The 4 a.m. mystery | Rives

Tłumaczenie: Jaroslaw Danilczuk Korekta: Michal Lasota

This is a recent comic strip from the Los Angeles Times.

Oto komiks, który ukazał się ostatnio w Los Angeles Times.

The punch line?

Puenta?

"On the other hand, I don't have to get up at four

"Z drugiej strony, nie muszę wstawać codziennie o czwartej rano

every single morning to milk my Labrador."

żeby wydoić mojego labradora."

This is a recent cover of New York Magazine.

To ostatnia okładka New York Magazine.

Best hospitals where doctors say they would go for cancer treatment,

Najlepsze szpitale, do których lekarze poszliby z powodu raka,

births, strokes, heart disease, hip replacements, 4 a.m. emergencies.

narodzin, udarów, choroby serca, wymiany biodra, nagłych przypadków z czwartej nad ranem.

And this is a song medley I put together --

A oto składanka muzyczna, którą stworzyłem --

(Music)

(Muzyka - odniesienia do czwartej nad ranem)

Did you ever notice that four in the morning has become

Zauważyliście w ogóle, że czwarta nad ranem

some sort of meme or shorthand?

stała się czymś w rodzaju schematu lub skrótu?

It means something like you are awake at the worst possible hour.

Oznacza z grubsza tyle, że nie śpisz o najgorszej możliwej godzinie.

(Laughter)

(Śmiech)

A time for inconveniences, mishaps, yearnings.

To pora zakłopotania, wypadków, tęsknoty.

A time for plotting to whack the chief of police,

Godzina na knucie jak sprzątnąć szefa policji,

like in this classic scene from "The Godfather."

jak w tej klasycznej scenie z "Ojca chrzestnego".

Coppola's script describes these guys as, "exhausted in shirt sleeves.

Scenariusz Coppoli opisuje facetów: "zmęczeni, bez marynarek.

It is four in the morning."

Jest czwarta nad ranem."

(Laughter)

(Śmiech)

A time for even grimmer stuff than that,

To pora spraw jeszcze bardziej przygnębiających,

like autopsies and embalmings in Isabel Allende's

jak sekcje zwłok lub balsamowanie w książce

"The House of the Spirits."

Izabeli Allende "Dom duchów".

After the breathtaking green-haired Rosa is murdered,

Po tym jak zapierająca dech zielonowłosa Rosa zostaje zamordowana,

the doctors preserve her with unguents and morticians' paste.

lekarze zabezpieczają ciało maściami i żywicą balsamiczną.

They worked until four o'clock in the morning.

Pracują do czwartej nad ranem.

A time for even grimmer stuff than that,

To pora spraw jeszcze bardziej przygnębiających,

like in last April's New Yorker magazine.

jak w ostatnim kwietniowym wydaniu czasopisma New Yorker,

This short fiction piece by Martin Amis

fragment opowiadania Martina Amisa

starts out, "On September 11, 2001, he opened his eyes

zaczyna się od słów, "11 września 2001 roku otworzył oczy

at 4 a.m. in Portland, Maine,

o czwartej rano, w Portland w stanie Maine,

and Mohamed Atta's last day began."

i tak zaczął się ostatni dzień Mohameda Atty."

For a time that I find to be the most placid

Jak na czas, który dla mnie jest najspokojniejszą godziną,

and uneventful hour of the day, four in the morning sure gets

gdy nic się nie dzieje, czwarta nad ranem

an awful lot of bad press --

zebrała sporo złej prasy --

(Laughter)

(Śmiech)

across a lot of different media from a lot of big names.

w przeróżnych źródłach, od znanych nazwisk.

And it made me suspicious.

To sprawiło, że stałem się podejrzliwy.

I figured, surely some of the most creative artistic minds in the world, really,

Domyśliłem się, że niektóre z najbardziej twórczych umysłów artystycznych na świecie

aren't all defaulting back to this one easy trope

wcale nie odnoszą się do tego motywu

like they invented it, right?

jakby go właśnie odkryły, nieprawdaż?

Could it be there is something more going on here?

Możliwe, że chodzi tutaj o coś więcej?

Something deliberate, something secret,

Coś zamierzonego, coś tajnego,

and who got the four in the morning bad rap ball rolling anyway?

bo kto rozkręcił całą sprawę z czwartą nad ranem?

I say this guy -- Alberto Giacometti, shown here

Ten facet -- Alberto Giacometti, pokazany

with some of his sculptures on the Swiss 100 franc note.

z kilkoma swoimi rzeźbami na szwajcarskim banknocie 100 frankowym.

He did it with this famous piece

Zrobił to dzięki swojej znanej rzeźbie

from the New York Museum of Modern Art.

z Muzeum Sztuki Współczesnej w Nowym Jorku.

Its title -- "The Palace at Four in the Morning --

Ma tytuł -- "Pałac o Czwartej nad Ranem" --

(Laughter)

(Śmiech)

1932.

1932.

Not just the earliest cryptic reference

To nie jest tylko pierwsze ukryte odniesienie

to four in the morning I can find.

do czwartej nad ranem jakie znalazłem.

I believe that this so-called first surrealist sculpture

Myślę, że ta, tak zwana pierwsza rzeźba surrealistyczna,

may provide an incredible key to virtually

może dostarczać niesamowitego natchnienia do naśladowania dla

every artistic depiction of four in the morning to follow it.

praktycznie każdej artystycznej wizji czwartej nad ranem.

I call this The Giacometti Code, a TED exclusive.

Nazywam to Kod Giacometti, wyłącznie dla TED.

No, feel free to follow along on your Blackberries

Spokojnie, wpisujcie na swoich Blackberry

or your iPhones if you've got them.

czy iPhonach jeżeli je macie.

It works a little something like -- this is a recent Google search

Działa podobnie jak -- to są wyniki z Google --

for four in the morning.

czwarta nad ranem

Results vary, of course. This is pretty typical.

Wyniki różnią się oczywiście. To typowe.

The top 10 results yield you

Pierwsze 10 wyników zwraca wam

four hits for Faron Young's song, "It's Four in the Morning,"

cztery trafienia piosenki Farona Younga "Jest czwarta nad ranem",

three hits for Judi Dench's film, "Four in the Morning,"

trzy trafienia filmu z Judi Dench "Czwarta nad ranem"

one hit for Wislawa Szymborska's poem, "Four in the Morning."

jedno trafienie wiersza Wisławy Szymborskiej "Czwarta nad ranem".

But what, you may ask, do a Polish poet, a British Dame,

Możecie spytać co mają polska poetka, brytyjska dama

a country music hall of famer all have in common

czy sława muzyki country wspólnego poza tymi

besides this totally excellent Google ranking?

wspaniałymi wynikami szukania w Google?

Well, let's start with Faron Young -- who was born incidentally

Cóż, zacznijmy od Farona Younga -- urodził się, przypadkiem,

in 1932.

w 1932 roku.

(Laughter)

(Śmiech)

In 1996, he shot himself in the head on December ninth --

W 1996 postrzelił się w głowę 9-tego grudnia

which incidentally is Judi Dench's birthday.

kiedy to, przypadkowo, są urodziny Judi Dench.

(Laughter)

(Śmiech)

But he didn't die on Dench's birthday.

Ale nie zmarł w dniu urodzin Dench.

He languished until the following afternoon when he finally succumbed

Dogorywał aż do następnego popołudnia, kiedy to, w końcu, zszedł

to a supposedly self-inflicted gunshot wound at the age of 64 --

z powodu przypuszczalnie samodzielnie zadanej rany postrzałowej w wieku 64 lat,

which incidentally is how old Alberto Giacometti was when he died.

który to wiek, przypadkowo, jest wiekiem, w którym zmarł Alberto Giacometti.

Where was Wislawa Szymborska during all this?

Gdzie była Wisława Szymborska w czasie tych zdarzeń?

She has the world's most absolutely watertight alibi.

Ma najlepsze na całym świecie alibi.

On that very day, December 10, 1996 while Mr. Four in the Morning,

Dokładnie tego dnia, 10 grudnia 1996, kiedy Pan Czwarta nad Ranem,

Faron Young, was giving up the ghost in Nashville, Tennessee,

Faron Young, wyzionął ducha w Nashville w stanie Tennessee,

Ms. Four in the Morning -- or one of them anyway -- Wislawa Szymborska

Panna Czwarta nad Ranem -- w każdym razie jedna z nich -- Wisława Szymborska

was in Stockholm, Sweden, accepting the Nobel Prize for Literature.

była w Sztokholmie odbierając Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

100 years to the day after the death of Alfred Nobel himself.

Sto lat, co do dnia, po śmierci samego Alfreda Nobla.

Coincidence? No, it's creepy.

Przypadek? Nie, to jest przerażające.

(Laughter)

(Śmiech)

Coincidence to me has a much simpler metric.

Przypadek, jak dla mnie, ma dużo prostsze powiązania.

That's like me telling you,

To tak jakbym powiedział wam,

"Hey, you know the Nobel Prize was established in 1901,

"Hej, wiecie, że Nagroda Nobla została ustanowiona w 1901 roku,

which coincidentally is the same year Alberto Giacometti was born?"

który to, przypadkowo, jest rokiem urodzenia Alberto Giacomettiego?"

No, not everything fits so tidily into the paradigm,

Nie, nie wszystko pasuje tak ładnie do tego wzorca

but that does not mean there's not something going on

ale nie oznacza to, że coś się nie dzieje

at the highest possible levels.

na najwyższych możliwych poziomach.

In fact there are people in this room

Tak naprawdę, w tej sali są ludzie,

who may not want me to show you this clip we're about to see.

którzy mogą nie chcieć abym pokazał fragment, który zaraz zobaczymy.

(Laughter)

(Śmiech)

Video: Homer Simpson: We have a tennis court, a swimming pool, a screening room --

Wideo: Mamy kort tenisowy, basen, kino --

You mean if I want pork chops, even in the middle of the night,

Jeżeli zażyczę sobie kotlety, nawet w środku nocy,

your guy will fry them up?

to wasz facet mi je usmaży?

Herbert Powell: Sure, that's what he's paid for.

Pewnie, za to mu płacą.

Now do you need towels, laundry, maids?

Potrzebujecie ręczników, prania, pokojówek?

HS: Wait, wait, wait, wait, wait, wait -- let me see if I got this straight.

Zaraz, zaraz, zaraz - czy ja dobrze zrozumiałem.

It is Christmas Day, 4 a.m.

Jest Boże Narodzenie. Czwarta rano.

There's a rumble in my stomach.

Burczy mi w brzuchu.

Marge Simpson: Homer, please.

Homer, proszę cię.

Rives: Wait, wait, wait, wait, wait, wait, wait.

Zaraz, zaraz, zaraz.

Let me see if I got this straight, Matt.

Czy ja dobrze zrozumiałem, Matt.

(Laughter)

(Śmiech)

When Homer Simpson needs to imagine

Kiedy Homer Simpson potrzebuje wyobrazić sobie

the most remote possible moment of not just the clock,

najbardziej odległy moment nie tylko na zegarze,

but the whole freaking calendar, he comes up with 0400

ale w całym cholernym kalendarzu, wychodzi mu godzina czwarta

on the birthday of the Baby Jesus.

w dniu narodzin dzieciątka Jezus.

And no, I don't know how it works

Nie wiem jak to pasuje do całego

into the whole puzzling scheme of things, but obviously

zadziwiającego szablonu zdarzeń, ale oczywiście

I know a coded message when I see one.

rozpoznaję zakodowaną wiadomość jak ją zobaczę.

(Laughter)

(Śmiech)

I said, I know a coded message when I see one.

Mówiłem, że rozpoznaję zakodowaną wiadomość, jak ją zobaczę.

And folks, you can buy a copy of Bill Clinton's "My Life"

Kochani, możecie kupić książkę Billa Clintona "Moje życie"

from the bookstore here at TED.

tutaj w księgarni podczas TED.

Parse it cover to cover for whatever hidden references you want.

Przeanalizujcie ją od deski do deski pod kątem jakich tylko chcecie ukrytych odnośników.

Or you can go to the Random House website where there is this excerpt.

Możecie też wejść na stronę wydawnictwa Random House gdzie jest jej wycinek.

And how far down into it you figure we'll have to scroll

I jak myślicie, jak daleko będziecie musieli przewijać,

to get to the golden ticket?

żeby znaleźć perełkę?

Would you believe about a dozen paragraphs?

Uwierzycie, że około dziesięciu akapitów?

This is page 474 on your paperbacks if you're following along:

Chodzi o stronę 474 w wydaniach z miękką okładką, jeżeli śledzicie:

"Though it was getting better, I still wasn't satisfied

"Chociaż stawało się lepsze, ciągle nie byłem zadowolony

with the inaugural address.

z przemówienia inauguracyjnego.

My speechwriters must have been tearing their hair out

Moi pisarze przemówień musieli wydzierać sobie włosy z głowy

because as we worked between one and four in the morning

bo w czasie jak pracowaliśmy pomiędzy pierwszą i czwartą nad ranem

on Inauguration Day, I was still changing it."

w dniu zaprzysiężenia, ja wciąż je zmieniałem."

Sure you were, because you've prepared your entire life

Pewnie, że zmieniałeś, bo przygotowałeś całe swoje życie

for this historic quadrennial event that just sort of sneaks up on you.

na to historyczne co czteroletnie wydarzenie, które tak jakby cię dopadło.

And then --

I dalej --

(Laughter)

(Śmiech)

three paragraphs later we get this little beauty:

trzy akapity dalej mamy taki kwiatek:

"We went back to Blair House to look at the speech for the last time.

"Wróciliśmy do Blair House, żeby przejrzeć przemówienie ostatni raz.

It had gotten a lot better since 4 a.m."

Poprawiło się znacznie od czwartej rano."

Well, how could it have?

Jak mogło się poprawić?

By his own writing, this man was either asleep,

Z jego własnych opisów wynika, że albo spał,

at a prayer meeting with Al and Tipper or learning how to launch

na spotkaniu modlitewnym z Alem i Tipperem albo uczył się jak

a nuclear missile out of a suitcase.

odpalać pociski nuklearne z walizki.

What happens to American presidents at 0400 on inauguration day?

Co dzieje się z amerykańskimi prezydentami o 4:00 w dniu inauguracji?

What happened to William Jefferson Clinton?

Co stało się z Williamem Jeffersonem Clintonem?

We might not ever know.

Możemy nigdy się nie dowiedzieć.

And I noticed, he's not exactly around here today

I zauważyłem, że nie ma go dzisiaj tutaj,

to face any tough questions.

żeby zmierzyć się z trudnymi pytaniami.

(Laughter)

(Śmiech)

It could get awkward, right?

Mogło by być ciekawie, co?

I mean after all, this whole business happened on his watch.

To znaczy, w sumie, ta cała sprawa działa się podczas jego służby.

But if he were here --

Ale jeśli by tu był --

(Laughter)

(Śmiech)

he might remind us, as he does in the wrap-up to his fine autobiography,

mógłby nam przypomnieć, jak to robi na okładce swojej świetnej autobiografii,

that on this day Bill Clinton began a journey --

że tego dnia, Bill Clinton rozpoczął podróż --

a journey that saw him go on to become

podróż, podczas której stał się pierwszym

the first Democrat president elected

prezydentem Demokratą wybranym

to two consecutive terms in decades.

na dwie kolejne kadencje, w ciągu ostatnich dekad.

In generations.

Pokoleń.

The first since this man, Franklin Delano Roosevelt,

Pierwszym od czasu, gdy ten człowiek, Franklin Delano Roosevelt,

who began his own unprecedented journey

który rozpoczął swoją własną bezprecedensową podróż

way back at his own first election,

dawno temu podczas swojego pierwszego wyboru,

way back in a simpler time, way back in 1932 --

dawno temu w prostszych czasach, dawno temu w 1932 --

(Laughter)

(Śmiech)

the year Alberto Giacometti

roku kiedy Alberto Giacometti

(Laughter)

(Śmiech)

made "The Palace at Four in the Morning."

zrobił "Pałac o Czwartej nad Ranem".

The year, let's remember, that this voice, now departed,

W roku, pamiętajmy, w którym ten głos, teraz odległy,

first came a-cryin' into this big old crazy world of ours.

zaczął śpiewać w tym naszym wielkim, starym, szalonym świecie.

(Music)

(Muzyka)

(Applause)

(Brawa)