How to fix a broken education system ... without any more money | Seema Bansal

Çeviri: Ramazan Şen Gözden geçirme: Yunus ASIK

So we all have our own biases.

Hepimizin önyargıları vardır.

For example, some of us tend to think

Mesela bazılarımız düzgün işlemeyen devlet sistemlerini

that it's very difficult to transform failing government systems.

düzeltmenin çok zor olduğunu düşünmeye meyillidir.

When we think of government systems,

Devlet sistemleri dendiğinde,

we tend to think that they're archaic, set in their ways,

eski, kendi iç düzeni olan ve hatta yönetimin bir şeyleri

and perhaps, the leadership is just too bureaucratic

değiştirebilmek için fazla bürokratik olduğunu düşünürüz.

to be able to change things.

Well, today, I want to challenge that theory.

Bugün bu teoriyi sınamak istiyorum.

I want to tell you a story of a very large government system

Size yalnızca kendi içinde devrime uğramamış,

that has not only put itself on the path of reform

ayrıca üç yıldan kısa sürede muhteşem sonuçlar göstermiş

but has also shown fairly spectacular results

bir devlet sistemi hakkında bir hikâye

in less than three years.

anlatmak istiyorum.

This is what a classroom in a public school in India looks like.

Bu, Hindistan devlet okulundaki bir sınıf.

There are 1 million such schools in India.

Hindistan'da bunun gibi bir milyon okul var.

And even for me, who's lived in India all her life,

Ve tüm hayatını Hindistan'da geçirmiş benim gibi biri için bile

walking into one of these schools is fairly heartbreaking.

bu okulları ziyaret etmek oldukça üzücü.

By the time kids are 11,

Çocuklar 11 yaşına geldiğinde

50 percent of them have fallen so far behind in their education

onların %50'si eğitimde çok geri kalıyor

that they have no hope to recover.

ve iyileşme umutları yok.

11-year-olds cannot do simple addition,

11 yaşındakiler basit bir toplama işlemi yapamıyor,

they cannot construct a grammatically correct sentence.

dil bilgisi açısından düzgün bir cümle kuramıyorlar.

These are things that you and I would expect an 8-year-old

Bunlar sizin ve benim sekiz yaşındaki bir çocuktan yapmasını

to be able to do.

bekleyebileceğimiz şeyler.

By the time kids are 13 or 14,

Çocuklar 13, 14 yaşlarına geldiğinde

they tend to drop out of schools.

okulu bırakabiliyorlar.

In India, public schools not only offer free education --

Hindistan'da devlet okulları ücretsiz, eğitimin yanı sıra

they offer free textbooks, free workbooks, free meals,

ders kitapları, çalışma kitapları, yemek ve hatta bazen

sometimes even cash scholarships.

nakit burslar veriyor.

And yet, 40 percent of the parents today

Tüm bunlara rağmen bugün ebeveynlerin %40'ı

are choosing to pull their children out of public schools

çocuklarını devlet okullarından alıp

and pay out of their pockets to put them in private schools.

üzerine para vererek özel okula göndermeyi tercih ediyorlar.

As a comparison, in a far richer country, the US,

Karşılaştırırsak, çok daha zengin bir ülke olan ABD'de

that number is only 10 percent.

bu rakam sadece %10.

That's a huge statement on how broken the Indian public education system is.

Bu, Hindistan eğitim sisteminin ne hâlde olduğunu çok net gösteriyor.

So it was with that background that I got a call in the summer of 2013

Hâl böyle iken, 2013 yılı yazında Surina Rajan adında

from an absolutely brilliant lady called Surina Rajan.

pırlanta gibi bir bayandan bir telefon geldi.

She was, at that time, the head of the Department of School Education

O zaman Hindistan'ın Haryana eyaletinde

in a state called Haryana in India.

okul eğitimi bölümünün başındaydı.

So she said to us, "Look, I've been heading this department

Bize şöyle dedi: "Bakın, son iki yıldır bu bölümün başındayım.

for the last two years.

I've tried a number of things, and nothing seems to work.

Birkaç şey denedim ama hiçbir işe yaramadı.

Can you possibly help?"

Acaba yardım edebilir misiniz?"

Let me describe Haryana a little bit to you.

Size biraz Haryana'yı anlatayım.

Haryana is a state which has 30 million people.

Haryana 30 milyon nüfuslu bir eyalet.

It has 15,000 public schools

15 bin devlet okulu var

and 2 million plus children in those public schools.

ve bu okullarda iki milyonun üzerinde çocuk eğitim görüyor.

So basically, with that phone call,

Kısacası, bu telefon görüşmesinde

I promised to help a state and system

Peru veya Kanada kadar büyük olan bir eyalete ve sistemine

which was as large as that of Peru or Canada transform itself.

kendisini dönüştürmesi için yardım edeceğime söz verdim.

As I started this project, I was very painfully aware of two things.

Bu projeye başladığımda iki şeyin çok acı bir şekilde farkındaydım.

One, that I had never done anything like this before.

Birincisi, daha önce böyle bir şeyi hiç yapmadım.

And two, many others had, perhaps without too much success.

Ve ikincisi, başkaları yapmıştı, ama pek de başarılı olamadılar.

As my colleagues and I looked across the country

İş arkadaşlarım ve ben ülke ve dünya çapında

and across the world,

araştırmalar yaptık

we couldn't find another example

ama Haryana'da uygulayabileceğimiz bir örnek dahi bulamadık.

that we could just pick up and replicate in Haryana.

We knew that we had to craft our own journey.

Kendi yolumuzu çizmek zorunda olduğumuzu biliyorduk.

But anyway, we jumped right in and as we jumped in,

Ama her hâlükârda işe koyulduk ve başlar başlamaz

all sorts of ideas started flying at us.

ortaya türlü fikirler çıkmaya başladı.

People said, "Let's change the way we recruit teachers,

"Öğretmen alım şeklini değiştirelim,

let's hire new principals and train them

yeni müdürler alıp onları eğitelim

and send them on international learning tours,

ve onları uluslararası öğrenim turlarına gönderelim,

let's put technology inside classrooms."

sınıflarda teknolojiyi kullanalım."

By the end of week one, we had 50 ideas on the table,

İlk haftanın sonunda masada 50 tane fikir vardı,

all amazing, all sounded right.

hepsi harikaydı ve kulağa güzel geliyordu.

There was no way we were going to be able to implement 50 things.

Bu 50 şeyi uygulamamızın imkânı yoktu.

So I said, "Hang on, stop.

O yüzden: "Bekleyin, durun." dedim.

Let's first at least decide what is it we're trying to achieve."

"Öncelikle neyi başarmaya çalıştığımıza bir karar verelim."

So with a lot of push and pull and debate,

Epey bir itiş, kakış ve tartışmayla

Haryana set itself a goal which said: by 2020,

Haryana kendine şöyle bir hedef koydu: 2020 yılına kadar,

we want 80 percent of our children to be at grade-level knowledge.

çocuklarımızın %80'inin normal bilgi seviyesinde olmasını istiyoruz.

Now the specifics of the goal don't matter here,

Hedefin detaylarının burada bir önemi yok,

but what matters is how specific the goal is.

ama önemi olan şey hedefin kesin olması.

Because it really allowed us to take all those ideas

Çünkü bu, bize gönderilen fikirlerin hepsini almayı ve

which were being thrown at us

hangilerini gerçekleştireceğimizi belirlememizi sağladı.

and say which ones we were going to implement.

Does this idea support this goal? If yes, let's keep it.

Bu fikir bu hedefi destekliyor mu? Evetse, bunu alalım.

But if it doesn't or we're not sure, then let's put it aside.

Ama değilse veya emin değilsek, o zaman onu kenara koyalım.

As simple as it sounds, having a very specific goal right up front

Bu kadar kolay bir şekilde, önümüzde belirli bir hedefin olması

has really allowed us to be very sharp and focused

dönüşüm serüvenimizde

keskin ve odaklanmış olmamızı sağladı.

in our transformation journey.

And looking back over the last two and a half years,

Dönüp iki buçuk sene geriye baktığımızda

that has been a huge positive for us.

bu bizim için büyük bir artı oldu.

So we had the goal,

Hedefimiz belliydi

and now we needed to figure out what are the issues, what is broken.

ve şimdi meselenin ne olduğunu, sorunu bulmalıydık.

Before we went into schools, a lot of people told us

Okullara gitmeden önce, birçok insan bize

that education quality is poor

eğitim kalitesinin düşük olduğunu söyledi,

because either the teachers are lazy, they don't come into schools,

çünkü ya öğretmenler tembel, okula gelmiyorlar

or they're incapable, they actually don't know how to teach.

veya yetersizler, nasıl öğreteceklerini gerçekten bilmiyorlar.

Well, when we went inside schools, we found something completely different.

Ama okullara gittik ve tamamen farklı şeyler bulduk.

On most days, most teachers were actually inside schools.

Çoğu gün, çoğu öğretmen aslında okuldaydı.

And when you spoke with them,

Ve onlarla konuştuğunuzda,

you realized they were perfectly capable of teaching elementary classes.

öğretme konusunda son derece liyakatli oldukları fark ediliyordu.

But they were not teaching.

Ama öğretmiyorlardı.

I went to a school

Gittiğim bir okulda

where the teachers were getting the construction of a classroom

öğretmenler sınıfın ve tuvaletin inşaatını denetliyorlardı.

and a toilet supervised.

I went to another school

Gittiğim başka bir okulda,

where two of the teachers had gone to a nearby bank branch

iki öğretmen yakındaki bir banka şubesine

to deposit scholarship money into kids' accounts.

burs parasını çocukların hesabına yatırmaya gitmişti.

At lunchtime, most teachers were spending all of their time

Öğlen arasında, çoğu öğretmen zamanlarının tamamını

getting the midday meal cooking, supervised and served to the students.

pişirilen öğlen yemeğini ve çocuklara servisini kontrol ediyorlar.

So we asked the teachers,

Öğretmenlere sorduk,

"What's going on, why are you not teaching?"

"Neler oluyor, neden ders yapmıyorsunuz?"

And they said, "This is what's expected of us.

Cevapları şu oldu: "Bizden beklenen şey bu.

When a supervisor comes to visit us,

Bir müfettiş ziyarete geldiğinde

these are exactly the things that he checks.

kontrol ettikleri şeyler bunlar.

Has the toilet been made, has the meal been served.

Tuvalet yapılmış mı, yemek servis edilmiş mi?

When my principal goes to a meeting at headquarters,

Okul müdürüm merkeze toplantıya gittiğinde

these are exactly the things which are discussed."

konuşulan şeyler tam olarak bunlar."

You see, what had happened was, over the last two decades,

Gördüğünüz gibi son 20 yıldır Hindistan

India had been fighting the challenge of access, having enough schools,

erişim, yeterli sayıda okul,

okul kaydı, çocukları okula getirme gibi zorluklarla mücadele etti.

and enrollment, bringing children into the schools.

So the government launched a whole host of programs

Hükûmet bu sıkıntıları gidermek için

to address these challenges,

bir sürü program çıkardı

and the teachers became the implicit executors of these programs.

ve öğretmenler de bu programların gizli uygulayıcısı oldular.

Not explicitly, but implicitly.

Aşikâr değil, ama gizli.

And now, what was actually needed was not to actually train teachers further

Ve şimdi, asıl yapılması gereken öğretmenleri daha fazla eğitmek

or to monitor their attendance

veya katılımlarını kontrol etmek değil,

but to tell them that what is most important

onlara en önemli olan şeyin

is for them to go back inside classrooms and teach.

sınıfa dönmek ve öğretmek olduğunu söylemek.

They needed to be monitored and measured and awarded

İzlenmeleri, denetlenmeleri ve ödüllendirilmeleri gereken şey

on the quality of teaching

eğitim kaliteleri olmalı,

and not on all sorts of other things.

diğer konular değil.

So as we went through the education system,

Eğitim sistemini eşeledikçe,

as we delved into it deeper, we found a few such core root causes

derinlere indikçe, insanların sistem içindeki davranışlarını belirleyen,

which were determining, which were shaping how people behaved in the system.

şekillendiren birkaç temel sorun bulduk.

And we realized that unless we change those specific things,

Ve bu belirli şeyleri değiştirmezsek

we could do a number of other things.

birkaç şey yapabileceğimizi fark ettik.

We could train, we could put technology into schools,

Eğitebilir, sınıflara teknoloji koyabilirdik

but the system wouldn't change.

ama sistem değişmezdi.

And addressing these non-obvious core issues

Ve bu bariz olmayan temel meseleler

became a key part of the program.

programın püf noktası oldu.

So, we had the goal and we had the issues,

Yani, elimizde hedef ve sorunlar vardı

and now we needed to figure out what the solutions were.

ve şimdi çözümlerin ne olduğunu bulmamız gerekiyordu.

We obviously did not want to recreate the wheel,

Tabii ki tekerleği tekrar icat etmek istemiyorduk,

so we said, "Let's look around and see what we can find."

bu yüzden, "Etrafa bakıp bir şeyler bulamaya çalışalım." dedik.

And we found these beautiful, small pilot experiments

Ve ülke ve dünya çapında yapılan

all over the country and all over the world.

bu güzel, küçük pilot deneyleri bulduk.

Small things being done by NGOs, being done by foundations.

STK'lar ve vakıflar tarafından yapılan küçük şeyler.

But what was also interesting was that none of them actually scaled.

Ama ilginç olan bir şey de, bunların hiçbirinin ölçekli olmamasıydı.

All of them were limited to 50, 100 or 500 schools.

Hepsi 50, 100 veya 500 okulla sınırlandırılmıştı.

And here, we were looking for a solution for 15,000 schools.

Ve biz burada, 15 bin okul için bir çözüm arıyorduk.

So we looked into why,

Nedenlerini araştırmaya başladık.

if these things actually work, why don't they actually scale?

Eğer bu şeyler işe yarıyorsa neden ölçeklenmesin?

What happens is that when a typical NGO comes in,

Tipik STK'lar devreye girdiğinde

they not only bring in their expertise

sadece uzmanlıklarını değil,

but they also bring in additional resources.

ayrıca ek kaynaklarını da getirirler.

So they might bring in money,

Yani para getirebilirler,

they might bring in people,

insan getirebilirler,

they might bring in technology.

teknoloji getirebilirler.

And in the 50 or 100 schools that they actually operate in,

Ve çalışma yaptıkları 50 veya 100 okulda

those additional resources actually create a difference.

bu ek kaynaklar aslında bir fark yaratabilir.

But now imagine that the head of this NGO

Fakat düşünün ki, bu STK'nin başkanı

Okul Eğitimi bölümünün başkanına gider

goes to the head of the School Education Department

and says, "Hey, now let's do this for 15,000 schools."

ve der ki: "Hey, hadi bunu 15 bin okul için yapalım."

Where is that guy or girl going to find the money

Peki bunu 15 bin okula yaymak için

to actually scale this up to 15,000 schools?

gereken parayı bulacak olan adam veya kadın nerede?

He doesn't have the additional money,

Gerekli paraya sahip değil,

he doesn't have the resources.

gerekli kaynaklara sahip değil.

And hence, innovations don't scale.

Dolayısıyla yenilikler yayılamıyor.

So right at the beginning of the project, what we said was,

Projenin en başında şunu söyledik:

"Whatever we have to do has to be scalable,

"Yapmamız gereken şey ölçeklenebilir olmalı,

it has to work in all 15,000 schools."

15 bin okulun hepsinde işe yaramalı."

And hence, it has to work within the existing budgets

Dolayısıyla, bu eyaletin elindeki

and resources that the state actually has.

mevcut bütçe ve kaynaklarla yapılmalı.

Much easier said than done.

Söylemesi yapmaktan kolay.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I think this was definitely the point in time

Takımımın benden nefret ettiği anın tam olarak

when my team hated me.

bu an olduğunu düşünüyorum.

We spent a lot of long hours in office, in cafés,

Ofiste, kafelerde, hatta bazen barlarda

sometimes even in bars,

uzun saatler harcadık,

scratching out heads and saying,

kafamızı kaşıyarak:

"Where are the solutions, how are we going to solve this problem?"

"Çözümler nerede, bu problemi nasıl çözeceğiz?" dedik.

In the end, I think we did find solutions to many of the issues.

Sonunda, birçok mesele için bir çözüm bulduğumuzu düşünüyorum.

I'll give you an example.

Size bir örnek vereceğim.

In the context of effective learning,

Etkili öğrenme bağlamında,

one of the things people talk about is hands-on learning.

insanların konuştuğu şeylerden biri uygulamalı öğrenme.

Children shouldn't memorize things from books,

Çocuklar kitaplardan bir şeyler ezberlememeli,

they should do activities,

aktiviteler yapmalı.

and that's a more effective way to learn.

Ve bu daha etkili bir öğrenme yolu.

Which basically means giving students things

Bu da öğrencilere boncuk, çubuk,

like beads, learning rods, abacuses.

abaküs vermek anlamına geliyor.

But we did not have the budgets to give that

Fakat 15 bin okuldaki 2 milyon çocuğa

to 15,000 schools, 2 million children.

bunu verecek bir bütçemiz yok.

We needed another solution.

Başka bir çözüme ihtiyacımız vardı.

We couldn't think of anything.

Hiçbir şey aklımıza gelmiyordu.

One day, one of our team members went to a school

Bir gün, takımımızdan biri bir okula gitmiş

and saw a teacher pick up sticks and stones from the garden outside

ve bir öğretmenin okulun bahçesinden taş ve sopalar alıp

and take them into the classroom

sınıfa götürdüğünü ve onları

and give them to the students.

öğrencilere verdiğini görmüş.

That was a huge eureka moment for us.

Bu bizim için büyük bir "Buldum!" anıydı.

So what happens now in the textbooks in Haryana

Ve artık Haryana ders kitaplarında

is that after every concept, we have a little box

her kavramdan sonra, küçük bir kutumuz var.

which are instructions for the teachers which say,

Burada öğretmenler için talimatlar var.

"To teach this concept, here's an activity that you can do.

"Bu kavramı öğretmek için, yapabileceğiniz bir aktivite var.

And by the way, in order to actually do this activity,

Ve bu arada, bu aktiviteyi yapmak için,

here are things that you can use from your immediate environment,

hemen yakın çevrenizde kullanabileceğiniz şeyler şunlar.

whether it be the garden outside or the classroom inside,

Gerek dışarıda bahçede veya sınıfta

which can be used as learning aids for kids."

çocukların öğrenmelerine yardımcı olacak şeyler."

And we see teachers all over Haryana

Haryana'daki öğretmenlerin

using lots of innovative things to be able to teach students.

öğrencilere öğretmek için birçok yenilikçi şey kullandığını gördük.

So in this way, whatever we designed,

Bu şekilde, tasarladığımız şeyleri

we were actually able to implement it

ilk günden 15 bin okulda uygulayabildik.

across all 15,000 schools from day one.

Now, this brings me to my last point.

Şimdi, bu beni son konuma getirdi.

How do you implement something across 15,000 schools

Bir şeyi 15 bin okul ve 100 bin öğretmende

and 100,000 teachers?

nasıl uygularsınız?

The department used to have a process

Müdürlüğün önceden çok ilginç bir işleyişi vardı.

which is very interesting.

I like to call it "The Chain of Hope."

Buna "Umut Zinciri" diyorum.

They would write a letter from the headquarters

Merkezden bir mektup yazarlar

and send it to the next level,

ve onu bir üst seviyeye,

which was the district offices.

yani bölge müdürlüğüne gönderirlerdi.

They would hope that in each of these district offices,

Umuyorlardı ki, bu bölge ofislerinin her birinde,

an officer would get the letter, would open it, read it

bir memur bu mektubu alacak, açacak, okuyacak

and then forward it to the next level,

ve onu bir üst seviyeye gönderecek,

which was the block offices.

yani ilçe müdürlüğüne.

And then you would hope that at the block office,

Ve ilçe müdürlüğünde de umulur ki,

somebody else got the letter,

birisi mektubu alır,

opened it, read it and forwarded it eventually to the 15,000 principals.

açar, okur ve onu 15 bin müdüre yönlendirir.

And then one would hope that the principals

Ve umulur ki müdürler

mektubu alır, okur, anlar

got the letter, received it, understood it

and started implementing it.

ve uygulamaya başlar.

It was a little bit ridiculous.

Bu biraz saçmaydı.

Now, we knew technology was the answer,

Şimdi, cevabın teknoloji olduğunu biliyorduk

but we also knew that most of these schools

ama ayrıca bu okulların çoğunda bilgisayar

don't have a computer or email.

veya e-posta olmadığını da biliyorduk.

However, what the teachers do have are smartphones.

Lakin öğretmenlerin akıllı telefonları var.

They're constantly on SMS, on Facebook and on WhatsApp.

Sürekli SMS atıyor, Facebook ve WhatsApp kullanıyorlar.

So what now happens in Haryana is,

Ve şu anda Haryana'da

all principals and teachers are divided into hundreds of WhatsApp groups

tüm müdürler ve öğretmenler yüzlerce WhatsApp grubuna bölündü

and anytime something needs to be communicated,

ve iletişim kurulması gerektiğinde

it's just posted across all WhatsApp groups.

WhatsApp gruplarıyla iletişime geçiliyor.

It spreads like wildfire.

Ateş gibi yayılıyor.

You can immediately check who has received it,

Anında kime ulaştığını, kimin okuduğunu

who has read it.

kontrol edebiliyorsunuz.

Teachers can ask clarification questions instantaneously.

Öğretmenler derhal konuyla ilgili soru sorabiliyor.

And what's interesting is,

Ve ilginç olanı da,

it's not just the headquarters who are answering these questions.

bu soruları cevaplayanlar sadece merkezdekiler olmuyor.

Another teacher from a completely different part of the state

Eyaletin diğer ucundaki bir öğretmen

will stand up and answer the question.

soruyu cevaplandırabiliyor.

Everybody's acting as everybody's peer group,

Herkes birbirinin grubundaymış gibi davranıyor

and things are getting implemented.

ve işler uygulanabiliyor.

So today, when you go to a school in Haryana,

Ve bugün, Haryana'daki bir okula gittiğinizde,

things look different.

her şey farklı görünüyor.

The teachers are back inside classrooms,

Öğretmenler sınıflarına tekrar döndü

they're teaching.

ve artık ders yapıyorlar.

Often with innovative techniques.

Daha çok da yenilikçi tekniklerle.

When a supervisor comes to visit the classroom,

Sınıfa bir müfettiş geldiğinde,

he or she not only checks the construction of the toilet

sadece tuvaletlerin inşaasını kontrol etmiyor,

but also what is the quality of teaching.

ayrıca öğretme kalitesine de bakıyor.

Once a quarter, all students across the state

Her üç ayda bir, eyalet çapında tüm öğrenciler

are assessed on their learning outcomes

değerlendirmeye tabi tutuluyor

and schools which are doing well are rewarded.

ve başarılı olan okullar ödüllendiriliyor.

And schools which are not doing so well

Ve çok iyi sonuç alamayan okullar

find themselves having difficult conversations.

hesap vermek zorunda kalıyorlar.

Of course, they also get additional support

Tabii ki, daha iyi olmaları için de

to be able to do better in the future.

ek destek alıyorlar.

In the context of education,

Eğitim bağlamında,

it's very difficult to see results quickly.

hızlı sonuç elde etmek çok zor.

When people talk about systemic, large-scale change,

İnsanlar sistemli, geniş çapta bir değişim hakkında konuşurken

they talk about periods of 7 years and 10 years.

genelde 7 ve 10 yıllık değişime bakarlar.

But not in Haryana.

Ama Haryana'da öyle değil.

In the last one year, there have been three independent studies,

Geçtiğimiz sene, üç bağımsız çalışma yapıldı.

all measuring student learning outcomes,

Hepsi de öğrencilerin öğrenme durumlarını değerlendirdi.

which indicate that something fundamental,

Sonuç olarak Haryana'da esaslı

something unique is happening in Haryana.

ve eşsiz bir şeyin olduğu görüldü.

Learning levels of children have stopped declining,

Çocukların öğrenme seviyeleri azalmayı durdurmuş

and they have started going up.

ve yükselmeye başlamış.

Haryana is one of the few states in the country

Haryana bir gelişme gösteren

which is showing an improvement,

ülkedeki birkaç eyaletten biri,

and certainly the one that is showing the fastest rate of improvement.

hatta en hızlı artış oranına sahip.

These are still early signs,

Bunlar hâlâ ilk belirtiler,

there's a long way to go,

önümüzde uzun bir yol var,

but this gives us a lot of hope for the future.

fakat bu, gelecek adına bizlere umut veriyor.

I recently went to a school,

Geçenlerde bir okula gittim

and as I was leaving,

ve ayrılırken

I ran into a lady,

bir bayanla karşılaştım.

her name was Parvati,

Adı Parvati'ydi.

she was the mother of a child,

Bir çocuğun annesiydi

and she was smiling.

ve gülümsüyordu.

And I said, "Why are you smiling, what's going on?"

"Neden gülümsüyorsun, ne oldu?" dedim.

And she said, "I don't know what's going on,

O da: "Ne olduğunu bilmiyorum,

but what I do know is that my children are learning,

ama çocuklarımın öğrendiğini,

they're having fun,

eğlendiğini

and for the time being, I'll stop my search for a private school

ve şu anda onları göndereceğim bir özel okul arayışımı bırakıyorum.

to send them to."

So I go back to where I started:

Ve başladığım yere geri dönüyorum.

Can government systems transform?

Devlet sistemleri dönüşebilir mi?

I certainly believe so.

Kesinlikle buna inanıyorum.

I think if you give them the right levers,

Eğer onlara doğru kaldıraçları verirseniz

they can move mountains.

dağları oynatabilirler.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)