany obraz doskonałego pianina.

Pianist transforms to violinist.

Pianista zmienia się w wiolonczelistę.

This is really wild. This assemblage of forks,

Naprawdę odjazdowe.Zbiór widelców,

knives and spoons and various cutlery, welded

noży i łyżek i wszelakich sztućców, zespawanych

together. It gives a shadow of a motorcycle. You learn

daje cień motocykla.

something in the sort of thing that I do, which

W mojej pracy przekonałem się

is there are people out there with a lot of time

że istnieją ludzie z mnóstwem

on their hands.

wolnego czasu.

Ken Knowlton does wonderful composite images, like

Ken Knowlton tworzy wspaniałe kompozycje,np.

creating Jacques Cousteau out of seashells --

Jacques Cousteau z muszelek, nie

un-retouched seashells, but just by rearranging

obrabianych, tylko ułożonych w specjalnej

them. He did Einstein out of dice because, after

kompozycji. Einsteina z kostek, gdyż

all, Einstein said, "God does not play dice with

ten powiedział:"Bóg nie gra ze wszechświatem w kości."

the universe." Bert Herzog out of un-retouched

Bert Herzog stworzony z nie obrabianych

keyboards. Will Shortz, crossword puzzle. John

klawiszy. Will Shortz jako krzyżówka.

Cederquist does these wonderful trompe l'oeil

John Cederquist tworzy wspaniałe

cabinets.

szafki- trompe l'oeil.

Now, I'm going to skip ahead since I'm sort of running

Muszę troszkę przyśpieszyć, bo czas ucieka.

[behind]. I want to show you quickly what I've

Chcę Wam szybko pokazać, co

created, some new type of illusions. I've done

stworzyłem.Iluzje nowego typu.

something with taking the Pixar-type illusions. So

Użyłem iluzji typu Pixar.Więc, widzicie

you see these kids the same size here, running

dzieci tego samego wzrostu biegnące

down the hall. The two table tops of the same size.

korytarzem.Dwa stoły tego samego rozmiaru.

They're looking out two directions at once. You

Dzieci patrzą w różnych kierunkach. Większy

have a larger piece fitting in with a smaller. And

klocek w mniejszym. Coś dającego do

that's something for you to think about, all

myślenia, prawda?

right? So you see larger pieces fitting in within

Widzicie większe kawałki w mniejszych.

smaller pieces here. Does everyone see that? Which

Wszyscy widzą?Przecież to niemożliwe.

is impossible. You can see the two kids are

Dzieci patrzą symultanicznie w dwóch

looking out simultaneously out of two different

różnych kierunkach.

directions at once. Now can you believe these two

Uwierzycie, że te dwa stoły są jednakowej

table tops are the same size and shape? They are.

wielkości? Są.

So, if you measured them, they would be. And as I say,

Zmierzcie je, to się przekonacie, że są.

those two figures are identical in size and shape.

Zarówno rozmiar jak i kształt są identyczne.

And it's interesting, by doing this in this sort

Ciekawe że poprzez wykonanie komputerowe

of rendered fashion, how much stronger the

te iluzje stają się silniejsze.

illusions are. Any case, I hope this has brought

W każdym razie, mam nadzieję

you a little joy and happiness, and if you're

że prezentacja sprawiła Wam trochę

interested in seeing more cool effects, see me

radości i szczęścia.Jeśli chcecie więcej,

outside. I'd be happy to show you lots of things.

znajdźcie mnie.Z radością pokażę Wam więcej.