This could be why you're depressed or anxious | Johann Hari | TED

Tłumaczenie: Emilia Lelakowska Korekta: Rysia Wand

For a really long time,

Bardzo długo

I had two mysteries that were hanging over me.

ciążyły nade mną dwie zagadki.

I didn't understand them

Nie potrafiłem ich zrozumieć

and, to be honest, I was quite afraid to look into them.

i, jeśli mam być szczery, bałem się im przyglądać.

The first mystery was, I'm 40 years old,

Pierwsza zagadka: mam 40 lat

and all throughout my lifetime, year after year,

i przez ten czas co roku

serious depression and anxiety have risen,

wzrasta liczba depresji i fobii

in the United States, in Britain,

w USA, w Wielkiej Brytanii

and across the Western world.

i w całym świecie Zachodu.

And I wanted to understand why.

Chciałem zrozumieć - dlaczego?

Why is this happening to us?

Dlaczego nas to spotyka?

Why is it that with each year that passes,

Dlaczego co roku

more and more of us are finding it harder to get through the day?

coraz więcej z nas ma problem z tym, żeby przetrwać kolejny dzień?

And I wanted to understand this because of a more personal mystery.

Chciałem się tego dowiedzieć przez inną zagadkę, która mnie dotyczyła.

When I was a teenager,

Kiedy byłem nastolatkiem,

I remember going to my doctor

poszedłem do swojego lekarza

and explaining that I had this feeling, like pain was leaking out of me.

i opisałem mu poczucie, że ból się ze mnie wylewa.

I couldn't control it,

Nie mogłem nad tym zapanować,

I didn't understand why it was happening,

nie wiedziałem, co się dzieje.

I felt quite ashamed of it.

Wstydziłem się tego.

And my doctor told me a story

Lekarz odpowiedział mi,

that I now realize was well-intentioned,

teraz wiem, że w dobrej wierze,

but quite oversimplified.

choć nazbyt upraszczając,

Not totally wrong.

ale i nie zupełnie źle.

My doctor said, "We know why people get like this.

Powiedział: "Wiemy, dlaczego to się dzieje z ludźmi.

Some people just naturally get a chemical imbalance in their heads --

Niektórzy z natury mają zaburzony chemiczny balans w mózgu.

you're clearly one of them.

Musisz być jednym z nich.

All we need to do is give you some drugs,

Po prostu potrzebne ci leki.

it will get your chemical balance back to normal."

To przywróci chemiczny balans do normy".

So I started taking a drug called Paxil or Seroxat,

Zacząłem brać leki Paxil albo Seroxat.

it's the same thing with different names in different countries.

To ta sama substancja pod różnymi nazwami.

Poczułem się znacznie lepiej.

And I felt much better, I got a real boost.

But not very long afterwards,

Niewiele później

this feeling of pain started to come back.

to uczucie bólu zaczęło wracać.

So I was given higher and higher doses

Zwiększano mi dawki,

until, for 13 years, I was taking the maximum possible dose

aż przez 13 lat dostawałem największą dawkę

that you're legally allowed to take.

dozwoloną prawnie.

And for a lot of those 13 years, and pretty much all the time by the end,

Przez większość tych 13 lat, szczególnie pod koniec

I was still in a lot of pain.

ciągle odczuwałem wielki ból.

And I started asking myself, "What's going on here?

Zacząłem pytać samego siebie: "Co tu się dzieje?".

Because you're doing everything

Bo robiłem wszystko, co należy

you're told to do by the story that's dominating the culture --

według tej opowieści, która zdominowała kulturę.

why do you still feel like this?"

"Dlaczego ciągle się tak czuję?"

So to get to the bottom of these two mysteries,

Żeby rozwiązać te dwie zagadki

for a book that I've written

i napisać o tym książkę,

I ended up going on a big journey all over the world,

ruszyłem w podróż dookoła świata.

I traveled over 40,000 miles.

Pokonałem 65 000 kilometrów.

I wanted to sit with the leading experts in the world

Chciałem porozmawiać z ekspertami z całego świata

about what causes depression and anxiety

o tym, co powoduje depresję i stany lękowe

and crucially, what solves them,

a zwłaszcza - co je leczy,

and people who have come through depression and anxiety

i z tymi, którzy pokonali depresje i lęki

and out the other side in all sorts of ways.

na wiele różnych sposobów.

And I learned a huge amount

Wiele się nauczyłem

from the amazing people I got to know along the way.

od wspaniałych ludzi, których udało mi się poznać.

But I think at the heart of what I learned is,

Ale myślę, że podstawą tego, czego się nauczyłem, jest to:

so far, we have scientific evidence

jak na razie, mamy naukowe dowody

for nine different causes of depression and anxiety.

dziewięciu różnych przyczyn depresji i fobii.

Two of them are indeed in our biology.

Dwie z nich mają podłoże biologiczne.

Your genes can make you more sensitive to these problems,

Geny mogą zwiększyć podatność,

though they don't write your destiny.

ale nie stanowią wyroku.

And there are real brain changes that can happen when you become depressed

Prawdą jest też, że zmiany w mózgu powodowane przez depresję,

that can make it harder to get out.

mogą utrudniać jej pokonanie.

But most of the factors that have been proven

Ale większość czynników, które według badań

to cause depression and anxiety

powodują depresję i lęki,

are not in our biology.

nie leżą w naszej biologii.

They are factors in the way we live.

To czynniki związane z tym, jak żyjemy.

And once you understand them,

Ich zrozumienie ukazuje

it opens up a very different set of solutions

zupełnie inne rozwiązania,

that should be offered to people

które należy proponować

alongside the option of chemical antidepressants.

obok chemicznych antydepresantów.

For example,

Na przykład:

if you're lonely, you're more likely to become depressed.

kiedy jesteś samotny, łatwiej wpadniesz w depresję.

If, when you go to work, you don't have any control over your job,

Jeśli w pracy nie masz żadnej kontroli nad tym, co robisz,

you've just got to do what you're told,

wykonujesz tylko polecenia,

you're more likely to become depressed.

łatwiej wpadniesz w depresję.

If you very rarely get out into the natural world,

Jeśli masz mało kontaktu z naturą,

you're more likely to become depressed.

łatwiej wpadniesz w depresję.

And one thing unites a lot of the causes of depression and anxiety

Jeden czynnik łączy wiele przyczyn depresji,

that I learned about.

jak się dowiedziałem.

Not all of them, but a lot of them.

Nie łączy wszystkich, ale wiele.

Everyone here knows

Wszyscy tutaj wiemy,

you've all got natural physical needs, right?

że mamy naturalne fizyczne potrzeby.

Obviously.

To oczywiste.

You need food, you need water,

Potrzebujemy jedzenia, wody,

you need shelter, you need clean air.

schronienia, czystego powietrza.

If I took those things away from you,

Jeśli się was tego pozbawi,

you'd all be in real trouble, real fast.

będziecie mieli duże problemy.

But at the same time,

A jednocześnie

every human being has natural psychological needs.

każdy człowiek ma naturalne psychiczne potrzeby.

You need to feel you belong.

Potrzebne nam poczucie przynależności,

You need to feel your life has meaning and purpose.

poczucie, że życie ma znaczenie i cel,

You need to feel that people see you and value you.

że ludzie cię dostrzegają i cenią,

You need to feel you've got a future that makes sense.

że masz przed sobą jakąś przyszłość.

And this culture we built is good at lots of things.

Nasza kultura ma wiele dobrych cech.

And many things are better than in the past --

Wiele rzeczy jest lepszych niż w przeszłości.

I'm glad to be alive today.

Cieszę się, że żyje teraz.

But we've been getting less and less good

Ale coraz gorzej nam idzie

at meeting these deep, underlying psychological needs.

zaspokajanie tych głębszych, wewnętrznych, psychicznych potrzeb.

And it's not the only thing that's going on,

Nie tylko o to chodzi,

but I think it's the key reason why this crisis keeps rising and rising.

ale sądzę, że to główna przyczyna rosnącego kryzysu.

And I found this really hard to absorb.

Trudno mi to przyswoić.

I really wrestled with the idea

Trudno było mi odejść od traktowania depresji

of shifting from thinking of my depression as just a problem in my brain,

jako usterki mózgu

do ujrzenia w niej wielu przyczyn,

to one with many causes,

including many in the way we're living.

łącznie ze sposobem życia.

And it only really began to fall into place for me

Zaczęło mi się to układać w całość

when one day, I went to interview a South African psychiatrist

dopiero podczas wywiadu z psychiatrą z Południowej Afryki,

named Dr. Derek Summerfield.

doktorem Derekiem Summerfieldem.

He's a great guy.

To wspaniały człowiek.

And Dr. Summerfield happened to be in Cambodia in 2001,

Doktor Summerfield był w Kambodży w 2001 roku,

when they first introduced chemical antidepressants

kiedy zaczynano stosować chemiczne antydepresanty

for people in that country.

w tym kraju.

And the local doctors, the Cambodians, had never heard of these drugs,

Lokalni lekarze nigdy nie słyszeli o tych lekach,

so they were like, what are they?

więc pytali, co to takiego.

And he explained.

Wyjaśnił,

And they said to him,

a oni powiedzieli:

"We don't need them, we've already got antidepressants."

"Nie potrzebujemy ich, już mamy antydepresanty".

And he was like, "What do you mean?"

A on na to: "Jak to?".

He thought they were going to talk about some kind of herbal remedy,

Myślał, że zaczną opowiadać o jakichś ziołowych lekarstwach,

like St. John's Wort, ginkgo biloba, something like that.

jak dziurawiec czy miłorząb.

Instead, they told him a story.

A oni opowiedzieli mu historię.

There was a farmer in their community who worked in the rice fields.

Jeden rolnik z okolicy pracował na polu ryżowym.

And one day, he stood on a land mine

Pewnego dnia stanął na minie,

left over from the war with the United States,

która została tam z czasów wojny z USA.

and he got his leg blown off.

Wybuch oderwał mu nogę,

So they him an artificial leg,

więc dali mu protezę.

and after a while, he went back to work in the rice fields.

Po jakimś czasie wrócił do pracy w polu.

But apparently, it's super painful to work under water

Ale okazuje się, że stanie w wodzie jest bolesne,

when you've got an artificial limb,

gdy ma się protezę.

and I'm guessing it was pretty traumatic

Domyślam się też, że to traumatyczne

to go back and work in the field where he got blown up.

wrócić do pracy w polu, gdzie zdarzył się ten wybuch.

The guy started to cry all day,

Mężczyzna zaczął płakać całymi dniami.

he refused to get out of bed,

Nie chciał wstawać z łóżka.

he developed all the symptoms of classic depression.

Miał wszystkie objawy klasycznej depresji.

The Cambodian doctor said,

Tamtejszy lekarz powiedział:

"This is when we gave him an antidepressant."

"Wtedy daliśmy mu antydepresant".

And Dr. Summerfield said, "What was it?"

Doktor Summerfield zapytał: "Co to było?".

They explained that they went and sat with him.

Wyjaśnili, że poszli z nim posiedzieć.

They listened to him.

Wysłuchali go.

They realized that his pain made sense --

Zdali sobie sprawę, że jego ból ma sens.

it was hard for him to see it in the throes of his depression,

Trudno było mu to dostrzec w obliczu depresji,

but actually, it had perfectly understandable causes in his life.

ale właściwie miał zupełnie zrozumiały powód, by tak się czuć.

One of the doctors, talking to the people in the community, figured,

Jeden z lekarzy po rozmowie z sąsiadami wymyślił:

"You know, if we bought this guy a cow,

"Jeśli kupimy mu krowę,

he could become a dairy farmer,

będzie mógł zostać mleczarzem.

he wouldn't be in this position that was screwing him up so much,

Nie będzie musiał tkwić w dołującej sytuacji.

Nie będzie musiał pracować w tym polu".

he wouldn't have to go and work in the rice fields."

Więc kupili mu krowę.

So they bought him a cow.

Within a couple of weeks, his crying stopped,

Po paru tygodniach przestał płakać.

within a month, his depression was gone.

Po miesiącu jego depresja zniknęła.

They said to doctor Summerfield,

Powiedzieli do Summerfielda:

"So you see, doctor, that cow, that was an antidepressant,

"Doktorze, ta krowa, to był antydepresant,

that's what you mean, right?"

to miałeś na myśli, prawda?".

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

If you'd been raised to think about depression the way I was,

Jeśli uczono cię myśleć o depresji, tak jak mnie kiedyś,

i jak większość ludzi na tej sali,

and most of the people here were,

that sounds like a bad joke, right?

to brzmi jak kiepski żart, prawda?

"I went to my doctor for an antidepressant,

"Poszedłem do lekarki po antydepresanty,

she gave me a cow."

a ona dała mi krowę".

But what those Cambodian doctors knew intuitively,

Ale ci lekarze z Kambodży wiedzieli intuicyjnie,

based on this individual, unscientific anecdote,

na podstawie pojedynczej, nienaukowej anegdoty,

is what the leading medical body in the world,

to, co najważniejsza medyczna instytucja na świecie,

the World Health Organization,

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO),

has been trying to tell us for years,

próbuje powiedzieć nam od lat,

based on the best scientific evidence.

powołując się na dowody naukowe.

If you're depressed,

Jeśli masz depresję,

if you're anxious,

jeśli wpadasz w stany lękowe,

you're not weak, you're not crazy,

to nie jesteś słaby ani szalony.

you're not, in the main, a machine with broken parts.

Nie jesteś jak maszyna, w której coś się zepsuło.

You're a human being with unmet needs.

To twoje potrzeby nie zostały spełnione.

And it's just as important to think here about what those Cambodian doctors

Trzeba pamiętać też, czego tamtejsi lekarze

and the World Health Organization are not saying.

ani Światowa Organizacja Zdrowia nie mówią.

They did not say to this farmer,

Nie mówią do tego rolnika:

"Hey, buddy, you need to pull yourself together.

"Chłopie, weź się w garść.

It's your job to figure out and fix this problem on your own."

Sam masz dowiedzieć się jak i sam naprawić problem".

On the contrary, what they said is,

Wręcz przeciwnie, mówią:

"We're here as a group to pull together with you,

"Jesteśmy tu jako grupa, żeby ci pomóc,

so together, we can figure out and fix this problem."

i razem możemy rozwiązać ten problem".

This is what every depressed person needs,

Tego potrzebuje każda osoba w depresji

and it's what every depressed person deserves.

i na to każda z nich zasługuje.

This is why one of the leading doctors at the United Nations,

Właśnie dlatego wybitni lekarze z ONZ

in their official statement for World Health Day,

w swoim oficjalnym wystąpieniu na Dzień Zdrowia

couple of years back in 2017,

kilka lat temu w 2017 roku,

said we need to talk less about chemical imbalances

mówili, że należy się mniej skupiać na równowadze chemicznej,

and more about the imbalances in the way we live.

a bardziej na zrównoważonym stylu życia.

Drugs give real relief to some people --

Leki mogą przynieść ulgę niektórym,

they gave relief to me for a while --

mnie przyniosły ulgę na jakiś czas.

but precisely because this problem goes deeper than their biology,

Jednak właśnie dlatego, że ten problem sięga głębiej niż biologia,

the solutions need to go much deeper, too.

rozwiązanie też musi sięgać głębiej.

But when I first learned that,

Kiedy się tego dowiedziałem,

I remember thinking,

pamiętam, że myślałem:

"OK, I could see all the scientific evidence,

"Mam te wszystkie naukowe dowody.

I read a huge number of studies,

Czytałem o wielu badaniach.

I interviewed a huge number of the experts who were explaining this,"

Przeprowadziłem wywiady z wieloma ekspertami, którzy to wyjaśniali".

but I kept thinking, "How can we possibly do that?"

Ale jednocześnie myślałem: "Jak niby mamy to zrobić?".

The things that are making us depressed

Powody depresji

are in most cases more complex than what was going on

są zwykle bardziej złożone niż to, co działo się

with this Cambodian farmer.

z tym rolnikiem z Kambodży.

Where do we even begin with that insight?

Jak wykorzystać tę wiedzę?

But then, in the long journey for my book,

Podczas długiej podróży po świecie

w poszukiwaniu materiału do książki

all over the world,

I kept meeting people who were doing exactly that,

spotykałem ludzi, którzy to właśnie robili

from Sydney, to San Francisco,

od Sydney przez San Francisco

to São Paulo.

do São Paulo.

I kept meeting people who were understanding

Spotykałem ludzi, którzy rozumieli

the deeper causes of depression and anxiety

głębsze przyczyny depresji i stanów lękowych

and, as groups, fixing them.

i rozwiązywali je jako grupa.

Obviously, I can't tell you about all the amazing people

Oczywiście nie mogę opowiedzieć wam o tych wszystkich,

I got to know and wrote about,

których poznałem i opisałem,

or all of the nine causes of depression and anxiety that I learned about,

albo o wszystkich dziewięciu przyczynach depresji,

because they won't let me give a 10-hour TED Talk --

bo nie pozwolili mi tu mówić przez 10 godzin.

you can complain about that to them.

Możecie zgłosić do nich zażalenia.

But I want to focus on two of the causes

Ale chcę skupić się na dwóch przyczynach

and two of the solutions that emerge from them, if that's alright.

i dwóch związanych z nimi rozwiązaniach.

Here's the first.

Oto pierwsze.

We are the loneliest society in human history.

Jesteśmy najbardziej samotnym społeczeństwem w historii.

There was a recent study that asked Americans,

Ostatnio naukowcy spytali Amerykanów:

"Do you feel like you're no longer close to anyone?"

"Czy czujesz, że już z nikim nie jesteś blisko?".

And 39 percent of people said that described them.

39% ludzi powiedziało, że tak.

"No longer close to anyone."

"Z nikim nie jestem blisko".

In the international measurements of loneliness,

W międzynarodowych pomiarach samotności

Britain and the rest of Europe are just behind the US,

Brytyjczycy i reszta Europy są zaraz za USA,

in case anyone here is feeling smug.

gdyby ktoś próbował zadzierać nosa.

(Laughter)

(Śmiech)

I spent a lot of time discussing this

Wiele czasu spędziłem nad tym

with the leading expert in the world on loneliness,

razem ze światowym ekspertem w badaniu samotności.

an incredible man named professor John Cacioppo,

Ten niezwykły człowiek, profesor John Cacioppo,

who was at Chicago,

który był w Chicago,

and I thought a lot about one question his work poses to us.

zastanawiał się razem ze mną nad jednym pytaniem.

Professor Cacioppo asked,

Profesor Cacioppo pytał:

"Why do we exist?

"Dlaczego istniejemy?",

Why are we here, why are we alive?"

"Dlaczego tu jesteśmy, dlaczego żyjemy?".

One key reason

Jeden ważny powód

is that our ancestors on the savannas of Africa

- nasi przodkowie żyjący na afrykańskiej sawannie

were really good at one thing.

byli naprawdę dobrzy w jednym.

They weren't bigger than the animals they took down a lot of the time,

Nie byli więksi od zwierząt, które potrafi pokonać.

they weren't faster than the animals they took down a lot of the time,

Nie byli szybsi od zwierząt, które potrafili pokonać.

but they were much better at banding together into groups

Ale byli lepsi w organizowaniu się w grupy

and cooperating.

i we współpracy.

This was our superpower as a species --

Najpotężniejsza moc naszego gatunku:

we band together,

trzymanie się razem.

just like bees evolved to live in a hive,

Tak jak pszczoły żyją w roju,

humans evolved to live in a tribe.

tak ludzie powinni żyć w społecznościach.

And we are the first humans ever

My jesteśmy pierwszymi ludźmi,

to disband our tribes.

którzy opuścili swoje grupy.

And it is making us feel awful.

To sprawia, że czujemy się okropnie.

But it doesn't have to be this way.

Ale nie musi tak być.

One of the heroes in my book, and in fact, in my life,

Jeden z bohaterów mojej książki, a nawet mojego życia,

is a doctor named Sam Everington.

doktor Sam Everington

He's a general practitioner in a poor part of East London,

ma swoją praktykę w ubogiej dzielnicy Londynu,

where I lived for many years.

gdzie mieszkałem przez wiele lat.

And Sam was really uncomfortable,

Sam czuł się bardzo źle z tym,

because he had loads of patients

że przychodzą do niego tłumy

coming to him with terrible depression and anxiety.

pacjentów z poważnymi objawami depresji i lęków.

And like me, he's not opposed to chemical antidepressants,

Tak jak ja, nie jest on przeciwnikiem leków.

he thinks they give some relief to some people.

Sądzi, że niektórym przynoszą ulgę.

But he could see two things.

Ale dostrzegał dwie rzeczy.

Firstly, his patients were depressed and anxious a lot of the time

Po pierwsze, jego pacjenci często wpadali w depresję

for totally understandable reasons, like loneliness.

z całkowicie zrozumiałych powodów, jak samotność.

And secondly, although the drugs were giving some relief to some people,

Po drugie, mimo że leki przynosiły niektórym ulgę,

for many people, they didn't solve the problem.

w wielu przypadkach nie rozwiązywały problemu.

The underlying problem.

Problemu leżącego u podłoża.

One day, Sam decided to pioneer a different approach.

Pewnego dnia Sam zaproponował inne podejście.

A woman came to his center, his medical center,

Do jego centrum medycznego przyszła kobieta,

called Lisa Cunningham.

Lisa Cunningham,

I got to know Lisa later.

którą poznałem później.

And Lisa had been shut away in her home with crippling depression and anxiety

Lisa zamknęła się w domu z zatrważającymi objawami depresji

for seven years.

na siedem lat.

And when she came to Sam's center, she was told, "Don't worry,

Kiedy przyszła do centrum Sama usłyszała: "Nie martw się,

we'll carry on giving you these drugs,

będziemy podawać ci leki

but we're also going to prescribe something else.

ale zalecimy ci coś jeszcze.

We're going to prescribe for you to come here to this center twice a week

Zalecimy ci, żebyś przychodziła do centrum dwa razy w tygodniu

to meet with a group of other depressed and anxious people,

spotkać się z grupą ludzi mierzących się z depresją.

not to talk about how miserable you are,

Nie po to, by rozmawiać jak wam źle,

but to figure out something meaningful you can all do together

ale po to, żebyście wymyślili, co wartościowego razem możecie stworzyć.

so you won't be lonely and you won't feel like life is pointless."

Żebyście nie byli już samotni i nie czuli, że życie nie ma sensu".

The first time this group met,

Kiedy grupa spotkała się pierwszy raz

Lisa literally started vomiting with anxiety,

Lisa zwymiotowała ze strachu.

it was so overwhelming for her.

Tak bardzo ją to przytłoczyło.

But people rubbed her back, the group started talking,

Ale ludzie zaczęli masować jej plecy, rozmawiali.

they were like, "What could we do?"

Zastanawiali się, co robić.

These are inner-city, East London people like me,

To byli ludzie z biednej dzielnicy Londynu, jak ja.

Nie wiedzieli nic o ogrodnictwie.

they didn't know anything about gardening.

Pomyśleli: "Nauczmy się ogrodnictwa".

They were like, "Why don't we learn gardening?"

Było takie miejsce za ośrodkiem.

There was an area behind the doctors' offices

Zarośla.

that was just scrubland.

"Może zaczniemy uprawiać tam ogród?"

"Why don't we make this into a garden?"

Zaczęli wypożyczać książki z biblioteki,

They started to take books out of the library,

started to watch YouTube clips.

zaczęli oglądać YouTube.

They started to get their fingers in the soil.

Zaczęli brudzić sobie ręce ziemią.

They started to learn the rhythms of the seasons.

Zaczęli uczyć się rytmu pór roku.

There's a lot of evidence

Jest wiele dowodów,

that exposure to the natural world

że obcowanie z naturą

is a really powerful antidepressant.

jest potężnym antydepresantem.

But they started to do something even more important.

Ale zaczęli robić coś jeszcze ważniejszego.

They started to form a tribe.

Zaczęli tworzyć wspólnotę.

They started to form a group.

Zaczęli tworzyć grupę.

They started to care about each other.

Zaczęli dbać o siebie nawzajem.

If one of them didn't show up,

Jeśli jeden z nich się nie pojawił,

the others would go looking for them -- "Are you OK?"

reszta zaczynała go szukać, pytać: "Czy wszystko OK?".

Help them figure out what was troubling them that day.

Pomagali mu radzić sobie z tym, co sprawiało mu kłopot.

The way Lisa put it to me,

Tak jak ujęła to Lisa:

"As the garden began to bloom,

"Kiedy ogród zaczął kwitnąć,

we began to bloom."

my zaczęliśmy kwitnąć".

This approach is called social prescribing,

To podejście, zalecanie socjalizacji,

it's spreading all over Europe.

rozprzestrzenia się w Europie.

And there's a small, but growing body of evidence

Pomału przybywa dowodów,

suggesting it can produce real and meaningful falls

że może to skutkować znacznym spadkiem poziomu

in depression and anxiety.

depresji i lęków.

And one day, I remember standing in the garden

Gdy pewnego dnia stałem w ogrodzie zbudowanym przez Lisę

that Lisa and her once-depressed friends had built --

i jej, niegdyś pogrążonych w depresji, przyjaciół,

it's a really beautiful garden --

- to bardzo piękny ogród -

and having this thought,

miałem taką myśl,

it's very much inspired by a guy called professor Hugh Mackay in Australia.

zaczerpniętą w dużej mierze od profesora Hugh Mackaya z Australii.

I was thinking, so often when people feel down in this culture,

Myślałem sobie, zwykle, gdy ktoś czuję się zdołowany w naszej kulturze,

what we say to them -- I'm sure everyone here said it, I have --

mówimy, pewnie każdy z nas to kiedyś powiedział, ja też,

we say, "You just need to be you, be yourself."

"Po prostu bądź sobą".

And I've realized, actually, what we should say to people is,

Uświadomiłem sobie, że właściwie należy powiedzieć:

"Don't be you.

"Nie bądź sobą.

Don't be yourself.

Nie bądź samym sobą.

Be us, be we.

Bądź nami. Bądźmy.

Be part of a group."

Bądź częścią grupy".

(Applause)

(Brawa)

The solution to these problems

Rozwiązanie tego problemu

does not lie in drawing more and more on your resources

nie leży w coraz większym poleganiu na własnych umiejętnościach

as an isolated individual --

jako odrębnej jednostki,

that's partly what got us in this crisis.

to właśnie jedna z przyczyn kryzysu.

It lies on reconnecting with something bigger than you.

Rozwiązanie polega na łączeniu się z większą całością.

And that really connects to one of the other causes

To nawiązuje do innej przyczyny depresji

of depression and anxiety that I wanted to talk to you about.

i stanów lękowych, o której chciałem opowiedzieć.

So everyone knows

Wszyscy wiedzą,

junk food has taken over our diets and made us physically sick.

że śmieciowe jedzenie stało się częścią naszej diety i przez to chorujemy.

I don't say that with any sense of superiority,

Nie mówię tego z wyższością.

I literally came to give this talk from McDonald's.

Dosłownie przyszedłem tutaj z McDonalda.

I saw all of you eating that healthy TED breakfast, I was like no way.

Na widok tego zdrowego śniadania na TED musiałem tam iść.

But just like junk food has taken over our diets and made us physically sick,

Tak jak fast foody zawładnęły dietą i sprawiły, że chorujemy fizycznie,

a kind of junk values have taken over our minds

tak coś w rodzaju śmieciowych wartości zawładnęło naszymi umysłami

and made us mentally sick.

i choruje nasza psychika.

For thousands of years, philosophers have said,

Przez tysiące lat filozofowie mówili:

if you think life is about money, and status and showing off,

Jeśli uznasz, że w życiu liczą się tylko pieniądze i prestiż,

you're going to feel like crap.

to będziesz się czuł okropnie.

That's not an exact quote from Schopenhauer,

To nie jest dokładny cytat z Schopenhauera,

but that is the gist of what he said.

ale z grubsza o to mu chodziło.

But weirdly, hardy anyone had scientifically investigated this,

Dziwne, że nikt tego nie badał,

until a truly extraordinary person I got to know, named professor Tim Kasser,

dopóki nie pojawiła się niezwykła osoba, profesor Tim Kasser,

who's at Knox College in Illinois,

który pracuje w Knox College w Illinois.

and he's been researching this for about 30 years now.

Zajmuje się tym od jakichś 30 lat.

And his research suggests several really important things.

Jego badania sugerują kilka naprawdę ważnych rzeczy.

Firstly, the more you believe

Po pierwsze, im bardziej wierzysz,

you can buy and display your way out of sadness,

że możesz pozbyć się smutku, kupując coś wystawnego,

and into a good life,

i tym samym polepszyć sobie życie,

the more likely you are to become depressed and anxious.

tym większe prawdopodobieństwo, że wpadniesz w depresję.

And secondly,

Po drugie,

as a society, we have become much more driven by these beliefs.

jako społeczeństwo coraz bardziej kierujemy się tymi przekonaniami.

All throughout my lifetime,

Całe życie

under the weight of advertising and Instagram and everything like them.

pod naporem reklam, Instagrama i innych tego rodzaju rzeczy.

And as I thought about this,

Kiedy o tym myślałem,

I realized it's like we've all been fed since birth, a kind of KFC for the soul.

uświadomiłem sobie, że nasze dusze karmi się czymś w rodzaju KFC.

We've been trained to look for happiness in all the wrong places,

Szkoli się nas, żebyśmy szukali szczęścia nie tam, gdzie trzeba.

and just like junk food doesn't meet your nutritional needs

I tak jak fast foody nie zaspakajają potrzeb żywieniowych,

and actually makes you feel terrible,

i właściwie sprawiają, że źle się czujesz,

junk values don't meet your psychological needs,

śmieciowe wartości nie spełniają potrzeb psychicznych

and they take you away from a good life.

i oddalają cię od dobrego życia.

But when I first spent time with professor Kasser

Ale kiedy pierwszy raz słuchałem profesora Kassera

and I was learning all this,

i uczyłem się tego wszystkiego,

I felt a really weird mixture of emotions.

miałem dziwną mieszankę uczuć.

Because on the one hand, I found this really challenging.

Z jednej strony wydało mi się to dużym wyzwaniem.

I could see how often in my own life, when I felt down,

Uświadomiłem sobie, jak często we własnym życiu

I tried to remedy it with some kind of show-offy, grand external solution.

próbuję leczyć zły nastrój rzeczami na pokaz.

And I could see why that did not work well for me.

Zrozumiałem, czemu to się nie sprawdzało.

I also thought, isn't this kind of obvious?

Myślałem też: czy to nie oczywiste?

Isn't this almost like banal, right?

Niemal banalne, prawda?

If I said to everyone here,

Jeśli powiedziałbym:

none of you are going to lie on your deathbed

nikt z was na łożu śmierci nie będzie myśleć

and think about all the shoes you bought and all the retweets you got,

o wszystkich kupionych butach ani o udostępnieniach swoich postów,

you're going to think about moments

tylko o momentach pełnych miłości, znaczenia, o więziach.

of love, meaning and connection in your life.

To brzmi niemal jak frazes.

I think that seems almost like a cliché.

Ale spytałem profesora:

But I kept talking to professor Kasser and saying,

"Dlaczego czuję tę dziwne rozdwojenie?".

"Why am I feeling this strange doubleness?"

And he said, "At some level, we all know these things.

Odpowiedział: "W pewnym stopniu wszyscy to wiemy.

But in this culture, we don't live by them."

Ale w naszej kulturze, nie żyjemy według tego.

We know them so well they've become clichés,

Każdy to zna, to już frazesy,

ale nie żyjemy według nich".

but we don't live by them.

I kept asking why, why would we know something so profound,

Wciąż pytałem: Dlaczego?

Dlaczego ignorujemy coś tak istotnego?

but not live by it?

And after a while, professor Kasser said to me,

Po chwili profesor Kasser powiedział:

"Because we live in a machine

"Ponieważ żyjemy w mechanizmie,

that is designed to get us to neglect what is important about life."

który zaprojektowano tak, żebyśmy ignorowali to, co ważne".

I had to really think about that.

Musiałem to przemyśleć.

"Because we live in a machine

"Bo żyjemy w mechanizmie,

that is designed to get us to neglect what is important about life."

który zaprojektowano tak, żebyśmy ignorowali to, co ważne".

And professor Kasser wanted to figure out if we can disrupt that machine.

Profesor zastanawiał się, czy da się go zniszczyć.

Przeprowadził wiele badań na ten temat.

He's done loads of research into this;

I'll tell you about one example,

Podam wam jeden przykład.

and I really urge everyone here to try this with their friends and family.

Nalegam, aby każdy z was wypróbował to z przyjaciółmi i rodziną.

With a guy called Nathan Dungan, he got a group of teenagers and adults

Nathan Dungan stworzył grupę nastolatków i dorosłych,

to come together for a series of sessions over a period of time, to meet up.

która zbierała się przez pewien czas na serię sesji, żeby się spotkać.

And part of the point of the group

Jednym z celów grupy było

was to get people to think about a moment in their life

namówić ludzi, żeby pomyśleli o chwili w swoim życiu,

they had actually found meaning and purpose.

kiedy czuli, że odnaleźli sens i cel.

For different people, it was different things.

Dla różnych ludzi, znaczyło to coś innego.

For some people, it was playing music, writing, helping someone --

Dla niektórych była to muzyka, pisanie, pomaganie innym.

I'm sure everyone here can picture something, right?

Jestem pewny, że każdy może coś takiego wymyślić.

And part of the point of the group was to get people to ask,

Celem grupy było zmusić ludzi do postawienia pytania:

"OK, how could you dedicate more of your life

"Jak poświęcić więcej życia

to pursuing these moments of meaning and purpose,

na stwarzanie takich momentów,

and less to, I don't know, buying crap you don't need,

a mniej na kupowanie niepotrzebnego badziewia,

putting it on social media and trying to get people to go,

wstawiania go na media społecznościowe,

żeby inni pisali: "Jezu, ale zazdroszczę".

'OMG, so jealous!'"

And what they found was,

Doszli do wniosku,

just having these meetings,

że te spotkania

it was like a kind of Alcoholics Anonymous for consumerism, right?

były niczym klub AA dla uzależnionych od konsumpcjonizmu.

Getting people to have these meetings, articulate these values,

Opowiadanie w grupie o takich wartościach,

determine to act on them and check in with each other,

motywowanie do działań i wzajemna kontrola,

led to a marked shift in people's values.

doprowadziły do zauważalnej zmiany ich priorytetów.

It took them away from this hurricane of depression-generating messages

Odwiodło ich od zalewu wiadomości wpędzających w depresję.

training us to seek happiness in the wrong places,

szkolących, by szukać szczęścia nie tam, gdzie trzeba,

and towards more meaningful and nourishing values

w stronę bardziej istotnych i krzepiących wartości,

that lift us out of depression.

które wyciągają nas z depresji.

But with all the solutions that I saw and have written about,

Ale mimo tych wszystkich rozwiązań, które widziałem, i o których pisałem,

and many I can't talk about here,

i wielu, o których tutaj nie mówiłem,

I kept thinking,

wciąż myślałem:

you know: Why did it take me so long to see these insights?

Czemu tak długo zajęło mi odnalezienie tych prawd?

Because when you explain them to people --

Bo kiedy wyjaśniałem je innym,

some of them are more complicated, but not all --

tylko niektóre z nich są nieco bardziej skomplikowane,

when you explain this to people, it's not like rocket science, right?

to nie jest fizyka kwantowa.

Do pewnego stopnia wiemy już to wszystko.

At some level, we already know these things.

Czemu tak trudno nam to zrozumieć?

Why do we find it so hard to understand?

I think there's many reasons.

Myślę, że jest wiele powodów.

But I think one reason is that we have to change our understanding

Ale myślę, że jednym z nich jest to, że musimy zmienić nasze pojmowanie

of what depression and anxiety actually are.

tego, czym naprawdę są depresja i fobie.

There are very real biological contributions

Są prawdziwe biologiczne przyczynki

to depression and anxiety.

depresji i stanów lękowych.

But if we allow the biology to become the whole picture,

Ale jeśli zrzucimy to wszystko wyłącznie na biologię,

as I did for so long,

tak jak ja kiedyś,

as I would argue our culture has done pretty much most of my life,

i tak, jak sądzę, nasza kultura przez niemal całe moje życie,

what we're implicitly saying to people is, and this isn't anyone's intention,

to choć niechcący,

but what we're implicitly saying to people is,

ale przekazujemy ludziom:

"Your pain doesn't mean anything.

"Twój ból niczego nie oznacza.

It's just a malfunction.

To tylko dysfunkcja.

It's like a glitch in a computer program,

To jak zakłócenie w programie komputerowym.

it's just a wiring problem in your head."

To tylko problem z kablami w twojej głowie".

But I was only able to start changing my life

Ale ja mogłem zmienić swoje życie dopiero wtedy,

when I realized your depression is not a malfunction.

kiedy uświadomiłem sobie, że depresja nie jest błędem systemu.

It's a signal.

Jest sygnałem.

Your depression is a signal.

Twoja depresja jest sygnałem.

Mówi ci o czymś.

It's telling you something.

(Applause)

(Brawa)

We feel this way for reasons,

Czujemy się tak z jakichś powodów

and they can be hard to see in the throes of depression --

i może być trudno je dostrzec w otchłaniach depresji.

I understand that really well from personal experience.

Bardzo dobrze to znam z własnego doświadczenia.

But with the right help, we can understand these problems

Ale z właściwą pomocą można zrozumieć te problemy

and we can fix these problems together.

i rozwiązać je razem.

But to do that,

Ale żeby to zrobić,

the very first step

pierwszy krok

is we have to stop insulting these signals

to przestać obrażać te sygnały,

by saying they're a sign of weakness, or madness or purely biological,

nazywając je oznakami słabości, szaleństwa albo czystej biologii,

except for a tiny number of people.

co dotyczy tylko niewielkiej grupy ludzi.

We need to start listening to these signals,

Trzeba zacząć słuchać tych sygnałów,

because they're telling us something we really need to hear.

bo mówią nam o czymś, co musimy usłyszeć.

It's only when we truly listen to these signals,

Tylko gdy prawdziwie wsłuchamy się w te sygnały,

kiedy je docenimy i uszanujemy,

and we honor these signals and respect these signals,

that we're going to begin to see

zaczniemy dostrzegać

the liberating, nourishing, deeper solutions.

wyzwalające, kojące, głębsze rozwiązania.

The cows that are waiting all around us.

Krowy, które czekają na nas wszędzie.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Dziękuję.