How the NSA betrayed the world's trust -- time to act | Mikko Hypponen

Tłumaczenie: Beata Kwiatkowska Korekta: Kinga Skorupska

The two most likely largest inventions

Dwa najważniejsze wynalazki

of our generation

naszego pokolenia

are the Internet and the mobile phone.

to telefon komórkowy i Internet.

They've changed the world.

Zmieniły świat.

However, largely to our surprise,

Ku naszemu zdziwieniu,

they also turned out to be the perfect tools

okazały się również idealnymi środkami

for the surveillance state.

inwigilacji społeczeństwa.

It turned out that the capability

Okazuje się,

to collect data, information and connections

że możliwość przechowywania danych

about basically any of us and all of us

dotyczących każdego z nas

stała się tematem doniesień medialnych

is exactly what we've been hearing

throughout of the summer through revelations and leaks

za sprawą przecieków i ujawnienia informacji

about Western intelligence agencies,

o zachodnich agencjach wywiadowczych,

mostly U.S. intelligence agencies,

głównie amerykańskich,

watching over the rest of the world.

które podsłuchują resztę świata.

We've heard about these starting with the

Usłyszeliśmy o tym

revelations from June 6.

już 6 czerwca.

Edward Snowden started leaking information,

Edward Snowden zaczął ujawniać

top secret classified information,

tajne informacje pochodzące

from the U.S. intelligence agencies,

z wywiadu Stanów Zjednoczonych.

and we started learning about things like PRISM

Dzięki temu dowiedzieliśmy się o programach

and XKeyscore and others.

takich jak PRISM, XKeyscore i innych.

And these are examples of the kinds of programs

To przykłady działających teraz programów

U.S. intelligence agencies are running right now,

agencji wywiadu amerykańskiego,

against the whole rest of the world.

skierowanych przeciw reszcie świata.

And if you look back about the forecasts

Jeżeli cofniemy się do przepowiedni

on surveillance by George Orwell,

George'a Orwella o inwigilacji.

well it turns out that

Okazuje się,

George Orwell was an optimist.

że George Orwell był optymistą.

(Laughter)

(Śmiech)

We are right now seeing a much larger scale

Obecnie obserwujemy śledzenie obywateli

of tracking of individual citizens

na znacznie większą skalę,

than he could have ever imagined.

niż mógł on sobie wyobrazić.

And this here is the infamous

Przykładem jest agencja NSA

NSA data center in Utah.

w stanie Utah.

Due to be opened very soon,

Wkrótce będzie to

it will be both a supercomputing center

zarówno centrum superkomputerów,

and a data storage center.

jak i centrum przechowywania danych.

You could basically imagine it has a large hall

Można to sobie wyobrazić jako ogromną halę

filled with hard drives storing data

wypełnioną dyskami twardymi,

they are collecting.

przechowującymi zebrane dane.

And it's a pretty big building.

To całkiem pokaźny budynek.

How big? Well, I can give you the numbers --

Jak bardzo? Mogę podać liczbę

140,000 square meters --

140 tysięcy metrów kwadratowych.

but that doesn't really tell you very much.

To pewnie niewiele wam mówi.

Maybe it's better to imagine it as a comparison.

Użyjmy porównania.

You think about the largest IKEA store

Pomyślcie o największym sklepie IKEA,

you've ever been in.

w jakim byliście.

This is five times larger.

To jest pięć razy większe.

How many hard drives can you fit in an IKEA store?

Ile dysków zmieści się w budynku IKEI?

Right? It's pretty big.

Całkiem dużo.

We estimate that just the electricity bill

Szacuje się, że rachunek za prąd

for running this data center

dla tego centrum będzie liczony

is going to be in the tens of millions of dollars a year.

w dziesiątkach milionów dolarów rocznie.

And this kind of wholesale surveillance

A taka hurtowa inwigilacja oznacza,

means that they can collect our data

że mogą zbierać dane o nas

and keep it basically forever,

i zachować je na zawsze.

keep it for extended periods of time,

Na długi czas,

keep it for years, keep it for decades.

na lata, dekady.

And this opens up completely new kinds of risks

To naraża nas na kompletnie nowe

to us all.

rodzaje zagrożeń.

And what this is is that it is wholesale

Oto właśnie zbiorcza inwigilacja

blanket surveillance on everyone.

każdego z nas.

Well, not exactly everyone,

Może nie każdego,

because the U.S. intelligence only has a legal right

ponieważ zgodnie z prawem mogą obserwować

to monitor foreigners.

tylko cudzoziemców.

They can monitor foreigners

Mogą ich obserwować,

when foreigners' data connections

gdy ich dane

end up in the United States or pass through the United States.

zatrzymują się albo przechodzą przez Stany Zjednoczone.

And monitoring foreigners doesn't sound too bad

Monitorowanie cudzoziemców nie brzmi tak źle,

dopóki nie zdamy sobie sprawy z tego,

until you realize

that I'm a foreigner and you're a foreigner.

że wszyscy jesteśmy cudzoziemcami.

In fact, 96 percent of the planet are foreigners.

96% ludzi na świecie nimi jest.

(Laughter)

(Śmiech)

Right?

Prawda?

So it is wholesale blanket surveillance of all of us,

Ta zbiorowa inwigilacja dotyczy każdego z nas,

all of us who use telecommunications and the Internet.

kto kiedykolwiek korzystał z Internetu lub telekomunikacji.

But don't get me wrong:

Nie zrozumcie mnie źle.

There are actually types of surveillance that are okay.

Niektóre rodzaje inwigilacji są OK.

I love freedom, but even I agree

Kocham wolność, ale nawet ja rozumiem,

that some surveillance is fine.

że do pewnego stopnia trzeba.

If the law enforcement is trying to find a murderer,

Jeżeli władza próbuje znaleźć mordercę,

or they're trying to catch a drug lord

złapać bossa narkotykowego,

or trying to prevent a school shooting,

zapobiec strzelaninie w szkole,

and they have leads and they have suspects,

mając podejrzenia i podejrzanych.

then it's perfectly fine for them to tap the suspect's phone,

Podsłuchiwanie ich telefonów

and to intercept his Internet communications.

i monitorowanie internetowej aktywności jest uzasadnione.

I'm not arguing that at all,

Temu nie zaprzeczam,

ale nie o to chodzi w programach takich jak PRISM.

but that's not what programs like PRISM are about.

They are not about doing surveillance on people

Nie inwigilują ludzi,

that they have reason to suspect of some wrongdoings.

których podejrzewają o złe zamiary.

They're about doing surveillance on people

Tu chodzi o śledzenie

they know are innocent.

niewinnych ludzi.

So the four main arguments

Są cztery główne argumenty

supporting surveillance like this,

popierające taką inwigilację:

well, the first of all is that whenever you start

pierwszym jest fakt, że zawsze gdy rozpoczniesz

discussing about these revelations,

dyskusję na ten temat,

there will be naysayers trying to minimize

trafisz na niedowiarków starających się podważyć

the importance of these revelations, saying that

znaczenie tych doniesień twierdząc,

we knew all this already,

że o wszystkim już wiedzieliśmy,

we knew it was happening, there's nothing new here.

zdawaliśmy sobie z tego sprawę, to nic nowego.

And that's not true. Don't let anybody tell you

Ale to nieprawda. Nie daj sobie wmówić,

that we knew this already, because we did not know this already.

że już o tym wiedziałeś, bo nikt tego nie wiedział.

Najgorsze koszmary mogły to przypominać,

Our worst fears might have been something like this,

ale nie wiedzieliśmy, że to się dzieje.

but we didn't know this was happening.

Now we know for a fact it's happening.

Teraz wiemy, że to fakt.

We didn't know about this. We didn't know about PRISM.

Nie wiedzieliśmy o tym, ani czym jest PRISM.

We didn't know about XKeyscore. We didn't know about Cybertrans.

Nie wiedzieliśmy o XKeyscore, ani co to Cybertrans.

We didn't know about DoubleArrow.

Nie wiedzieliśmy co to DoubleArrow.

We did not know about Skywriter --

Nie słyszeliśmy o Skywriter.

all these different programs

O tych wszystkich programach

run by U.S. intelligence agencies.

prowadzonych przez agencje wywiadu USA.

But now we do.

Ale teraz wiemy.

And we did not know

Nie podejrzewaliśmy,

that U.S. intelligence agencies go to extremes

że agencje posuwają się do granic,

such as infiltrating standardization bodies

infiltrując instytucje standaryzacji,

to sabotage encryption algorithms on purpose.

by celowo sabotować algorytmy szyfrujące.

And what that means

Oznacza to,

is that you take something which is secure,

że biorąc coś pewnego,

an encryption algorithm which is so secure

jak dobry algorytm,

that if you use that algorithm to encrypt one file,

którego użyjesz do zaszyfrowania pliku,

nobody can decrypt that file.

nikt go nie odszyfruje.

Even if they take every single computer on the planet just to decrypt that one file,

Wszystkim komputerom na Ziemi odszyfromwanie tego pliku

it's going to take millions of years.

zajęło by miliony lat.

Jest to więc bezpieczne, nie do złamania.

So that's basically perfectly safe, uncrackable.

You take something which is that good

Dobierasz się do czegoś tak doskonałego,

and then you weaken it on purpose,

celowo to osłabiasz,

making all of us less secure as an end result.

a w rezultacie wszyscy jesteśmy mniej bezpieczni.

By porównać do codzienności,

A real-world equivalent would be that

intelligence agencies would force

agencja forsowałaby tajny kod PIN

do każdego domowego alarmu,

some secret pin code into every single house alarm

by móc się dostać do każdego domu,

so they could get into every single house

because, you know, bad people might have house alarms,

bo źli ludzie też mogą mieć alarm w domu.

but it will also make all of us

Ale to osłabia bezpieczeństwo

less secure as an end result.

nas wszystkich.

Backdooring encryption algorithms

Zostawianie tylnych furtek w algorytmach

just boggles the mind.

jest zwyczajnie niepojęte.

But of course, these intelligence agencies are doing their job.

Te agencje tylko wykonują swoją robotę.

This is what they have been told to do:

To właśnie mają robić:

do signals intelligence,

prowadzić działalność wywiadowczą,

monitor telecommunications,

monitorować telekomunikację,

monitor Internet traffic.

monitorować Internet.

That's what they're trying to do,

To chcą osiągnąć.

and since most, a very big part of the Internet traffic today is encrypted,

Jednak duża część Internetu jest obecnie szyfrowana.

they're trying to find ways around the encryption.

Starają się to obejść.

One way is to sabotage encryption algorithms,

Sposobem jest sabotowanie algorytmów szyfrujących,

which is a great example

co świetnie pokazuje,

about how U.S. intelligence agencies

jak działają agencje w Stanach:

are running loose.

bez nadzoru.

They are completely out of control,

Są całkowicie poza kontrolą

and they should be brought back under control.

i powinno się to zmienić.

So what do we actually know about the leaks?

Co właściwie wiemy o przeciekach?

Everything is based on the files

Wszystko bazuje na plikach

leaked by Mr. Snowden.

ujawnionych przez pana Snowdena.

The very first PRISM slides

Pierwsze slajdy o PRISM

z początku czerwca

from the beginning of June

szczegółowo opisują, gdzie lądują dane

detail a collection program where the data

is collected from service providers,

od naszych usługodawców.

and they actually go and name the service providers

Podają nawet nazwy spółek,

they have access to.

do których mają dojścia.

They even have a specific date

A także dokładną datę

on when the collection of data began

rozpoczęcia zbierania danych

for each of the service providers.

u każdego z usługodawców.

So for example, they name the collection from Microsoft

Na przykład zbiórka danych z Microsoftu

started on September 11, 2007,

zaczęła się 11 września 2007 r.,

for Yahoo on the March 12, 2008,

z Yahoo 12 marca 2008 r.

and then others: Google, Facebook,

i z innych: Google, Facebook,

Skype, Apple and so on.

Skype, Apple itd.

And every single one of these companies denies.

Każda z tych firm zaprzecza.

They all say that this simply isn't true,

Wszyscy twierdzą, że to nieprawda.

that they are not giving backdoor access to their data.

Że nie zostawiają tylnych furtek do swoich danych.

Jednak my mamy te pliki.

Yet we have these files.

So is one of the parties lying,

Więc któraś strona musi kłamać.

or is there some other alternative explanation?

A może istnieje jakieś inne wyjaśnienie?

And one explanation would be

Jednym z nich może być,

that these parties, these service providers,

że jedna ze stron, dostawcy usług,

are not cooperating.

nie współpracuje.

Instead, they've been hacked.

Zamiast tego, mogli zostać zhakowani.

That would explain it. They aren't cooperating. They've been hacked.

To jakieś wyjaśnienie. Nie współpracowali, a padli ofiarą ataku.

In this case, they've been hacked by their own government.

Zostali zhakowani przez własny rząd.

That might sound outlandish,

To może zabrzmieć dziwnie,

but we already have cases where this has happened,

ale widziano już takie przypadki.

for example, the case of the Flame malware

Np. złośliwe oprogramowanie "Flame",

which we strongly believe was authored

które prawdopodobnie wyszło z rąk

by the U.S. government,

władz Stanów Zjednoczonych.

and which, to spread, subverted the security

Rozprzestrzeniło się, podważając zabezpieczenia

of the Windows Update network,

aktualizacji Windows Update.

meaning here, the company was hacked

Oznacza to, że Microsoft został zhakowany

by their own government.

przez własny rząd.

And there's more evidence

Jest jeszcze więcej dowodów

supporting this theory as well.

potwierdzających tę tezę.

Der Spiegel, from Germany, leaked more information

Niemiecki Der Spiegel ujawnił kolejne informacje

about the operations run by the elite hacker units

o operacjach przeprowadzanych przez grupy elitarnych hakerów,

operating inside these intelligence agencies.

działających wewnątrz agencji wywiadowczych.

Inside NSA, the unit is called TAO,

W NSA nazywają ich TAO,

"jednostki indywidualnego dostępu"

Tailored Access Operations,

and inside GCHQ, which is the U.K. equivalent,

a w GCHQ, brytyjskim odpowiedniku agencji,

it's called NAC, Network Analysis Centre.

nazywają to NAC - "centrum analizy sieciowej".

And these recent leaks of these three slides

Ostatnie przecieki

detail an operation

szczegółowo opisują program

run by this GCHQ intelligence agency

prowadzony przez agencję GCHQ

from the United Kingdom

z Wielkiej Brytanii,

targeting a telecom here in Belgium.

skierowany ku telekomunikacji w Belgii.

And what this really means

Oznacza to,

is that an E.U. country's intelligence agency

że agencja państwa UE

is breaching the security

celowo narusza bezpieczeństwo usługodawcy

of a telecom of a fellow E.U. country on purpose,

innego państwa członkowskiego

and they discuss it in their slides completely casually,

i opisuje to zupełnie mimochodem,

business as usual.

dzień jak co dzień.

Here's the primary target,

To cel główny,

here's the secondary target,

to cel dodatkowy,

here's the teaming.

a to jest zespół.

They probably have a team building on Thursday evening in a pub.

Pewnie nawet integrują się w czwartkowe wieczory w pubie.

They even use cheesy PowerPoint clip art

Używają nawet tandetnych klipartów w prezentacji,

like, you know, "Success,"

na przykład "Sukces!",

when they gain access to services like this.

gdy zdobędą dostęp do takich usług.

What the hell?

Co to ma być?

And then there's the argument

Można też argumentować tak:

that okay, yes, this might be going on,

OK, to może być prawda,

but then again, other countries are doing it as well.

ale co z tego, skoro inni też to robią?

All countries spy.

Wszystkie kraje szpiegują.

And maybe that's true.

Być może to prawda.

Many countries spy, not all of them, but let's take an example.

Wiele krajów szpieguje, ale nie wszystkie.

Let's take, for example, Sweden.

Na przykład Szwecja, którą wybrałem,

I'm speaking of Sweden because Sweden

bo obowiązujące tam prawo

has a little bit of a similar law to the United States.

przypomina prawo Stanów Zjednoczonych.

When your data traffic goes through Sweden,

Jeśli twoje dane przechodzą przez Szwecję,

their intelligence agency has a legal right by the law

ich agencje wywiadowcze mają prawo

to intercept that traffic.

do przechwycenia tych informacji.

All right, how many Swedish decisionmakers

Ilu Szwedzkich decydentów,

and politicians and business leaders

polityków i biznesmenów

use, every day, U.S.-based services,

codziennie używa produktów amerykańskich?

like, you know, run Windows or OSX,

Na przykład Windowsa lub OSX,

or use Facebook or LinkedIn,

Facebooka albo LinkedIn,

or store their data in clouds like iCloud

albo przechowuje swoje dane w iCloud,

or Skydrive or DropBox,

Skydrive albo Dropbox,

or maybe use online services like Amazon web services or sales support?

czy też korzysta z usług Amazon czy Salesforce?

And the answer is, every single Swedish business leader does that every single day.

Odpowiedź brzmi: wszyscy, każdego dnia.

And then we turn it around.

A na odwrót?

How many American leaders

Ilu amerykańskich przywódców

use Swedish webmails and cloud services?

używa szwedzkiej poczty lub serwisów przechowywania danych?

And the answer is zero.

Żaden z nich.

So this is not balanced.

Nie ma równowagi.

It's not balanced by any means, not even close.

Żadnej równowagi.

Nawet jeżeli uda się

And when we do have the occasional

European success story,

europejskiej firmie,

even those, then, typically end up being sold to the United States.

zazwyczaj i tak zostaje sprzedana Stanom Zjednoczonym.

Like, Skype used to be secure.

Taki Skype był zabezpieczony.

It used to be end-to-end encrypted.

Był całkowicie szyfrowany,

Then it was sold to the United States.

po czym go sprzedano.

Today, it no longer is secure.

Dziś nie jest bezpieczny.

So once again, we take something which is secure

Przekształcamy bezpieczną technologię,

and then we make it less secure on purpose,

celowo naruszamy jej zabezpieczenia

making all of us less secure as an outcome.

i wszyscy tracą na bezpieczeństwie.

And then the argument that the United States

Pojawia się argument,

że USA tylko walczy z terrorystami.

is only fighting terrorists.

To wojna z terrorem

It's the war on terror.

You shouldn't worry about it.

a nas to nie powinno martwić.

Well, it's not the war on terror.

Nie o terroryzm tu chodzi.

Yes, part of it is war on terror, and yes,

Częściowo, w założeniu tak.

there are terrorists, and they do kill and maim,

Owszem, istnieją terroryści, którzy zabijają i krzywdzą.

and we should fight them,

Powinniśmy z nimi walczyć,

but we know through these leaks

ale te przecieki ujawniają,

that they have used the same techniques

że używano tych sposobów,

to listen to phone calls of European leaders,

by podsłuchiwać rozmowy europejskich przywódców,

to tap the email of residents of Mexico and Brazil,

przeglądać pocztę obywateli Meksyku i Brazylii,

to read email traffic inside the United Nations Headquarters and E.U. Parliament,

czytać wewnętrzną korespondencję ONZ i Europarlamentu.

and I don't think they are trying to find terrorists

Nie sądzę, żeby szukali terrorystów

from inside the E.U. Parliament, right?

w Parlamencie Europejskim.

It's not the war on terror.

To nie wojna z terroryzmem.

Part of it might be, and there are terrorists,

Być może częściowo. Terroryści istnieją.

but are we really thinking about terrorists

Ale czy naprawdę uważamy,

as such an existential threat

że są oni aż takim zagrożeniem,

that we are willing to do anything at all to fight them?

że zgodzimy się na wszystko, żeby z nimi walczyć?

Are the Americans ready to throw away the Constituion

Czy Amerykanie chcą odrzucić konstytucję,

and throw it in the trash just because there are terrorists?

pozbyć się jej z powodu terrorystów?

And the same thing with the Bill of Rights and all the amendments

To samo tyczy się Karty Praw, wszystkich nowelizacji,

and the Universal Declaration of Human Rights

Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka,

and the E.U. conventions on human rights and fundamental freedoms

konwencji praw człowieka UE, podstawowej wolności

and the press freedom?

i wolności prasy.

Do we really think terrorism is such an existential threat,

Naprawdę uważamy, że to tak realne zagrożenie?

we are ready to do anything at all?

Zgodzimy się na wszystko?

But people are scared about terrorists,

Ludzie boją się terrorystów.

and then they think that maybe that surveillance is okay

Są skłonni zaakceptować inwigilację,

because they have nothing to hide.

nie mając nic do ukrycia.

Feel free to survey me if that helps.

Obserwujcie mnie, jeśli trzeba.

And whoever tells you that they have nothing to hide

A ktokolwiek twierdzi, że nie ma nic do ukrycia

simply hasn't thought about this long enough.

po prostu tego nie przemyślał.

(Applause)

(Brawa)

Because we have this thing called privacy,

Jest coś takiego jak prywatność.

and if you really think that you have nothing to hide,

Jeśli myślisz, że nic nie masz do ukrycia,

please make sure that's the first thing you tell me,

to powiedz mi od razu,

because then I know

a wtedy będę wiedział,

that I should not trust you with any secrets,

żeby nie powierzać ci żadnego sekretu.

because obviously you can't keep a secret.

Bo nie umiesz go dotrzymać.

But people are brutally honest with the Internet,

Ludzie są szczerzy wobec internetu.

and when these leaks started,

Kiedy pojawiły się przecieki,

many people were asking me about this.

wiele osób pytało mnie o to.

And I have nothing to hide.

Nie mam nic do ukrycia.

I'm not doing anything bad or anything illegal.

Nie robię nic złego, nic nielegalnego.

Yet, I have nothing that I would in particular

Ale też nie mam nic, czym chciałbym szczególnie

like to share with an intelligence agency,

podzielić się z agencją wywiadu.

especially a foreign intelligence agency.

a zwłaszcza zagraniczną agencją.

And if we indeed need a Big Brother,

A jeśli potrzebujemy Wielkiego Brata,

I would much rather have a domestic Big Brother

wolałbym już krajowego,

than a foreign Big Brother.

nie zagranicznego.

And when the leaks started, the very first thing I tweeted about this

Moją pierwszą reakcją na przecieki było opublikowanie komentarza

was a comment about how,

na temat sposobu

when you've been using search engines,

naszego korzystania z przeglądarek,

you've been potentially leaking all that to U.S. intelligence.

i danych na ten temat przeciekających do agencji wywiadu.

And two minutes later, I got a reply

Dwie minuty później dostałem odpowiedź

by somebody called Kimberly from the United States

od Kimberly z USA.

challenging me, like, why am I worried about this?

Zapytała, dlaczego mnie to obchodzi.

What am I sending to worry about this? Am I sending naked pictures or something?

Co przesyłam, że tak mnie to martwi? Nagie zdjęcia, czy co?

And my answer to Kimberly was

Moja odpowiedź brzmiała,

that what I'm sending is none of your business,

że to, co przesyłam, to nie jej sprawa.

and it should be none of your government's business either.

Ani niczyja inna, rządowa też nie.

Because that's what it's about. It's about privacy.

Bo o to właśnie chodzi. O prywatność.

Privacy is nonnegotiable.

Prywatność nie podlega dyskusji.

It should be built in to all the systems we use.

Powinna być wbudowana w nasz system.

(Applause)

(Brawa)

And one thing we should all understand

Powinniśmy zrozumieć,

is that we are brutally honest with search engines.

że jesteśmy szczerzy wobec przeglądarek.

You show me your search history,

Pokaż mi swoją historię przeglądania.

and I'll find something incriminating

Ja znajdę coś obciążającego, wstydliwego

or something embarrassing there in five minutes.

w ciągu pięciu minut.

Wobec przeglądarek jesteśmy bardziej szczerzy

We are more honest with search engines

than we are with our families.

niż wobec członków naszej rodziny.

Search engines know more about you

Przeglądarka wie o tobie więcej

than your family members know about you.

niż rodzina.

And this is all the kind of information we are giving away,

Informacje, które oddajemy,

we are giving away to the United States.

trafiają do Stanów Zjednoczonych.

And surveillance changes history.

Inwigilacja zmienia historię.

We know this through examples of corrupt presidents like Nixon.

Wiemy to na przykładzie skorumpowanych polityków, jak Nixon.

Imagine if he would have had the kind of surveillance tools that are available today.

Co by było, gdyby posiadał dzisiejsze możliwości inwigilacyjne?

And let me actually quote

Zacytuję prezydenta Brazylii,

the president of Brazil, Ms. Dilma Rousseff.

panią Dilmę Rousseff.

She was one of the targets of NSA surveillance.

Była celem inwigilacji NSA.

Her email was read, and she spoke

Jej korespondencja została przechwycona.

at the United Nations Headquarters, and she said,

Podczas przemówienia w siedzibie ONZ, powiedziała:

"If there is no right to privacy,

"Jeśli nie ma prawa do prywatności,

there can be no true freedom of expression and opinion,

nie ma prawdziwej wolności słowa,

and therefore, there can be no effective democracy."

a więc nie ma prawdziwej demokracji."

That's what it's about.

O to chodzi.

Privacy is the building block of our democracies.

Prywatność to podstawa demokracji.

And to quote a fellow security researcher, Marcus Ranum,

Marcus Ranum, badacz bezpieczeństwa, powiedział,

he said that the United States is right now treating the Internet

że USA traktuje teraz Internet

as it would be treating one of its colonies.

jak jedną ze swoich kolonii.

So we are back to the age of colonization,

Wracamy do ery kolonizacji.

and we, the foreign users of the Internet,

Dla zagranicznych użytkowników Internetu,

we should think about Americans as our masters.

Amerykanin jest panem.

So Mr. Snowden, he's been blamed for many things.

Snowdena obwiniono o wiele rzeczy.

Some are blaming him for causing problems

Na przykład sprawianie problemów

for the U.S. cloud industry and software companies with these revelations --

przemysłowi chmury obliczeniowej i związanym z tym przedsiębiorstwom.

and blaming Snowden for causing problems for the U.S. cloud industry

Obwinianie Snowdena za problemy chmury obliczeniowej

would be the equivalent of blaming Al Gore

to jakby winić Alberta Gore

for causing global warming.

za globalne ocieplenie.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

So, what is there to be done?

Co można zrobić?

Martwić się? Nie, nie martwić.

Should we worry. No, we shouldn't worry.

We should be angry, because this is wrong,

Wkurzyć się, bo to nie w porządku.

and it's rude, and it should not be done.

To niegrzeczne, to nie powinno mieć miejsca.

But that's not going to really change the situation.

Ale to nic nie zmieni.

What's going to change the situation for the rest of the world

A jak można coś zmienić?

is to try to steer away

Mozna oddalić się od systemów

from systems built in the United States.

stworzonych w Stanach Zjednoczonych.

And that's much easier said than done.

Ale łatwo się mówi.

How do you do that?

Jak to zrobić?

A single country, any single country in Europe

Pojedynczy europejski kraj

cannot replace and build replacements

nie może zastąpić ani stworzyć zamienników

for the U.S.-made operating systems and cloud services.

systemów i usług stworzonych w USA.

Ale nie trzeba działać na własną rękę.

But maybe you don't have to do it alone.

Maybe you can do it together with other countries.

Może da się zrobić to z innymi krajami.

The solution is open source.

Rozwiązaniem jest otwarte oprogramowanie.

By building together open, free, secure systems,

Poprzez zbudowanie otwartych, wolnych, bezpiecznych systemów,

we can go around such surveillance,

możemy obejść inwigilację.

and then one country doesn't have to solve the problem by itself.

Jeden kraj nie musi robić tego sam.

It only has to solve one little problem.

Musi tylko rozwiązać mały problem.

And to quote a fellow security researcher, Haroon Meer,

Jak powiedział inny badacz bezpieczeństwa, Haroon Meer:

one country only has to make a small wave,

jeden kraj musi stać się wiatrem.

but those small waves together become a tide,

Wiatrem, który stworzy falę.

and the tide will lift all the boats up at the same time,

Fala poniesie wszystkie łodzie.

and the tide we will build

Falę zbudujemy za pomocą

with secure, free, open-source systems,

bezpiecznych, wolnych, otwartych systemów.

will become the tide that will lift all of us

Fala poniesie nas wszystkich

up and above the surveillance state.

poza zasięg inwigilacji.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)