Stefano Mancuso: The roots of plant intelligence

Stefano Mancuso: Bitki zekasının kökleri

Çeviri: Mesut Aslan Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Sometimes I go browsing

Bazen çok eski

[through] a very old magazine.

dergilere gözgezdirirm.

I found this observation test

Nuh'un gemisi hakkında

about the story of the ark.

bir gözlem testi buldum.

And the artist that drew this observation test

Ve bu testi çizen sanatçı bazı hatalar,

did some errors, had some mistakes --

yanlışlıklar yapmış.

there are more or less 12 mistakes.

Burada yaklaşık 12 hata var.

Some of them are very easy.

Bazıları çok basit.

There is a funnel, an aerial part,

Geminin üzerinde bir baca, bir anten bölümü,

a lamp and clockwork key on the ark.

bir lamba ve kurmalı saat anahtarı var.

Some of them are about the animals, the number.

Bazı hatalar hayvanlar, rakamlar hakkında.

But there is a much more fundamental mistake

Fakat Nuh'un gemisi konusunda

in the overall story of the ark

burada görünmeyen

that's not reported here.

çok daha temel bir hata var.

And this problem is: where are the plants?

Ve bu problem ise: Bitkilerin nerede olduğudur.

So now we have God

Evet, Tanrı dünyayı

that is going to submerge Earth permanently

sonsuza dek yada

or at least for a very long period,

en azından çok uzun bir süreliğine, sular altında bırakacak,

and no one is taking care of plants.

ve hiç kimse bitkilerle ilgilenmiyor.

Noah needed to take two of every kind of bird,

Nuh'un gemisine, her tür kuştan,

of every kind of animal,

her tür hayvandan,

of every kind of creature that moves,

hareket eden her tür yaratıktan bir çift alması gerekiyor,

but no mention about plants.

ama bitiklerden bahsedilmiyor.

Why?

Neden?

In another part of the same story,

Aynı hikayenin başka bir bölümünde,

all the living creatures

tüm yaşayan yaratıkların

are just the living creatures

sadece bu gemiden gelen

that came out from the ark,

canlılar olduğu söylenir, yani bunlar

so birds, livestock and wild animals.

kuşlar, çiftlik hayvanları ve beyaz hayvanlardır.

Plants are not living creatures --

Bitkiler yaşayan canlılar değildir.

this is the point.

İşte mesele bu.

That is a point that is not

Bu İncilden gelen bir

coming out from the Bible,

konu değil,

but it's something that

ama bu

really accompanied humanity.

herzaman insanlığa eşlik etmiş bir konudur.

Let's have a look at this nice code

Şimdi şu Rönesans kitabındaki

that is coming from a Renaissance book.

çizime bir gözatalım.

Here we have the description

İşte burada, doğanın düzenine dair

of the order of nature.

tüm açıklamaya sahibiz.

It's a nice description because it's starting from left --

Bu güzel bir açıklama çünkü soldan başlayarak --

you have the stones --

taşları görüyoruz --

immediately after the stones, the plants

hemen taşların ardından, sadece yaşayabilen

that are just able to live.

bitkileri görüyorz.

We have the animals that are able to live and to sense,

Ardından hem yaşayıp hemde hissedebilen hayvanlar var,

and on the top of the pyramid,

ve piramidin en tepesinde,

there is the man.

insanoğlunu görüyoruz.

This is not the common man.

Bu sıradan bir adam değil.

The "Homo studiosus" -- the studying man.

Çalışan bir adam.

This is quite comforting

Bu benim gibi bir insan için

for people like me -- I'm a professor --

yaradılış piramidinin tepesinde olmak --Ben profesörüm --

this to be over there on the top of creation.

rahatlatıcı bir durum.

But it's something completely wrong.

Fakat bu tamamen yanlış birşey.

You know very well about professors.

Profesörleri gayet iyi tanıyorsunuz.

But it's also wrong about plants,

Fakat bu ayrıca bitkiler açısındanda yanlıştır,

because plants are not just able to live;

çünkü bitkiler sadece yaşamazlar,

they are able to sense.

ayrıca hissedebilirler.

They are much more sophisticated

Hissetme konusunda hayvanlardan

in sensing than animals.

çok daha sofistikedirler.

Just to give you an example,

Sadece bir örnek vermek gerekirse,

every single root apex

herbir kök ucu

is able to detect and to monitor

en az 15 kimyasal ve fiziksel

concurrently and continuously

değişkeni sürekli ve eşzamanlı

at least 15 different chemical

olarak

and physical parameters.

izlemektedir.

And they also are able to show and to exhibit

Ayrıca kök uçları

such a wonderful and complex behavior

öylesine mükemmel ve karmaşık tavırlar sergilerlerki

that can be described just with the term of intelligence.

bu sadece "zeka" tabiriyle açıklanabilir.

Well, but this is something --

Evet bu --

this underestimation of plants is something

bitkilerin küçümsenmesi

that is always with us.

herzaman görülen bir durumdur.

Let's have a look at this short movie now.

Şimdi şu kısa videoya bir göz atalım.

We have David Attenborough.

David Attenborough' ı görüyoruz.

Now David Attenborough is really a plant lover;

David Attenborough gerçek bir bitkisever.

he did some of the most beautiful movies

Bitkilerin davranışları hakkındaki en güzel filmlerin

about plant behavior.

bazılarını o yaptı.

Now, when he speaks about plants,

Evet, bitkiler hakkında konuştuğunda söylediği herşey doğru.

everything is correct.

[videoda: Burada dünyanın en büyük çiçeğini görüyoruz]

When he speaks about animals,

Fakat hayvanlar hakkında konuştuğunda,

[he] tends to remove the fact

bitkilerin varolduğuna dair

that plants exist.

gerçekleri görmezden geliyor.

The blue whale,

"Mavi balina,

the biggest creature that exists on the planet --

dünya üzerinde varolan en büyük yaratıktır".

that is wrong, completely wrong.

Bu bir yanılgı, tamamen yanlış.

The blue whale, it's a dwarf

Mavi balina, dünyada

if compared with the real biggest creature

yaşayan gerçek en büyük yaratıkla karşılaştırılırsa

that exists on the planet --

bir cüce sayılır --

that is, this wonderful,

ki buda görkemli,

magnificent Sequoiadendron giganteum.

muhteşem, Sequoiadendron giganteum'dur.

(Applause)

(Alkışlar)

And this is a living organism

Ve bu 2,000 ton kütleye sahip

that has a mass of at least 2,000 tons.

yaşayan bir organizmadır.

Now, the story

Bitkilerin bir tür düşük-düzey organizmalar

that plants are some low-level organisms

olduğu hikayesi,

has been formalized

çok zaman önce

many times ago by Aristotle,

Aristo tarafından, "De Anima" eserinde--

that in "De Anima" --

şekillendirilmiştir.

that is a very influential book for the Western civilization --

Bu kitapta,--ki Batı uygarlığı için çok etkili bir kitaptır --

wrote that the plants are on the edge

bitkilerin canlı ile cansız arasında

between living and not living.

bir sınırda olduğu yazılmıştır.

They have just a kind of very low-level soul.

Bitkiler sadece bir tür çok düşük-düzeyli ruha sahiptir.

It's called the vegetative soul,

Buna bitkisel ruh deniyor,

because they lack movement,

çünkü bitkiler hareket edemez,

and so they don't need to sense.

ve böylelikle hissetmeye ihtiyaçları yoktur.

Let's see.

Görelim bakalım.

Okay, some of the movements of the plants are very well-known.

Tamam, bitkilerin bazı hareketleri gayet iyi bilinir.

This is a very fast movement.

Bu çok hızlı bir hareket.

This is a Dionaea, a Venus fly trap

Bu bir Dionaea, Venus sinek kapanı

hunting snails --

salyangoz avlıyor.

sorry for the snail.

Salyangoz için üzücü bir durum.

This has been something that has been refused for centuries,

Bu, delillere rağmen yüzyıllarca reddedilmiş

despite the evidence.

bir gerçektir.

No one can say that the plants were able to eat an animal,

Hiçkimse bitkilerin bir hayvanı yiyebileceğini söyleyemezdi,

because it was against the order of nature.

çünkü bu doğanın düzenine karşıydı.

But plants are also able

Fakat çiçekler ayrıca

to show a lot of movement.

pek çok hareket gösterebilirler.

Some of them are very well known, like the flowering.

Bazıları çok iyi bilirinir, örneğin çiçeklenme.

It's just a question to use some techniques

Bazıları ise zaman kayması gibi bazı teknikleri kullanarak

like the time lapse.

görüntülenebilir.

Some of them are much more sophisticated.

Bazıları çok daha sofistikedir.

Look at this young bean

Her zaman ışığı yakayabilmek için

that is moving to catch the light every time.

hareket eden şu genç fasulyeye bir bakın.

And it's really so graceful;

Ve bu gerçekten çok zarif.

it's like a dancing angel.

Danseden bir melek gibi.

They are also able to play --

Ayrıca bitkiler oynayabilirler(eğlenebilirler) .

they are really playing.

Gerçekten oynuyorlar.

These are young sunflowers,

Bunlar genç ayçiçekleri,

and what they are doing

ve yaptıklarını

cannot be described

oynamanın dışında

with any other terms than playing.

başka bir tabirle açıklayamazsınız.

They are training themselves,

Aynen pek çok hayvanın kendilerini eğittikleri gibi

as many young animals do,

onlarda kendilerini yetişkinliğe hazırlıyorlar.

to the adult life

İleride onlarda

where they will be called to track the sun

tüm gün güneşi

all the day.

takip edebilecekler.

They are able to respond to gravity, of course,

Bitkiler yerçekimine tepki verebilirler elbette.

so the shoots are growing

Böylelikle filizler yerçekiminin

against the vector of gravity

aksine büyürken

and the roots toward the vector of gravity.

kökler yerçekimine doğru büyürler.

But they are also able to sleep.

Fakat bitkiler uyuyadabilirler.

This is one, Mimosa pudica.

Bu bir Mimosa pudica.

So during the night,

Geceleri,

they curl the leaves

yapraklarını kıvırırlar

and reduce the movement,

ve hareketliliği azaltırlar,

and during the day, you have the opening of the leaves --

ve gündüzleri, yaprakların açıldığını ve--

there is much more movement.

çok daha fazla hareketlilik olduğunu görebilirsiniz.

This is interesting

Bu çok ilginçtir

because this sleeping machinery,

çünkü, uyuma mekanizması,

it's perfectly conserved.

Bitkilerde, böceklerde

It's the same in plants, in insects

ve hayvanlarda aynen

and in animals.

korunmuştur.

And so if you need to study this sleeping problem,

Ve örneğin bir uyku sorunu konusunda çalışmanız gerekiyorsa,

it's easy to study on plants, for example,

bitkiler üzerinde çalışmak, hayvanlardan

than in animals

çok daha kolaydır,

and it's much more easy even ethically.

ve bu çok daha etiktir.

It's a kind of vegetarian

Sonuçta bu bir tür bitkisel

experimentation.

deneydir.

Plants are even able to communicate --

Hatta bitkiler iletişim bile kurabilirler.

they are extraordinary communicators.

Onlar olağanüstü bir biçimde,

They communicate with other plants.

diğer bitkilerle iletişim kurarlar.

They are able to distinguish kin and non-kin.

Hemcinslerini ve diğer türleri ayırtedebilirler.

They communicate

Bitkiler ve diğer türlerle,

with plants of other species

ve hatta hayvanlarla,

and they communicate with animals

uçucu kimyasallar üreterek,

by producing chemical volatiles,

iletişim kurarlar.

for example, during the pollination.

Örneğin, tozlaşma esnasında.

Now with the pollination, it's a very serious issue for plants,

Tozlaşmaya gelecek olursak, bu bitkiler için çok önemli bir meseledir,

because they move the pollen from one flower to the other,

çünkü kendileri bir çiçekten diğerine hareket edemezken,

yet they cannot move from one flower to the other.

polenleri bir çiçekten diğerine taşırlar.

So they need a vector --

Yani bir taşıyıcıya ihyitaçları vardır,

and this vector,

ve bu taşıyıcı,

it's normally an animal.

genellikle bir hayvandır

Many insects

Pekçok böcek polenlerin

have been used by plants as vectors

taşınması için, bitkiler

for the transport of the pollination,

tarafından taşıyıcılar olarak kullanılır.

but not just insects; even birds, reptiles,

fakat sadece böcekler değil, kuşlar, sürüngenler,

and mammals like bats rats

ve fareler, yarasalar gibi memeliler de

are normally used for the transportation of the pollen.

polenlerin taşınması için kullanılırlar.

This is a serious business.

Bu ciddi bir iştir.

We have the plants that are giving to the animals

Hayvanlara polenlerin taşınması karşılığında

a kind of sweet substance --

birtür tatlı -- enerji verici-- madde

very energizing --

sunan

having in change this transportation of the pollen.

bitkiler görüyoruz.

But some plants are manipulating animals,

Fakat bazı bitkiler hayvanları manipule ederler,

like in the case of orchids

aynen seks ve nektar vaat edip

that promise sex and nectar

polenlerin taşınması

and give in change nothing

karşılığında hiçbirşey vermeyen

for the transportation of the pollen.

orkideler de olduğu gibi.

Now, there is a big problem

Gördüğümüz tüm bu davranışların ardında,

behind all this behavior that we have seen.

büyük bir problem var.

How is it possible to do this without a brain?

Bir beyin olmaksızın bunlar nasıl mümkün olabilir?

We need to wait until 1880,

Bu büyük adamın,

when this big man,

--Charles Darwin--,

Charles Darwin,

devrim yaratan,

publishes a wonderful, astonishing book

harikulade, şaşırtıcı kitabını, yayınlaması için

that starts a revolution.

1880'lere kadar beklememiz gerekti,

The title is "The Power of Movement in Plants."

Başlığı "Bitkilerde Hareket Gücü."

No one was allowed to speak about movement in plants

Charles Darwin'den önce hiçkimse

before Charles Darwin.

bitkilerin hareketleri hakkında konuşamazdı.

In his book,

oğlu Francis tarafından

assisted by his son, Francis --

desteklenen, kitabında --

who was the first professor of plant physiology in the world, in Cambridge --

ki kendisi Cambridge'de dünyadaki ilk bitki fizyolojisi profesörüdür,--

they took into consideration every single movement

500 sayfa boyunca,

for 500 pages.

her bir hareketliliği ayrı ayrı dikkate alırlar.

And in the last paragraph of the book,

Ve kitabın son paragrafında,

it's a kind of stylistic mark,

bir tür stilistik imza olarak,

because normally Charles Darwin stored,

çünkü normalde Charles Darwin

in the last paragraph of a book,

kitaplarının son paragrafını,

the most important message.

en önemli mesaja ayırır.

He wrote that,

Şöyle yazmıştır,

"It's hardly an exaggeration

"Kök uçlarının,

to say that the tip of the radical

düşük hayvanların

acts like the brain

beyni gibi işlediğini söylemek

of one of the lower animals."

hiçte abartılı değildir.

This is not a metaphor.

Bu bir benzetme değil.

He wrote some very interesting letters to one of his friends

Arkadaşlarından birisine çok ilginç bazı mektuplar göndermiştir.

who was J.D. Hooker, or at that time, president of the Royal Society,

O zamanlar Royal Society'nin başkanı yani İngiltere'de ki

so the maximum scientific authority in Britain

en büyük bilimsel otorite olan J.D Hooker'a

speaking about the brain in the plants.

bitkilerdeki beyine dair mektuplar göndermiştir.

Now, this is a root apex

Evet, burada gördüğümüz bir kökucu

growing against a slope.

yokuş yukarı büyüyor.

So you can recognize this kind of movement,

Burada kurtçukların, yılanların

the same movement that worms, snakes

yerde ayakları olmadan

and every animal

hareket eden tüm canlıların

that are moving on the ground without legs

yaptığı türden bir

is able to display.

hareket görüyoruz.

And it's not an easy movement

Ve bu hiç kolay bir hareket değil,

because, to have this kind of movement,

çünkü, bu tür bir hareketi gerçekleştirmek için,

you need to move different regions of the root

kökün farklı bölümlerini hareket ettirmeli

and to synchronize these different regions

ve bu farklı bölümleri senkronize etmelisiniz,

without having a brain.

hemde bir beyin olmadan.

So we studied the root apex

Böylelikle bizde kökucu üzerinde çalışmalar yaptık,

and we found that there is a specific region

ve keşfettik ki burada bir tür spesifik bölüm var

that is here, depicted in blue --

burada maviyle gösterilen--

that is called the "transition zone."

geçiş bölgesi diyelim.

And this region, it's a very small region --

ve bu bölüm, çok küçük bir bölüm.

it's less than one millimeter.

Bir milimetreden daha az.

And in this small region

Ve bu bölümde

you have the highest consumption

bitkilerdeki

of oxygen in the plants

en yüksek oksijen tükeitimini görüyoruz,

and more important,

ve daha önemlisi

you have these kinds of signals here.

bu türden sinyalleri görüyoruz.

The signals that you are seeing here are action potential,

Burada gördüğünüz sinyaller,

are the same signals

benim beynimin nöronlarının, bizim beynimizin nöronlarının

that the neurons of my brain, of our brain,

bilgi alışverişi yaparkenki sinyallerinin

use to exchange information.

aynı potansiyeline sahiptir.

Now we know that a root apex

Şunu biliyoruzki bir kökucu

has just a few hundred cells

bu özelliği gösteren

that show this kind of feature,

sadece birkaç yüz hücreye sahip

but we know how big

fakat ayrıca biz çavdar gibi

the root apparatus of a small plant, like a plant of rye.

küçük bir bitkinin ne kadar çok kökucu olduğunuda biliyoruz.

We have almost

Neredeyse

14 million roots.

14 milyon köke,

We have 11 and a half million

11.5 milyon

root apex

kökucuna,

and a total length of 600 or more kilometers

toplamda 600 veya daha fazla km uzunluğa

and a very high surface area.

ve çok yüksek yüzey alanına sahiptir.

Now let's imagine

Şimdi her bir kökucunun

that each single root apex

diğerleriyle bir ağ örgüsü altında

is working in network with all the others.

çalıştığını düşünelim.

Here were have on the left, the Internet

İşte burada, sol tarafta interneti,

and on the right, the root apparatus.

ve sağda , kök yapısnı görüyoruz.

They work in the same way.

Aynı mantıkla çalışıyorlar.

They are a network

Küçük hesapla makinelerinden

of small computing machines,

oluşan ağlardan oluşan,

working in networks.

bir ağlar.

And why are they so similar?

Ve neden bukadar benzerler?

Because they evolved

Çünkü hepsi

for the same reason:

aynı neden için evrimleşti:

to survive predation.

hayatta kalabilmek.

They work in the same way.

Hepsi aynı şekilde çalışırlar.

So you can remove 90 percent of the root apparatus

Böylelikle köklerin %90 ını sökseniz bile

and the plants [continue] to work.

bitkiler çalışmaya devam ederlerl.

You can remove 90 percent of the Internet

İnternetin %90 ını çıkarabilirsiniz,

and it is [continuing] to work.

ve yinede çalışmaya devam eder.

So, a suggestion

Ağlarla çalışan insanlara

for the people working with networks:

bir öneri:

plants are able

bitkiler

to give you good suggestions

sizlere nasıl ağlar geliştirebileceğiniz hakkında

about how to evolve networks.

iyi öneriler verebilirler.

And another possibility

Ve bir başka ihtimalse,

is a technological possibility.

teknolojik ihtimaller.

Let's imagine

Bitkilerden ilham alınmış

that we can build robots

robotlar üretebildiğimizi

and robots that are inspired by plants.

bir hayaledin.

Until now,

Şimdiye kadar,

the man was inspired

insanoğlu robot üretirken

just by man or the animals

sadece insanlıktan veya hayvanlardan

in producing a robot.

ilham aldı.

We have the animaloid --

Animoloid--

and the normal robots inspired by animals,

hayvanlardan ilham alınmış sıradan robotlar,

insectoid, so on.

insectoid(böcek-robot), ve böyle devam eder.

We have the androids

Ayrıca Androidler var,

that are inspired by man.

insanlardan ilham alınarak üretilmiş.

But why have we not any plantoid?

Fakat neden hiç "plantoid"(bitki-robot) lerimiz yok?

Well, if you want to fly,

Evet, eğer uçmak istiyorsanız,

it's good that you look at birds --

kuşlara bakmanız iyi birşey,

to be inspired by birds.

kuşlardan ilham almanız...

But if you want to explore soils,

Fakat eğer toprakları araştırmak,

or if you want to colonize

veya yeni bir bölgeyi

new territory,

kolonize etmek istiyorsanız

to best thing that you can do is to be inspired by plants

yapabileceğiniz en iyi şey bitkilerden ilham almaktır

that are masters in doing this.

çünkü onlar bu işi yapmakta ustalar.

We have another possibility

Bir başka olanak ise,

we are working [on] in our lab,

bizim laboratuvarlarımızda çalıştığımız,

[which] is to build hybrids.

hibritler üretme olanağıdır.

It's much more easy to build hybrids.

Hibrit üretmek çok daha kolaydır.

Hybrid means it's something

Hibrit demek, yarı yaşayan,

that's half living and half machine.

yarı makine bir varlık demektir.

It's much more easy to work with plants

Bitkilerle çalışmak hayvanlarla

than with animals.

çalışmaktan çok daha kolaydır.

They have computing power,

Hesaplama gücüne sahipler.

they have electrical signals.

Elektrik sinyallerine sahipler.

The connection with the machine is much more easy,

Makinelerle olan bağlantıları çok daha kolay,

much more even ethically possible.

hatta çok daha etik olarak olanaklıdır.

And these are three possibilities

Ve bunlar,

that we are working on

algler tarafından,

to build hybrids,

yada yapraklar tarafından,

driven by algae

yada bitkilerin en güçlü parçaları olan,

or by the leaves at the end,

lçlşer tarafından

by the most, most powerful parts of the plants,

kullanılan hibritler üretmek için

by the roots.

bizim üzerinde çalıştığımız olasılıklar...

Well, thank you for your attention.

Pekala, ilginiz için çok teşekkür ederim

And before I finish,

Ve bitirmeden önce

I would like to reassure that no snails were harmed

Sizlere garanti vermek isterimki bu sunumun yapılmasında

in making this presentation.

hiçbir salyangoz zarar görmemiştir.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)