This could be why you're depressed or anxious | Johann Hari | TED

Translator: Smita Kantak Reviewer: Abhinav Garule

For a really long time,

बराच काळ

I had two mysteries that were hanging over me.

मला दोन रहस्यं सतावत होती.

I didn't understand them

त्यांचा उलगडा होत नव्हता.

and, to be honest, I was quite afraid to look into them.

खरं तर, मला खोलात जाऊन ती सोडवायची फार भीती वाटत होती.

The first mystery was, I'm 40 years old,

पहिलं रहस्य सांगतो. आजवरच्या माझ्या चाळीस वर्षांच्या आयुष्यात

and all throughout my lifetime, year after year,

मी पाहतो आहे, की इंग्लंड, अमेरिका

serious depression and anxiety have risen,

आणि इतर पाश्चात्य देशांमध्ये

in the United States, in Britain,

गंभीर स्वरूपाचे नैराश्य आणि चिंताविकार

and across the Western world.

दरवर्षी वाढत चालले आहेत.

And I wanted to understand why.

यामागचं कारण मला जाणून घ्यायचं होतं.

Why is this happening to us?

हे विकार आपल्याला का जडताहेत?

Why is it that with each year that passes,

रोजचा दिनक्रम पार पाडणं अशक्य वाटणाऱ्यांची

more and more of us are finding it harder to get through the day?

संख्या दरवर्षी वाढत का जाते आहे?

And I wanted to understand this because of a more personal mystery.

हे समजून घेण्याची इच्छा मला वाटली, यामागे एक खाजगी रहस्य आहे.

When I was a teenager,

मला आठवतं, तरुणपणी मी

I remember going to my doctor

डॉक्टरांना म्हणालो होतो,

and explaining that I had this feeling, like pain was leaking out of me.

"मला वाटतं, की माझ्या अंगातून जणु वेदना वाहते आहे.

I couldn't control it,

तिच्यावर माझं नियंत्रण नाही.

I didn't understand why it was happening,

तिच्यामागचं कारण मला ठाऊक नाही.

I felt quite ashamed of it.

मला या वेदनेची खूप शरम वाटते आहे."

And my doctor told me a story

डॉक्टरांनी मला एक गोष्ट सांगितली.

that I now realize was well-intentioned,

त्यांचा हेतू चांगलाच होता.

but quite oversimplified.

त्यांनी सगळं फार सोपं करून टाकलं.

Not totally wrong.

ते पूर्ण चुकीचं नव्हतं.

My doctor said, "We know why people get like this.

ते म्हणाले, "यामागची कारणं वैद्यकशास्त्राला ठाऊक आहेत.

Some people just naturally get a chemical imbalance in their heads --

काही लोकांच्या डोक्यात निसर्गतःच रासायनिक असंतुलन असतं.

you're clearly one of them.

तू त्यापैकीच एक.

All we need to do is give you some drugs,

आता इतकंच करायचं, काही औषधं घ्यायची.

it will get your chemical balance back to normal."

त्यामुळे तुझं रासायनिक संतुलन ठीक होईल."

So I started taking a drug called Paxil or Seroxat,

मग मी पॅक्सील किंवा सेरोक्साट घेऊ लागलो.

it's the same thing with different names in different countries.

ही एकाच औषधाची निरनिराळ्या देशातली नावं.

And I felt much better, I got a real boost.

मला बरं वाटू लागलं. मोठा आधार मिळाला.

But not very long afterwards,

पण थोड्याच दिवसांत

this feeling of pain started to come back.

वेदना परत जाणवू लागली.

So I was given higher and higher doses

म्हणून औषधाची मात्रा वाढवण्यात आली.

until, for 13 years, I was taking the maximum possible dose

तेरा वर्षं, मी जितकी मोठ्यात मोठी मात्रा घेणं शक्य आहे,

that you're legally allowed to take.

तितकी घेत होतो.

And for a lot of those 13 years, and pretty much all the time by the end,

यापैकी बराचसा काळ, आणि नंतरही

I was still in a lot of pain.

वेदना होतच होत्या.

And I started asking myself, "What's going on here?

मग मी स्वतःला विचारू लागलो, "हे असं का?

Because you're doing everything

आजच्या संस्कृतीच्या समजानुसार

you're told to do by the story that's dominating the culture --

मला जे सांगण्यात आलं, ते सर्व मी केलं आहे.

why do you still feel like this?"

तरीही हा त्रास का?"

So to get to the bottom of these two mysteries,

या दोन रहस्यांचा शोध घेण्यासाठी आणि पुस्तकलेखनासाठी

for a book that I've written

माहिती मिळवण्यासाठी

I ended up going on a big journey all over the world,

मी जगभर फिरलो.

I traveled over 40,000 miles.

चाळीस हजार मैल प्रवास केला.

I wanted to sit with the leading experts in the world

मला जगातल्या मोठमोठ्या तज्ज्ञांना विचारायचं होतं,

about what causes depression and anxiety

नैराश्य आणि चिंताविकार कशामुळे होतात?

and crucially, what solves them,

या विकारांवर मात कशी करायची?

and people who have come through depression and anxiety

या विकारांचा सामना करून त्यातून मुक्त झालेल्या

and out the other side in all sorts of ways.

लोकांनाही भेटायचं होतं.

And I learned a huge amount

या प्रवासात भेटलेल्या

from the amazing people I got to know along the way.

विलक्षण लोकांकडून मला बरंच काही शिकायला मिळालं.

But I think at the heart of what I learned is,

मला सर्वात महत्त्वाचं समजलं ते असं:

so far, we have scientific evidence

नैराश्य आणि चिंताविकार यांची नऊ वेगवेगळी कारणं आहेत.

for nine different causes of depression and anxiety.

त्यांचे शास्त्रीय पुरावे आहेत.

Two of them are indeed in our biology.

त्यापैकी दोन जीवशास्त्रीय आहेत.

Your genes can make you more sensitive to these problems,

या विकारांना बळी पडण्याचं प्रमाण जनुकांवर अवलंबून असतं.

though they don't write your destiny.

पण जनुकं आपलं भविष्य ठरवत नाहीत.

And there are real brain changes that can happen when you become depressed

तसंच, नैराश्यामुळे मेंदूत घडून येणाऱ्या जीवशास्त्रीय बदलांमुळे

that can make it harder to get out.

त्यातून बाहेर पडणं कठीण होतं.

But most of the factors that have been proven

पण या विकारांची कारणं

to cause depression and anxiety

म्हणून सिद्ध झालेल्या बऱ्याचशा घटकांचा

are not in our biology.

आपल्या जैविकतेशी संबंध नसतो.

They are factors in the way we live.

त्यांचा संबंध असतो, आपल्या जीवनशैलीशी.

And once you understand them,

हे घटक समजून घेतल्यावर

it opens up a very different set of solutions

सापडणारे निराळे उपाय,

that should be offered to people

रासायनिक नैराश्यरोधकांसमवेत

alongside the option of chemical antidepressants.

सुचवले गेले पाहिजेत.

For example,

उदाहरणार्थ,

if you're lonely, you're more likely to become depressed.

तुम्हांला एकटेपणा वाटत असेल, तर पुढे नैराश्य येण्याची शक्यता वाढते.

If, when you go to work, you don't have any control over your job,

व्यवसायाच्या ठिकाणी कामावर तुमचं नियंत्रण नसेल,

you've just got to do what you're told,

सांगितलेलं काम निमूट करावं लागत असेल,

you're more likely to become depressed.

तर नैराश्याची शक्यता वाढते.

If you very rarely get out into the natural world,

तुम्ही बाहेर खुल्या निसर्गात फारसे जात नसाल,

you're more likely to become depressed.

तर नैराश्याची शक्यता वाढते.

And one thing unites a lot of the causes of depression and anxiety

आणखी एक महत्त्वाची गोष्ट आहे. या विकारांमागच्या

that I learned about.

अनेक कारणांचा मिलाफ

Not all of them, but a lot of them.

त्या गोष्टीत दिसून येतो.

Everyone here knows

आपण सर्व जाणताच, की

you've all got natural physical needs, right?

प्रत्येकाला नैसर्गिक गरजा असतात. बरोबर?

Obviously.

हो, अगदी खरं.

You need food, you need water,

अन्न, पाणी.

you need shelter, you need clean air.

निवारा, स्वच्छ हवा.

If I took those things away from you,

या गोष्टी काढून घेतल्या,

you'd all be in real trouble, real fast.

तर आपले हाल होतील.

But at the same time,

त्याचबरोबर

every human being has natural psychological needs.

प्रत्येक माणसाला नैसर्गिकपणे मानसिक गरजा असतात.

You need to feel you belong.

समाजाशी जोडलेलं असणं, ही गरज असते.

You need to feel your life has meaning and purpose.

आयुष्याला अर्थ आणि हेतू असणं, ही गरज असते.

You need to feel that people see you and value you.

लोक आपल्याला ओळखतात, मानतात ही भावना गरजेची असते.

You need to feel you've got a future that makes sense.

आपलं भविष्य उज्वल आहे असं वाटणं, ही गरज असते.

And this culture we built is good at lots of things.

आजच्या आपल्या संस्कृतीत अनेक चांगल्या गोष्टी आहेत.

And many things are better than in the past --

अनेक गोष्टी भूतकाळापेक्षा चांगल्या आहेत.

I'm glad to be alive today.

या काळात जन्म होणं सुखाचं.

But we've been getting less and less good

पण मूलभूत गंभीर मानसिक गरजा भागवण्याची

at meeting these deep, underlying psychological needs.

आपली क्षमता मात्र कमी कमी होत चालली आहे.

And it's not the only thing that's going on,

मानसिक विकारांचं प्रमाण वाढण्यामागचं

but I think it's the key reason why this crisis keeps rising and rising.

हे एकमेव नसलं, तरी सर्वात महत्त्वाचं कारण आहे.

And I found this really hard to absorb.

हे समजून घेणं मला फार कठीण गेलं.

I really wrestled with the idea

मला माझ्या विचारांशी द्वंद्व करावं लागलं,

of shifting from thinking of my depression as just a problem in my brain,

नैराश्य मेंदूत असतं हा विचार बदलून,

to one with many causes,

आपल्या जीवनशैलीसारखी

including many in the way we're living.

अनेक कारणं त्यामागे असतात हे समजण्यासाठी.

And it only really began to fall into place for me

हे मला नीटपणे कधी समजलं?

when one day, I went to interview a South African psychiatrist

दक्षिण आफ्रिकेतल्या डॉ. डेरेक समरफील्ड नावाच्या मनोविकारतज्ज्ञांची

named Dr. Derek Summerfield.

मुलाखत घ्यायला गेलो, त्यावेळी.

He's a great guy.

ही एक थोर व्यक्ती आहे.

And Dr. Summerfield happened to be in Cambodia in 2001,

२००१ साली डॉ. समरफील्ड कंबोडियात होते.

when they first introduced chemical antidepressants

त्या वर्षी कंबोडियात प्रथमच रासायनिक नैराश्यरोधक औषधं

for people in that country.

उपलब्ध झाली होती.

And the local doctors, the Cambodians, had never heard of these drugs,

तिथल्या डॉक्टरांना ती ठाऊक नव्हती. त्यांनी विचारलं,

so they were like, what are they?

"ही कसली औषधं?" मग डॉ. समरफील्डनी

And he explained.

त्याविषयी माहिती दिली.

And they said to him,

यावर ते डॉक्टर्स म्हणाले,

"We don't need them, we've already got antidepressants."

"यांची आम्हांला गरज नाही. आमच्याकडे नैराश्यरोधक आहेत."

And he was like, "What do you mean?"

डॉ. समरफील्डनी विचारलं, "म्हणजे?"

He thought they were going to talk about some kind of herbal remedy,

त्यांना वाटलं, आता हे निसर्गोपचाराविषयी सांगतील.

like St. John's Wort, ginkgo biloba, something like that.

सेंट जॉन्स वॉर्ट, जिंगको बिलोबा वगैरे.

Instead, they told him a story.

पण त्याऐवजी त्यांनी एक गोष्ट सांगितली.

There was a farmer in their community who worked in the rice fields.

त्यांच्या गावात एक शेतकरी होता. तो भातशेती करत असे.

And one day, he stood on a land mine

एके दिवशी त्याचा पाय पडला, तो नेमका

left over from the war with the United States,

युद्धकाळात मातीत पेरलेल्या स्फोटकावर.

and he got his leg blown off.

स्फोटामुळे त्याने पाय गमावला.

So they him an artificial leg,

कृत्रिम पाय बसवल्यानंतर

and after a while, he went back to work in the rice fields.

काही काळाने तो पुन्हा भाताच्या शेतात काम करू लागला.

But apparently, it's super painful to work under water

पण कृत्रिम पाय सतत पाण्याखाली ठेवून काम करणं

when you've got an artificial limb,

फार वेदनादायक असतं.

and I'm guessing it was pretty traumatic

मला वाटतं, जिथे स्फोट झाला,

to go back and work in the field where he got blown up.

तिथेच पुन्हा जाऊन काम करणंही त्याला कठीण गेलं असावं.

The guy started to cry all day,

त्याला दिवसभर रडणं अनावर होऊ लागलं.

he refused to get out of bed,

बिछान्यातून उठावंसं वाटेना.

he developed all the symptoms of classic depression.

नैराश्याची सर्व लक्षणं दिसू लागली.

The Cambodian doctor said,

कंबोडियन डॉक्टर म्हणाले,

"This is when we gave him an antidepressant."

"मग आम्ही त्याला नैराश्यरोधक दिलं."

And Dr. Summerfield said, "What was it?"

डॉ. समरफील्डनी विचारलं, "कोणतं?"

They explained that they went and sat with him.

ते डॉक्टर्स त्याला भेटायला गेले होते. त्याच्याजवळ बसून

They listened to him.

त्यांनी त्याचं म्हणणं ऐकलं.

They realized that his pain made sense --

त्यांना त्याच्या वेदनेमागचा अर्थ समजला.

it was hard for him to see it in the throes of his depression,

नैराश्याच्या गर्तेत त्याला स्वतःला ते समजणं कठीण होतं,

but actually, it had perfectly understandable causes in his life.

पण त्यामागची कारणं त्याच्या आयुष्यात फार महत्त्वाची होती.

One of the doctors, talking to the people in the community, figured,

गावातल्या इतर लोकांशी बोलताना त्यापैकी एका डॉक्टरांना सुचलं,

"You know, if we bought this guy a cow,

"आपण याला एक गाय दिली,

he could become a dairy farmer,

तर तो दुधाचा व्यवसाय करू शकेल.

he wouldn't be in this position that was screwing him up so much,

मग त्याला भाताच्या शेतात जाऊन

he wouldn't have to go and work in the rice fields."

ते त्रासदायक काम करावं लागणार नाही."

So they bought him a cow.

त्याला गाय देण्यात आली.

Within a couple of weeks, his crying stopped,

दोन आठवड्यांत त्याचं रडणं थांबलं.

within a month, his depression was gone.

महिन्याभरात तो नैराश्यातून बाहेर आला.

They said to doctor Summerfield,

डॉ. समरफील्ड,

"So you see, doctor, that cow, that was an antidepressant,

ही गाय म्हणजे नैराश्यरोधक,

that's what you mean, right?"

हो ना?

(Laughter)

(हशा)

(Applause)

(टाळ्या)

If you'd been raised to think about depression the way I was,

लहानपणापासून नैराश्याबद्दल माझी जी समजूत आहे,

and most of the people here were,

तीच तुमचीही असेल, तर

that sounds like a bad joke, right?

तुम्हांला हा एक बाष्कळ विनोद वाटेल.

"I went to my doctor for an antidepressant,

"नैराश्यरोधक घ्यावं म्हणून गेलो, आणि

she gave me a cow."

डॉक्टरांनी गाय दिली."

But what those Cambodian doctors knew intuitively,

विज्ञानाशी संबंध नसलेल्या या प्रसंगावरून

based on this individual, unscientific anecdote,

कंबोडियन डॉक्टरांनी ही अटकळ बांधली.

is what the leading medical body in the world,

गेली कित्येक वर्षं

the World Health Organization,

जागतिक आरोग्य संस्था (WHO)

has been trying to tell us for years,

नेमकं हेच सांगण्याचा प्रयत्न करते आहे.

based on the best scientific evidence.

तेही उत्कृष्ठ शास्त्रीय पुरावे देऊन.

If you're depressed,

नैराश्य येणं,

if you're anxious,

किंवा अति चिंता वाटणं

you're not weak, you're not crazy,

म्हणजे दुबळेपणा किंवा वेड लागणं नव्हे.

you're not, in the main, a machine with broken parts.

किंवा यंत्रासारखे तुमचे काही भाग बिघडलेत, असंही नव्हे.

You're a human being with unmet needs.

एक माणूस म्हणून तुमच्या काही गरजा अपूर्ण आहेत, इतकंच.

And it's just as important to think here about what those Cambodian doctors

कंबोडियन डॉक्टर आणि जागतिक आरोग्य संस्था

and the World Health Organization are not saying.

काय सांगत नाहीत, तेही पाहणं इथे महत्त्वाचं आहे.

They did not say to this farmer,

ते असं नाही म्हणाले,

"Hey, buddy, you need to pull yourself together.

"मित्रा, अरे जरा भानावर ये.

It's your job to figure out and fix this problem on your own."

तुझा प्रश्न तूच समजून घे, आणि तूच सोडव."

On the contrary, what they said is,

उलट ते असं म्हणाले, की

"We're here as a group to pull together with you,

"आम्ही सगळे तुझ्याबरोबर आहोत. आपण सर्वजण मिळून

so together, we can figure out and fix this problem."

हा प्रश्न समजून घेऊ आणि सोडवू."

This is what every depressed person needs,

प्रत्येक नैराश्यग्रस्त व्यक्तीची ही गरज असते,

and it's what every depressed person deserves.

ती पूर्ण व्हायला हवी.

This is why one of the leading doctors at the United Nations,

म्हणूनच, २०१७ साली जागतिक आरोग्य दिनाच्या निवेदनात

in their official statement for World Health Day,

संयुक्त राष्ट्रसंघाचे

couple of years back in 2017,

एक प्रमुख डॉक्टर म्हणाले,

said we need to talk less about chemical imbalances

"आपण रासायनिक असंतुलनाविषयी बोलणं कमी करून,

and more about the imbalances in the way we live.

त्याऐवजी जीवनशैलीतल्या असंतुलनाविषयी बोलायला हवं."

Drugs give real relief to some people --

औषधांमुळे काही लोकांना खरोखरच बरं वाटतं.

they gave relief to me for a while --

मलाही काही काळ बरं वाटलं होतं.

but precisely because this problem goes deeper than their biology,

पण जीवशास्त्रापेक्षा खोल जाणाऱ्या

the solutions need to go much deeper, too.

या समस्येवरचा उपायही तितकाच खोलवर जाणारा हवा.

But when I first learned that,

हे जेव्हा मी प्रथम ऐकलं,

I remember thinking,

त्यावेळी मला वाटलं होतं,

"OK, I could see all the scientific evidence,

"मी शास्त्रीय पुरावे पाहिले आहेत.

I read a huge number of studies,

पुष्कळ संशोधनं वाचली आहेत.

I interviewed a huge number of the experts who were explaining this,"

या विषयातल्या तज्ज्ञांशी बोललो आहे."

but I kept thinking, "How can we possibly do that?"

आणि तरीही मला समजत नव्हतं, "हे करायचं कसं?"

The things that are making us depressed

आपल्या नैराश्याची कारणं बरेचदा

are in most cases more complex than what was going on

त्या कंबोडियन शेतकऱ्याच्या गोष्टीपेक्षा

with this Cambodian farmer.

जास्त गुंतागुंतीची असतात.

Where do we even begin with that insight?

ती समजून घेण्याची सुरुवात तरी कुठून करावी?

But then, in the long journey for my book,

पुस्तक लिहिण्यासाठी म्हणून

all over the world,

मी जगभर फिरलो,

I kept meeting people who were doing exactly that,

तेव्हा हे समजून घेणारे लोक मला भेटत गेले.

from Sydney, to San Francisco,

सिडनी पासून सॅन फ्रान्सिस्को

to São Paulo.

आणि साओ पावलो पर्यंत.

I kept meeting people who were understanding

हे लोक नैराश्य आणि चिंताविकाराची

the deeper causes of depression and anxiety

सखोल कारणं समजून घेत होते

and, as groups, fixing them.

आणि आपल्या समूहाद्वारे त्यावर उपाय करत होते.

Obviously, I can't tell you about all the amazing people

मला भेटलेल्या सर्वच लोकांबद्दल

I got to know and wrote about,

मी इथे सांगू शकत नाही.

or all of the nine causes of depression and anxiety that I learned about,

किंवा त्या नऊ कारणांबद्दलही इथे बोलू शकत नाही.

because they won't let me give a 10-hour TED Talk --

कारण १० तासांचं TED व्याख्यान द्यायची परवानगी नाही.

you can complain about that to them.

वाटल्यास आयोजकांजवळ तक्रार करा!

But I want to focus on two of the causes

म्हणून मी त्यापैकी दोन कारणं

and two of the solutions that emerge from them, if that's alright.

आणि दोन उपाय सांगणार आहे.

Here's the first.

पहिलं:

We are the loneliest society in human history.

मानवी इतिहासात जास्त एकटेपणा आपल्याच पिढीला जाणवला आहे.

There was a recent study that asked Americans,

नुकतंच एका पाहणीत अमेरिकन लोकांना विचारलं गेलं,

"Do you feel like you're no longer close to anyone?"

"आपली कोणाशीच जवळीक उरलेली नाही, असं तुम्हांला वाटतं का?"

And 39 percent of people said that described them.

यावर ३९ टक्के लोकांनी हे वर्णन आपल्याला लागू पडतं असं सांगितलं.

"No longer close to anyone."

"कोणाशीच जवळीक नाही."

In the international measurements of loneliness,

आंतरराष्ट्रीय पातळीवर एकटेपणा मोजला असता,

Britain and the rest of Europe are just behind the US,

ब्रिटन आणि युरोप अमेरिकेच्या खालोखाल आहेत.

in case anyone here is feeling smug.

इथे कोणाला उगाच अभिमान वाटायला नको!

(Laughter)

(हशा)

I spent a lot of time discussing this

या विषयातल्या एका तज्ज्ञांशी

with the leading expert in the world on loneliness,

मी बराच काळ चर्चा केली.

an incredible man named professor John Cacioppo,

त्या थोर माणसाचं नाव, प्राध्यापक जॉन कासिओपो.

who was at Chicago,

ते शिकागोत राहत असत.

and I thought a lot about one question his work poses to us.

त्यांच्या संशोधनाबद्दल मी पुष्कळ चिंतन केलं.

Professor Cacioppo asked,

प्राध्यापक कासिओपो विचारतात,

"Why do we exist?

"आपण अस्तित्वात आहोत, ते कशामुळे?

Why are we here, why are we alive?"

आपण जिवंत का राहिलो आहोत?"

One key reason

यामागचं मुख्य कारण असं, की

is that our ancestors on the savannas of Africa

आफ्रिकेच्या सव्हाना प्रदेशातले आपले पूर्वज

were really good at one thing.

एका गोष्टीत खूप हुशार होते.

They weren't bigger than the animals they took down a lot of the time,

भोवतालच्या वन्य श्वापदांपेक्षा ते आकाराने मोठे नव्हते,

they weren't faster than the animals they took down a lot of the time,

किंवा त्यांच्यापेक्षा जलद धावूही शकत नव्हते.

but they were much better at banding together into groups

पण ते जमाव करून एकत्र राहत होते,

and cooperating.

एकमेकांना साह्य करत होते.

This was our superpower as a species --

ही आपल्या मानवजातीची दैवी शक्ती आहे.

we band together,

आपण समूहात राहतो.

just like bees evolved to live in a hive,

मधमाशांची उत्क्रांती होऊन त्या पोळ्यात राहू लागल्या,

humans evolved to live in a tribe.

तसा मनुष्यप्राणी जमातीत राहू लागला.

And we are the first humans ever

या जमातींची मोडतोड करणारी

to disband our tribes.

आपलीच पहिली पिढी आहे.

And it is making us feel awful.

यामुळे आपलं जीवन उध्वस्त होत आहे.

But it doesn't have to be this way.

वास्तविक हे असं व्हायला नको.

One of the heroes in my book, and in fact, in my life,

माझ्या पुस्तकातली आणि माझ्या आयुष्यातलीही

is a doctor named Sam Everington.

एक मोठी व्यक्ती आहे, सॅम एव्हरिंग्टन.

He's a general practitioner in a poor part of East London,

लंडनच्या पूर्वेच्या एका गरीब वस्तीतले हे डॉक्टर.

where I lived for many years.

तिथे मी बराच काळ राहत होतो.

And Sam was really uncomfortable,

सॅम फार अस्वस्थ होते.

because he had loads of patients

कारण त्यांचे अनेक रुग्ण

coming to him with terrible depression and anxiety.

भयंकर नैराश्य आणि चिंताविकाराने ग्रस्त होते.

And like me, he's not opposed to chemical antidepressants,

माझ्यासारखंच डॉ. सॅमना देखील वाटतं, की नैराश्यरोधकांमुळे

he thinks they give some relief to some people.

काही लोकांना थोडं बरं वाटू शकतं.

But he could see two things.

त्यांनी दोन गोष्टी पाहिल्या.

Firstly, his patients were depressed and anxious a lot of the time

एक, त्यांचे रुग्ण बराच काळ त्रस्त होते.

for totally understandable reasons, like loneliness.

यामागची कारणं स्पष्ट होती. उदाहरणार्थ, एकटेपणा.

And secondly, although the drugs were giving some relief to some people,

दोन, औषधांनी काही लोकांना थोड्या प्रमाणात बरं वाटत असलं,

for many people, they didn't solve the problem.

तरी अनेक वेळा औषधामुळे

The underlying problem.

मूळ प्रश्न सुटत नव्हता.

One day, Sam decided to pioneer a different approach.

एके दिवशी, डॉ. सॅमनी एक नवीन उपाय वापरायचं ठरवलं.

A woman came to his center, his medical center,

त्यांच्या दवाखान्यात एक महिला आली.

called Lisa Cunningham.

तिचं नाव लिसा कनिंगहॅम.

I got to know Lisa later.

माझी तिच्याशी नंतर ओळख झाली.

And Lisa had been shut away in her home with crippling depression and anxiety

भयानक नैराश्य आणि चिंताविकारामुळे लिसा घरातून बाहेरच पडत नव्हती.

for seven years.

तब्बल सात वर्षं.

And when she came to Sam's center, she was told, "Don't worry,

डॉ. सॅमनी तिला सांगितलं, "आम्ही तुला औषधं तर देऊच,

we'll carry on giving you these drugs,

पण त्याबरोबर

but we're also going to prescribe something else.

तू आणखी काहीतरी करायचं आहेस.

We're going to prescribe for you to come here to this center twice a week

आठवड्यातून दोनदा इथे यायचं,

to meet with a group of other depressed and anxious people,

आणि इतर रुग्णांशी बोलायचं.

not to talk about how miserable you are,

पण आपण किती दुर्दैवी, अशा प्रकारचं काही बोलायचं नाही.

but to figure out something meaningful you can all do together

तर सगळ्यांनी मिळून काहीतरी अर्थपूर्ण काम शोधून ते करायचं.

so you won't be lonely and you won't feel like life is pointless."

मग एकटेपणा वाटणार नाही, आयुष्याला अर्थ नाही असं वाटणार नाही."

The first time this group met,

त्या रुग्णांना लिसा जेव्हा प्रथम भेटली,

Lisa literally started vomiting with anxiety,

तेव्हा तो ताण असह्य होऊन

it was so overwhelming for her.

तिला वांत्या होऊ लागल्या.

But people rubbed her back, the group started talking,

तेव्हा इतरांनी तिला सावरलं. चर्चा सुरु झाली.

they were like, "What could we do?"

"आपण एकत्र येऊन काय करू शकतो?"

These are inner-city, East London people like me,

हे रुग्ण माझ्यासारखे, लंडनच्या आतल्या भागातले.

they didn't know anything about gardening.

त्यांना बागकामाची काहीच माहिती नव्हती.

They were like, "Why don't we learn gardening?"

"आपण बागकाम शिकूया का?"

There was an area behind the doctors' offices

दवाखान्याच्या मागेच

that was just scrubland.

पडीक जागा होती.

"Why don't we make this into a garden?"

"इथे बाग करूया का?"

They started to take books out of the library,

त्यांनी लायब्ररीतून पुस्तकं आणली.

started to watch YouTube clips.

You Tube वर धडे घेतले.

They started to get their fingers in the soil.

मातीत हात मळवून घेतले.

They started to learn the rhythms of the seasons.

ऋतुचक्र समजून घ्यायला सुरुवात केली.

There's a lot of evidence

अनेक पुराव्यांनुसार,

that exposure to the natural world

निसर्गाशी जवळीक करणं

is a really powerful antidepressant.

हा नैराश्यावर एक चांगला उपाय आहे.

But they started to do something even more important.

पण हा गट त्याहीपेक्षा जास्त काही करत होता.

They started to form a tribe.

त्यांनी एक जमात तयार केली.

They started to form a group.

एक समूह तयार केला.

They started to care about each other.

त्यांना एकमेकांविषयी आपुलकी वाटू लागली.

If one of them didn't show up,

एखादा गैरहजर असला,

the others would go looking for them -- "Are you OK?"

"काय झालं? ठीक आहेस ना?" अशी चौकशी करू लागले.

Help them figure out what was troubling them that day.

त्याला कसला त्रास होत असेल ते जाणून घेऊ लागले.

The way Lisa put it to me,

लिसा म्हणाली,

"As the garden began to bloom,

"जसजशी बाग बहरू लागली,

we began to bloom."

तसतसे आम्हीही बहरू लागलो!"

This approach is called social prescribing,

याला म्हणतात समाजोपचार.

it's spreading all over Europe.

हे युरोपमध्ये वाढत आहे.

And there's a small, but growing body of evidence

हळूहळू गोळा होणाऱ्या पुराव्यांनुसार

suggesting it can produce real and meaningful falls

नैराश्य आणि चिंताविकारात

in depression and anxiety.

खरोखरीच घट होत असल्याचं दिसून येत आहे.

And one day, I remember standing in the garden

एके दिवशी या बागेत असताना

that Lisa and her once-depressed friends had built --

माझ्या मनात एक विचार आला.

it's a really beautiful garden --

त्या सुंदर बागेत गेलो असताना

and having this thought,

मला जे वाटलं,

it's very much inspired by a guy called professor Hugh Mackay in Australia.

त्यामागे ऑस्ट्रेलियन प्राध्यापक ह्यू मके यांच्या विचारांची प्रेरणा आहे.

I was thinking, so often when people feel down in this culture,

मला वाटलं, की आजच्या आपल्या संस्कृतीत एखाद्याला उदास वाटत असेल,

what we say to them -- I'm sure everyone here said it, I have --

तर आपण त्याला काय सांगतो? तुम्ही सांगत असाल, मीही सांगितलं आहे..

we say, "You just need to be you, be yourself."

"तू स्वतः कोण आहेस ते जाणून घे. स्वतःला पटेल तेच कर."

And I've realized, actually, what we should say to people is,

आणि माझ्या लक्षात आलं, की त्याऐवजी आपण सांगायला हवं,

"Don't be you.

"स्वतःपुरतं पाहू नकोस.

Don't be yourself.

तुझा एकट्याचा नव्हे,

Be us, be we.

समूहाचा विचार कर.

Be part of a group."

समूहाचा भाग हो."

(Applause)

(टाळ्या)

The solution to these problems

या विकारांवर उपाय म्हणून आपण एकांडेपणाने राहून

does not lie in drawing more and more on your resources

आपल्या एकट्याच्या हातात असलेली साधनं जास्तीत जास्त वापरत गेलो.

as an isolated individual --

हे विकार बळावण्यात

that's partly what got us in this crisis.

हा समज थोडा कारणीभूत ठरला असावा.

It lies on reconnecting with something bigger than you.

स्वतःला महत्त्व देण्यापेक्षा एखादा मोठा उद्देश हवा.

And that really connects to one of the other causes

इथे नैराश्य आणि चिंताविकाराचं आणखी एक कारण सापडतं,

of depression and anxiety that I wanted to talk to you about.

ज्याविषयी मला आज बोलायचं होतं.

So everyone knows

आपण सर्वजण जाणतो, की

junk food has taken over our diets and made us physically sick.

आहारात चटपटीत पदार्थ वाढल्यामुळे आपलं आरोग्य बिघडत चाललं आहे.

I don't say that with any sense of superiority,

मी पौष्टिक आहार घेतो, असं नव्हे.

I literally came to give this talk from McDonald's.

व्याख्यानापूर्वी मी मॅकडोनाल्ड मध्ये खाऊन आलो.

I saw all of you eating that healthy TED breakfast, I was like no way.

तुम्हां सर्वांना TED ची पौष्टिक न्याहारी खाताना पाहून मला लाज वाटली.

But just like junk food has taken over our diets and made us physically sick,

पोषणरहित अन्नामुळे जसं आपलं आरोग्य बिघडतं,

a kind of junk values have taken over our minds

तसाच, काही निकृष्ट मूल्यांनी मनाचा ताबा घेतल्यामुळे

and made us mentally sick.

आपलं मानसिक आरोग्य बिघडतं.

For thousands of years, philosophers have said,

हजारो वर्षांपासून तत्त्ववेत्ते सांगताहेत, की

if you think life is about money, and status and showing off,

पैसा, समाजातलं स्थान, दिखाऊपणा यांना महत्त्व दिलं,

you're going to feel like crap.

तर मानसिक आरोग्य ढासळेल.

That's not an exact quote from Schopenhauer,

असं शोपेनहावर म्हणाले होते.

but that is the gist of what he said.

नेमकं हेच नव्हे,पण अशाच अर्थाचं.

But weirdly, hardy anyone had scientifically investigated this,

आश्चर्य म्हणजे, यावर फारसं शास्त्रीय संशोधन झालं नव्हतं.

until a truly extraordinary person I got to know, named professor Tim Kasser,

पण मला भेटलेली एक असामान्य व्यक्ती, प्राध्यापक टिम कासर

who's at Knox College in Illinois,

हे इलिनॉयच्या नॉक्स कॉलेजमध्ये

and he's been researching this for about 30 years now.

गेली तीस वर्षं या विषयावर संशोधन करताहेत.

And his research suggests several really important things.

त्यांच्या संशोधनाने काही महत्त्वाच्या गोष्टी सुचवल्या आहेत.

Firstly, the more you believe

पहिली गोष्ट.

you can buy and display your way out of sadness,

उत्तमोत्तम वस्तू विकत घेऊन त्यांचं प्रदर्शन केल्याने

and into a good life,

दुःखावर मात होऊन आनंद मिळेल असं जितकं समजाल,

the more likely you are to become depressed and anxious.

तितकं नैराश्य आणि चिंता पदरी पडतील.

And secondly,

दुसरी गोष्ट.

as a society, we have become much more driven by these beliefs.

अशा समजांनी आपल्या संपूर्ण समाजाचाच ताबा घेतला आहे.

All throughout my lifetime,

मी आयुष्यभर पाहतो आहे,

under the weight of advertising and Instagram and everything like them.

जाहिरातबाजी, इंस्टाग्राम इत्यादि गोष्टी कशा प्रभाव पाडतात.

And as I thought about this,

मला वाटतं

I realized it's like we've all been fed since birth, a kind of KFC for the soul.

आपण जन्मापासून मानसिक KFC खातो आहोत.

We've been trained to look for happiness in all the wrong places,

चुकीच्या ठिकाणी आनंद शोधतो आहोत.

and just like junk food doesn't meet your nutritional needs

आणि जसं चटपटीत अन्न पोषणाची गरज भागवण्याऐवजी

and actually makes you feel terrible,

उलट आपल्याला आजारी पाडतं,

junk values don't meet your psychological needs,

तसंच निकृष्ट मूल्यं आपल्या मानसिक गरजा न भागवता

and they take you away from a good life.

आपल्याला निरोगी आयुष्यापासून दूर नेतात.

But when I first spent time with professor Kasser

मी जेव्हा प्रथम प्रा. कासर यांना भेटून

and I was learning all this,

हे जाणून घेत होतो,

I felt a really weird mixture of emotions.

तेव्हा माझ्या मनात संमिश्र भावना उभ्या राहिल्या.

Because on the one hand, I found this really challenging.

माझ्यासाठी हे एक आव्हान होतं.

I could see how often in my own life, when I felt down,

कारण माझ्या स्वतःच्याच आयुष्यात मी बरेचदा उदासीनतेचा सामना करण्यासाठी

I tried to remedy it with some kind of show-offy, grand external solution.

एखादी बाह्य परिणाम करणारी भपकेबाज गोष्ट करत आलो होतो.

And I could see why that did not work well for me.

आणि त्याचा काही उपयोग होत नव्हता, हेही पाहत आलो होतो.

I also thought, isn't this kind of obvious?

मला वाटलं, हे तर साहजिकच आहे.

Isn't this almost like banal, right?

अगदी रटाळ मुद्दा, हो ना?

If I said to everyone here,

आता मी तुम्हांला सांगतो,

none of you are going to lie on your deathbed

मरणशय्येवर असताना, आपल्याजवळ किती बूट आहेत,

and think about all the shoes you bought and all the retweets you got,

किंवा किती री-ट्विट मिळाले होते या गोष्टी तुम्हांला आठवणार नाहीत.

you're going to think about moments

त्यावेळी आठवतील ते प्रेमाचे,

of love, meaning and connection in your life.

अर्थपूर्ण जगण्याचे आणि सुसंवादाचे क्षण.

I think that seems almost like a cliché.

हे वाक्य वापरून गुळगुळीत झालेलं आहे खरं.

But I kept talking to professor Kasser and saying,

मी प्रा. कासरना विचारलं,

"Why am I feeling this strange doubleness?"

"मला यात एक विचित्र दुटप्पीपणा दिसतो. का बरं?"

And he said, "At some level, we all know these things.

ते म्हणाले, "कारण आपल्याला मनात कुठेतरी या गोष्टी ठाऊक असतात.

But in this culture, we don't live by them."

पण या संस्कृतीत आपण त्या पाळत नाही."

We know them so well they've become clichés,

या गोष्टी रटाळ वाटण्याइतपत ठाऊक आहेत.

but we don't live by them.

पण आपण त्या पाळत नाही.

I kept asking why, why would we know something so profound,

मी विचारलं, "का? इतक्या महत्त्वाच्या गोष्टी ठाऊक असून

but not live by it?

आपण त्या पाळत का नाही?"

And after a while, professor Kasser said to me,

थोड्या वेळाने प्रा. कासर म्हणाले,

"Because we live in a machine

"कारण आपण एका यंत्रात राहतो.

that is designed to get us to neglect what is important about life."

आयुष्यातल्या महत्त्वाच्या गोष्टींचा आपल्याला विसर पाडणं हे त्याचं कार्य."

I had to really think about that.

यावर मला खूप विचार करावा लागला.

"Because we live in a machine

"कारण आपण ज्या यंत्रात राहतो,

that is designed to get us to neglect what is important about life."

ते आपल्याला महत्त्वाच्या गोष्टीकडे दुर्लक्ष करायला लावतं."

And professor Kasser wanted to figure out if we can disrupt that machine.

हे यंत्र मोडून टाकता येईल का, हे प्रा. कासरना शोधून काढायचं होतं.

He's done loads of research into this;

यावर त्यांनी पुष्कळ संशोधन केलं आहे.

I'll tell you about one example,

इथे मी एक उदाहरण सांगतो.

and I really urge everyone here to try this with their friends and family.

तुम्हां सर्वांना विनंती: आपल्या कुटुंब आणि मित्रांबरोबर करून पहा.

With a guy called Nathan Dungan, he got a group of teenagers and adults

नेथन डंगन याने तरुण आणि प्रौढांचा एक गट बोलावला.

to come together for a series of sessions over a period of time, to meet up.

काही दिवस त्यांच्या सभा घेतल्या.

And part of the point of the group

यातला एक भाग असा होता:

was to get people to think about a moment in their life

आपल्या आयुष्यातला असा एखादा क्षण आठवा, ज्यावेळी तुम्हांला खरोखर

they had actually found meaning and purpose.

आयुष्याचा अर्थ आणि हेतु गवसला असेल.

For different people, it was different things.

प्रत्येकाला हे निरनिराळं जाणवलं.

For some people, it was playing music, writing, helping someone --

कोणाला आठवलं संगीत, कोणाला लेखन, मदतकार्य.

I'm sure everyone here can picture something, right?

तुम्हां सर्वांनाही नक्कीच काहीतरी जाणवलं असेल.

And part of the point of the group was to get people to ask,

यातला दुसरा भाग असा होता: प्रश्न विचारायला प्रवृत्त करणे.

"OK, how could you dedicate more of your life

"या महत्त्वाच्या गोष्टींना जास्त वेळ कसा द्यावा?

to pursuing these moments of meaning and purpose,

आणि निरुपयोगी कचरा विकत घेऊन

and less to, I don't know, buying crap you don't need,

त्याचे फोटो सोशल मीडियावर टाकून

putting it on social media and trying to get people to go,

लोकांना OMG म्हणायला लावणं

'OMG, so jealous!'"

कसं टाळावं?"

And what they found was,

नुसता या सभांना येण्याचादेखील

just having these meetings,

चांगला परिणाम दिसून आला.

it was like a kind of Alcoholics Anonymous for consumerism, right?

हे चंगळवादाच्या व्यसनमुक्तीचे वर्ग, बरोबर?

Getting people to have these meetings, articulate these values,

अशा सभांना हजर राहून एकमेकांचे विचार ऐकणं,

determine to act on them and check in with each other,

ते पाळण्याचा निश्चय करणं, एकमेकांची चौकशी करणं

led to a marked shift in people's values.

यामुळे या लोकांच्या विचारसरणीत मोठा बदल घडून आला.

It took them away from this hurricane of depression-generating messages

चुकीच्या गोष्टींत आनंद शोधायला लावून

training us to seek happiness in the wrong places,

नैराश्यात ढकलणाऱ्या संदेशांची वावटळ टाळून

and towards more meaningful and nourishing values

ते नैराश्यातून बाहेर काढणाऱ्या

that lift us out of depression.

अर्थपूर्ण आणि पोषक विचारांकडे वळू लागले.

But with all the solutions that I saw and have written about,

पण मी असे काही उपाय शोधले, त्याबद्दल लिहिलं,

and many I can't talk about here,

यात आज न सांगितलेलेही काही आहेत,

I kept thinking,

तरीसुद्धा माझ्या मनात येतं,

you know: Why did it take me so long to see these insights?

हे विचार सुचायला मला इतका वेळ का लागला?

Because when you explain them to people --

कारण इतरांना समजावून सांगताना--

some of them are more complicated, but not all --

त्यापैकी काही कठीण आहेत, सर्व नव्हेत.

when you explain this to people, it's not like rocket science, right?

ते सोपे वाटतात. ते काही अवकाश विज्ञान नव्हे.

At some level, we already know these things.

या गोष्टी आपल्याला मनात कुठेतरी ठाऊक असतात.

Why do we find it so hard to understand?

मग त्या समजायला इतक्या कठीण का?

I think there's many reasons.

मला वाटतं, यामागे पुष्कळ कारणं आहेत.

But I think one reason is that we have to change our understanding

यापैकी एक कारण असं, की नैराश्य किंवा चिंताविकार म्हणजे नक्की काय,

of what depression and anxiety actually are.

याविषयीच्या आपल्या कल्पना बदलायला हव्यात.

There are very real biological contributions

काही खरीखुरी जैविक कारणंसुद्धा

to depression and anxiety.

या विकारांमागे असू शकतात.

But if we allow the biology to become the whole picture,

आपण सगळं ठपका जैविक कारणांवरच ठेवतो.

as I did for so long,

असं मी बराच काळ करत होतो.

as I would argue our culture has done pretty much most of my life,

आपल्या संस्कृतीचा प्रभाव

what we're implicitly saying to people is, and this isn't anyone's intention,

मी आयुष्यभर पाहत आलो आहे.

but what we're implicitly saying to people is,

या प्रभावामुळे आपण निराश किंवा चिंताग्रस्त व्यक्तीला सांगतो,

"Your pain doesn't mean anything.

"तुला होणाऱ्या वेदनांना काही अर्थ नाही.

It's just a malfunction.

फक्त थोडासा बिघाड झाला आहे.

It's like a glitch in a computer program,

संगणक प्रणालीत येतो तसा काही व्यत्यय आला आहे.

it's just a wiring problem in your head."

तुझ्या डोक्यातली जुळणी थोडी बिघडली आहे."

But I was only able to start changing my life

पण नैराश्य म्हणजे बिघाड नव्हे हे समजलं,

when I realized your depression is not a malfunction.

तेव्हा माझं आयुष्य बदलायला सुरुवात झाली.

It's a signal.

तुमचं नैराश्य म्हणजे

Your depression is a signal.

तुम्हांला मिळालेला एक इशारा.

It's telling you something.

तो तुम्हांला काहीतरी सांगत असतो.

(Applause)

(टाळ्या)

We feel this way for reasons,

निराश वाटण्यामागे काही कारणं असतात.

and they can be hard to see in the throes of depression --

नैराश्याच्या गर्तेत ती समजणं कठीण असतं.

I understand that really well from personal experience.

हे मी माझ्या स्वतःच्या अनुभवातून जाणतो.

But with the right help, we can understand these problems

पण योग्य मदत मिळाली, तर समस्या समजून घेऊन,

and we can fix these problems together.

सर्वांनी मिळून त्या सोडवता येतात.

But to do that,

पण हे करण्याअगोदरची

the very first step

पहिली पायरी म्हणजे

is we have to stop insulting these signals

हे इशारे धुडकावून न लावणं.

by saying they're a sign of weakness, or madness or purely biological,

त्यांना दुबळेपणा, वेड किंवा जैविक कारण न समजणं.

except for a tiny number of people.

काही थोड्या अपवादांमध्ये तसं असू शकतं.

We need to start listening to these signals,

हे इशारे आपण ऐकायला हवेत.

because they're telling us something we really need to hear.

कारण आपण ऐकायलाच हवं असं काहीतरी ते सांगत असतात.

It's only when we truly listen to these signals,

आपण जेव्हा खरोखरीच हे इशारे ऐकून

and we honor these signals and respect these signals,

त्यांचा योग्य तो मान राखायला लागू,

that we're going to begin to see

तेव्हाच आपल्याला दिसू लागतील

the liberating, nourishing, deeper solutions.

मुक्तता देणारे, सक्षम करणारे सखोल उपाय.

The cows that are waiting all around us.

भोवताली सर्वत्र गायी थबकल्या आहेत!

Thank you.

धन्यवाद.

(Applause)

(टाळ्या)