How the NSA betrayed the world's trust -- time to act | Mikko Hypponen

Translator: Spartak Ferrollari Reviewer: Helena Bedalli

The two most likely largest inventions

Dy nga shpikjet ndoshta më të mëdha

of our generation

të brezit tonë

are the Internet and the mobile phone.

janë Interneti dhe telefonat celularë.

They've changed the world.

Këto kanë ndryshuar botën.

However, largely to our surprise,

Megjithatë, për habi të të shumtëve nga ne

they also turned out to be the perfect tools

ato dolën të jenë mjeti i përsosur

for the surveillance state.

për përgjim nga ana e shtetit.

It turned out that the capability

Doli në pah që aftësia e tyre

to collect data, information and connections

të mbledhin të dhëna, informacione dhe ndërlidhje

about basically any of us and all of us

thelbësisht rreth secilit nga ne dhe nga të gjithë ne

is exactly what we've been hearing

është ekzaktësisht ajo që kemi dëgjuar

throughout of the summer through revelations and leaks

gjatë verës nga zbulesat dhe rrjedhjet e informacionit

about Western intelligence agencies,

rreth agjencive perëndimore të inteligjencës

mostly U.S. intelligence agencies,

kryesisht agjencitë amerikane të zbulimit,

watching over the rest of the world.

që përgjonin pjesën tjetër të botës.

We've heard about these starting with the

Ne kemi dëgjuar per këto duke nisur me

revelations from June 6.

përhapjen e lajmeve që filluan nga 6 qershori.

Edward Snowden started leaking information,

Edward Snowden filloi përhapjen e informacionit,

top secret classified information,

informacion i klasifikuar tepër sekret,

from the U.S. intelligence agencies,

nga agjencitë amerikane të inteligjences,

and we started learning about things like PRISM

dhe ne filluam të mësonim rreth disa gjërave si PRISM

and XKeyscore and others.

dhe XKeyscore dhe të tjerë.

And these are examples of the kinds of programs

Këto janë shembujt e llojeve të programeve

U.S. intelligence agencies are running right now,

që agjencite e zbulimit amerikan janë duke përdorur tani,

against the whole rest of the world.

kundër të gjithë pjesës tjetër të botës.

And if you look back about the forecasts

Dhe në qoftë se ju shikoni mbrapa në lidhje me parashikimet

on surveillance by George Orwell,

e George Orwell mbi vëzhgimin,

well it turns out that

kjo e nxjerr mirë në pah atë.

George Orwell was an optimist.

George Orwell qe optimist.

(Laughter)

(Të qeshura)

We are right now seeing a much larger scale

Ne jemi tani duke parë në një shkallë shumë të gjërë

of tracking of individual citizens

përgjime mbi qytetarë të vecantë

than he could have ever imagined.

që ai as nuk mund ta imagjinonte ndonjëherë.

And this here is the infamous

Dhe kjo këtu është famëkeqja

NSA data center in Utah.

qendra e të dhënave në Utah e Agjencisë së Sigurisë Kombëtare (NSA).

Due to be opened very soon,

Gati për tu hapur së shpejti,

it will be both a supercomputing center

ajo do të jetë njëkohësisht një qendër superkompjuterike

and a data storage center.

dhe një qendër magazinimi e të dhënave.

You could basically imagine it has a large hall

Pak a shumë mund të përfytyroni që ajo ka një sallë të madhe

filled with hard drives storing data

të mbushur me hard drives ku ata magazinojnë të dhënat

they are collecting.

që janë duke mbledhur.

And it's a pretty big building.

Dhe është një ndërtesë goxha e madhe.

How big? Well, I can give you the numbers --

Sa e madhe? Mund t'ju jap disa numra -

140,000 square meters --

140.000 metra katrorë -

but that doesn't really tell you very much.

por kjo nuk ju thotë edhe aq shumë.

Maybe it's better to imagine it as a comparison.

Mbase është më mirë të bëjmë një krahasim.

You think about the largest IKEA store

Mendoni rreth dyqanit më të madh të IKEA-s

you've ever been in.

nëse keni qenë ndonjëherë brenda tij.

This is five times larger.

Kjo është pesë herë më e madhe.

How many hard drives can you fit in an IKEA store?

Sa hard drives mund të futni në një qendër tregtare IKEA?

Right? It's pretty big.

Është goxha e madhe. Apo jo?

We estimate that just the electricity bill

Ne llogarisim që vetëm fatura e konsumit të energjisë elektrike

for running this data center

për funksionimin e kësaj qëndre të dhënash

is going to be in the tens of millions of dollars a year.

do të jetë dhjetëra milion dollare në vit.

And this kind of wholesale surveillance

Dhe kjo lloj mbikqyrje me shumicë

means that they can collect our data

do të thotë që ata mund të mbledhin të dhëna

and keep it basically forever,

dhe thjesht ti ruajnë ato përgjithmonë,

keep it for extended periods of time,

ti ruajnë ato për periudha të zgjatura kohe,

keep it for years, keep it for decades.

ti ruajnë me vite, ti ruajnë me dekada.

And this opens up completely new kinds of risks

Dhe kjo çel lloje rreziqesh krejtësisht të reja

to us all.

për të gjithë ne.

And what this is is that it is wholesale

Kjo do të thotë që ai është në masë,

blanket surveillance on everyone.

një përgjim i përgjithshëm për gjithësecilin.

Well, not exactly everyone,

E pra, jo tamam për këdo,

because the U.S. intelligence only has a legal right

pasi shërbimi i inteligjencës amerikane ka të drejtë

to monitor foreigners.

të monitorojë vetëm të huajt.

They can monitor foreigners

Ata mund të përgjojnë të huajt

when foreigners' data connections

pra ndërlidhjet e të dhënave të të huajve

end up in the United States or pass through the United States.

që përfundojnë në ShBA apo kalojnë nëpermjet ShBA.

And monitoring foreigners doesn't sound too bad

Dhe survejimi i të huajve nuk duket dhe aq i keq

until you realize

derisa kuptoni

that I'm a foreigner and you're a foreigner.

që unë jam i huaj dhe ju jeni një i huaj.

In fact, 96 percent of the planet are foreigners.

Në fakt, 96 përqind e planetit janë të huaj.

(Laughter)

(Të qeshura)

Right?

Apo jo?

So it is wholesale blanket surveillance of all of us,

Pra ky është përgjim në masë i të gjithëve ne,

all of us who use telecommunications and the Internet.

i të gjithëve ne që përdorim telekomunikacionet dhe internetin.

But don't get me wrong:

Por mos më keqkuptoni:

There are actually types of surveillance that are okay.

Në të vërtetë janë disa përgjime që janë të rregullt.

I love freedom, but even I agree

Unë e dua lirinë, por edhe unë pranoj

that some surveillance is fine.

që ndonjë përgjim është i mirë.

If the law enforcement is trying to find a murderer,

Nëse forcat e rendit po kërkojnë të kapin një vrasës,

or they're trying to catch a drug lord

apo po kërkojnë të kapin ndonjë bos droge

or trying to prevent a school shooting,

apo të paralandalojnë një shtënie me armë në shkollë,

and they have leads and they have suspects,

dhe kanë informacione dhe kanë të dyshuar,

then it's perfectly fine for them to tap the suspect's phone,

është perfekte për ti vënë nën përgjim telefonin e të dyshuarit,

and to intercept his Internet communications.

dhe të përgjohen komunikimet e tij të internetit.

I'm not arguing that at all,

Unë nuk po argumentoj mbi këto,

but that's not what programs like PRISM are about.

por nuk është kjo ajo që bëjnë programet si PRISM.

They are not about doing surveillance on people

Nuk kanë lidhje me faktin që bëhen përgjime mbi personat

that they have reason to suspect of some wrongdoings.

e dyshuar se kanë të bëjnë me keqbërje.

They're about doing surveillance on people

Ato janë për të bërë përgjime mbi persona

they know are innocent.

që ata dinë që janë të pafajshëm.

So the four main arguments

Pra, katër argumente kryesore

supporting surveillance like this,

për të mbështetur përgjimin si ky,

well, the first of all is that whenever you start

pra, para së gjithash është se sa herë që ju filloni

discussing about these revelations,

diskutimin rreth këtyre zbulimeve,

there will be naysayers trying to minimize

do të ketë kundërshtarë që provojnë ta minimizojnë

the importance of these revelations, saying that

rëndësinë e këtyre shpalljeve, duke thënë që

we knew all this already,

ne tashmë e dinim të gjithë këte,

we knew it was happening, there's nothing new here.

ne e dinim që po ndodhte, nuk ka asgje të re këtu.

And that's not true. Don't let anybody tell you

Kjo nuk është e vërtetë. Mos lejoni asnjë tju thotë

that we knew this already, because we did not know this already.

që tashmë ne e dinim, sepse ne nuk e dinim.

Our worst fears might have been something like this,

Mundet që diçka si kjo, ka qenë frika jonë më e keqe,

but we didn't know this was happening.

por ne nuk e dinim që kjo po ndodhte.

Now we know for a fact it's happening.

Tani ne e dime që faktikisht po ndodh.

We didn't know about this. We didn't know about PRISM.

Ne nuk kishim dijeni rreth kesaj. Ne nuk dinim gjë rreth PRISM.

We didn't know about XKeyscore. We didn't know about Cybertrans.

Ne nuk dinim gjë rreth XKeyscore. Ne nuk dinim gjë rreth Cybertrans.

We didn't know about DoubleArrow.

Ne nuk dinim gjë rreth DoubleArrow.

We did not know about Skywriter --

Ne nuk dinim gjë rreth Skywriter --

all these different programs

dhe të gjithë këta programe softueri

run by U.S. intelligence agencies.

janë në funksion nga agjencitë amerikane të inteligjencës.

But now we do.

Por tani ne e dimë.

And we did not know

Dhe nuk e dinim

that U.S. intelligence agencies go to extremes

që agjencitë e inteligjencës amerikane shkuan në ekstreme

such as infiltrating standardization bodies

të tilla si infiltrimi i organizmave standardizues

to sabotage encryption algorithms on purpose.

me qëllim sabotimin e algoritmeve të shifruar.

And what that means

Pra kjo do të thotë

is that you take something which is secure,

që ju merrni diçka që është e sigurtë,

an encryption algorithm which is so secure

nje algoritëm të shifruar që është shumë i sigurt

that if you use that algorithm to encrypt one file,

që nëse ju përdorni këtë algoritëm të shifroni një file,

nobody can decrypt that file.

askush nuk mund ta deshifrojë këtë file.

Even if they take every single computer on the planet just to decrypt that one file,

Edhe nëse do të merrnin gjithë kompjuterat e planetit vetëm për të deshifruar këtë file,

it's going to take millions of years.

do të duheshin miliona vjet.

So that's basically perfectly safe, uncrackable.

Pra në thelb është krejtësisht i sigurt, i pathyeshëm.

You take something which is that good

Ju merni diçka që është aq e mirë

and then you weaken it on purpose,

dhe qëllimisht e dobësoni atë,

making all of us less secure as an end result.

si rezultat final na bën më pak të sigurt .

A real-world equivalent would be that

Një krahasim në botën reale do të ishte që

intelligence agencies would force

agjencitë e inteligjencës do të imponojnë

some secret pin code into every single house alarm

një kod sekret për alarmin e çdo shtëpie private

so they could get into every single house

që të mund të hyjnë në çdo shtëpi private

because, you know, bad people might have house alarms,

pasi, ju e dini, njerëzit e këqij mund të kenë sistemin e alarmit,

but it will also make all of us

por kjo na bën të jemi të gjithë ne

less secure as an end result.

në fund të fundit më pak të sigurtë.

Backdooring encryption algorithms

Hyrja e fshehtë në algoritmet e shifruar

just boggles the mind.

alarmon mendjen.

But of course, these intelligence agencies are doing their job.

Por me siguri, këto agjenci inteligjence bëjnë detyrat e veta.

This is what they have been told to do:

Kjo është ajo që u është thënë të bejnë:

do signals intelligence,

zbulim,

monitor telecommunications,

vezhgim të telekomunikacioneve,

monitor Internet traffic.

vëzhgim të trafikut të internetit.

That's what they're trying to do,

Kjo është ajo që po kërkojnë të bëjnë

and since most, a very big part of the Internet traffic today is encrypted,

dhe meqe, një pjesë e madhe e trafikut të internetit të sotëm është e shifruar,

they're trying to find ways around the encryption.

po kërkojnë mënyra të anashkalojnë shifrimin.

One way is to sabotage encryption algorithms,

Një mënyrë është sabotimi i algoritmeve të shifrimit,

which is a great example

e cila është një shembull shumë i mirë

about how U.S. intelligence agencies

rreth faktit se si agjencitë amerikane të inteligjencës

are running loose.

janë duke operuar lirshëm.

They are completely out of control,

Janë krejtësisht jashtë çdo kontrolli,

and they should be brought back under control.

dhe duhet të kthehen nën kontroll.

So what do we actually know about the leaks?

Pra ç'dimë ne rreth përhapjes së lajmeve?

Everything is based on the files

Gjithshka bazohet tek files

leaked by Mr. Snowden.

të përhapur nga z.Snowden.

The very first PRISM slides

Diapozitivi i parë mbi PRISM

from the beginning of June

i fillimit të qershorit

detail a collection program where the data

detajonte një program mbledhës

is collected from service providers,

që mbledh të dhëna nga ofruesit e shërbimeve të internetit

and they actually go and name the service providers

dhe në të vërtetë shkojnë dhe klasifikojnë ata ofrues shërbimesh interneti

they have access to.

tek të cilët kanë akses.

They even have a specific date

Ata madje kanë një datë të caktuar

on when the collection of data began

kur filloi mbledhja e të dhënave

for each of the service providers.

për secilin nga kompanitë e internetit.

So for example, they name the collection from Microsoft

P. sh., ata përmendin mbledhjet e të dhënave nga Microsoft

started on September 11, 2007,

me fillim datën 11 shtator 2007,

for Yahoo on the March 12, 2008,

për Yahoo në 12 mars 2008

and then others: Google, Facebook,

dhe me rradhe: Google, Facebook,

Skype, Apple and so on.

Skype, Apple etj.

And every single one of these companies denies.

Të gjitha këto kompani e mohojnë.

They all say that this simply isn't true,

Ato thonë që nuk ështe e vërtetë,

that they are not giving backdoor access to their data.

që po i japin hyrje të fshehta, të të dhënave që kanë.

Yet we have these files.

Ne i kemi ende këto faile.

So is one of the parties lying,

Atëherë o njëra nga palët po gënjen,

or is there some other alternative explanation?

ose ka ndonjë shpjegim tjetër?

And one explanation would be

Njëri nga shpjegimet mund të jetë

that these parties, these service providers,

që këto kompani, këtë ofrues sherbimesh interneti,

are not cooperating.

nuk po kooperojnë.

Instead, they've been hacked.

Në vend të saj, ato janë hakeruar.

That would explain it. They aren't cooperating. They've been hacked.

Kjo mund ta shpjegojë. Ato nuk po kooperojnë. Ato janë hakeruar.

In this case, they've been hacked by their own government.

Në këtë rast, ato janë hakeruar nga qeveritë e tyre.

That might sound outlandish,

Kjo mund të tingëllojë çuditshëm,

but we already have cases where this has happened,

por ne tashmë kemi raste kur kjo ka ndodhur,

for example, the case of the Flame malware

p.sh., rasti i malware Flame

which we strongly believe was authored

që besojmë fuqishëm se ishte vepër

by the U.S. government,

e qeverisë së Shteteve të Bashkuara,

and which, to spread, subverted the security

që, për ta përhapur, përmbysi sigurinë

of the Windows Update network,

e rrjetit të përditësimit të Windows,

meaning here, the company was hacked

që do të thotë, kompania u hakerua

by their own government.

nga qeveria e saj.

And there's more evidence

Dhe ka më shumë prova

supporting this theory as well.

që mbështesin këtë teori.

Der Spiegel, from Germany, leaked more information

Gazeta gjermane "Der Spiegel", përhap më shumë informacion

about the operations run by the elite hacker units

në lidhje me operacionet e drejtuara nga njësitë elite hakerash

operating inside these intelligence agencies.

që operojnë brenda këtyre agjencive të inteligjencës.

Inside NSA, the unit is called TAO,

Brenda NSA-së, njësia quhet TAO,

Tailored Access Operations,

Operacione aksesi të përshtatura

and inside GCHQ, which is the U.K. equivalent,

dhe brenda GCHQ, që është ekuivalenti i NSA-së në Angli

it's called NAC, Network Analysis Centre.

quhet NAC, Qendra e Analizave të Rrjetit.

And these recent leaks of these three slides

Dhe këto rrjedhje informacioni të tre diapozitivave

detail an operation

tregojnë me hollësi një operacion

run by this GCHQ intelligence agency

të drejtuar nga kjo agjenci inteligjence e GCHQ

from the United Kingdom

nga Mbretëria e Bashkuar

targeting a telecom here in Belgium.

me objektiv një kompani telekomunikacione këtu në Belgjikë.

And what this really means

Dhe çfarë do të thotë kjo në të vërtetë

is that an E.U. country's intelligence agency

është që një agjenci zbulimi i një vendi të B.E.

is breaching the security

po shkel qëllimisht, sigurinë

of a telecom of a fellow E.U. country on purpose,

e një kompanie telekomunikacioni të një vendi tjetër të B.E.

and they discuss it in their slides completely casually,

dhe ata diskutojnë mbi të ne diapozitivat e tyre në menyrë krejt të rastesisëshme,

business as usual.

biznes si zakonisht.

Here's the primary target,

Ja objektivi kryesor,

here's the secondary target,

ja objektivi dytësor,

here's the teaming.

këtu është metoda e ekipit.

They probably have a team building on Thursday evening in a pub.

Ka me siguri takime për të forcuar ekipin të enjten në mbrëmje në një pub.

They even use cheesy PowerPoint clip art

Ata madje përdorin modelet e klip art të PowerPoint

like, you know, "Success,"

si, "Suksesi",

when they gain access to services like this.

kur ata arrijnë të kenë akses në shërbime të tilla si kjo.

What the hell?

Ç'dreqin po ndodh?

And then there's the argument

Dhe pastaj është ky argument

that okay, yes, this might be going on,

që thotë, po, mirë, mund të jetë e vërtetë,

but then again, other countries are doing it as well.

por ka edhe vende të tjera që bëjnë të njëjtën gjë.

All countries spy.

Të gjithë shtetet kanë spiunazh.

And maybe that's true.

Dhe, ka mundësi të jetë e vërtetë.

Many countries spy, not all of them, but let's take an example.

Shumë vende kanë spiunazh, por jo të gjithë, le të shohim disa shembuj.

Let's take, for example, Sweden.

Të marim, p.sh., Suedinë

I'm speaking of Sweden because Sweden

Flas mbi Suedinë pasi Suedia

has a little bit of a similar law to the United States.

ka një ligj të ngjashëm me atë të SHBA-s.

When your data traffic goes through Sweden,

Ku çdo trafik të dhënash që kalon përmes Suedisë

their intelligence agency has a legal right by the law

shërbimet e inteligjencës së tyre kanë të drejtën ligjore

to intercept that traffic.

të interceptojnë këtë trafik.

All right, how many Swedish decisionmakers

Mirë pra, sa shtetas suedez, vendimmarrës

and politicians and business leaders

dhe politikanë dhe drejtues biznesi

use, every day, U.S.-based services,

përdorin çdo ditë, shërbime të bazuar në SHBA

like, you know, run Windows or OSX,

p.sh. përdorin Windows apo Mac OSX,

or use Facebook or LinkedIn,

apo Facebook o LinkedIn,

or store their data in clouds like iCloud

apo magazinojnë të dhënat e tyre në "cloud" si iCloud

or Skydrive or DropBox,

apo Skydrive apo DropBox,

or maybe use online services like Amazon web services or sales support?

apo përdorin shërbime online si Amazon apo shërbime të kujdesjes ndaj klientit.

And the answer is, every single Swedish business leader does that every single day.

Përgjigja është, të gjithë biznesmenët Suedezë i përdorin këto shërbime çdo ditë.

And then we turn it around.

Dhe le të shohim anasjelltas.

How many American leaders

Sa lidera amerikan

use Swedish webmails and cloud services?

përdorin shërbime suedez emaili apo cloud.

And the answer is zero.

Përgjigjja është zero.

So this is not balanced.

Pra, kjo nuk është e balancuar.

It's not balanced by any means, not even close.

Kjo nuk është e balancuar në asnjë mënyrë, as edhe pak.

And when we do have the occasional

Dhe kur ndonjëherë kemi

European success story,

ndonjë sukses krejt europian,

even those, then, typically end up being sold to the United States.

ky zakonisht përfundon duke iu shitur Shteteve të Bashkuara.

Like, Skype used to be secure.

Skype ishte i sigurt.

It used to be end-to-end encrypted.

Ai ishte shifruar nga përdoruesi në përdorues.

Then it was sold to the United States.

Pastaj ju shit Shteteve të Bashkuara.

Today, it no longer is secure.

Sot, nuk është më i besueshëm.

So once again, we take something which is secure

Pra, të marim diçka e cila është e sigurtë

and then we make it less secure on purpose,

dhe ta bëjmë atë më pak të sigurtë qëllimisht,

making all of us less secure as an outcome.

rrjedhimisht duke na bërë ne më pak të sigurt.

And then the argument that the United States

Dhe pastaj është ky argument i cili thotë se Shtetet e Bashkuara

is only fighting terrorists.

po luftojnë vetëm terroristët.

It's the war on terror.

Kjo është lufta kundër terrorizmit.

You shouldn't worry about it.

Ju nuk duhet të shqetësoheni në lidhje me të.

Well, it's not the war on terror.

Në fakt, ajo nuk është lufta kundër terrorizmit.

Yes, part of it is war on terror, and yes,

Po, pjesërisht është, dhe po,

there are terrorists, and they do kill and maim,

ka terroristë të cilët vrasin dhe gjymtojnë,

and we should fight them,

dhe ne duhet ti luftojmë ata,

but we know through these leaks

po ne e dimë nga këto rrjedhje informacioni

that they have used the same techniques

që ata kanë përdorur të njëjtat teknika

to listen to phone calls of European leaders,

për të përgjuar telefonat e liderave evropian,

to tap the email of residents of Mexico and Brazil,

për të monitoruar emailet e banorëve të Meksikës dhe Brazilit,

to read email traffic inside the United Nations Headquarters and E.U. Parliament,

për të lexuar emailet brenda Selisë të Kombeve të Bashkuara dhe Parlamentit Evropian ,

and I don't think they are trying to find terrorists

dhe nuk mendoj se po përpiqen të gjejnë terroristë

from inside the E.U. Parliament, right?

brenda Parlamentit Evropian, apo jo?

It's not the war on terror.

Kjo nuk është lufta kundër terrorizmit.

Part of it might be, and there are terrorists,

Pjesërisht, ndoshta, ka terroristë,

but are we really thinking about terrorists

por ata po konsiderojnë me të vërtetë terroristët

as such an existential threat

si një kërcënim tillë për ekzistencën tonë,

that we are willing to do anything at all to fight them?

që për ti luftuar, ne duhet t'i pranojmë të gjitha?

Are the Americans ready to throw away the Constituion

A janë amerikanët gati për të marrë Kushtetutën e tyre

and throw it in the trash just because there are terrorists?

dhe ta hedhin atë në plehra vetëm për shkak se ekzistojnë terroristët?

And the same thing with the Bill of Rights and all the amendments

E njëjta gjë me Ligjin e të Drejtave dhe të gjitha amendamentet,

and the Universal Declaration of Human Rights

me Deklaratën Universale të Drejtave të Njeriut,

and the E.U. conventions on human rights and fundamental freedoms

dhe me Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe lirive themelore,

and the press freedom?

dhe liria e shtypit?

Do we really think terrorism is such an existential threat,

Ne po konsiderojmë me të vërtetë që terrorizmi është një kërcënim ekzistencial,

we are ready to do anything at all?

dhe ne jemi të gatshëm të pranojmë gjithcka kundër tij.

But people are scared about terrorists,

Por njerëzit janë të frikësuar nga terroristët

and then they think that maybe that surveillance is okay

dhe ata mendojnë ndoshta që survejimi është normal

because they have nothing to hide.

sepse ata nuk kanë asgjë për të fshehur.

Feel free to survey me if that helps.

Ndihuni të lirë të më survejoni nëse kjo ju ndihmon.

And whoever tells you that they have nothing to hide

Nëse dikush ju thotë se nuk ka asgjë për të fshehur,

simply hasn't thought about this long enough.

thjesht është se nuk e ka menduar gjatë.

(Applause)

(Duartrokitje)

Because we have this thing called privacy,

Sepse ne kemi këtë gjë të quajtur privacy,

and if you really think that you have nothing to hide,

dhe në qoftë se në të vërtetë mendoni që nuk keni asgjë për të fshehur,

please make sure that's the first thing you tell me,

ju lutem, sigurohuni që të më njoftoni menjëherë

because then I know

në mënyrë që unë ta di

that I should not trust you with any secrets,

që nuk duhet t'ju besoj juve ndonjë sekret,

because obviously you can't keep a secret.

sepse me sa duket ju nuk mund të mbani sekrete.

But people are brutally honest with the Internet,

Njerëzit janë tepër të sinqertë me internetin,

and when these leaks started,

dhe kur këto rrjedhje informacioni filluan

many people were asking me about this.

shumë vetë më bënë pyetje në lidhje me të.

And I have nothing to hide.

Nuk kam asgjë për të fshehur.

I'm not doing anything bad or anything illegal.

Unë nuk po bëj asgjë të gabuar ose të paligjshme.

Yet, I have nothing that I would in particular

Nuk kam ende ndonjë gjë të veçantë

like to share with an intelligence agency,

që më do të pëlqente ta ndaja me agjencitë e zbulimit,

especially a foreign intelligence agency.

sidomos një agjenci të huaj inteligjence.

And if we indeed need a Big Brother,

Dhe nëse me të vërtetë do të kisha nevojë për një Big Brother,

I would much rather have a domestic Big Brother

do të preferoja një Big Brother vendas

than a foreign Big Brother.

dhe jo një Big Brother të huaj.

And when the leaks started, the very first thing I tweeted about this

Dhe kur rrjedhja e informacionit filloi, gjëja e parë që shkrova në facebook mbi të

was a comment about how,

ishte një koment i se si,

when you've been using search engines,

kur ju përdorni një motor kërkimi,

you've been potentially leaking all that to U.S. intelligence.

potencialisht po po i jap informacione personale, shërbimit të fshehtë amerikan.

And two minutes later, I got a reply

Dhe dy minuta më vonë mora një përgjigje

by somebody called Kimberly from the United States

nga dikush me emer Kimberly nga Shtetet e Bashkuara.

challenging me, like, why am I worried about this?

Ajo më bërë pyetje si: pse isha i shqetësuar nga kjo?

What am I sending to worry about this? Am I sending naked pictures or something?

Çfarë po dërgoja që duhet të shqetësohem? Po dërgoj foto nudoje apo diçka tjetër?

And my answer to Kimberly was

Dhe përgjigjia ime për Kimberly qe

that what I'm sending is none of your business,

ajo që po dërgoj unë nuk është puna jote,

and it should be none of your government's business either.

dhe nuk duhet të jetë as problem i qeverisë tuaj.

Because that's what it's about. It's about privacy.

Pasi është fakti që bëhet fjalë për jetën private.

Privacy is nonnegotiable.

Privatësia nuk është e negociueshme.

It should be built in to all the systems we use.

Ajo duhet të jetë e integruar në të gjitha sistemet në përdorim.

(Applause)

(Duartrokitje)

And one thing we should all understand

Është një gjë që ne duhet të kuptojnë të gjithë

is that we are brutally honest with search engines.

që ne jemi shumë të sinqertë me motorët e kërkimit.

You show me your search history,

Më tregoni historinë tuaj të kërkimit në internet,

and I'll find something incriminating

dhe unë do të gjej diçka kompromentuese,

or something embarrassing there in five minutes.

apo diçka të turpshme në të, brenda pesë minutave.

We are more honest with search engines

Ne jemi më të sinqertë me motorët e kerkimit

than we are with our families.

sesa jemi me familjet tona.

Search engines know more about you

Motorët e kërkimit dinë më tepër për ju

than your family members know about you.

sesa dinë pjesëtarët e familjes tuaj.

And this is all the kind of information we are giving away,

Dhe është ky lloj informacioni

we are giving away to the United States.

që ne i japim Shteteve të Bashkuara.

And surveillance changes history.

Dhe përgjimi ndryshon rrjedhjen e historisë.

We know this through examples of corrupt presidents like Nixon.

Në e dimë këtë nga shëmbulli i presidentëve të korruptuar si Nixon.

Imagine if he would have had the kind of surveillance tools that are available today.

Përfytyroni nëse ai kishte këtë lloj monitorimi me mjetet që kemi sot.

And let me actually quote

Më lejoni të citoj

the president of Brazil, Ms. Dilma Rousseff.

presidenten e Brazilit, znj. Dilma Rousseff.

She was one of the targets of NSA surveillance.

Ajo ka qenë një nga objektivat e mbikqyrur e NSA.

Her email was read, and she spoke

Emailet e saj janë lexuar, dhe ajo foli

at the United Nations Headquarters, and she said,

në selinë e Kombeve të Bashkuar, dhe tha

"If there is no right to privacy,

"Nëse nuk ka drejtësi për jetën private ,

there can be no true freedom of expression and opinion,

nuk mund të ketë liri të vërtetë të shprehjes dhe mendimit,

and therefore, there can be no effective democracy."

dhe kështu nuk mund të ketë demokraci e vërtetë."

That's what it's about.

Ja ku duhet të arrij.

Privacy is the building block of our democracies.

Privatësia është një element themeltar i demokracisë tonë.

And to quote a fellow security researcher, Marcus Ranum,

Po citoj një koleg studiues në siguri, Marcus Ranum,

he said that the United States is right now treating the Internet

ai thotë që Shtetet e Bashkuara trajtojnë sot Internetin

as it would be treating one of its colonies.

siç mund të trajtonin një nga kolonitë e tyre.

So we are back to the age of colonization,

Pra po kthehemi mbrapsh në kohën e kolonizimit,

and we, the foreign users of the Internet,

dhe ne, përdorues të huaj të internetit,

we should think about Americans as our masters.

duhet të konisderojmë amerikanët si mjeshtrat tanë.

So Mr. Snowden, he's been blamed for many things.

Z. Snowden u akuzua për shumë gjëra

Some are blaming him for causing problems

Disa e akuzojnë atë që po shkakton u probleme

for the U.S. cloud industry and software companies with these revelations --

bizneseve amerikanë të sherbimeve në cloud dhe kompanive të softuerit, me këto rrëfime

and blaming Snowden for causing problems for the U.S. cloud industry

dhe të akuzosh Snowden që po i shkakton probleme sektorit industrial amerikan të cloud,

would be the equivalent of blaming Al Gore

është njëlloj si të akuzosh Al Gore

for causing global warming.

që po shkakton ngrohjen globale.

(Laughter)

(Të qeshura)

(Applause)

(Duartrokitje)

So, what is there to be done?

Pra, çfarë mund të bëjmë?

Should we worry. No, we shouldn't worry.

A duhet të shqetësohemi? Jo, nuk duhet.

We should be angry, because this is wrong,

Duhet të jemi të zemëruar, pasi kjo është e gabuar,

and it's rude, and it should not be done.

është e vrazhdë dhe nuk duhet bërë.

But that's not going to really change the situation.

Por kjo me të vërtetë nuk do të ndryshojë situatën .

What's going to change the situation for the rest of the world

Çfarë do të ndryshojë situatën për pjesën tjetër të planetit,

is to try to steer away

është të rrihet larg

from systems built in the United States.

nga sistemet e ngritur në SHBA.

And that's much easier said than done.

Kjo është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet.

How do you do that?

Si është e mundur?

A single country, any single country in Europe

Një shtet, cilido shtet në Evropë

cannot replace and build replacements

nuk mund të ndërtojë dhe të zëvendësojë

for the U.S.-made operating systems and cloud services.

shërbimet e cloud dhe sistemet operativë të prodhuar në SHBA.

But maybe you don't have to do it alone.

Por ju nuk duhet ta bëni atë vetëm.

Maybe you can do it together with other countries.

Mbase duhet ta bëni sëbashku me shtetet e tjera.

The solution is open source.

Zgjidhja janë programet me burim të hapur.

By building together open, free, secure systems,

Për të ndërtuar sëbashku sisteme të sigurta, të hapur dhe të lirë,

we can go around such surveillance,

ne mund të anashkalojmë këtë survejim,

and then one country doesn't have to solve the problem by itself.

dhe një shtet nuk duhet ta zgjidhë këtë problem vetëm.

It only has to solve one little problem.

Duhet të zgjidhë vetëm një problem të vogël.

And to quote a fellow security researcher, Haroon Meer,

Po citoj një shok studiues në sigurinë, Haroon Meer,

one country only has to make a small wave,

një shtet i vogël duhet të bëjë një dallgë të vogël

but those small waves together become a tide,

dhe këto dallga të vogla sëbashku krijojnë një baticë,

and the tide will lift all the boats up at the same time,

batica do të ngrerë lart të gjitha anijet njëkohësisht,

and the tide we will build

dhe batica duhet të ndërtohet

with secure, free, open-source systems,

me sisteme me burim të hapur të sigurtë dhe pa pagesë,

will become the tide that will lift all of us

ne do të bëhemi batica që do na ngrerë të gjithëve

up and above the surveillance state.

lart dhe më lart mbi survejimin shtetëror.

Thank you very much.

Shumë faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)