JP Rangaswami: Information is food

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Translator: Ermira Kusari Reviewer: Helena Bedalli

I love my food.

E dua ushqimin.

And I love information.

Dhe i dua informacionet.

My children usually tell me

Fëmijët e mi zakonisht më thonë

that one of those passions is a little more apparent than the other.

se njëri prej pasioneve të tyre është më i dukshëm se të tjerët.

(Laughter)

(Qeshje)

But what I want to do in the next eight minutes or so

Mirëpo në 8 minutat e ardhshëm dua

is to take you through how those passions developed,

të ju tregoj se si këto pasione zhvillohen,

the point in my life when the two passions merged,

periudhën kohore në jetën time kur dy pasione u bashkuan,

the journey of learning that took place from that point.

dhe ushëtimin e mësimit që filloi nga ajo pikë.

And one idea I want to leave you with today

Ideja me të cilën dua t'ju lë sot

is what would would happen differently in your life

është se cfarë do ndhodhte ndryshe në jetën tuaj

if you saw information the way you saw food?

po qe se do vështroni informacionin në të njëjtën mënyrë sic e shihni ushqimin?

I was born in Calcutta --

Kam lindur në Kalkutë --

a family where my father and his father before him

në një familje ku babai dhe gjyshi im

were journalists,

ishin gazetarë,

and they wrote magazines in the English language.

dhe shkruanin nëpër revista në gjuhën angleze.

That was the family business.

Ishin bisnesi i familjes.

And as a result of that,

Si rezultat i kësaj,

I grew up with books everywhere around the house.

u rrita në një shtëpi të mbushur me libra.

And I mean books everywhere around the house.

Shtëpi të mbushur me libra në plotëkuptimin e fjalës.

And that's actually a shop in Calcutta,

Ky është një dyqan në Kalkutë,

but it's a place where we like our books.

dhe është një vend ku na pëlqen të kemi libra.

In fact, I've got 38,000 of them now

Në fakt, kam 38 000 libra tani

and no Kindle in sight.

dhe nuk kam lexues elekronik (Kindle)

But growing up as a child with the books around everywhere,

Të rritesh me libra kudo përreth,

with people to talk to about those books,

dhe me njerëz me të cilët të flasësh për këta libra,

this wasn't a sort of slightly learned thing.

nuk ishte dicka e mësuar.

By the time I was 18, I had a deep passion for books.

Kur isha 18 vjec, kisha një pasion të thellë për libra.

It wasn't the only passion I had.

Nuk ishte pasioni i vetëm që kisha.

I was a South Indian

Isha e Indisë Jugore

brought up in Bengal.

e rritur në Bengal.

And two of the things about Bengal:

Dy gjëra rreth Bengalit:

they like their savory dishes

u pëlqen ushqimi i shijshëm

and they like their sweets.

dhe ëmbëlsirat.

So by the time I grew up,

Kur u rrita,

again, I had a well-established passion for food.

sërish, kisha një pasion të përforcuar për ushqimin

Now I was growing up in the late '60s and early '70s,

U rrita gjatë 60-tave të vona dhe fillimit të viteve 70,

and there were a number of other passions I was also interested in,

dhe kishte një numër të ndryshëm pasionesh,

but these two were the ones that differentiated me.

por keto dyja ishin ato që më dallonin mua.

(Laughter)

(Qeshje)

And then life was fine, dandy.

Në atë kohë jeta ishte e mirë, e shkëlqyer.

Everything was okay,

Cdo gjë ishte në rregull,

until I got to about the age of 26,

deri sa u bëra 26 vjeç,

and I went to a movie called "Short Circuit."

dhe shkova të shoh një film të quajtur "Qarku i shkurtër."

Oh, some of you have seen it.

Disa prej jush e keni parë.

And apparently it's being remade right now

Si duket janë duke e ribërë tani

and it's going to be coming out next year.

dhe do jetë i gatshëm vitin tjetër.

It's the story of this experimental robot

Eshtë tregimi rreth një roboti eksperimental

which got electrocuted and found a life.

që vdiq nga rryma dhe gjeti një jetë të re.

And as it ran, this thing was saying, "Give me input. Give me input."

Dhe perderisa po vraponte, thoshte "Më jepni të dhëna. Më jepni të dhëna."

And I suddenly realized that for a robot

Dhe papritur e kuptova që për një robot

both information as well as food

informacioni dhe ushqimi

were the same thing.

janë e njëjta gjë.

Energy came to it in some form or shape,

Energjia për të ngjet në një formë ose model

data came to it in some form or shape.

të dhënat vinë në po të njëjtën mënyrë.

And I began to think,

Fillova të mendoja,

I wonder what it would be like

të pyes veten se si do ishte

to start imagining myself

po të filloja të imagjinoja veten

as if energy and information were the two things I had as input --

sikur energjia dhe informacioni ishin dy të dhëna --

as if food and information were similar in some form or shape.

sikur ushqimi dhe informacioni ishin të ngjajshme në një formë ose model.

I started doing some research then, and this was the 25-year journey,

Fillova të hulumtoja, dhe ky ishte rrugëtimi 25 vjecar,

and started finding out

dhe filloja të zbuloja

that actually human beings as primates

se njerëzit si primatë

have far smaller stomachs

kanë stomakë më të vegjël

than should be the size for our body weight

sesa do duhej të ishin për masën tonë trupore

and far larger brains.

dhe trurë më të mëdhenj.

And as I went to research that even further,

Përderisa po hulumtoja këtë më tutje,

I got to a point where I discovered something

arrita në një pikë ku zbulova dicka

called the expensive tissue hypothesis.

të njohur si hipoteza e indeve të shtrenjta.

That actually for a given body mass of a primate

Sipas kësaj, shkalla e metabolizmit është e pandryshueshme

the metabolic rate was static.

për një masë të dhënë trupore.

What changed was the balance of the tissues available.

Ndryshimi është në balancin e indeve në dispozicion.

And two of the most expensive tissues in our human body

Dy prej indeve më të shtrenjta në trupin e njeriut

are nervous tissue and digestive tissue.

janë indet nervore dhe indet që ndihmojnë tretjen e ushqimit.

And what transpired was that people had put forward a hypothesis

Ndodhi që njerëzit kishin paraqitur një hipotezë

that was apparently coming up with some fabulous results by about 1995.

që po sillte rezultate të mrekullueshme rreth vitin 1995.

It's a lady named Leslie Aiello.

Ishte një zonjë e quajtur Leslie Aiello.

And the paper then suggested that you traded one for the other.

Artikulli sugjeronte se ne shkëmbejmë njërën për tjetrën.

If you wanted your brain for a particular body mass to be large,

Nëse dëshiron të kesh një tru të madh për një masë të caktuar trupore,

you had to live with a smaller gut.

duhet të jetosh me një sistem të tretjes më të vogël.

That then set me off completely

Kjo më ndërroi drejtimin dhe më bëri të mendoj

to say, Okay, these two are connected.

që këto dy gjëra janë të ndërlidhura.

So I looked at the cultivation of information as if it were food

Fillova të shikoja kultivimin e informacionit sikur të ishte ushqim

and said, So we were hunter-gathers of information.

dhe thashë me vete "Ne ishim gjuetarë-mbledhës të informacioneve"

We moved from that to becoming farmers and cultivators of information.

U shkëputëm nga ajo për tu bërë farmerë dhe kultivues të informacionit.

Does that really explain what we're seeing

A e shpjegon kjo atë që po shohim sot

with the intellectual property battles nowadays?

me betejat intelektuale të pronësisë?

Because those people who were hunter-gatherers in origin

Ata njerëz që ishin gjuetarë-mbledhës me prejardhje

wanted to be free and roam and pick up information as they wanted,

dëshiruan të ishin të lirë të bridhnin dhe të mbledhnin informacione sic u kishte qejfi,

and those that were in the business of farming information

dhe ata që merreshin me mbledhjen e informacioneve

wanted to build fences around it,

donin të ndërtonin gardhe rreth kësaj,

create ownership and wealth and structure and settlement.

të krijonin pronësi dhe pasuri dhe stukturë dhe vendbanime.

So there was always going to be a tension within that.

Kjo do shkaktonte tendosje përbrenda.

And everything I saw in the cultivation

Cdo gjë që lexova mbi kultivimin

said there were huge fights amongst the foodies

fliste për përleshje të mëdha ndërmjet pëlqyesve të ushqimit

between the cultivators and the hunter-gatherers.

mes kultivuesve dhe gjuetarëve-mbledhësve.

And this is happening here.

Kjo po ndodh edhe këtu.

When I moved to preparation, this same thing was true,

Kur u vendosa të shkollë parapërgatitëse, e njëjta gjë ishte e vërtetë,

expect that there were two schools.

përvec se ishin 2 shkolla.

One group of people said you can distill your information,

Një grup njerëzish thonin se mund të distilosh informacionet,

you can extract value, separate it and serve it up,

mund të nxjerrësh vlerë, ta ndash dhe ta shërbesh,

while another group turned around

përderisa grupi tjetër i kundërvihej dhe

and said no, no you can ferment it.

thoshte jo, nuk mund ta tharmosh.

You bring it all together and mash it up

E bën tok, e shtyp dhe e shndërron në një masë të butë

and the value emerges that way.

dhe kështu i del në shesh vlera.

The same is again true with information.

E njëjta gjë është e vërtetë për informacionet.

But consumption was where it started getting really enjoyable.

Por konsumimi është pika ku e tërë kjo filloi të bëhej me të vërtetë e kënaqshme.

Because what I began to see then

Atëherë fillova të vëreja

was there were so many different ways people would consume this.

se ka mënyra të ndryshme se si njerëzit mund të konsumojnë këtë.

They'd buy it from the shop as raw ingredients.

Do e blenin nga dyqani si përbërës të papërpunuar.

Do you cook it? Do you have it served to you?

A e gatuan? A ta shërben dikush?

Do you go to a restaurant?

A shkon në një restoran?

The same is true every time as I started thinking about information.

E njëjta gjë është e vërtetë cdo herë që filloj të mendoj për informacionet.

The analogies were getting crazy --

Analogjitë ishin jashtë kontrollit --

that information had sell-by dates,

informacionet kishin data të shitjes,

that people had misused information that wasn't dated properly

njerëzit kishin keqpërdorur informacione që nuk ishin datuar sic duhet

and could really make an effect on the stock market,

dhe mund të kenë ndikim në tregun e aksioneve,

on corporate values, etc.

në vlerat e korporatave, e të tjera.

And by this time I was hooked.

Tashmë isha futur thellë në këtë.

And this is about 23 years into this process.

Ky ishte një proces 23 vjecar.

And I began to start thinking of myself

Fillova të mendoja per veten

as we start having mash-ups of fact and fiction,

se përderisa kemi përzierje të fakteve dhe trillimeve,

docu-dramas, mockumentaries, whatever you call it.

dramave dokumentare, dokumentarëve të bazuar në trillime, cfarëdo që ju e quani.

Are we going to reach the stage

A do arrijmë pikën

where information has a percentage for fact associated with it?

ku informacioni ka sadopak fakt në të?

We start labeling information for the fact percentage?

A do fillojmë të emërtojmë informacionet në bazë të përqindjes së fakteve që përmbajnë?

Are we going to start looking at what happens

A do fillojmë të hulumtojmë se cfarë ndodh

when your information source is turned off, as a famine?

kur burimi i informacionit fiket, sikur kriza e urisë?

Which brings me to the final element of this.

Kjo më sjell tek elementet e fundit të kësaj.

Clay Shirky once stated that there is no such animal as information overload,

Clay Shirky njëherë tha se nuk ka kafshë të tillë sikur mbingarkesa e infomacionit,

there is only filter failure.

ka vetëm dështim të filterit.

I put it to you that information,

Une ju them se informacioni,

if viewed from the point of food,

po qe se shikohet nga këndvështrimi i ushqimit,

is never a production issue; you never speak of food overload.

nuk është cështje prodhimi; nuk flitet kurrë për mbingarkesë ushqimi.

Fundamentally it's a consumption issue.

Në thellësi është një cështje konsumimi.

And we have to start thinking

Duhet të fillojmë të mendojmë

about how we create diets within ourselves, exercise within ourselves,

se si të krijojmë dieta brenda vetvetes, të ushtrojmë brenda vetvetes,

to have the faculties to be able to deal with information,

të kemi aftësi për tu marrë me informacione,

to have the labeling to be able to do it responsibly.

të bëjmë emërtime në mënyrë të përgjegjshme.

In fact, when I saw "Supersize Me," I starting thinking of saying,

Në fakt, kur e pashë "Supersize me", fillova të mendoja

What would happen

se cfarë do ndodhte

if an individual had 31 days nonstop Fox News?

nëse një person do shikonte lajmet në Fox News për 31 ditë rresht?

(Laughter)

(Qeshje)

Would there be time to be able to work with it?

A do kemi kohë të merremi me këtë?

So you start really understanding

Kjo të bën të kuptosh

that you can have diseases, toxins, a need to balance your diet,

që mund të vuash nga sëmundjet, helmet, nga nevoja të balancosh dietën,

and once you start looking, and from that point on,

dhe kur fillon ta vështrosh nga afër

everything I have done in terms of the consumption of information,

cdo gjë që kam bërë lidhur me konsumimin e informacionit,

the production of information, the preparation of information,

prodhimin e informacionit, përgatitjen e informacionit,

I've looked at from the viewpoint of food.

që e kam shikuar nga këndvështrimi i ushqimit.

It has probably not helped my waistline any

Ndoshta nuk i ka ndihmuar shumë belit tim

because I like practicing on both sides.

sepse më pëlqen të ushtrojë në të dy anët.

But I'd like to leave you with just that question:

Dua të ju lë me po këtë pyetje:

If you began to think of all the information that you consume

Nëse mendoni për informacionin që konsumoni

the way you think of food,

në mënyrën në të cilën mendoni për ushqimin,

what would you do differently?

cfarë do ndryshonit?

Thank you very much for your time.

Ju faleminderit për kohën qe me kushtuat.

(Applause)

(Duartrokitje)