Powerful visual illusions | Al Seckel

Al Seckel nói rằng não của chúng ta không hoàn hảo

Translator: Minh-Tuan Ta Reviewer: LD .

We're going to talk -- my -- a new lecture, just

Chúng tôi sẽ thuyết trình -- một bài thuyết trình mới của tôi,

for TED -- and I'm going show you some illusions

dành cho TED -- và tôi sẽ cho các bạn xem vài ảnh ảo giác

that we've created for TED, and I'm going to try

mà chúng tôi đã tạo cho TED, và tôi sẽ cố

to relate this to happiness. What I was thinking

liên kết chúng với niềm vui. Cái mà tôi đang nghĩ

about with happiness is, what gives happiness --

về niềm vui là, cái gì mang tới niềm vui --

or happiness, which I equate with joy in my

hay là niềm vui, cái mà tôi cho rằng là niềm vui trong

particular area, and I think there's something very

trong từng mảng cụ thể, và tôi nghĩ có vài cách rất

fundamental. And I was thinking about this. And

cơ bản. Và tôi đã nghĩ về nó. Và

it's in terms of both illusions and movies that we

nó về cả những ảo ảnh và phim mà chúng ta

go see and jokes and magic shows is that there's

xem và những trò đùa và ảo thuật rằng có

something about these things where our

những cái về những điều đó nơi mà

expectations are violated in some sort of pleasing

những sự phỏng đoán của chúng ta sai lầm một cách

way. You go see a movie. And it has an unexpected

thú vị. Bạn xem một bộ phim. Và nó có một chỗ trẹo

twist -- something that you didn't expect -- and

không ngờ -- điều gì đó mà bạn không ngờ tới -- và

you find a joyful experience. You look at those

bạn cảm thấy đó là một trải nghiệm thú vị. Bạn nhìn vào những

sort of illusions in my book and it's not as what

ảo ảnh đó trong sách của tôi và nó không phải là

you'd expect. And there's something joyful about

cái mà bạn nghĩ. Và có điều gì đó thú vị về

it. And it's the same thing with jokes and all

nó. Và đó giống như là những trò đùa và tất cả những

these sorts of things. So, what I'm going to try

thứ nói ở trên. Vậy, cái mà tôi sẽ cố

and do in my lecture is go a little bit further

và làm trong buổi thuyết trình của tôi là đi xa hơn chút nữa

and see if I can violate your expectations in a

và xem nếu tôi có thể đánh lừa phán đoán của bạn một cách

pleasing way. I mean, sometimes expectations that

thú vị. Ý tôi là, đôi khi những sự mong đợi của các bạn

are violated are not pleasant, but I'm going to try

bị đánh lừa thì không vui tí nào, nhưng tôi sẽ cố

to do it in a pleasant way, in a very primal way,

làm cho nó trở nên vui vẻ, bằng một cách rất căn bản

so I can make the audience here happy.

vì vậy tôi có thể làm cho quý vị ở đây vui vẻ.

So I'm going to show you some ways that we can

Vì vậy tôi sẽ cho các bạn xem vài cách mà chúng ta có thể

violate your expectations. First of all, I want to

đánh lừa phán đoán của chúng ta. Đầu tiên, tôi muốn

show you the particular illusion here. I want you

cho các xem ảo ảnh này. Tôi muốn các bạn

first of all when it pops up on the screen to

đầu tiên khi nó xuất hiện trên màn hình

notice that the two holes are perpendicular to

thấy rằng hai cái lỗ vuông góc

each other. These are all perceptual tricks. These

với nhau. Đây là những trò lừa về nhận thức. Chúng

are real objects that I'm going to show you. Now

là những đối tượng thật mà tôi sẽ cho các xem. Bây giờ

I'm going to show you how it is done. I've looped

Tôi sẽ cho các bạn xem nó được làm như thế nào. Tôi quay lại

the film here so you can get a very interesting

với đoạn phim này và bạn có thể thấy nó là một trải nghiệm

experience. I want you to see how this illusion is

rất thú vị. Tôi muốn các bạn thấy ảo ảnh này được

constructed, and it's going to rotate so you see

làm như thế nào, và nó sẽ xoay và bạn thấy

that it's inside out. Now watch, as it rotates

nó từ trong ra ngoài. Các bạn nhìn, nó xoay

back, how quickly your perception snaps. OK now.

về phía sau, tri giác của các bạn thay đổi nhanh như nào. Được chứ.

Watch it as it rotates back again. And this is a very

Nhìn nó xoay lại lần nữa. Và lần này rất

bright audience, all right? See if you can stop it

rõ, được chứ? Xem bạn có thể cưỡng lại nó

from happening, even though you know 100 percent it's

được không, mặc dù bạn biết 100% rằng nó

true that -- bam! You can't undo it. What does

như vậy -- bam! Các bạn không thể xoay chuyển lại được. Điều đó

that tell you about yourselves? We're going to do

nói gì về các bạn? Chúng ta sẽ làm lại

it again. No doubt about it. See if you can stop

lần nữa. Không nghi ngờ gì cả. Xem bạn có thể

it from happening. No. It's difficult.

cưỡng lại được không. Không. Rất khó.

And we can violate your expectations in a whole

Và chúng tôi có thể đánh lừa phán đoán của các bạn

variety of ways about representation, about shape,

về điều khác, về hình dạng,

about color and so forth and it's very primal. And

về màu sắc và còn nữa và nó rất là hiển nhiên. Và

it's an interesting question to ponder, why these

đó là một câu hỏi thú vị để suy ngẫm. Tại sao những

things -- we find these things joyful. Why would

thứ đó -- chúng ta thấy nó vui. Tại sao

we find them joyful? So, here's something that

chúng ta lại thấy chúng vui? Và, đây là vài thứ mà

Lionel did a while ago. I like these sort of

Lionel đã làm. Tôi thích những thứ

little things like this.

nhỏ nhỏ như vậy.

Again, this is not an optical trick. This is what

Một lần nữa, đây không phải là đánh lừa về quang học. Đây là

you would see. In other words, it's not a camera

cái mà các bạn sẽ thấy. Nói cách khác, đây không phải là hiệu ứng

cut. It's a perceptual trick.

máy quay. Nó là một trò lừa về trực giác.

OK. We can violate your expectations about

Được rồi. Chúng ta có thể đánh lừa phán đoán của chúng ta về

shape.

hình dạng.

We can violate your expectations on representation

Chúng ta có thể đánh lừa phán đoán về miêu tả

-- what an image represents. What do you see here?

-- hình ảnh miêu tả gì. Bạn nhìn thấy gì ở đây?

How many of you here see dolphins? Raise your hand

Có bao nhiều người thấy những con cá heo? Giơ tay lên

if you see dolphins. OK, those people who raised

nếu bạn thấy cá heo. Được rồi, nhưng người mà giơ tay

their hands, afterwards, the rest of the audience,

cuối buổi, những người khác,

go talk to them, all right? Actually, this is the

tới nói chuyện với họ nhé? Thật sự, đây là

best example of priming by experience that I know.

ví dụ tốt nhất về cơ bản bằng kinh nghiệm mà tôi biết.

If you are a child under the age of 10 who

Nếu bạn là một đứa bé dưới 10 tuổi mà

haven't been ruined yet, you will look at this

đầu óc chưa đen tối, bạn sẽ nhìn vào

image and see dolphins. Now, some of you adults

hình này và thấy cá heo. Bây giờ, vài người trong các bạn

here are saying, "What dolphins? What dolphins?"

đang nói. "Cá heo nào? Cá heo ở đâu?"

But in fact, if you reversed the figure ground --

Nhưng mà thật sự, nếu bạn đảo nền --

in other words, the dark areas here -- I forgot to

nói cách khác, phần đen ở đây -- tôi quên

ask for a pointer -- but if you reverse it, you'll

xin một vật trỏ -- nhưng nếu bạn đảo nó, bạn sẽ

see a whole series of little dolphins. By the way,

thấy những con cá heo nhỏ. Bên cạnh đó,

if you're also a student at CalTech -- they also

nếu bạn là một sinh viên ở CalTech -- họ cũng

tend to just see the dolphins. It's based on

có chiều hướng chỉ thấy cá heo. Điều đó dựa trên

experience.

kinh nghiệm.

Now, something like this can be used because this

Bây giờ, những thứ như vậy có thể được sử dụng vì đây

is after all talk about design, too. This was

cũng là buổi nói chuyện về thiết kế. Và, đây

done by Saatchi and Saatchi, and they actually got

được làm bởi Saatchi và Saatchi, và họ thực sự

away with this ad in Australia. So, if you look at

thành công với quảng cáo này ở Úc. Và, nếu bạn nhìn

this ad for beer, all those people are in sort of

vào quảng cáo bia này, những trong này giống như

provocative positions. But they got it passed, and

đang cử động một các khiêu khích. Nhưng họ đã qua được thử thách, và

actually won the Clio awards, so it's funny how you can do

thắng giải Clio, và thật vui nhộn khi làm

these things.

những điều này.

Remember that sort of, um. This is the joke I did

Nhớ cái này chứ, um. Đây là một trò đùa tôi đã làm

when the Florida ballot was going around. You

khi các phiếu Florida đã được chuyền quanh. Các bạn

know, count the dots for Gore; count the dots for

biết đấy, đếm những cái chấm cho Gore, đếm những cái chấm cho

Bush; count 'em again ...

Bush. Đếm chúng lại.

You can violate your expectations about

Bạn có thể đánh lừa phán đoán về

experience. Here is an outside water fountain that

kinh nghiệm. Đây là một đài phun nước ngoài trời mà

I created with some friends of mine, but you can

tôi đã làm với vài người bạn của tôi, nhưng bạn có thể

stop the water in drops and -- actually make all

dừng những giọt nước rơi và -- thực sự làm tất cả

the drops levitate. This is something we're

những giọt nước bay lên. Đây là một thứ mà chúng tôi

building for, you know, amusement parks and that

đang làm cho, các bạn biết đấy, những công viên giải trí và

kind of stuff.

những thứ đại loại thế.

Now let's take a static image. Can you see this?

Bây giờ hãy xem một ảnh tĩnh. Các bạn thấy được không?

Do you see the middle section moving down and the

Bạn có thấy phần ở giữa đang đi xuống và phần

outer sections moving up? It's completely static.

ở ngoài đang đi lên? Nó hoàn toàn tĩnh.

It's a static image. How many people see this

Nó là một ảnh tĩnh. Bao nhiêu người thấy

illusion? It's completely static.

ảo giác này? Nó hoàn toàn tĩnh.

Right. Now, when -- it's interesting that when we

Đúng rồi. Bây giờ, khi -- nó thú vị khi mà chúng ta

look at an image we see, you know, color, depth,

nhìn vào một hình ảnh, bạn biết đấy, màu sắc, chiều sâu,

texture. And you can look at this whole scene and

bài trí. Và bạn có thể nhìn toàn cảnh và

analyze it. You can see the woman is in closer than

phân tích chúng. Bạn có thể thấy người phụ nữ gần hơn so

the wall and so forth. But the whole thing is

với bức tường và tiếp tục như thế. Nhưng toàn bộ

actually flat. It's painted. It's trompe l'oeil.

thực sự phẳng. Nó được vẽ. Nó là ảo giác.

And it was such a good trompe l'oeil that people

Và nó là một ảo ảnh thực đến nỗi mà người ta

got irritated when they tried to talk to the

trở nên bực dọc khi mà họ cố gắng nói chuyện với

woman and she wouldn't respond.

người phụ nữ và cô ta không trả lời.

Now, you can make design mistakes. Like this

Bây giờ, bạn có thể làm một lỗi thiết kế. Giống như

building in New York. So that when you see it from

tòa nhà này ở New York. Và khi bạn thấy nó từ phía

this side, it looks like the balconies tilt up,

này, nó trông như là những cái ban công nghiên lên,

and when you walk around to the other side it

và khi bạn đi vòng qua phía kia

looks like the balconies go down. So there are

thì giống như những cái ban công nghiên xuống. Vậy có

cases where you have mistakes in design that

những trường hợp mà bạn có những lỗi thiết kế

incorporate illusions.

tạo ra ảo ảnh.

Or, you take this particular un-retouched

Hay, bạn thể nhìn bức ảnh này

photograph. Now, interestingly enough, I get a lot

Và thật là thú vị, tôi nhận được rất nhiều

of emails from people who say, "Is there any

emails hỏi rằng, "Có sự khác biệt

perceptual difference between males and females?"

trong nhận thức giữa nam và nữ không?"

And I really say, "No." I mean, women can navigate

Và tôi nói rằng, "Không." Ý tôi, phụ nữ có thể nhận thức

through the world just as well as males can -- and

thế giới tốt như là đàn ông -- và

why wouldn't they? However, this is the one

tại sao không chứ? Mặc dù vậy, đây là một

illusion that women can consistently do better

ảo ảnh mà phụ nữ có thể thấy tốt hơn

than males: in matching which head because they

đàn ông: trong việc biết cái đầu là của ai vì họ

rely on fashion cues. They can match the hat.

dựa trên manh mối thời trang. Họ có thể dựa trên cái nón.

Okay, now getting to a part -- I want to show

Rồi, bây giờ tới phần -- tôi muốn cho các bạn xem

design in illusions. I believe that the first

thiết kế trong ảo ảnh. Tôi tin rằng

example of illusions being used purposely was by

ví dụ đầu tiên này được dùng một cách có mục đích bởi

da Vinci in this anamorphic image of an eye. So

da Vinci trong sự biến đổi của con mắt. Vì vậy

that when you saw from one little angle was like

khi mà bạn thấy từ một góc nhỏ như

this. And this little technique got popular in the

vầy. Và một kỹ thuật nhỏ phổ biến trong

16th century and the 17th century to disguise

thế kỷ 16 và 17 để ngụy trang

hidden meanings, where you could flip the image and

ý nghĩa ẩn, bạn có thể lật tấm ảnh và

see it from one little point of view like this.

xem nó từ một góc độ khác như thế này.

But these are early incorporations of illusions

Nhưng đây là những ảo ảnh trước đó

brought to -- sort of high point with Hans

được mang đến từ -- giống như tiêu điểm với Hans

Holbein's "Ambassadors." And Hans Holbein worked

Holbein's "Những đại xứ." ("Ambassadors.") Và Hans Holbein đã làm việc cho

for Henry VIII. This was hung on a wall where you

Henry VIII. Bức tranh này được treo trên tường, bạn

could walk down from the stair and you can see

có thể đi xuống cầu thang và bạn có thể thấy

this hidden skull.

cái đầu lâu ẩn.

All right, now I'm going to show you some

Tốt rồi, bây giờ tôi sẽ cho các bạn xem vài

designers who work with illusions to give that

nhà thiết kế đã làm việc với những ảo ảnh để mang tới

element of surprise. One of my favorites is Scott

yếu tố bất ngờ. Một trong những nhà thiết kế ưa thích của tôi là Scott

Kim. I worked with Scott to create some illusions

Kim. Tôi đã làm việc với Scott để tạo vài ảo ảnh

for TED that I hope you will enjoy. We have one

cho TED và tôi hy vọng các bạn sẽ thích. Chúng tôi có một cái

here on TED and happiness.

ở đây trên "TED và niềm vui" (TED and happiness).

OK now. Arthur [Ganson] hasn't talked yet, but his is

Được rồi, bây giờ. Arthur [Ganson] chưa nói, nhưng anh ta

going to be a delightful talk and he has some of

sẽ là một người nói thú vị và anh ta có vài

his really fantastic machines outside. And so, we

cỗ máy tuyệt vời bên ngoài. Và vì vậy, chúng tôi

-- Scott created this wonderful tribute to Arthur

-- Scott tạo ra sự cống hiến tuyệt vời này cho Arthur

Ganson.

Ganson.

Well, there's analog and digital. Thought that

Còn đây là analog và digital. Tôi nghĩ là nó

was appropriate here.

thích hợp ở đây.

And figure goes to ground.

Và những hình này đi xuống dưới.

And for the musicians.

Và dành cho các nhạc công.

And of course, since happiness -- we want "joy to the

Và tất nhiên, vì niềm vui -- chúng tôi muốn "niềm vui tới

world."

thế giới".

Now, another great designer -- he's very well

Bây giờ, một nhà thiết kế tuyệt vời -- anh ta rất

known in Japan -- Shigeo Fukuda. And he just

nổi tiếng ở Nhật -- Shigeo Fukuda. Và anh ta

builds some fantastic things. This is simply

tạo nên những thứ phi thường. Đây là đơn giản

amazing. This is a pile of junk that when you view

kỳ diệu. Đây là một đống rác nhưng khi bạn nhìn nó từ

it from one particular angle, you see its

một hướng, bạn thấy

reflection in the mirror as a perfect piano.

ảnh phản chiếu của nó trong gương là một cái đàn dương cầm hoàn chỉnh.

Pianist transforms to violinist.

nghệ sĩ dương cầm chuyển thành nghệ sĩ vĩ cầm.

This is really wild. This assemblage of forks,

Cái này thật sự là ấn tượng. Sự tập hợp của nĩa,

knives and spoons and various cutlery, welded

dao và muỗng và và thứ khác, được hàn

together. It gives a shadow of a motorcycle. You learn

với nhau, tạo nên cái bóng của một chiếc xe máy. Các bạn sẽ nhận thấy

something in the sort of thing that I do, which

được vài thứ về điều tôi làm, điều đó là

is there are people out there with a lot of time

có những người có rất nhiều thời gian

on their hands.

trong tay họ.

Ken Knowlton does wonderful composite images, like

Ken Knowlton làm những hình ảnh tổng hợp tuyệt vời. Như

creating Jacques Cousteau out of seashells --

tạo nên Jacques Cousteau từ vỏ ốc --

un-retouched seashells, but just by rearranging

những vỏ ốc thường thôi, nhưng bằng cách sắp xếp

them. He did Einstein out of dice because, after

chúng. Anh ta đã tạo ra Einstein từ xí ngầu vì,

all, Einstein said, "God does not play dice with

Einstein đã từng nói, "Thượng đế không chơi trò súc sắc với

the universe." Bert Herzog out of un-retouched

vũ trụ." Bert Herzog từ những

keyboards. Will Shortz, crossword puzzle. John

phím máy tính. Will Shortz, ô chữ, John

Cederquist does these wonderful trompe l'oeil

Cederquist làm những hình nổi tuyệt vời

cabinets.

tủ có ngăn.

Now, I'm going to skip ahead since I'm sort of running

Bây giờ, tôi sẽ lướt qua vì tôi sắp hết giờ.

[behind]. I want to show you quickly what I've

Tôi muốn cho các bạn xem ngay bây giờ cái mà tôi đã

created, some new type of illusions. I've done

tạo ra. Vài loại ảo giác mới. Tôi đã tạo

something with taking the Pixar-type illusions. So

vài thứ với lấy những ảo ảnh kiểu Pixar. Và

you see these kids the same size here, running

bạn thấy những đứa trẻ có cùng kích thước. Đang chạy

down the hall. The two table tops of the same size.

dọc theo hành lang. Hai cái bàn cùng kích cỡ.

They're looking out two directions at once. You

Chúng đang nhìn về hai hướng cùng một lúc. Bạn

have a larger piece fitting in with a smaller. And

có một miếng lớn vừa với một miếng nhỏ hơn. Và

that's something for you to think about, all

Đó là vài thứ để các bạn suy nghĩ,

right? So you see larger pieces fitting in within

được chứ? Và các bạn thấy những miếng lớn vừa bên trong những

smaller pieces here. Does everyone see that? Which

miếng nhỏ hơn này. Có ai thấy không? Là điều

is impossible. You can see the two kids are

không thể có. Bạn có thể thấy hai đứa trẻ

looking out simultaneously out of two different

nhìn về hai hướng

directions at once. Now can you believe these two

cùng lúc. Bây giờ bạn có tin là hai

table tops are the same size and shape? They are.

cái mặt bàn cùng kích cỡ và hình dáng? Nó cùng đấy.

So, if you measured them, they would be. And as I say,

Và, nếu bạn đo chúng, bạn sẽ thấy nó cùng. Như tôi nói,

those two figures are identical in size and shape.

hai hình này cùng kích thước và hình dạng.

And it's interesting, by doing this in this sort

Và điều thú vị là, bằng cách làm những thứ này theo

of rendered fashion, how much stronger the

một khuôn mẫu, những ảo ảnh này mạnh hơn

illusions are. Any case, I hope this has brought

như thế nào. Tôi hy vọng bài thuyết trình đã mang đến

you a little joy and happiness, and if you're

cho các bạn một chút vui vẻ, và nếu các bạn

interested in seeing more cool effects, see me

hứng thú xem thêm những hiệu ứng đẹp, hãy gặp tôi

outside. I'd be happy to show you lots of things.

bên ngoài. Tôi rất hân hạnh cho các bạn xem nhiều thứ nữa.