Israel and Iran: A love story?

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Capa Girl Korekta: Emilia Kaźmierczak

On March 14, this year,

14 marca bieżącego roku

I posted this poster on Facebook.

zamieściłem na Facebooku ten plakat.

This is an image of me and my daughter

To ja i moja córka,

holding the Israeli flag.

trzymająca izraelską flagę.

I will try to explain to you about the context of why

Spróbuję wyjaśnić Wam kontekst dlaczego

and when I posted.

i kiedy go zamieściłem.

A few days ago, I was sitting waiting

Kilka dni wcześniej,

on the line at the grocery store,

stałem w kolejce w warzywniaku,

and the owner and one of the clients

a właściciel i jeden z klientów rozmawiali.

were talking to each other,

a właściciel i jeden z klientów rozmawiali.

and the owner was explaining to the client

Właściciel wyjaśniał klientowi,

that we're going to get 10,000 missiles on Israel.

że na Izrael spadnie 10 tys. pocisków.

And the client was saying, no, it's 10,000 a day.

A klient twierdził, że 10 tys. na dzień.

(Laughter)

(Śmiech)

("10,000 missiles") This is the context. This is where we are now in Israel.

("10 000 pocisków") Oto kontekst. Oto co mamy w Izraelu.

We have this war with Iran coming for 10 years now,

Mamy wojnę z Iranem, która zagraża nam już 10 lat,

and we have people, you know, afraid.

i mamy ludzi, wiecie, którzy się boją.

It's like every year it's the last minute

To tak, jakby co rok jest ostatnia minuta

that we can do something about the war with Iran.

w której możemy zrobić coś z wojną w Iranie.

It's like, if we don't act now, it's too late forever,

Na zasadzie, jeśli czegoś nie zrobimy teraz, będzie za późno na zawsze,

for 10 years now.

I tak od 10 lat.

So at some point it became, you know, to me,

W którymś momencie to do mnie dotarło,

I'm a graphic designer, so I made posters about it

a że jestem grafikiem, to zrobiłem plakaty o tym

and I posted the one I just showed you before.

i ten, który wam wcześniej pokazałem, zamieściłem.

Most of the time, I make posters, I post them on Facebook,

Zazwyczaj tworzę plakaty i rozpowszechniam na Facebooku.

my friends like it, don't like it,

Moi znajomym się podobają, bądź nie,

most of the time don't like it, don't share it,

zazwyczaj nie...Nie podobają się i nie dzielą się nimi,

don't nothing,

nie robią nic i tak mija kolejny dzień.

and it's another day.

nie robią nic i tak mija kolejny dzień.

So I went to sleep, and that was it for me.

Położyłem się spać i to było tyle dla mnie.

And later on in the night, I woke up

Obudziłem się w środku nocy, jak zwykle,

because I'm always waking up in the night,

Obudziłem się w środku nocy, jak zwykle,

and I went by the computer and I see all these red dots,

otworzyłem komputer i widzę te wszystkie facebook'owe

you know, on Facebook, which I've never seen before.

czerwone kropki, których nigdy wcześniej nie widziałem.

(Laughter)

(Śmiech)

And I was like, "What's going on?"

I to tak na zasadzie: "Co jest grane?"

So I come to the computer and I start looking on,

Więc podchodzę do komputera i patrzę na ekran i nagle widzę

and suddenly I see many people talking to me,

mnóstwo osób piszących do mnie,

most of them I don't know,

w większości nieznanych,

and a few of them from Iran,

w tym kilka z Iranu,

which is -- What?

'Co?!'

Because you have to understand,

Ponieważ musicie zrozumieć,

in Israel we don't talk with people from Iran.

że my, Izraelczycy nie rozmawiamy z Irańczykami.

We don't know people from Iran.

Nie znamy ich.

It's like, on Facebook, you have friends only from --

To tak, jakbyś na Facebooku miał przyjaciół tylko z...

it's like your neighbors are your friends on Facebook.

to tak jakby twoi sąsiedzi byli twoimi przyjaciółmi na Facebooku.

And now people from Iran are talking to me.

A teraz, ludzie z Iranu do mnie piszą.

So I start answering this girl, and she's telling me

Więc zaczynam odpowiadać jednej dziewczynie,

she saw the poster and she asked her family to come,

która pisze, że zobaczyła plakat

because they don't have a computer, she asked her family

i zaprosiła rodzinę, która nie ma komputera,

to come to see the poster, and they're all sitting in the living room crying.

by przyszła go zobaczyć, a teraz siedzą w salonie i płaczą.

So I'm like, whoa.

Wow...

I ask my wife to come, and I tell her, you have to see that.

Wołam moją żonę, i mówię: "Musisz to zobaczyć!

People are crying, and she came, she read the text,

Ludzie płaczą!" Przyszła, przeczytała

and she started to cry.

i sama zaczęła płakać.

And everybody's crying now. (Laughter)

I teraz wszyscy płaczą. (Śmiech)

So I don't know what to do, so my first reflex,

Nie wiem co robić, w pierwszym odruchu,

as a graphic designer, is, you know, to show everybody

jako grafik chcę wszystkim pokazać

what I'd just seen, and people started to see them

co właśnie zobaczyłem. Ludzie zaczęli to oglądać,

and to share them, and that's how it started.

udostępniać i tak to się zaczęło.

The day after, when really it became a lot of talking,

Dzień później, gdy zrobiło się już o tym głośno,

I said to myself, and my wife said to me,

Powiedziałem sobie, i moja żona powiedziała do mnie,

I also want a poster,

"Ja także chcę plakat",

so this is her. (Laughter)

Oto ona. (Śmiech)

Because it's working, put me in a poster now.

"To działa, daj mnie na plakat!"

But more seriously, I was like, okay, these ones work,

Ale na poważnie, to rzeczywiście działa,

but it's not just about me, it's about people from Israel

ale tu nie chodzi o mnie, a o ludzi z Izraela,

who want to say something.

którzy chcą coś przekazać.

So I'm going to shoot all the people I know, if they want,

Postanawiam sfotografować wszystkich, których zam,

and I'm going to put them in a poster and I'm going to share them.

jeśli tego chcą i zrobić plakaty z nimi i je opublikować.

So I went to my neighbors and friends and students

Poszedłem do sąsiadów,znajomych, studentów

and I just asked them, give me a picture, I will make you a poster.

i po prostu poprosiłem o zdjęcia, by zrobić plakaty.

And that's how it started. And that's how, really,

I tak to się zaczęło. I tak jak, naprawdę

it's unleashed, because suddenly people

to się rozpętało, ponieważ nagle ludzie

from Facebook, friends and others,

z Facebooka, znajomi i inni,

just understand that they can be part of it.

zrozumieli, że mogą w tym uczestniczyć.

It's not just one dude making one poster,

Nie tylko jakiś tam koleś, co zrobił plakat.

it's -- we can be part of it, so they start sending me pictures

to jak - My też możemy być tego częścią. Więc zaczęli przysyłać zdjęcia

and ask me, "Make me a poster. Post it.

i prosić: "Zrób ze mną plakat. Udostępnij go.

Tell the Iranians we from Israel love you too."

i powiedz Irańczykom, że my Izraelczycy też ich kochamy".

It became, you know, at some point it was really, really intense.

W pewnym momencie sprawa nabrała takiego rozmachu,

I mean, so many pictures, so I asked friends

napływało tyle zdjęć, że poprosiłem znajomych grafików

to come, graphic designers most of them,

napływało tyle zdjęć, że poprosiłem znajomych grafików

to make posters with me, because I didn't have the time.

o pomoc przy plakatach, bo brakowało mi czasu.

It was a huge amount of pictures.

Napływała ogromna ilość zdjęć.

So for a few days, that's how my living room was.

Przez kilka dni, mój salon wyglądał właśnie tak.

And we received Israeli posters, Israeli images,

Otrzymaliśmy mnóstwo plakatów, zdjęć Izraelczyków,

but also lots of comments, lots of messages from Iran.

oraz komentarzy i wiadomości z Iranu.

And we took these messages and we made posters out of it,

Zebraliśmy je i zrobiliśmy z nich plakaty,

because I know people: They don't read, they see images.

ponieważ wiem, że ludzie wolą obraz niż tekst.

If it's an image, they may read it.

Jeśli to obraz, to mogą go przeczytać.

So here are a few of them.

Oto kilka z nich.

("You are my first Israelian friend. I wish we both get rid of our idiot politicians, anyway nice to see you!")

("Jesteś moim pierwszym izraelskim znajomym. Gdybyśmy mogli pozbyć się naszych zidiociałych polityków. Miło cię poznać")

("I love that blue. I love that star. I love that flag.") This one is really moving for me because it's the story

("Kocham ten niebieski kolor, gwiazdę i tą flagę") Ten jest wyjątkowo wzruszający, ponieważ to historia

of a girl who has been raised in Iran

która dotyczy dziewczyny,

to walk on an Israeli flag to enter her school every morning,

której kazano przechodzić po izraelskiej fladze każdego dnia przy wejściu do szkoły,

and now that she sees the posters that we're sending,

a teraz kiedy zobaczyła nasz plakat

she starts -- she said that she changed her mind,

zmieniła zdanie

and now she loves that blue, she loves that star,

i uwielbia niebieski kolor, gwiazdę i całą flagę

and she loves that flag, talking about the Israeli flag,

mówi o Izraelskiej fladze

and she wished that we'd meet and come to visit one another,

i że chciałaby abyśmy mogli się wzajemnie odwiedzić.

and just a few days after I posted the first poster.

A było to zaledwie kilka dni po tym jak wypostowałem pierwszy plakat.

The day after,

Dzień później Irańczycy

Iranians started to respond with their own posters.

zaczęli odpowiadać własnymi plakatami.

They have graphic designers. What? (Laughter)

Oni mają grafików! Co?! (Śmiech)

Crazy, crazy.

Szaleństwo.

So you can see they are still shy, they don't want to show their faces,

Jak widzicie, są nadal nieśmiali, nie pokazują twarzy,

but they want to spread the message.

ale chcą przekazać nam wiadomość.

They want to respond. They want to say the same thing.

Odpowiedzieć... W podobny sposób.

So. And now it's communication.

Teraz to komunikacja.

It's a two-way story. It's Israelis and Iranians

Dwukierunkowa. Izraelczycy i Irańczycy

sending the same message, one to each other.

przesyłają sobie wzajemnie wiadomości.

("My Israeli Friends. I don't hate you. I don't want War.")

("Moi Izraelscy przyjaciele. Nie nienawidzę was. Nie chcę wojny.")

This never happened before, and this is two people

To się nigdy wcześniej nie stało, ci ludzie

supposed to be enemies, we're on the verge of a war,

winni być wrogami, na skraju wojny,

and suddenly people on Facebook are starting to say,

a tu nagle jacyś ludzie na Facebooku piszą:

"I like this guy. I love those guys."

"Lubię tego faceta. Kocham tych ludzi".

And it became really big at some point.

Nadszedł moment, że nabrało to takiego rozmachu,

And then it became news.

że stało się newsem.

Because when you're seeing the Middle East, you see only the bad news.

Bo gdy patrzy się na Bliski Wschód widzi się jedynie złe rzeczy.

And suddenly, there is something that was happening

A tu nagle dzieje się coś dobrego.

that was good news. So the guys on the news,

Ludzie w mediach mówią:

they say, "Okay, let's talk about this."

"Ok, powiedzmy o tym".

And they just came, and it was so much,

Zaczęli tłumnie przychodzić

I remember one day, Michal,

i któregoś dnia, pamiętam, Michal,

she was talking with the journalist, and she was asking him,

rozmawiała z dziennikarzem i spytała:

"Who's gonna see the show?"And he said, "Everybody."

"Kto to będzie oglądać?" Odpowiedział:"Wszyscy".

So she said, "Everybody in Palestine, in where? Israel?

Ona na to: "Wszyscy w Palestynie, Izraelu? Gdzie?

Who is everybody?""Everybody."

Co to znaczy wszyscy?" "Wszyscy."

They said, "Syria?" "Syria."

"W Syrii?" "Tak, Syrii".

"Lebanon?""Lebanon."

"W Libanie?" "Tak, w Libanie".

At some point, he just said, "40 million people are going to see you today.

"Obejrzy was dzisiaj 40 milionów widzów.

It's everybody." The Chinese.

Wszyscy. Chińczycy również".

And we were just at the beginning of the story.

A to był dopiero początek historii.

Something crazy also happened.

Wydarzyło się coś niesamowitego.

Every time a country started talking about it,

Za każdym razem, kiedy mówiono o nas w jakimś kraju,

like Germany, America, wherever,

w Niemczech, Ameryce, gdziekolwiek,

a page on Facebook popped up with the same logo

na Facebooku pojawiała się grupa, z podobnym logiem,

with the same stories, so at the beginning

podobnym przekazem. Na początku mieliśmy

we had "Iran-Loves-Israel," which is an Iranian

"Iran-Loves-Israel," założona przez Irańczyka

sitting in Tehran, saying, "Okay, Israel loves Iran?

z Teheranu, na zasadzie, "Ok. Izrael kocha Iran?

I give you Iran-Loves-Israel."

Iran tez kocha izrael".

You have Palestine-Loves-Israel.

Jest też Palestyna-Kocha-Izrael (Palestine-Loves-Israel.)

You have Lebanon that just -- a few days ago.

Od kilku dni jest też i Liban.

And this whole list of pages on Facebook

Cały szereg grup facebook'owych

dedicated to the same message,

z tym samym przekazem,

to people sending their love, one to each other.

wzajemnej miłości.

The moment I really understood that something was happening,

Tak naprawdę zrozumiałem co się dzieje,

a friend of mine told me,

kiedy znajomy powiedział mi:

"Google the word 'Israel.'"

"Wygoogluj słowo "Izrael".

And those were the first images on those days

Oto co pojawiało się w tamtym czasie po wpisaniu

that popped up from Google

w Google haseł: "Israel" czy "Iran".

when you were typing, "Israel" or "Iran."

w Google haseł: "Israel" czy "Iran".

We really changed how people see the Middle East.

Naprawdę zmieniliśmy postrzeganie Bliskiego Wschodu.

Because you're not in the Middle East.

Ponieważ, nie ma cię na Bliskim Wschodzie.

You're somewhere over there, and then you want to see the Middle East,

Jesteś gdzieś indziej, a później chcesz zobaczyć Bliski Wschód,

so you go on Google and you say, "Israel,"

więc wpisujesz w Google "Izrael"

and they give you the bad stuff.

i wyskakują same złe rzeczy.

And for a few days you got those images.

A tu przez kilka dni pojawiają się te obrazy.

Today the Israel-Loves-Iran page

Dzisiaj strona Izrael-Kocha-Iran (Israel-Loves-Iran)

is this number, 80,831, and two million people last week

liczy sobie 80,831, a 2 miliony ludzi w zeszłym tygodniu

went on the page and shared, liked, I don't know,

weszło na stronę, polubiło, udostępniło,

commented on one of the photos.

czy skomentowało, któreś ze zdjęć.

So for five months now, that's what we are doing,

Oto czym zajmujemy się od 5 miesięcy.

me, Michal, a few of my friends, are just making images.

Ja, Michal, kilkoro znajomych, robimy obrazy,

We're showing a new reality

pokazując dzięki temu nową rzeczywistość

by just making images

przez robienie obrazków.

because that's how the world perceives us.

Tak widzi nas świat.

They see images of us, and they see bad images.

Widzi się same złe obrazy.

So we're working on making good images. End of story.

A my pracujemy nad dobrymi. Koniec historii.

Look at this one. This is the Iran-Loves-Israel page.

Spójrzcie na to. To strona Iran-Kocha-Izrael (Iran-Loves-Israel).

This is not the Israel-Loves-Iran. This is not my page.

Nie Izrael-Kocha-Iran (Israel-Loves-Iran). To nie moja strona.

This is a guy in Tehran on the day of remembrance

To facet z Teheranu, w dniu Pamięci

of the Israeli fallen soldier

Poległych Izraelskich Żołnierzy,

putting an image of an Israeli soldier on his page.

postuje obraz izraelskiego żołnierza na swojej stronie.

This is the enemy.

To wróg.

What?

Co?

("Our heartfelt condolences to the families who lost their dearests in terror attack in Bulgaria")

("Najszczersze kondolencje dla rodzin, które straciły najbliższych w ataku terrorystycznym w Bułgarii")

And it's going both ways.

To działa w dwie strony.

It's like, we are showing respect, one to each other.

Okazujemy sobie wzajemnie szacunek

And we're understanding. And you show compassion.

zrozumienie i współczucie.

And you become friends.

Zaprzyjaźniamy się.

And at some point, you become friends on Facebook,

Czy to na Facebooku, czy w realnym świecie.

and you become friends in life.

Czy to na Facebooku, czy w realnym świecie.

You can go and travel and meet people.

Można podróżować i poznawać ludzi.

And I was in Munich a few weeks ago.

Kilka tygodni temu byłem w Monachium.

I went there to open an exposition about Iran

by otworzyć wystawę na temat Iranu.

and I met there with people from the page

Spotkałem tam mnóstwo ludzi ze strony,

that told me, "Okay, you're going to be in Europe,

Mówili: "Przylatujesz do Europy.

I'm coming. I'm coming from France, from Holland,

Ja też przyjeżdżam z Francji, Holandii, Niemiec.

from Germany," of course, and from Israel people came,

Inni Izraelczycy też przyjechali.

and we just met there for the first time in real life.

Spotkaliśmy się po raz pierwszy w życiu.

I met with people that are supposed to be my enemies

Spotkałem ludzi, którzy powinni być moimi wrogami.

for the first time. And we just shake hands,

Uścisnęliśmy sobie ręce,

and have a coffee and a nice discussion,

i przy kawie dyskutowaliśmy

and we talk about food and basketball.

i rozmawialiśmy jedzeniu i koszykówce.

And that was the end of it.

I tyle.

Remember that image from the beginning?

Pamiętacie plakat z początku?

At some point we met in real life, and we became friends.

Kiedyś spotkamy się i zostaniemy przyjaciółmi.

And it goes the other way around.

Jedna dziewczyna, którą poznaliśmy na Facebooku,

Some girl that we met on Facebook

która nigdy nie była w Izraelu, urodzona i wychowana w Iranie,

never been in Israel, born and raised in Iran,

a mieszkająca w Niemczech, obawiająca się Izraelczyków,

lives in Germany, afraid of Israelis

ze względu na informacje, które miała o nas,

because of what she knows about us,

decyduje się, po kilku miesiącach internetowych rozmów

decides after a few months of talking on the Internet

z Izraelczykami, przyjechać do Izraela.

with some Israelis to come to Israel,

Wysiada na lotnisku Ben Guriona

and she gets on the plane and arrives at Ben Gurion

i mówi: "OK, nic wielkiego".

and says, "Okay, not that big a deal."

i mówi "OK, nic wielkiego".

So a few weeks ago, the stress is getting higher,

Kilka tygodni napięcie zaczyna wzrastać,

so we start this new campaign

dlatego zaczynamy nową kampanię

called "Not ready to die in your war."

"Nie jestem gotowy/a zginąć w waszej wojnie"

I mean, it's plus/minus the same message,

.Przekaz mniej więcej podobny,

but we wanted really to add some aggressivity to it.

jednak trochę ostrzejszy.

And again, something amazing happened,

Podobnie, dzieje się coś niezwykłego,

something that we didn't have on the first wave of the campaign.

czego nie miała pierwsza fala kampanii.

Now people from Iran, the same ones who were shy

Ci sami Irańczycy, którzy wstydliwie

at the first campaign and just sent, you know,

w pierwszej kampanii pokazywali

their foot and half their faces,

zaledwie pół twarzy czy stopy,

now they're sending their faces, and they're saying,

nagle pokazują twarze mówiąc,

"Okay, no problem, we're into it. We are with you."

:"OK, nie ma problemu. Jesteśmy z wami".

Just read where those guys are from.

Przeczytajcie skąd są.

And for every guy from Israel,

.A na każdego Izraelczyka

you've got someone from Iran.

przypada ktoś z Iranu.

Just people sending their pictures.

Po prostu ludzie przysyłający swoje zdjęcia.

Crazy, yes?

.Niesamowite, nie?

So --

Więc...

(Applause)

(Brawa)

So you may ask yourself, who is this dude?

Pewnie pytacie się: "Kim jest ten koleś?"

My name is Ronny Edry, and I'm 41, I'm an Israeli,

Nazywam się Ronny Edry, mam 41 lat, jestem Izraelczykiem,

I'm a father of two, I'm a husband,

ojcem dwójki, mężem,

and I'm a graphic designer. I'm teaching graphic design.

i jestem grafikiem. Uczę grafiki komputerowej.

And I'm not that naive, because a lot of the time

Nie jestem naiwny, choć często mówią mi:

I've been asked, many times I've been asked, "Yeah, but,

"Tak, ale.

this is really naive, sending flowers over, I mean — "

to bardzo naiwne, wysyłają kwiaty, Ja wiem..."

I was in the army. I was in the paratroopers for three years,

Służyłem w armii. Trzy lata byłem spadochroniarzemi

and I know how it looks from the ground.

wiem jak to wygląda w praktyce.

I know how it can look really bad.

Jak źle może to wyglądać.

So to me, this is the courageous thing to do,

Uważam, że to szczyt odwagi,

to try to reach the other side before it's too late,

spróbować dotrzeć do drugiej strony zanim będzie za późno.

because when it's going to be too late, it's going to be too late.

Bo za późno oznacza za późno.

And sometimes war is inevitable, sometimes,

Czasami wojna rzeczywiście jest nieunikniona... Czasami.

but maybe [with] effort, we can avoid it.

.Ale może przy odrobinie wysiłku, uda się jej uniknąć.

Maybe as people, because especially in Israel,

Szczególnie w Izraelu,

we're in a democracy. We have the freedom of speech,

gdzie mamy demokrację, wolność słowa,t

and maybe that little thing can change something.

a drobna rzecz może coś zmienić.

And really, we can be our own ambassadors.

Naprawdę możemy być ambasadorami własnej sprawy

We can just send a message and hope for the best.

.Możemy wysłać wiadomość i w nadziei czekać

So I want to ask Michal, my wife, to come with me

.Poproszę teraz moją żonę, Michal, na scenę,

on the stage just to make with you one image,

by zrobić z wami zdjęcie.

because it's all about images.

Bo chodzi tu głównie o zdjęcia.

And maybe that image will help us change something.

Może właśnie ono pozwoli nam coś zmienić.

Just raise that. Exactly.

Podnieście je, a ja zrobię zdjęcie

And I'm just going to take a picture of it,

Zrobię tylko zdjęcie temu

and I'm just going to post it on Facebook

i zamieszczę je na Facebooku

with kind of "Israelis for peace" or something.

z napisem :Izraelczycy dla pokoju" czy podobnie.

Oh my God.

O Boże.

Don't cry.

Nie płacz.

Thank you guys.

Dziękuje wam.

(Applause)

(Brawa)