Peter Saul: Let's talk about dying

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Vertaald door: Janneke Meijntjes-Lok Nagekeken door: Christel Foncke

Look, I had second thoughts, really,

Eigenlijk twijfelde ik...

about whether I could talk about this

of ik hierover kon praten...

to such a vital and alive audience as you guys.

tegen een publiek dat zo jong en vitaal is als jullie.

Then I remembered the quote from Gloria Steinem,

Toen dacht ik aan wat Gloria Steinem gezegd heeft:

which goes,

Toen dacht ik aan wat Gloria Steinem gezegd heeft:

"The truth will set you free,

'De waarheid zal je bevrijden,

but first it will piss you off." (Laughter)

maar eerst zul je ervan balen.' (Gelach)

So -- (Laughter)

Dus, -- (Gelach)

So with that in mind, I'm going to set about

met dat in gedachten zal ik dat hier proberen te doen

trying to do those things here,

met dat in gedachten zal ik dat hier proberen te doen

and talk about dying in the 21st century.

en praten over doodgaan in de 21ste eeuw.

Now the first thing that will piss you off, undoubtedly,

Allereerst zul je er ongetwijfeld van balen,

is that all of us are, in fact, going to die

dat we beslist allemaal doodgaan

in the 21st century.

in de 21ste eeuw.

There will be no exceptions to that.

Niemand is daarvan uitgezonderd.

There are, apparently, about one in eight of you

Uit onderzoek blijkt dat één op de 8 onder jullie

who think you're immortal, on surveys, but --

denkt dat hij onsterfelijk is, maar...

(Laughter)

(Gelach)

Unfortunately, that isn't going to happen.

helaas gaat dat niet gebeuren.

While I give this talk, in the next 10 minutes,

In de volgende 10 minuten

a hundred million of my cells will die,

zal ik 100 miljoen cellen verliezen

and over the course of today, 2,000 of my brain cells

en over de hele dag genomen zal ik 2000 hersencellen

will die and never come back,

verliezen en nooit meer terugkrijgen.

so you could argue that the dying process

Je zou kunnen zeggen dat het sterfproces

starts pretty early in the piece.

zijn entree al vrij vroeg maakt.

Anyway, the second thing I want to say about dying in the

Ten tweede zal sterven in de 21ste eeuw

21st century, apart from it's going to happen to everybody,

- behalve dat het iedereen overkomt -

is it's shaping up to be a bit of a train wreck

voor de meesten van ons komen als een totale ramp.

for most of us,

voor de meesten van ons komen als een totale ramp.

unless we do something to try and reclaim this process

Tenzij we het proces proberen te keren

from the rather inexorable trajectory that it's currently on.

op de onverbiddelijke weg die het is ingeslagen.

So there you go. That's the truth.

Zo is het... dat is de waarheid.

No doubt that will piss you off, and now let's see

Ongetwijfeld is dat balen. En nu eens kijken

whether we can set you free. I don't promise anything.

of ik jullie kan bevrijden, maar ik beloof niets.

Now, as you heard in the intro, I work in intensive care,

Zoals je hebt gehoord in de intro, werk ik op intensive care.

and I think I've kind of lived through the heyday

Volgens mij heb ik de hoogtijdagen

of intensive care. It's been a ride, man.

van de i.c. meegemaakt. Man, wat een belevenis.

This has been fantastic.

Het was fantastisch.

We have machines that go ping.

We hebben machines die 'ping' zeggen.

There's many of them up there.

Er staan daar heel veel van die dingen.

And we have some wizard technology which I think

En we hebben wat magische technologie,

has worked really well, and over the course of the time

die volgens mij heel goed heeft gewerkt.

I've worked in intensive care, the death rate

In de periode dat ik op de i.c. werkte,

for males in Australia has halved,

ging het sterftecijfer voor mannen in Australië met de helft omlaag.

and intensive care has had something to do with that.

I.c. had daar zeker iets mee te maken.

Certainly, a lot of the technologies that we use

Natuurlijk heeft veel van de gebruikte technologie

have got something to do with that.

er iets mee te maken.

So we have had tremendous success, and we kind of

Ons succes was dus overweldigend,

got caught up in our own success quite a bit,

maar we raakten er een beetje in verstrikt,

and we started using expressions like "lifesaving."

toen we uitdrukkingen als 'levensreddend' gingen gebruiken.

I really apologize to everybody for doing that,

Ik bied iedereen daar mijn oprechte excuses voor aan,

because obviously, we don't.

want uiteraard doen we dat niet.

What we do is prolong people's lives,

We verlengen mensenlevens

and delay death,

en stellen de dood uit.

and redirect death, but we can't, strictly speaking,

We leiden de dood om, maar strikt genomen

save lives on any sort of permanent basis.

kunnen we levens niet permanent redden.

And what's really happened over the period of time

Er is eigenlijk een verschil gekomen,

that I've been working in intensive care is that

met de tijd dat ik op de i.c. werkte.

the people whose lives we started saving back in the '70s,

De mensen die wij het leven redden in de 70-er jaren,

'80s, and '90s, are now coming to die in the 21st century

de 80-er en 90-er jaren, gaan nu in de 21ste eeuw dood,

of diseases that we no longer have the answers to

aan ziektes waar we niet meer zoveel antwoord op hebben als toen.

in quite the way we did then.

aan ziektes waar we niet meer zoveel antwoord op hebben als toen.

So what's happening now is there's been a big shift

Je ziet nu een grote verschuiving...

in the way that people die,

in de manier waarop mensen doodgaan.

and most of what they're dying of now isn't as amenable

Waar de meesten nu aan doodgaan...

to what we can do as what it used to be like

is niet meer zo behandelbaar als vroeger,

when I was doing this in the '80s and '90s.

toen ik dit werk deed in de jaren 80 en 90.

So we kind of got a bit caught up with this,

We werden hierdoor nogal overvallen

and we haven't really squared with you guys about

en we hebben jullie niet echt duidelijk gemaakt

what's really happening now, and it's about time we did.

wat er nu eigenlijk aan de hand is. Daar is het nu de hoogste tijd voor.

I kind of woke up to this bit in the late '90s

Mijn ogen werden geopend aan het eind van de jaren 90,

when I met this guy.

toen ik een man ontmoette.

This guy is called Jim, Jim Smith, and he looked like this.

Hij heette Jim Smith en zo zag hij eruit.

I was called down to the ward to see him.

Ik ging bij hem op bezoek op de afdeling.

His is the little hand.

De kleine hand is die van hem.

I was called down to the ward to see him

Ik was daar op verzoek van een longarts.

by a respiratory physician.

Ik was daar op verzoek van een longarts.

He said, "Look, there's a guy down here.

Hij zei: 'Er ligt hier een man met longontsteking

He's got pneumonia,

Hij zei: 'Er ligt hier een man met longontsteking

and he looks like he needs intensive care.

en zo te zien heeft hij intensive care nodig.

His daughter's here and she wants everything possible

Zijn dochter wil dat we al het mogelijke voor hem doen.'

to be done."

Zijn dochter wil dat we al het mogelijke voor hem doen.'

Which is a familiar phrase to us.

Die uitspraak horen we vaker.

So I go down to the ward and see Jim,

Dus bezoek ik Jim op de afdeling.

and his skin his translucent like this.

Zijn huid is zo doorschijnend,

You can see his bones through the skin.

dat je de botten er doorheen kan zien.

He's very, very thin,

Hij is heel erg mager...

and he is, indeed, very sick with pneumonia,

en hij heeft inderdaad zware longontsteking.

and he's too sick to talk to me,

Hij is te ziek om te praten,

so I talk to his daughter Kathleen, and I say to her,

dus praat ik met zijn dochter Kathleen en ik zeg:

"Did you and Jim ever talk about

'Hebben jullie er ooit over gesproken...

what you would want done

wat er zou moeten gebeuren als hij in zo'n situatie terechtkwam?'

if he ended up in this kind of situation?"

wat er zou moeten gebeuren als hij in zo'n situatie terechtkwam?'

And she looked at me and said, "No, of course not!"

Ze keek me aan en zei: 'Nee, natuurlijk niet!'

I thought, "Okay. Take this steady."

Ik dacht: oké, rustig maar.

And I got talking to her, and after a while, she said to me,

Ik ging met haar in gesprek en na een poosje zei ze:

"You know, we always thought there'd be time."

'Weet je, we dachten altijd dat daar nog wel tijd voor was.'

Jim was 94. (Laughter)

Jim was 94. (Gelach)

And I realized that something wasn't happening here.

Ik besefte dat hier iets misging.

There wasn't this dialogue going on

Dit was niet de dialoog die ik me had voorgesteld.

that I imagined was happening.

Dit was niet de dialoog die ik me had voorgesteld.

So a group of us started doing survey work,

Daarom begonnen we een onderzoek.

and we looked at four and a half thousand nursing home

We spraken met 4.500 bewoners

residents in Newcastle, in the Newcastle area,

van verzorgingstehuizen in het gebied rond Newcastle.

and discovered that only one in a hundred of them

We ontdekten dat slechts 1 op de 100 een actieplan had,

had a plan about what to do when their hearts stopped beating.

voor het geval ze een hartstilstand kregen.

One in a hundred.

1 op de 100.

And only one in 500 of them had plan about what to do

Slechts 1 op de 500 had een plan voor wat er moest gebeuren

if they became seriously ill.

als ze ernstig ziek zouden worden.

And I realized, of course, this dialogue

Ik besefte natuurlijk dat dit beslist geen

is definitely not occurring in the public at large.

dialoog was die door het grote publiek gevoerd werd.

Now, I work in acute care.

Ik werk in de acute hulpverlening.

This is John Hunter Hospital.

Dit is het John Hunter Hospital.

And I thought, surely, we do better than that.

Ik dacht: dat kunnen wij toch zeker wel beter.

So a colleague of mine from nursing called Lisa Shaw and I

Dus nam ik samen met mijn collega, verpleegkundige Lisa Shaw,

went through hundreds and hundreds of sets of notes

vele honderden aantekeningen door van de afdeling medische dossiers.

in the medical records department

vele honderden aantekeningen door van de afdeling medische dossiers.

looking at whether there was any sign at all

We zochten naar ieder bewijs, dat iemand een gesprek had gehad

that anybody had had any conversation about

We zochten naar ieder bewijs, dat iemand een gesprek had gehad

what might happen to them if the treatment they were

over wat er gedaan kon worden, als ze uitbehandeld waren en zouden sterven.

receiving was unsuccessful to the point that they would die.

over wat er gedaan kon worden, als ze uitbehandeld waren en zouden sterven.

And we didn't find a single record of any preference

We vonden in de dossiers geen enkele aantekening

about goals, treatments or outcomes from any

over een voorkeur voor doelen, behandelingen of uitkomsten.

of the sets of notes initiated by a doctor or by a patient.

Noch van artsen, noch van patiënten.

So we started to realize

We begonnen te beseffen dat we een probleem hadden.

that we had a problem,

We begonnen te beseffen dat we een probleem hadden.

and the problem is more serious because of this.

En het probleem wordt hierdoor nog ernstiger:

What we know is that obviously we are all going to die,

we weten natuurlijk dat we allemaal doodgaan,

but how we die is actually really important,

maar de manier waarop is heel belangrijk.

obviously not just to us, but also to how that

Niet alleen voor ons, maar ook voor de rol die dat speelt

features in the lives of all the people who live on afterwards.

in de levens van onze nabestaanden.

How we die lives on in the minds of everybody

Ons sterfproces leeft voort in de gedachten van iedereen die ons overleeft.

who survives us, and

Ons sterfproces leeft voort in de gedachten van iedereen die ons overleeft.

the stress created in families by dying is enormous,

Doodgaan zorgt binnen families voor enorme stress.

and in fact you get seven times as much stress by dying

Sterven op intensive care betekent zelfs 7 keer zoveel stress

in intensive care as by dying just about anywhere else,

als sterven op iedere andere willekeurige plek.

so dying in intensive care is not your top option

Als je er een keuze in had, zou je er niet voor kiezen

if you've got a choice.

om te sterven op intensive care.

And, if that wasn't bad enough, of course,

Alsof dat nog niet erg genoeg is,

all of this is rapidly progressing towards the fact that

gaan we nu in sneltempo af op het feit

many of you, in fact, about one in 10 of you at this point,

dat zo'n 1 op de 10 mensen zullen sterven op intensive care.

will die in intensive care.

dat zo'n 1 op de 10 mensen zullen sterven op intensive care.

In the U.S., it's one in five.

In de V.S. is het 1 op 5.

In Miami, it's three out of five people die in intensive care.

In Miami sterven 3 op de 5 mensen op intensive care.

So this is the sort of momentum

Dat is de stand van zaken op dit moment.

that we've got at the moment.

Dat is de stand van zaken op dit moment.

The reason why this is all happening is due to this,

Ik moet jullie uitleggen hoe dat komt en waarom het gaat.

and I do have to take you through what this is about.

Ik moet jullie uitleggen hoe dat komt en waarom het gaat.

These are the four ways to go.

Er zijn 4 doodsoorzaken.

So one of these will happen to all of us.

Iedereen zal met 1 ervan te maken krijgen.

The ones you may know most about are the ones

De bekendste is waarschijnlijk degene die van steeds meer historische waarde is:

that are becoming increasingly of historical interest:

De bekendste is waarschijnlijk degene die van steeds meer historische waarde is:

sudden death.

de plotselinge dood.

It's quite likely in an audience this size

Het zal waarschijnlijk niemand in dit publiek overkomen.

this won't happen to anybody here.

Het zal waarschijnlijk niemand in dit publiek overkomen.

Sudden death has become very rare.

Het is tegenwoordig zeldzaam.

The death of Little Nell and Cordelia and all that sort of stuff

De dood van Little Nell en Cordelia enzo komt gewoon niet meer voor.

just doesn't happen anymore.

De dood van Little Nell en Cordelia enzo komt gewoon niet meer voor.

The dying process of those with terminal illness

Doodgaan aan een ongeneeslijke ziekte, waar we het net over hadden,

that we've just seen

Doodgaan aan een ongeneeslijke ziekte, waar we het net over hadden,

occurs to younger people.

overkomt jongere mensen.

By the time you've reached 80, this is unlikely to happen to you.

Dit gebeurt je waarschijnlijk niet meer na je 80ste.

Only one in 10 people who are over 80 will die of cancer.

Slechts 1 op de 10 mensen boven de 80 zal aan kanker sterven.

The big growth industry are these.

De grote groei zit hierin:

What you die of is increasing organ failure,

je sterft aan toenemend orgaanfalen,

with your respiratory, cardiac, renal,

longen, hart, nieren of andere

whatever organs packing up. Each of these

organen die het laten afweten.

would be an admission to an acute care hospital,

Dat betekent spoedbehandeling in een ziekenhuis,

at the end of which, or at some point during which,

totdat iemand uiteindelijk zegt:

somebody says, enough is enough, and we stop.

'Genoeg is genoeg.' Dan stoppen we ermee.

And this one's the biggest growth industry of all,

Dit is de snelst groeiende industrie die er is. Zeker 6 van de 10 aanwezigen hier

and at least six out of 10 of the people in this room

Dit is de snelst groeiende industrie die er is. Zeker 6 van de 10 aanwezigen hier

will die in this form, which is

zullen op deze manier sterven.

the dwindling of capacity

in die zin dat krachten afnemen

with increasing frailty,

en broosheid toeneemt.

and frailty's an inevitable part of aging,

Broosheid hoort onvermijdelijk bij ouder worden.

and increasing frailty is in fact the main thing

Het is tegenwoordig de voornaamste doodsoorzaak.

that people die of now,

Het is tegenwoordig de voornaamste doodsoorzaak.

and the last few years, or the last year of your life

Onze laatste levensjaren gaan helaas gepaard met veel handicaps.

is spent with a great deal of disability, unfortunately.

Onze laatste levensjaren gaan helaas gepaard met veel handicaps.

Enjoying it so far? (Laughs)

Vinden jullie het nog steeds leuk? (Lacht)

(Laughter)

(Gelach)

Sorry, I just feel such a, I feel such a Cassandra here.

Sorry, maar ik voel me zo'n Cassandra.

(Laughter)

(Gelach)

What can I say that's positive? What's positive is

Kan ik nog iets positiefs zeggen?

that this is happening at very great age, now.

Ja, dat het pas op hoge leeftijd gebeurt.

We are all, most of us, living to reach this point.

De meesten van ons bereiken die leeftijd.

You know, historically, we didn't do that.

Dat was vroeger niet zo.

This is what happens to you

Dit gebeurt er met je als je een hoge leeftijd bereikt.

when you live to be a great age,

Dit gebeurt er met je als je een hoge leeftijd bereikt.

and unfortunately, increasing longevity does mean

Helaas betekent een hogere levensverwachting meer ouderdom, niet meer jeugd.

more old age, not more youth.

Helaas betekent een hogere levensverwachting meer ouderdom, niet meer jeugd.

I'm sorry to say that. (Laughter)

Jammer maar helaas. (Gelach)

What we did, anyway, look, what we did,

Hoe dan ook, in de verschillende ziekenhuizen hebben we het er niet bij gelaten.

we didn't just take this lying down

Hoe dan ook, in de verschillende ziekenhuizen hebben we het er niet bij gelaten.

at John Hunter Hospital and elsewhere.

Hoe dan ook, in de verschillende ziekenhuizen hebben we het er niet bij gelaten.

We've started a whole series of projects

We zijn een hele serie projecten gestart

to try and look about whether we could, in fact, involve

om te kijken of we mensen meer konden betrekken

people much more in the way that things happen to them.

bij de beslissingen die over hen worden genomen.

But we realized, of course, that we are dealing

Maar we hadden natuurlijk te maken met culturele problemen.

with cultural issues,

Maar we hadden natuurlijk te maken met culturele problemen.

and this is, I love this Klimt painting,

Ik ben dol op dit schilderij van Klimt,

because the more you look at it, the more you kind of get

want hoe meer je ernaar kijkt,

the whole issue that's going on here,

hoe meer je begrijpt waar het over gaat.

which is clearly the separation of death from the living,

Dat is duidelijk de dood die gescheiden wordt van het leven.

and the fear — Like, if you actually look,

En de angst - als je goed kijkt

there's one woman there

zie je dat een van de vrouwen haar ogen open heeft.

who has her eyes open.

zie je dat een van de vrouwen haar ogen open heeft.

She's the one he's looking at,

Hij kijkt naar haar.

and [she's] the one he's coming for. Can you see that?

Zij is degene waar hij voor komt. Zien jullie dat?

She looks terrified.

Ze ziet er doodsbang uit.

It's an amazing picture.

Het is een geweldig schilderij.

Anyway, we had a major cultural issue.

Hoe dan ook, we hadden een groot cultureel probleem.

Clearly, people didn't want us to talk about death,

De dood was voor de mensen onbespreekbaar.

or, we thought that.

Dat dachten we althans.

So with loads of funding from the Federal Government

Met behulp van veel subsidie startten we het John Hunterproject:

and the local Health Service, we introduced a thing

Met behulp van veel subsidie startten we het John Hunterproject:

at John Hunter called Respecting Patient Choices.

'Respect voor de keuzes die patiënten maken'.

We trained hundreds of people to go to the wards

Honderden mensen werden getraind om op de afdelingen

and talk to people about the fact that they would die,

te praten met mensen over het feit dat ze zouden sterven

and what would they prefer under those circumstances.

en wat hun voorkeur was onder die omstandigheden.

They loved it. The families and the patients, they loved it.

De families en de patiënten waren er enthousiast over.

Ninety-eight percent of people really thought

98% van de mensen vond dat dit normaal zou moeten zijn.

this just should have been normal practice,

98% van de mensen vond dat dit normaal zou moeten zijn.

and that this is how things should work.

Zo zou de gang van zaken moeten zijn.

And when they expressed wishes,

Toen ze hun wensen uitten,

all of those wishes came true, as it were.

kwamen ze zogezegd allemaal uit.

We were able to make that happen for them.

We konden die wensen voor hen vervullen.

But then, when the funding ran out,

Maar toen de subsidiepot leeg was

we went back to look six months later,

en we 6 maanden later terugkwamen,

and everybody had stopped again,

was iedereen er weer mee opgehouden.

and nobody was having these conversations anymore.

Niemand had meer dit soort gesprekken.

So that was really kind of heartbreaking for us,

Dat was behoorlijk teleurstellend voor ons.

because we thought this was going to really take off.

We dachten werkelijk iets in gang te hebben gezet.

The cultural issue had reasserted itself.

Het culturele probleem had zich weer ingenesteld.

So here's the pitch:

Dit is dus mijn voorstel:

I think it's important that we don't just get on this freeway

we moeten niet zonder meer de snelweg naar intensive care nemen,

to ICU without thinking hard about whether or not

zonder goed te bedenken of we daar wel allemaal terecht willen komen.

that's where we all want to end up,

zonder goed te bedenken of we daar wel allemaal terecht willen komen.

particularly as we become older and increasingly frail

Vooral wanneer we ouder en brozer worden en i.c. ons steeds minder te bieden heeft.

and ICU has less and less and less to offer us.

Vooral wanneer we ouder en brozer worden en i.c. ons steeds minder te bieden heeft.

There has to be a little side road

Er moet ergens een zijweggetje zijn

off there for people who don't want to go on that track.

voor mensen die deze weg niet op willen.

And I have one small idea,

Ik heb 2 gedachtes over wat we er aan kunnen doen.

and one big idea about what could happen.

De ene is klein en de andere is groot.

And this is the small idea.

Dit is de kleine gedachte:

The small idea is, let's all of us

we kunnen het beter aanpakken

engage more with this in the way that Jason has illustrated.

op de manier die Jason ons heeft laten zien.

Why can't we have these kinds of conversations

Waarom hebben we dit soort gesprekken niet met onze eigen ouders?

with our own elders

Waarom hebben we dit soort gesprekken niet met onze eigen ouders?

and people who might be approaching this?

En met mensen die dit te wachten staat?

There are a couple of things you can do.

Je kunt een paar dingen doen.

One of them is, you can,

Ten eerste kun je een simpele vraag stellen.

just ask this simple question. This question never fails.

Een vraag die altijd uitkomst biedt:

"In the event that you became too sick to speak for yourself,

'Als je zo ziek zou worden dat je niet meer voor jezelf kunt spreken,

who would you like to speak for you?"

wie moet er dan namens jou spreken?'

That's a really important question to ask people,

Het is heel belangrijk om dat te vragen,

because giving people the control over who that is

want als mensen daar zeggenschap over krijgen,

produces an amazing outcome.

krijg je een geweldig resultaat.

The second thing you can say is,

Ten tweede kun je vragen:

"Have you spoken to that person

'Heb je met die persoon gepraat

about the things that are important to you

over wat voor jou belangrijk is,

so that we've got a better idea of what it is we can do?"

zodat we een beter beeld hebben van wat we kunnen doen?'

So that's the little idea.

Tot zover de kleine gedachte.

The big idea, I think, is more political.

De grote gedachte gaat over politiek.

I think we have to get onto this.

Ik denk dat we in actie moeten komen.

I suggested we should have Occupy Death.

Mijn voorstel was om 'Occupy Death' te beginnen.

(Laughter)

(Gelach)

My wife said, "Yeah, right, sit-ins in the mortuary.

Mijn vrouw zei: 'Ja hoor, sit-ins in het mortuarium.

Yeah, yeah. Sure." (Laughter)

Jaja...tuurlijk.' (Gelach)

So that one didn't really run,

Dat sloeg dus niet zo aan,

but I was very struck by this.

maar het hield me erg bezig.

Now, I'm an aging hippie.

Nu ben ik een overjarige hippie,

I don't know, I don't think I look like that anymore, but

al zou je het nu misschien niet meer zo zeggen.

I had, two of my kids were born at home in the '80s

2 van mijn kinderen zijn thuis geboren in de jaren 80.

when home birth was a big thing, and we baby boomers

De thuisgeboorte was toen zeer populair en wij babyboomers

are used to taking charge of the situation,

houden de situatie graag zelf in de hand.

so if you just replace all these words of birth,

Als je overal het woord geboorte zou vervangen door

I like "Peace, Love, Natural Death" as an option.

'vrede, liefde, natuurlijke dood', lijkt me dat een goede optie.

I do think we have to get political

We moeten de politiek erbij halen

and start to reclaim this process from

en de medicalisering van dit proces,

the medicalized model in which it's going.

waarnaar het op weg is, een halt toeroepen.

Now, listen, that sounds like a pitch for euthanasia.

Dat lijkt een pleidooi voor euthanasie,

I want to make it absolutely crystal clear to you all,

maar ik wil absoluut glashelder hebben,

I hate euthanasia. I think it's a sideshow.

dat ik een hekel heb aan euthanasie. Het is een bijzaak.

I don't think euthanasia matters.

Ik denk niet dat euthanasie ertoe doet.

I actually think that,

Kijk bijvoorbeeld eens naar Oregon,

in places like Oregon,

Kijk bijvoorbeeld eens naar Oregon,

where you can have physician-assisted suicide,

waar je onder begeleiding van een arts suïcide kunt plegen

you take a poisonous dose of stuff,

met behulp van een overdosis.

only half a percent of people ever do that.

Maar ½ procent van de mensen doet dat.

I'm more interested in what happens to the 99.5 percent

Ik ben meer geïnteresseerd in de 99,5 % mensen

of people who don't want to do that.

die dat nìet willen.

I think most people don't want to be dead,

De meeste mensen willen niet dood,

but I do think most people want to have some control

maar ze willen wel wat zeggenschap

over how their dying process proceeds.

over hun stervensproces.

So I'm an opponent of euthanasia,

Ik ben dus tegen euthanasie,

but I do think we have to give people back some control.

maar we moeten mensen er wel wat controle voor teruggeven.

It deprives euthanasia of its oxygen supply.

Dan heeft euthanasie geen voedingsbodem meer.

I think we should be looking at stopping

We moeten kijken of we de vraag naar euthanasie kunnen stoppen.

the want for euthanasia,

We moeten kijken of we de vraag naar euthanasie kunnen stoppen.

not for making it illegal or legal or worrying about it at all.

Niet ons hoofd breken over het legaal of illegaal maken,

This is a quote from Dame Cicely Saunders,

Dit is een uitspraak van Dame Cicely Saunders,

whom I met when I was a medical student.

die ik in mijn studententijd ontmoette.

She founded the hospice movement.

Zij stond aan de wieg van de hospicebeweging.

And she said, "You matter because you are,

Ze zei: 'Je doet ertoe omdat je er bent

and you matter to the last moment of your life."

en je doet ertoe tot het laatste moment van je leven.'

And I firmly believe that

Ik geloof er heilig in

that's the message that we have to carry forward.

dat we die boodschap moeten uitdragen.

Thank you. (Applause)

Dank jullie wel. (Applaus)