Love, no matter what | Andrew Solomon

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Capa Girl

"Even in purely nonreligious terms,

"Nawet w ujęciu świeckim

homoseksualizm reprezentuje niewłaściwe wykorzystanie funkcji seksualnych.

homosexuality represents a misuse of the sexual faculty.

It is a pathetic little second-rate substitute for reality --

Jest żałosną namiastką rzeczywistości,

a pitiable flight from life.

godną politowania ucieczką przed życiem.

Jako taki, nie zasługuje na współczucie,

As such, it deserves no compassion,

it deserves no treatment as minority martyrdom,

nie zasługuje na leczenie,

a będąc udręką mniejszości,

zasługuje tylko na uznanie go za złośliwą chorobę".

and it deserves not to be deemed anything but a pernicious sickness."

That's from "Time" magazine in 1966, when I was three years old.

To z czasopisma "Time" z 1966 roku. Miałem wtedy trzy latka.

W zeszłym roku prezydent USA

And last year, the president of the United States

came out in favor of gay marriage.

oficjalnie poparł małżeństwa homoseksualne.

(Applause)

(Brawa)

Pytam, jak doszliśmy od tego artykułu do tego momentu?

And my question is:

How did we get from there to here?

How did an illness become an identity?

Jak choroba stała się tożsamością?

When I was perhaps six years old,

Kiedy miałem może sześć lat,

I went to a shoe store with my mother and my brother.

poszliśmy z mamą i bratem kupić buty.

And at the end of buying our shoes,

Kiedy już płaciliśmy,

the salesman said to us that we could each have a balloon to take home.

sprzedawca chciał nam dać po balonie.

My brother wanted a red balloon,

Brat wybrał czerwony, ja różowy.

and I wanted a pink balloon.

Mama powiedziała, że tak naprawdę wolałbym niebieski.

My mother said that she thought I'd really rather have a blue balloon.

(Laughter)

Ale uparłem się przy różowym.

But I said that I definitely wanted the pink one.

Przypomniała mi, że lubię niebieski.

And she reminded me that my favorite color was blue.

The fact that my favorite color now is blue, but I'm still gay --

Teraz niebieski to mój ulubiony kolor, ale i tak jestem gejem.

(Laughter)

(Śmiech)

is evidence of both my mother's influence

Co dowodzi, że mama miała na mnie wpływ, ale wpływ ograniczony.

and its limits.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

When I was little, my mother used to say,

Kiedy byłem mały, mama mówiła:

"The love you have for your children is like no other feeling in the world.

"Miłość do dzieci nie ma sobie równej.

Nie zrozumiesz tego, póki nie będziesz miał własnych".

And until you have children, you don't know what it's like."

Kiedy byłem mały, traktowałem to jak największy komplement,

And when I was little, I took it as the greatest compliment in the world

that she would say that about parenting my brother and me.

że tak mówi o wychowywaniu mojego brata i mnie.

And when I was an adolescent, I thought, "But I'm gay,

Jako młodzieniec myślałem,

że skoro jestem gejem, prawdopodobnie nie założę rodziny.

and so I probably can't have a family."

And when she said it, it made me anxious.

Kiedy mama powtarzała tamto, czułem niepokój.

And after I came out of the closet,

Kiedy ujawniłem, że jestem gejem,

a ona dalej tak mówiła, wściekałem się.

when she continued to say it, it made me furious.

I said, "I'm gay. That's not the direction that I'm headed in.

Mówiłem: "Jestem gejem. To przyszłość nie dla mnie.

And I want you to stop saying that."

Chciałbym, żebyś przestała tak mówić".

About 20 years ago,

Jakieś 20 lat temu wydawcy "The New York Times Magazine"

I was asked by my editors at the "New York Times Magazine"

to write a piece about Deaf culture.

poprosili o artykuł na temat kultury Głuchych.

And I was rather taken aback.

Zaskoczyło mnie to.

I had thought of deafness entirely as an illness:

Postrzegałem głuchotę w kategoriach choroby.

those poor people, they couldn't hear,

Biedni ludzie, nie słyszą.

they lacked hearing, and what could we do for them?

Nie słyszą, no i co tu można zrobić?

And then I went out into the Deaf world.

Wybrałem się do świata Głuchych.

I went to Deaf clubs.

Chodziłem do klubów dla Głuchych.

I saw performances of Deaf theater and of Deaf poetry.

Uczęszczałem na przedstawienia teatralne i wieczorki poezji Głuchych.

Pojechałem nawet na wybory Miss Głuchych Ameryki, w Nashville,

I even went to the Miss Deaf America contest in Nashville, Tennessee,

where people complained about that slurry Southern signing.

gdzie narzekano, że mieszkańcy Południa migają z silnym "akcentem".

(Śmiech)

(Laughter)

Zagłębiając się w świat Głuchych,

And as I plunged deeper and deeper into the Deaf world,

przekonywałem się, że Głuchota jest kulturą,

I became convinced that Deafness was a culture

że Głusi mówiący:

and that the people in the Deaf world who said,

"We don't lack hearing; we have membership in a culture,"

"Nie chodzi o brak słuchu, ale przynależność do kultury",

were saying something that was viable.

mówią prawdę.

It wasn't my culture,

To nie była moja kultura,

and I didn't particularly want to rush off and join it,

i nie bardzo pragnąłem do niej dołączyć,

but I appreciated that it was a culture

ale rozumiałem, że to kultura,

and that for the people who were members of it,

i że dla uczestników ma wartość taką,

it felt as valuable as Latino culture or gay culture or Jewish culture.

jak kultura latynoska, gejowska, żydowska,

It felt as valid, perhaps, even as American culture.

czy nawet kultura amerykańska.

Then a friend of a friend of mine had a daughter who was a dwarf.

Niedługo potem znajoma urodziła karłowatą córkę.

Po jej narodzinach

And when her daughter was born,

she suddenly found herself confronting questions

nagle stanęła przed pytaniami,

które nagle zaczęły mieć i dla mnie wyjątkowe znaczenie.

that now began to seem quite resonant to me.

She was facing the question of what to do with this child.

Pytanie, co zrobić z tym dzieckiem.

Should she say, "You're just like everyone else but a little bit shorter?"

Mówić: "Jesteś taka jak inni, tylko trochę niższa"?

Czy pomóc budować karlą tożsamość,

Or should she try to construct some kind of dwarf identity,

get involved in the Little People of America,

zaangażować się w organizacje praw karłów,

become aware of what was happening for dwarfs?

zainteresować się sytuacją tej grupy?

And I suddenly thought,

Nagle dotarło do mnie,

że większość głuchych rodzi się słyszącym.

"Most deaf children are born to hearing parents.

Those hearing parents tend to try to cure them.

Słyszący rodzice próbują wyleczyć dziecko.

Those deaf people discover community somehow in adolescence.

Głusi odkrywają swoją społeczność, kiedy dorastają.

Most gay people are born to straight parents.

Większość osób homoseksualnych ma rodziców hetero.

Those straight parents often want them to function

Rodzice hetero często chcą, żeby dzieci funkcjonowały

w tym, co uznają za główny nurt społeczeństwa,

in what they think of as the mainstream world,

and those gay people have to discover identity later on.

i osoby homoseksualne same muszą później odkrywać swą tożsamość.

And here was this friend of mine,

Przed moją znajomą

looking at these questions of identity with her dwarf daughter.

pojawiły się pytania o tożsamość córki-karlicy.

Zrozumiałem, że to to samo.

And I thought, "There it is again:

a family that perceives itself to be normal

Rodzina uważająca się za normalną

with a child who seems to be extraordinary."

z dzieckiem, które wydaje się niezwykłe.

And I hatched the idea that there are really two kinds of identity.

Stwierdziłem wtedy, że istnieją dwa rodzaje tożsamości.

There are vertical identities,

Mamy tożsamości pionowe,

przechodzące z pokolenia na pokolenie, z rodziców na dzieci.

which are passed down generationally from parent to child.

Mowa tu o tożsamości etnicznej, o narodowości, języku, często religii.

Those are things like ethnicity,

frequently nationality, language, often religion.

Those are things you have in common with your parents and with your children.

Dzielimy je ze swoimi rodzicami i dziećmi.

And while some of them can be difficult,

Z niektórymi takimi "tożsamościami" bywa niełatwo,

there's no attempt to cure them.

ale nikt nie próbuje ich leczyć.

You can argue that it's harder in the United States --

Można twierdzić, że w Stanach jest trudniej

our current presidency notwithstanding --

osobom, które nie są białe,

nie ważne, jaki jest obecny prezydent.

to be a person of color.

And yet, we have nobody who is trying to ensure

Jednak nikt nie próbuje sprawić,

that the next generation of children born to African-Americans and Asians

żeby następne pokolenie pochodzenia afrykańskiego albo azjatyckiego

come out with creamy skin and yellow hair.

urodziło się z mleczną skórą i włoskami blond.

Istnieją też tożsamości, których uczymy się od grupy rówieśniczej.

There are these other identities which you have to learn from a peer group,

Nazywam je "tożsamościami poziomymi",

and I call them "horizontal identities,"

because the peer group is the horizontal experience.

bo wynikają z doświadczeń w grupie równych nam osób.

These are identities that are alien to your parents

To tożsamość obca naszym rodzicom,

and that you have to discover when you get to see them in peers.

odkrywana, gdy widzimy ją u podobnych nam ludzi.

Tożsamość poziomą

And those identities, those horizontal identities,

niemal zawsze próbowano leczyć.

people have almost always tried to cure.

Postanowiłem przyjrzeć się procesowi,

And I wanted to look at what the process is

through which people who have those identities

dzięki któremu niektórzy uczą się akceptować swoją tożsamość poziomą.

come to a good relationship with them.

dzięki któremu niektórzy uczą się akceptować swoją tożsamość poziomą.

And it seemed to me that there were three levels of acceptance

Wydaje mi się, że trzeba przejść trzy poziomy akceptacji:

that needed to take place.

Wydaje mi się, że trzeba przejść trzy poziomy akceptacji:

samoakceptacji, akceptacji rodziny i akceptacji społecznej.

There's self-acceptance, there's family acceptance, and there's social acceptance.

And they don't always coincide.

Nie zawsze wszystkie zdobywa się naraz.

And a lot of the time, people who have these conditions are very angry,

Wiele osób w takich warunkach czuje gniew,

because they feel as though their parents don't love them,

ponieważ czują, że rodzice ich nie kochają,

tymczasem w rzeczywistości rodzice ich nie akceptują.

when what actually has happened is that their parents don't accept them.

W idealnym przypadku miłość rodzicielska jest bezwarunkowa.

Love is something that, ideally, is there unconditionally

throughout the relationship between a parent and a child.

W idealnym przypadku miłość rodzicielska jest bezwarunkowa.

But acceptance is something that takes time.

Ale akceptacja jest inna, wymaga czasu.

It always takes time.

Zawsze wymaga czasu.

Jeden z karłów, których poznałem, nazywa się Clinton Brown.

One of the dwarfs I got to know was a guy named Clinton Brown.

When he was born, he was diagnosed with diastrophic dwarfism,

Urodził się z dysplazją diastroficzną,

co oznacza ciężkie inwalidztwo.

a very disabling condition,

and his parents were told that he would never walk,

Rodzicom powiedziano, że nigdy nie będzie chodził ani mówił,

he would never talk,

he would have no intellectual capacity,

żadnego potencjału intelektualnego,

and he would probably not even recognize them.

prawdopodobnie nawet ich nie rozpozna.

And it was suggested to them that they leave him at the hospital

Zasugerowano pozostawienie go w szpitalu,

so that he could die there quietly.

żeby mógł tam po cichu umrzeć.

His mother said she wasn't going to do it,

Matka się nie zgodziła.

and she took her son home.

Wzięła syna do domu.

And even though she didn't have a lot of educational or financial advantages,

Choć nie miała wykształcenia ani dobrych warunków finansowych,

znalazła najlepszego lekarza w kraju,

she found the best doctor in the country for dealing with diastrophic dwarfism,

specjalistę od dysplazji diastroficznej,

and she got Clinton enrolled with him.

i zapisała do niego Clintona.

And in the course of his childhood,

Jako dziecko

he had 30 major surgical procedures.

przeszedł 30 poważnych zabiegów chirurgicznych.

And he spent all this time stuck in the hospital

Tkwił w szpitalu,

while he was having those procedures,

poddawano go operacjom,

as a result of which, he now can walk.

ale w rezultacie może teraz chodzić.

While he was there, they sent tutors around to help him with his schoolwork,

W szpitalu nauczyciele pomagali mu w nauce.

Uczył się dużo, bo nie miał nic innego do roboty.

and he worked very hard, because there was nothing else to do.

Doszedł do etapu,

He ended up achieving at a level

that had never before been contemplated by any member of his family.

o którym nie marzył nikt z rodziny.

He was the first one in his family, in fact, to go to college,

Był pierwszą osobą w rodzinie, która poszła na studia.

where he lived on campus and drove a specially fitted car

Mieszkał na kampusie i poruszał się specjalnym samochodem,

that accommodated his unusual body.

dopasowanym do potrzeb jego niezwykłego ciała.

And his mother told me the story of coming home one day --

Jego matka opowiedziała mi, jak kiedyś wracała do domu,

and he went to college nearby --

i mijała kampus uczelni:

and she said, "I saw that car, which you can always recognize,

"Widzę ten rzucający się w oczy samochód

in the parking lot of a bar," she said.

na parkingu pubu..." (Śmiech)

(Laughter)

"Myślę sobie, oni mają 180 cm wzrostu, on 90.

"And I thought to myself,

'They're six feet tall, he's three feet tall.

Two beers for them is four beers for him.'"

Ich dwa piwa to dla niego jak cztery.

Wiedziałam, że nie mogę tam pójść i powstrzymać go,

She said, "I knew I couldn't go in there and interrupt him,

but I went home, and I left him eight messages on his cell phone."

ale kiedy wróciłam do domu nagrałam mu się 8 razy na poczcie.

She said, "And then I thought,

Potem zastanowiłam się.

if someone had said to me, when he was born,

Gdyby po jego urodzeniu ktoś powiedziałby mi,

that my future worry would be that he'd go drinking and driving

że będę się martwić o to, żeby nie prowadził kiedy popije z kumplami..."

with his college buddies ..."

(Laughter)

(Brawa)

(Applause)

And I said to her,

Zapytałem, co takiego zrobiła,

"What do you think you did that helped him to emerge

że stał się ujmującym, wykształconym, wspaniałym człowiekiem.

as this charming, accomplished, wonderful person?"

And she said, "What did I do?

"Co zrobiłam? Kochałam go, to wszystko.

I loved him, that's all.

Clinton zawsze miał w sobie światło.

Clinton just always had that light in him.

Jego ojciec i ja jako pierwsi mieliśmy szczęście je zobaczyć".

And his father and I were lucky enough to be the first to see it there."

I'm going to quote from another magazine of the '60s.

Zacytuję kolejne czasopismo z lat 60.

This one is from 1968 --

"The Atlantic Monthly", 1968, głos liberalnej Ameryki,

"The Atlantic Monthly," voice of liberal America --

written by an important bioethicist.

artykuł napisał ważny bioetyk.

He said, "There is no reason to feel guilty

"Nie ma powodu czuć się winnym

about putting a Down's syndrome child away,

z powodu pozbycia się dziecka z zespołem Downa,

obojętnie czy w sensie oddania go do psychiatryka,

whether it is 'put away' in the sense of hidden in a sanitarium

czy dokonania odpowiedzialnej decyzji i usunięcia ciąży.

or in a more responsible, lethal sense.

To smutne i straszne. Ale nie ma powodu do wyrzutów sumienia.

It is sad, yes. Dreadful.

But it carries no guilt.

Prawdziwa wina powstaje z występku przeciwko jakiejś osobie,

True guilt arises only from an offense against a person,

a Mongoł nie jest osobą".

and a Down's is not a person."

There's been a lot of ink given to the enormous progress that we've made

Wiele napisano o ogromnym postępie

in the treatment of gay people.

w traktowaniu osób homoseksualnych.

The fact that our attitude has changed is in the headlines every day.

Prasa codziennie donosi, że nasze podejście się zmienia.

But we forget how we used to see people who had other differences,

Ale zapominamy, jak kiedyś postrzegaliśmy inność,

how we used to see people who were disabled,

jak postrzegaliśmy niepełnosprawnych,

how inhuman we held people to be.

że nie uważaliśmy ich za ludzi.

And the change that's been accomplished there,

Dokonaliśmy w tej dziedzinie zmiany,

which is almost equally radical,

która jest prawie równie przełomowa,

is one that we pay not very much attention to.

a nie zwracamy na nią uwagi.

Tom i Karen Roberts, jedna z rodzin, z którymi rozmawiałem,

One of the families I interviewed, Tom and Karen Robards,

przeżyli szok, kiedy jako młodzi, odnoszący sukcesy nowojorczycy,

were taken aback when, as young and successful New Yorkers,

their first child was diagnosed with Down syndrome.

usłyszeli diagnozę, że ich pierwsze dziecko ma zespół Downa.

They thought the educational opportunities for him were not what they should be,

Uznawszy, że jego szanse edukacyjne nie są takie, jak być powinny,

and so they decided they would build a little center --

zdecydowali się zbudować mały ośrodek,

two classrooms that they started with a few other parents --

dwie klasy, które otworzyli wraz z innymi rodzicami,

to educate kids with DS.

żeby kształcić dzieci z zespołem Downa.

And over the years, that center grew into something called the Cooke Center,

Na przestrzeni lat centrum przekształciło się w Cooke Centre,

where there are now thousands upon thousands of children

gdzie obecnie uczą się

tysiące dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.

with intellectual disabilities

who are being taught.

In the time since that "Atlantic Monthly" story ran,

Od czasu publikacji w "Atlantic Monthly"

the life expectancy for people with Down syndrome has tripled.

średnia długość życia osób z zespołem Downa potroiła się.

Wśród osób z zespołem Downa są aktorzy, pisarze,

The experience of Down syndrome people includes those who are actors,

those who are writers, some who are able to live fully independently in adulthood.

ludzie dorośli, którzy są stanie funkcjonować samodzielnie.

The Robards had a lot to do with that.

Rodzina Robertsów w tym pomogła.

And I said, "Do you regret it?

Zapytałem: "Żałujecie czegoś?

Do you wish your child didn't have Down syndrome?

Wolelibyście, żeby wasze dziecko nie miało zespołu Downa?

Do you wish you'd never heard of it?"

Wolelibyście nigdy o nim nie usłyszeć?"

Co ciekawe, ojciec powiedział:

And interestingly, his father said,

"Well, for David, our son, I regret it,

"Jeśli chodzi o naszego syna, Dawida, to żałuję,

ponieważ dla niego to trudny sposób bycia na świecie,

because for David, it's a difficult way to be in the world,

and I'd like to give David an easier life.

i chciałbym dać mu łatwiejsze życie.

But I think if we lost everyone with Down syndrome,

Ale byłoby niepowetowaną stratą, gdyby zniknęli wszyscy z zespołem Downa".

it would be a catastrophic loss."

And Karen Robards said to me, "I'm with Tom.

Karen Roberts: "Zgadzam się z Tomem.

For David, I would cure it in an instant, to give him an easier life.

Natychmiast uleczyłabym Dawida, żeby dać mu łatwiejsze życie.

But speaking for myself --

Co do mnie, kiedy się urodził 23 lata temu, nie uwierzyłabym,

well, I would never have believed 23 years ago when he was born

że kiedykolwiek tak pomyślę,

that I could come to such a point.

ale to doświadczenie uczyniło mnie lepszą, życzliwszą,

Speaking for myself, it's made me so much better and so much kinder

and so much more purposeful in my whole life that, speaking for myself,

bardziej wytrwałą we wszystkich obszarach życia,

dlatego nie oddałabym tego doświadczenia za nic".

I wouldn't give it up for anything in the world."

Żyjemy w czasach, gdy akceptacja społeczna tej i innych przypadłości,

We live at a point when social acceptance for these and many other conditions

is on the up and up.

nieustannie wzrasta.

Jednocześnie żyjemy w czasach,

And yet we also live at the moment

kiedy możliwości wyeliminowania ich

when our ability to eliminate those conditions

has reached a height we never imagined before.

osiągnęły poziom, o jakim nawet nie marzyliśmy.

Most deaf infants born in the United States now

Obecnie większość głuchych noworodków w USA

will receive cochlear implants,

dostaje implanty ślimakowe,

which are put into the brain and connected to a receiver,

które umieszcza się w mózgu i łączy z odbiornikiem,

and which allow them to acquire a facsimile of hearing

co daje pewne wrażenia słuchowe i pozwala nauczyć się mowy.

and to use oral speech.

A compound that has been tested in mice, BMN-111,

W testach na myszach związek chemiczny BMN-111

is useful in preventing the action of the achondroplasia gene.

sprawdził się w regulacji działania genu achondroplazji.

Achondroplasia is the most common form of dwarfism,

Achondroplazja jest najpowszechniejszą formą karłowatości,

and mice who have been given that substance

a myszy z genem achondroplazji, którym podano tę substancję,

and who have the achondroplasia gene

grow to full size.

rosną do pełnych wymiarów.

Testing in humans is around the corner.

Niedługo będą testy na ludziach.

There are blood tests which are making progress

Istnieją coraz lepsze badania krwi,

które mogą wykryć zespół Downa we wczesnej fazie ciąży,

that would pick up Down syndrome more clearly and earlier in pregnancies

than ever before,

making it easier and easier for people to eliminate those pregnancies,

ułatwiając wykluczenie takiej ciąży,

or to terminate them.

lub jej przerwanie.

So we have both social progress and medical progress.

Mamy postęp zarówno społeczny, jak i medyczny.

And I believe in both of them.

Wierzę w oba.

I believe the social progress is fantastic and meaningful and wonderful,

Postęp społeczny jest fantastyczny, znaczący i cudowny,

and I think the same thing about the medical progress.

i to samo myślę o postępie medycznym.

But I think it's a tragedy when one of them doesn't see the other.

Jednak kiedy jeden nie uwzględnia drugiego, dzieje się tragedia.

To, jak te dziedziny się schodzą,

And when I see the way they're intersecting

na przykład w tych 3 przypadkach, które opisałem,

in conditions like the three I've just described,

I sometimes think it's like those moments in grand opera

czasami przypomina mi sceny operowe,

kiedy bohater uświadamia sobie, że kocha,

when the hero realizes he loves the heroine

at the exact moment that she lies expiring on a divan.

dokładnie w chwili, kiedy heroina wydaje ostatnie tchnienie.

(Śmiech)

(Laughter)

Musimy zastanowić się, jak rozumiemy "leczenie".

We have to think about how we feel about cures altogether.

And a lot of the time the question of parenthood is:

Często dylemat rodzicielstwa to rozróżnienie,

What do we validate in our children,

co uznajemy za ważne u swoich dzieci,

and what do we cure in them?

a co chcielibyśmy wyleczyć.

Jim Sinclair, a prominent autism activist, said,

Działacz na rzecz osób z autyzmem Jim Sinclair, powiedział:

"When parents say, 'I wish my child did not have autism,'

"Kiedy rodzice mówią, że woleliby, żeby ich dziecko nie było autystyczne,

tak naprawdę mówią, że woleliby, żeby tego dziecka nie było,

what they're really saying is, 'I wish the child I have did not exist

and I had a different, nonautistic child instead.'

i żeby zamiast tego mieli jakieś inne dziecko, bez autyzmu.

Read that again. This is what we hear when you mourn over our existence.

Przeczytajcie jeszcze raz. To słyszymy, kiedy wy opłakujecie nasze istnienie.

This is what we hear when you pray for a cure:

To słyszymy, kiedy modlicie się o lekarstwo,

że waszym najgłębszym pragnieniem dla nas,

that your fondest wish for us is that someday we will cease to be,

jest, żebyśmy przestali istnieć,

and strangers you can love will move in behind our faces."

a za naszymi twarzami zamieszkałby ktoś obcy, kogo umiecie pokochać".

Bardzo ekstremalny punkt widzenia,

It's a very extreme point of view,

but it points to the reality that people engage with the life they have

ale pokazuje fakt, że ludzie żyją życiem, które im przypadło,

i nie chcą by ich uzdrawiać, zmieniać czy wykluczać.

and they don't want to be cured or changed or eliminated.

They want to be whoever it is that they've come to be.

Chcą być tacy, jakimi się stali.

W ramach tego projektu rozmawiałem z rodziną Dylana Klebolda,

One of the families I interviewed for this project

was the family of Dylan Klebold,

jednego ze sprawców masakry w liceum w Columbine.

who was one of the perpetrators of the Columbine massacre.

Długo trwało przekonanie ich do rozmowy,

It took a long time to persuade them to talk to me,

and once they agreed, they were so full of their story

ale kiedy się zgodzili, mieli tak wiele do powiedzenia,

that they couldn't stop telling it,

że nie mogli przestać.

W pierwszy wspólnie spędzony weekend

and the first weekend I spent with them, the first of many,

I recorded more than 20 hours of conversation.

nagrałem ponad 20 godzin rozmów.

And on Sunday night, we were all exhausted.

W niedzielę wieczór byliśmy wykończeni.

We were sitting in the kitchen. Sue Klebold was fixing dinner.

Siedzieliśmy w kuchni, Sue Klebold szykowała kolację.

Spytałem: "Gdyby był tu Dylan,

And I said, "If Dylan were here now,

do you have a sense of what you'd want to ask him?"

o co byście go zapytali?"

And his father said, "I sure do.

Ojciec się nie wahał.

I'd want to ask him what the hell he thought he was doing."

"Chciałbym wiedzieć, co on sobie do cholery myślał".

And Sue looked at the floor, and she thought for a minute.

Sue spuściła wzrok i zastanowiła się.

Potem spojrzała na mnie i powiedziała:

And then she looked back up and said,

"Poprosiłabym, żeby mi wybaczył bycie matką,

"I would ask him to forgive me for being his mother

która nie miała pojęcia, się działo w jego głowie".

and never knowing what was going on inside his head."

When I had dinner with her a couple of years later --

Kiedy parę lat później

one of many dinners that we had together --

jedliśmy kolejną wspólną kolację,

she said, "You know, when it first happened,

powiedziała: "Kiedy to się stało,

I used to wish that I had never married, that I had never had children.

najpierw żałowałam, że wyszłam za mąż i miałam dzieci.

If I hadn't gone to Ohio State and crossed paths with Tom,

Gdybym nie poszła na Uniwersytet Stanowy Ohio i nie spotkała Toma,

nie byłoby tego dziecka, i nie wydarzyłby się ten horror.

this child wouldn't have existed,

and this terrible thing wouldn't have happened.

Jednak w końcu zrozumiałam, że kocham swoje dzieci tak bardzo,

But I've come to feel that I love the children I had so much

that I don't want to imagine a life without them.

że nie wyobrażam sobie bez nich życia.

I recognize the pain they caused to others,

Rozumiem ból, który sprawiły innym, i tu nie ma przebaczenia,

for which there can be no forgiveness,

but the pain they caused to me, there is," she said.

ale jest przebaczenie dla bólu, który sprawiły mnie.

Jednak choć rozumiem, że dla świata byłoby lepiej,

"So while I recognize that it would have been better for the world

if Dylan had never been born,

gdyby Dylan nigdy się nie narodził,

I've decided that it would not have been better for me."

uznałam, że dla mnie nie byłoby lepiej".

Zaskakujące, że rodziny dzieci z problemami

I thought it was surprising

how all of these families had all of these children

with all of these problems,

problems that they mostly would have done anything to avoid,

zrobiłyby wszystko, żeby problemów uniknąć,

and that they had all found so much meaning in that experience of parenting.

a jednak odnajdowały sens w doświadczaniu bycia rodzicem.

Potem zastanowiłem się - my wszyscy, którzy mamy dzieci,

And then I thought, all of us who have children

love the children we have, with their flaws.

kochamy swoje dzieci z ich wadami.

Gdyby przez sufit spłynął przepiękny anioł

If some glorious angel suddenly descended through my living-room ceiling

and offered to take away the children I have

i zaproponował, że zabierze moje dzieci,

and give me other, better children --

i da mi inne, lepsze - grzeczniejsze, zabawniejsze, milsze, bystrzejsze,

more polite, funnier, nicer, smarter --

(Laughter)

złapałbym dzieci i odgonił to wstrętne widziadło.

I would cling to the children I have and pray away that atrocious spectacle.

I tak, jak w ogniu przeprowadzamy testy

And ultimately,

I feel that in the same way that we test flame-retardant pajamas in an inferno

na ognioodporność piżam, żeby mieć pewność,

to ensure they won't catch fire when our child reaches across the stove,

że piżama nie zapali się, gdy dziecko wyciągnie rękę nad kuchenką,

so these stories of families negotiating these extreme differences

Tak opowieści o rodzinach z innością najwyższego stopnia,

reflect on the universal experience of parenting,

pokazują uniwersalne doświadczenie rodzicielstwa,

which is always that sometimes, you look at your child, and you think,

czyli czasami patrzysz na swoje dziecko i myślisz sobie,

skąd ty się wziąłeś?

"Where did you come from?"

(Laughter)

(Śmiech)

It turns out that while each of these individual differences is siloed --

Okazuje się, że choć każda odmienność ma swój własny świat,

there are only so many families dealing with schizophrenia,

jest tylko ileś tam rodzin ze schizofrenią,

only so many families of children who are transgender,

ileś rodzin z dziećmi transpłciowymi,

ileś rodzin z dziećmi genialnymi,

only so many families of prodigies --

who also face similar challenges in many ways --

które także stają przed podobnymi wyzwaniami,

there are only so many families in each of those categories.

w każdej kategorii jest tylko ileś rodzin,

ale jeśli się zastanowić,

But if you start to think

that the experience of negotiating difference within your family

doświadczenie radzenia sobie z innością w obrębie własnej rodziny

występuje w każdej z takich kategorii.

is what people are addressing,

I tak okazuje się, że to niemal powszechne zjawisko.

then you discover that it's a nearly universal phenomenon.

Ironically, it turns out,

Ironia polega na tym, że inność i nasze podejście do inności,

that it's our differences and our negotiation of difference

that unite us.

jednoczy nas wszystkich.

I decided to have children while I was working on this project.

Podczas pracy nad tym projektem zdecydowałem się na dzieci.

And many people were astonished and said,

Wiele osób dziwiło się.

"But how can you decide to have children

"Jak możesz podjąć decyzję o dziecku

w środku badań na temat wszystkiego, co może pójść nie tak?".

in the midst of studying everything that can go wrong?"

And I said, "I'm not studying everything that can go wrong.

Odpowiedziałem: "Nie badam tego, co może pójść nie tak.

What I'm studying is how much love there can be,

Badam, ile jest miłości,

even when everything appears to be going wrong."

nawet wtedy, gdy wszystko wydaje się iść nie tak".

I thought a lot about the mother of one disabled child I had seen,

Wiele rozmyślałem o matce dotkniętego ciężkim kalectwem dziecka,

które zmarło na skutek zaniedbań opiekuna.

a severely disabled child who died through caregiver neglect.

And when his ashes were interred, his mother said,

Kiedy pochowano prochy, matka powiedziała:

"Modlę się o wybaczenie podwójnego rabunku, który mnie spotkał.

"I pray here for forgiveness for having been twice robbed:

once of the child I wanted,

Pozbawiono mnie dziecka, którego pragnęłam, a potem syna, którego kochałam".

and once of the son I loved."

And I figured it was possible, then, for anyone to love any child,

Dotarło do mnie, że można kochać każde dziecko,

if they had the effective will to do so.

jeśli ma się taką wolę.

Mój mąż jest biologicznym ojcem dwojga dzieci

So, my husband is the biological father of two children

with some lesbian friends in Minneapolis.

swoich przyjaciółek-lesbijek z Minneapolis.

Na studiach miałem przyjaciółkę, która rozwiodła się, a chciała mieć dzieci.

I had a close friend from college who'd gone through a divorce

and wanted to have children.

And so she and I have a daughter,

Mamy razem córkę,

and mother and daughter live in Texas.

która mieszka z matką w Teksasie.

And my husband and I have a son who lives with us all the time,

Ze mną i moim mężem mieszka nasz syn,

of whom I am the biological father,

którego biologicznym ojcem jestem ja,

a matką zastępczą była Laura,

and our surrogate for the pregnancy was Laura,

the lesbian mother of Oliver and Lucy in Minneapolis.

lesbijka, matka Olivera i Lucy z Minneapolis.

(Laughter)

(Brawa)

So --

(Applause)

W skrócie: pięcioro rodziców czwórki dzieci w trzech stanach USA.

The shorthand is: five parents of four children in three states.

(Laughter)

And there are people who think that the existence of my family

Niektórzy uważają, że istnienie mojej rodziny

somehow undermines or weakens or damages their family.

w jakiś sposób podkopuje i osłabia ich własną rodzinę.

And there are people who think that families like mine

Niektórzy uważają, że rodziny takie jak moja

shouldn't be allowed to exist.

nie mają prawa bytu.

And I don't accept subtractive models of love,

Nie akceptuję modelu miłości opartego na odejmowaniu, tylko na dodawaniu.

only additive ones.

And I believe that in the same way that we need species diversity

Tak jak potrzebujemy bogactwa gatunków,

to ensure that the planet can go on,

żeby mogła funkcjonować nasza planeta,

tak potrzebujemy bogactwa uczuć i różnorodnych rodzin,

so we need this diversity of affection and diversity of family

in order to strengthen the ecosphere of kindness.

żeby wzmocnić ekosferę dobroci.

Dzień po narodzinach naszego syna

The day after our son was born,

the pediatrician came into the hospital room

lekarz pediatra w szpitalu powiedziała, że jest zaniepokojona.

and said she was concerned.

He wasn't extending his legs appropriately.

Dziecko nie prostowało poprawnie nóżek.

Powiedziała, że może to oznaczać uszkodzenie mózgu.

She said that might mean that he had brain damage.

Insofar as he was extending them, he was doing so asymmetrically,

Próbując prostować nóżki, robił to asymetrycznie,

which she thought could mean that there was a tumor of some kind in action.

co według niej mogło być oznaką guza.

Miał bardzo dużą głowę, co mogło oznaczać wodogłowie.

And he had a very large head,

which she thought might indicate hydrocephalus.

And as she told me all of these things,

Kiedy to mówiła, czułem,

I felt the very center of my being pouring out onto the floor.

że centrum mego istnienia zapada się w podłogę.

And I thought, "Here I had been working for years

Myślałem o wieloletniej pracy nad książką o tym,

on a book about how much meaning people had found

jak ludzie znajdują wielki sens

in the experience of parenting children who were disabled,

w doświadczeniu bycia rodzicami dzieci niepełnosprawnych,

i nie chciałem do nich dołączyć.

and I didn't want to join their number

because what I was encountering was an idea of illness."

Bo borykałem się z ideą "choroby".

And like all parents since the dawn of time,

Jak każdy rodzic od początku świata,

chciałem uchronić dziecko przed chorobą.

I wanted to protect my child from illness.

Chciałem też uchronić siebie przed chorobą.

And I wanted, also, to protect myself from illness.

And yet, I knew from the work I had done

Jednocześnie dzięki swej pracy wiedziałem,

że jeśli testy wykażą istnienie problemów,

that if he had any of the things we were about to start testing for,

to właśnie one stworzą jego tożsamość,

that those would ultimately be his identity,

a będąc jego, ta tożsamość stanie się moją,

and if they were his identity, they would become my identity,

that that illness was going to take a very different shape as it unfolded.

a choroba, rozwijając się, przyjmie zupełnie inną postać.

We took him to the MRI machine, we took him to the CAT scanner,

Wzięliśmy go na rezonans magnetyczny i tomografię komputerową,

we took this day-old child and gave him over for an arterial blood draw.

zanieśliśmy jednodniowe dziecko na pobranie krwi z tętnicy.

We felt helpless.

Czuliśmy się bezradni.

And at the end of five hours,

Po 5 godzinach usłyszeliśmy,

że mózg jest czysty

they said that his brain was completely clear

and that he was by then extending his legs correctly.

i że dziecko prostuje nóżki prawidłowo.

And when I asked the pediatrician what had been going on,

Kiedy zapytałem pediatrę, o co chodziło,

she said she thought in the morning, he had probably had a cramp.

powiedziała, że rano mógł mieć skurcz żołądka.

(Laughter)

(Śmiech)

But I thought --

Pomyślałem, że mama miała rację.

(Laughter)

I thought how my mother was right.

I thought, "The love you have for your children

Miłość do własnych dzieci

is unlike any other feeling in the world.

jest niepodobna do żadnego innego uczucia na świecie,

And until you have children, you don't know what it feels like.

i dopóki nie masz dzieci, nie wiesz, jak to jest.

Dzieci zniewoliły mnie w chwili,

I think children had ensnared me

the moment I connected fatherhood with loss.

kiedy skojarzyłem ojcostwo ze stratą.

Nie jestem pewien, czy zauważyłbym to,

But I'm not sure I would have noticed that

nie angażując się w swój projekt.

if I hadn't been so in the thick of this research project of mine.

I'd encountered so much strange love,

Napotkałem dużo dziwnej miłości,

and I fell very naturally into its bewitching patterns.

i w naturalny sposób sam wpadłem w jej sidła.

And I saw how splendor can illuminate even the most abject vulnerabilities.

Widziałem, jak można rozświetlić nawet najgorsze nieszczęścia.

Przez 10 lat byłem świadkiem i uczyłem się

During these 10 years, I had witnessed and learned

przeraźliwej radości trudnej odpowiedzialności,

the terrifying joy of unbearable responsibility,

and I had come to see how it conquers everything else.

i widziałem, jak pokonuje wszystko inne.

Czasem myślałem, że rodzice, z którymi rozmawiam, to głupcy,

And while I had sometimes thought the parents I was interviewing were fools,

enslaving themselves to a lifetime's journey with their thankless children

oddający się w niewolę podróży z niewdzięcznym dzieckiem,

próbujący przekuć nieszczęście w tożsamość.

and trying to breed identity out of misery,

Tego dnia uświadomiłem sobie, że moje badania stworzyły pomost,

I realized that day that my research had built me a plank

po którym gotów byłem wejść na statek i udać się w tę podróż razem z nimi.

and that I was ready to join them on their ship.

Dziękuję.

Thank you.

(Applause and cheers)

(Brawa)

Thank you.