John Hardy: My green school dream

Korekta: Joanna Stefanska

I grew up

Dorastałem

in a very small village in Canada,

w bardzo małej wiosce w Kanadzie,

and I'm an undiagnosed

i jestem niezdiagnozowanym

dyslexic.

dyslektykiem.

I had a really hard time in school.

Miałem naprawdę ciężko w szkole.

In fact, my mother told me eventually

Moja mama powiedziała mi kiedyś,

that I was the little kid in the village

że byłem jedynym dzieckiem w wiosce,

who cried all the way to school.

które płakało przez całą drogę do szkoły.

I ran away.

Uciekłem.

I left when I was 25 years old to go to Bali,

Gdy miałem 25 lat, wyjechałem na Bali.

and there I met my incredible wife, Cynthia,

Tam poznałem moją niesamowitą żonę, Cynthię,

and together, over 20 years,

i razem przez ponad 20 lat,

we built an amazing jewelry business.

zbudowaliśmy wspaniały zakład jubilerski.

It was a fairy tale, and then we retired.

To była bajka, ale przyszedł czas na emeryturę.

Then she took me to see a film

Wtedy Cynthia pokazała mi film,

that I really didn't want to see.

którego tak naprawdę nie chciałem zobaczyć.

It ruined my life --

To zrujnowało moje życie...

(Laughter)

(Śmiech)

"The Inconvenient Truth" and Mr. Gore.

"Niewygodna Prawda" i pan Gore.

I have four kids,

Mam czwórkę dzieci,

and even if part of what he says is true,

i jeśli nawet część tego, co powiedział jest prawdą,

they're not going to have the life that I had.

nie będą one miały życia takiego jak ja.

And I decided at that moment

Wtedy zdecydowałem,

that I would spend the rest of my life

że spędzę resztę życia

doing whatever I could

robiąc wszystko, co w mojej mocy,

to improve their possibilities.

by dać im lepsze perspektywy.

So here's the world,

To jest świat,

and here we are in Bali.

a tu jest Bali.

It's a tiny, little island --

To mała wyspa

60 miles by 90 miles.

96 na 144 kilometry.

It has an intact Hindu culture.

Jest na niej nienaruszona hinduska kultura.

Cynthia and I were there.

Cynthia i ja mieszkaliśmy tam.

We had had a wonderful life there,

Prowadziliśmy tam wspaniałe życie,

and we decided to do something unusual.

i zdecydowaliśmy się zrobić coś niezwykłego.

We decided to give back

Zdecydowaliśmy oddać coś

locally.

lokalnej społeczności.

And here it is: it's called the Green School.

I oto jest; nazywamy to Zieloną Szkołą.

I know it doesn't look like a school,

Wiem, że nie wygląda jak zwykła szkoła,

but it is something we decided to do,

ale jest to coś, co zdecydowaliśmy robić,

and it is extremely,

i jest bardzo,

extremely green.

bardzo ekologiczna.

The classrooms have no walls.

Klasy nie mają ścian.

The teacher is writing on a bamboo blackboard.

Nauczyciel pisze na bambusowej tablicy.

The desks are not square.

Biurka nie są kwadratowe.

At Green School, the children are smiling --

W Zielonej Szkole, dzieci się uśmiechają --

an unusual thing for school, especially for me.

niezwykła rzecz w szkole, szczególnie dla mnie.

And we practice holism.

Praktykujemy holizm.

And for me it's just the idea

Dla mnie to idea,

that, if this little girl

że jeśli ta mała dziewczynka

graduates as a whole person,

ukończy szkołę jako pełna osoba,

chances are

prawdopodobnie

she'll demand a whole world --

będzie potrzebować całego świata --

a whole world --

całego świata --

to live on.

by w pełni żyć.

Our children spend 181 days

Nasze dzieci spędzają 181 dni

going to school in a box.

chodząc do szkół-pudełek.

The people that built my school

Ludzie, którzy zbudowali moją szkołę

also built the prison and the insane asylum

budowali także więzienia i miejsca dla obłąkanych,

out of the same materials.

z tych samych materiałów.

So if this gentleman

Jeśli ten pan

had had a holistic education,

miałby holistyczne wykształcenie,

would he be sitting there?

czy siedziałby tam?

Would he have had more possibilities in his life?

Czy miałby więcej możliwości w życiu?

The classrooms have natural light.

Klasy mają naturalne oświetlenie.

They're beautiful. They're bamboo.

Są piękne. Są z bambusa.

The breeze passes through them.

Są przewiewne.

And when the natural breeze isn't enough,

A jeśli naturalny wiatr nie jest wystarczający,

the kids deploy bubbles,

dzieci rozkładają balony,

but not the kind of bubbles you know.

ale nie są to balony, jakie znacie.

These bubbles are made from natural cotton

Te balony są zrobione z naturalnej bawełny

and rubber from the rubber tree.

i gumy z drzewa kauczukowego.

So we basically turned the box

Więc w zasadzie zamieniamy pudełko

into a bubble.

w balon.

And these kids know

Te dzieci wiedzą,

that painless climate control

że bezbolesna kontrola klimatu

may not be

może nie być

part of their future.

częścią ich przyszłości.

We pay the bill at the end of the month,

Płacimy rachunki pod koniec miesiąca,

but the people that are really going to pay the bill

ale ludźmi, którzy naprawdę zapłacą,

are our grandchildren.

będą nasze wnuki.

We have to teach the kids

Musimy nauczyć dzieci,

that the world is not indestructible.

że nasz świat nie jest niezniszczalny.

These kids did a little graffiti on their desks,

Te dzieci namalowały graffiti na swoich biurkach,

and then they signed up for two extra courses.

a potem zapisały się na dwa dodatkowe kursy.

The first one was called sanding

Pierwszy z nich to szlifowanie,

and the second one was called re-waxing.

a drugi to ponowne woskowanie.

But since that happened,

A skoro się tak stało,

they own those desks.

są właścicielami tych biurek.

They know they can control their world.

Wiedzą, że mogą kontrolować swój świat.

We're on the grid. We're not proud of it.

Podpięliśmy się do sieci elektrycznej, ale nie jesteśmy z tego dumni.

But an amazing alternative energy company in Paris

Ale paryska firma zajmująca się alternatywną energią

is taking us off the grid with solar.

pomaga nam przejść na energię słoneczną.

And this thing

To jest

is the second vortex to be built in the world,

druga na świecie elektrownia wirowa, zbudowana

in a two-and-a-half meter drop on a river.

na dwuipółmetrowym spadku rzeki.

When the turbine drops in,

Gdy uruchomimy turbinę,

it will produce 8,000 watts of electricity,

będzie produkowała 8.000 watów energii,

day and night.

dzień i noc.

And you know what these are.

Doskonale wiecie, co to jest.

There's nowhere to flush.

Nie ma miejsca na spłuczkę.

And as long as we're taking our waste

Tak długo, jak nasze odchody

and mixing it with a huge amount of water --

mieszamy z ogromną ilością wody --

you're all really smart, just do the math.

jesteście inteligentni, policzcie to.

How many people times how much water.

Ilu ludzi zużywa ile wody.

There isn't enough water.

Nie mamy tyle wody.

These are compost toilets,

To są kompostowe toalety.

and nobody at the school wanted to know about them,

Nikt w szkole nie chciał o nich słyszeć,

especially the principal.

zwłaszcza dyrektor.

And they work. People use them. People are okay.

Ale to działa; ludzie ich używają. I wszystko z nimi w porządku.

It's something you should think about doing.

To coś, o czym powinniście pomyśleć.

Not many things didn't work.

Niewiele rzeczy się nie udało.

The beautiful canvas and rubber skylights

Piękne płótno i kauczukowe świetliki

got eaten by the sun in six months.

zostały zniszczone przez słońce w sześć miesięcy.

We had to replace them with recyclable plastic.

Musieliśmy je zastąpić plastikiem z recyklingu.

The teachers dragged giant PVC whiteboards

Nauczyciele przynosili ogromne winylowe tablice

into the classrooms.

do klas,

So we had some good ideas:

Na to też mieliśmy kilka dobrych pomysłów.

we took old automobile windshields, put paper behind them

Wzięliśmy samochodowe szyby, umieściliśmy za nimi papier

and created the first alternative

i tak stworzyliśmy pierwszą alternatywę

to the whiteboard.

dla białych tablic winylowych.

Green School sits in south-central Bali,

Zielona Szkoła mieści się na południu Bali,

and it's on 20 acres

na 8 hektarach

of rolling garden.

pofalowanego ogrodu.

There's an amazing river traveling through it,

Jest tampiękna rzeka płynąca przez środek.

and you can see there

Możecie zobaczyć tutaj,

how we manage to get across the river.

jak rozwiązaliśmy przeprawę przez rzekę.

I met a father the other day; he looked a little crazed.

Pewnego dnia poznałem ojca, wyglądał na szalonego.

I said, "Welcome to Green School."

Powiedziałem, "Witamy w Zielonej Szkole."

He said, "I've been on an airplane for 24 hours."

On powiedział, "Byłem w samolocie przez 24 godziny."

I asked him, "Why?"

Zapytałem go, "Dlaczego?"

He said, "I had a dream once about a green school,

Powiedział, "Miałem kiedyś sen o zielonej szkole,

and I saw a picture of this green school,

i wtedy zobaczyłem zdjęcie tej szkoły,

I got on an airplane.

Wsiadłem w samolot.

In August I'm bringing my sons."

W sierpniu przywiozę tu moich synów."

This was a great thing.

To było wspaniałe.

But more than that,

Ale jest coś jeszcze,

people are building green houses around Green School,

ludzie budują zielone domy wokół Zielonej Szkoły,

so their kids can walk to school on the paths.

więc ich dzieci mogą chodzić piechotą do szkoły.

And people are bringing their green industries,

Ludzie wprowadzają zieloną produkcję,

hopefully their green restaurants,

miejmy nadzieję, że i zielone restauracje,

to the Green School.

do naszej szkoły.

It's becoming a community.

Tworzy się społeczność.

It's becoming a green model.

Powstaje zielony model.

We had to look at everything.

Musieliśmy przyjrzeć się wszystkiemu.

No petrochemicals in the pavement.

Wykluczyć produkty petrochemiczne z nawierzchni.

No pavement.

My nie mamy nawierzchni.

These are volcanic stones laid by hand.

To są wulkaniczne kamienie układane ręcznie.

There are no sidewalks.

Nie mamy brukowanych chodników.

The sidewalks are gravel. They flood when it rains,

Chodniki są ze żwiru, spływają kiedy pada,

but they're green.

ale są ekologiczne.

This is the school buffalo.

To jest nasz bawół.

He's planning to eat that fence for dinner.

Planuje zjeść płot na kolację.

All the fences at Green School are green.

Wszystkie płoty w Zielonej Szkole są ekologiczne.

And when the kindergarten kids

A kiedy przedszkolaki

recently moved their gate,

niedawno przenosiły swoją furtkę,

they found out the fence was made out of tapioca.

Odkryły, że płot jest zrobiony z manioku.

They took the tapioca roots up to the kitchen,

Zebrały korzenie manioku do kuchni,

sliced them thinly and made delicious chips.

pokroiły je cienko i zrobiły wspaniałe chipsy.

Landscaping.

Krajobraz.

We manage to keep the garden that was there

Chcemy utrzymać ogród taki, jak był.

running right up to the edge of each of the classrooms.

Rozciąga się aż do krawędzi każdej z klas.

We dropped them gently in.

Wpuszczamy go delikatnie do środka.

We made space for these guys

Stworzyliśmy przestrzeń dla tych gości,

who are Bali's last black pigs.

którzy są ostatnimi czarnymi świniami na Bali.

And the school cow

Szkolna krowa

is trying to figure out

próbuje wykombinować,

how to replace the lawnmower

jak zastąpić kosiarkę

on the playing field.

na naszym boisku.

These young ladies

Te młode damy

are living in a rice culture,

żyją w kulturze ryżu,

but they know something that few people know in a rice culture.

ale wiedzą coś, czego nie wie wielu o kulturze ryżu.

They know how to plant organic rice,

Wiedzą, jak sadzić organiczny ryż,

they know how to look after it,

Wiedzą, jak o niego dbać,

they know how to harvest and they know how to cook it.

Wiedzą, jak zbierać plon i jak go gotować.

They're part of the rice cycle

Są częścią ryżowego kręgu.

and these skills will be valuable

Te umiejętności przydadzą im się

for them in their future.

w przyszłości.

This young man is picking organic vegetables.

Ten chłopiec zbiera organiczne warzywa.

We feed 400 people lunch every day

Karmimy 400 osób dziennie.

and it's not a normal lunch. There's no gas.

Nie jest to normalny lunch; nie mamy gazu.

Local Balinese women

Miejscowe kobiety z Bali

cook the food on sawdust burners

gotują na piecach opalanych trocinami,

using secrets that only their grandmothers know.

według sekretnych przepisów, które znały ich babki.

The food is incredible.

Jedzenie jest niesamowite.

Green School is a place of pioneers,

Zielona Szkoła jest miejscem dla pionierów,

local and global.

lokalnych i globalnych.

And it's a kind of microcosm

Jest rodzajem mikrokosmosu

of the globalized world.

w zglobalizowanym świecie.

The kids are from 25 countries.

Dzieci pochodzą z 25 krajów.

When I see them together,

Gdy widzę je razem,

I know that they're working out

Wiem, że pracujemy

how to live in the future.

nad życiem w przyszłości.

Green School is going into its third year

Zielona Szkoła kończy 2 lata

with 160 children.

ze 160 dziećmi.

It's a school where you do learn reading --

To szkoła, która uczy czytać --

one of my favorites --

jedno z moich ulubionych zajęć --

writing -- I was bad at it --

pisać -- kiepsko mi to szło --

arithmetic.

liczyć.

But you also learn other things.

Ale można się też nauczyć innych rzeczy.

You learn bamboo building.

Można się nauczyć budowania z bambusa.

You practice

Poznać

ancient Balinese arts.

starożytne balijskie sztuki.

This is called mud wrestling in the rice fields.

To nazywamy błotnymi zapasami na ryżowych polach.

The kids love it.

Dzieci to uwielbiają.

The mothers aren't quite convinced.

Ich matki nie są do końca przekonane.

(Laughter)

(Śmiech)

We've done a lot of outrageous things in our lives,

Robimy dużo szalonych rzeczy w życiu,

and we said, okay, local, what does "local" mean?

i chcemy działać lokalnie. Czyli co?

Local means

Lokalnie znaczy,

that 20 percent of the population of the school

że 20% populacji szkoły

has to be Balinese,

to Balijczycy.

and this was a really big commitment.

To naprawdę wielkie zobowiązanie.

And we were right.

Ale mieliśmy rację.

And people are coming forward

Ludzie zgłaszają się

from all over the world

ze wszystkich stron świata,

to support the Balinese Scholarship Fund,

by wspierać Balijski Fundusz Szkolnictwa,

because these kids will be Bali's next green leaders.

ponieważ te dzieci będą następnymi ekologicznymi liderami Bali.

The teachers are as diverse

Nauczyciele są tak różni,

as the student body,

jak ich uczniowie.

and the amazing thing

Niesamowite jest to,

is that volunteers are popping up.

że wolontariuszy przybywa.

A man came from Java

Z Jawy przybył mężczyzna

with a new kind of organic agriculture.

znający nową metodę rolnictwa ekologicznego.

A woman came from Africa with music.

Z Afryki przybyła kobieta-muzyk.

And together these volunteers and the teachers

Wolontariusze i nauczyciele

are deeply committed

mają ogromną motywację,

to creating a new generation

by kształtować nowe pokolenie

of global, green leaders.

globalnych, ekologicznych liderów.

The Green School effect --

Efekt Zielonej Szkoły --

we don't know what it is.

nie wiemy, jaki jest.

We need someone to come and study it.

Potrzebujemy kogoś, kto przyjedzie i to zbada.

But what's happening, our learning-different kids --

Ale uczymy różne dzieci --

dyslexic --

dyslektycy --

we've renamed them prolexic --

przemianowaliśmy ich na prolektyków --

are doing well in these beautiful, beautiful classrooms.

mają się dobrze w tych pięknych klasach.

And all the kids are thriving.

Wszystkie te dzieci dobrze się rozwijają.

And how did we do all this?

I jak to wszystko robimy?

On giant grass.

Na gigantycznej trawie.

It's bamboo.

To bambus.

It comes out of the ground like a train.

Wyrasta z ziemi.

It grows as high as a coconut tree in two months

W dwa miesiące rośnie na wysokość palmy kokosowej,

and three years later it can be harvested

a trzy lata później może być ścięty,

to build buildings like this.

by budować budynki takie jak ten.

It's as strong and dense as teak

Jest tak mocny i twardy, jak drzewo tekowe.

and it will hold up any roof.

Potrafi utrzymać każdy dach.

When the architects came, they brought us these things,

Gdy przyjechali architekci, przywieźli ze sobą coś takiego,

and you've probably seen things like this.

pewnie już to widzieliście.

The yellow box was called the administration complex.

To żółte pudełko nazwali centrum administracji.

(Laughter)

(Śmiech)

We squashed it, we rethought it,

Zgnietliśmy je, przemyśleliśmy sprawę,

but mainly we renamed it

ale przede wszystkim zmieniliśmy nazwę --

"the heart of school,"

teraz to Serce Szkoły.

and that changed everything forever.

I to zmieniło wszystko na zawsze.

It's a double helix.

To podwójna spirala.

It has administrators in it

W środku mieści się administracja

and many, many other things.

i wiele, wiele innych rzeczy.

And the problem of building it --

Był problem z budową --

when the Balinese workers

gdy balijscy pracownicy

saw long reams of plans,

zobaczyli szczegółowe plany,

they looked at them and said, "What's this?"

popatrzyli po sobie i powiedzieli, "Co to jest?"

So we built big models.

Więc zbudowaliśmy duże modele,

We had them engineered by the engineers.

zaprojektowane przez inżynierów.

And Balinese carpenters like this

Balijscy stolarze jak ten

measured them with their bamboo rulers,

zmierzyli je swymi bambusowymi miarkami,

selected the bamboo and built the buildings

wybrali odpowiedni bambus i zbudowali budynki

using age-old techniques,

używając tradycyjnych technik,

mostly by hand.

najczęściej ręcznie.

It was chaos.

To był chaos.

And the Balinese carpenters want to be as modern as we do,

Balijscy stolarze chcieli być tak nowocześni jak my,

so they use metal scaffolding

więc użyli metalowych rusztowań,

to build the bamboo building

by zbudować bambusowy budynek.

and when the scaffolding came down,

A gdy zdjęto rusztowania,

we realized that we had a cathedral,

zdaliśmy sobie sprawę, że powstała katedra,

a cathedral to green,

katedra ekologii,

and a cathedral to green education.

i katedra zielonej edukacji.

The heart of school has seven kilometers

Serce Szkoły zbudowano z siedmiu kilometrów

of bamboo in it.

bambusowych materiałów.

From the time the foundations were finished,

Od czasu, gdy fundamenty zostały skończone,

in three months it had roofs and floors.

w ciągu trzech miesięcy mieliśmy dachy i piętra.

It may not be the biggest bamboo building in the world,

Być może nie jest to największy bambusowy budynek na świecie,

but many people believe

ale wielu ludzi uważa,

that it's the most beautiful.

że jest najpiękniejszy.

Is this doable in your community?

Czy jest to wykonalne w waszej społeczności?

We believe it is.

Wierzymy, że jest.

Green School is a model we built for the world.

Zielona Szkołą jest modelem, który zbudowaliśmy dla świata.

It's a model we built for Bali.

Jest modelem, który zbudowaliśmy dla Bali.

And you just have to follow these simple, simple rules:

Musicie tylko stosować proste zasady:

be local,

działajcie lokalnie,

let the environment lead

niech prowadzi was środowisko

and think about

i myślcie o tym,

how your grandchildren might build.

w jaki sposób będą budować wasze wnuki.

So, Mr. Gore, thank you.

Więc, Panie Gore, dziękuję.

You ruined my life,

Zrujnował Pan moje życie,

but you gave me an incredible future.

ale dał mi niesamowitą przyszłość.

And if you're interested in being involved

A jeśli jest Pan zainteresowany zaangażowaniem się

in finishing Green School

w ukończenie Zielonej Szkoły

and building the next 50 around the world,

i zbudowanie kolejnych 50 na całym świecie,

please come and see us.

zapraszamy w odwiedziny.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)