Aziza Chaouni: How I brought a river, and my city, back to life

Vertaald door: Eduard de Zwart Nagekeken door: Els De Keyser

I would like to share with you today

Ik wil graag iets vertellen

a project that has changed how I approach

over een project waardoor ik architectuur anders ben gaan zien en uitoefenen:

and practice architecture:

the Fez River Rehabilitation Project.

het saneringsproject van de Fez-rivier.

My hometown of Fez, Morocco,

Mijn geboortestad Fez in Marokko

boasts one of the largest walled medieval cities in the world,

is een van de grootste ommuurde middeleeuwse steden ter wereld,

called the medina, nestled in a river valley.

'medina' geheten. De stad ligt in een riviervallei.

The entire city is a UNESCO World Heritage Site.

De stad staat op de UNESCO- werelderfgoedlijst.

Since the 1950s, as the population of the medina grew,

Door de toename van de bevolking in de medina sinds de jaren 50

basic urban infrastructure

is de stedelijke infrastructuur,

such as green open spaces and sewage

waaronder de groene open ruimtes en de riolering,

quickly changed and got highly stressed.

snel veranderd en onder grote druk komen te staan.

Een van de grootste slachtoffers hiervan

One of the biggest casualties of the situation

was the Fez River, which bisects the medina in its middle

is de Fez-rivier, die de medina in het midden in tweeën snijdt.

and has been considered for many centuries

Al eeuwenlang wordt de Fez-rivier beschouwd als de ware ziel van de stad.

as the city's very soul.

In fact, one can witness the presence

De rivier verraadt de aanwezigheid

of the river's extensive water network

van zijn uitgebreide waternetwerk,

all throughout the city,

dat de hele stad beslaat,

in places such as private and public fountains.

op plaatsen waar particuliere en openbare fonteinen staan.

Unfortunately, because of the pollution of the river,

Helaas heeft de vervuiling ervoor gezorgd

it has been covered little by little

dat de rivier sinds 1952 gaandeweg is bedekt

by concrete slabs since 1952.

met betonnen platen.

This process of erasure was coupled

Het wegvagen van de rivier is gepaard gegaan

with the destruction of many houses

met de vernietiging van veel huizen

along the river banks

langs de rivieroevers,

to be able to make machineries

waardoor het mogelijk werd dat voertuigen

enter the narrow pedestrian network of the medina.

het netwerk van nauwe voetpaden in de medina konden binnenrijden.

Those urban voids quickly became illegal parking

Al snel veranderden de lege plekken in de stad

in illegale parkeer- of vuilstortplaatsen.

or trash yards.

Actually, the state of the river

Voordat hij de medina binnenstroomt, is de rivier eigenlijk best gezond.

before entering the medina is pretty healthy.

Then pollution takes its toll,

Maar dan eist de vervuiling haar tol,

mainly due to untreated sewage

voornamelijk door onbehandeld rioolwater

and chemical dumping from crafts such as tanning.

en het lozen van chemische stoffen van bij voorbeeld leerlooierijen.

At some point, I couldn't bear

Ik kon de ontheiliging van de Fez niet langer verdragen.

the desecration of the river,

such an important part of my city,

De Fez is een essentieel onderdeel van mijn stad.

and I decided to take action,

Ik besloot om actie te ondernemen.

especially after I heard that the city

Vooral omdat ik had gehoord dat de stad

received a grant to divert sewage water

subsidie had gekregen om het rioolwater om te leiden

and to treat it.

en te behandelen.

With clean water, suddenly

Als gevolg van het schone water

the uncovering of the river became possible,

werd het opeens mogelijk om de rivier bloot te leggen.

and with luck and actually a lot of pushing,

Door geluk, en omdat we nogal wat druk hebben uitgeoefend,

my partner Takako Tajima and I

kregen mijn partner Takako Tajima en ik

were commissioned by the city to work with a team of engineers

van de stad de opdracht om samen met een team ingenieurs

to uncover the river.

de rivier bloot te leggen.

However, we were sneaky,

Maar we waren brutaal

and we proposed more:

en hadden nog meer plannen:

to convert riverbanks into pedestrian pathways,

het veranderen van de rivieroevers in openbare wandelpaden,

and then to connect these pathways

het aansluiten van de paden

back to the city fabric,

op het stadsweefsel

and finally to convert the urban voids

en tenslotte het omvormen van de lege plekken langs de oevers

along the riverbanks into public spaces

tot openbare ruimtes,

that are lacking in the Medina of Fez.

waaraan het in de medina ontbreekt.

I will show you briefly now

Ik zal jullie nu kort

two of these public spaces.

twee van deze openbare ruimtes laten zien.

The first one is the Rcif Plaza,

De eerste is de Rcif Plaza.

which sits actually right on top of the river,

Het plein is boven op de rivier gelegen,

which you can see here in dotted lines.

die je hier op de stippellijnen kunt zien.

This plaza used to be a chaotic transportation hub

Vroeger was het plein een chaotisch centrum voor voertuigen.

that actually compromised the urban integrity

Het was een smet op de integriteit van de medina,

of the medina, that has the largest

die het grootste netwerk van voetpaden ter wereld heeft.

pedestrian network in the world.

And right beyond the historic bridge that you can see here,

Vlak achter de historische brug, die je hier kunt zien,

right next to the plaza,

vlak naast het plein,

you can see that the river looked like

kun je zien dat de rivier er uitzag

a river of trash.

als één grote stroom van vuilnis.

Instead, what we proposed is to make

Wij deden het voorstel

om van het plein een wandelgebied te maken,

the plaza entirely pedestrian,

to cover it with recycled leather canopies,

er gerecycleerde lederen overkappingen op te zetten,

and to connect it to the banks of the river.

en het te verbinden met de rivieroevers.

De tweede plek waar we wilden ingrijpen,

The second site of intervention

is also an urban void along the river banks,

betrof een andere lege ruimte langs de rivieroevers.

and it used to be an illegal parking,

Het was vroeger een illegale parkeerplaats.

and we proposed to transform it

We wilden die veranderen

into the first playground in the medina.

in de eerste speeltuin van de medina.

The playground is constructed using recycled tires

Het speelterrein werd met gerecycleerde autobanden aangelegd

and also is coupled with a constructed wetland

en staat in verbinding met een kunstmatig wetland,

that not only cleans the water of the river

dat het rivierwater niet alleen schoonhoudt,

but also retains it when floods occur.

maar ook vasthoudt bij overstromingen.

As the project progressed and received several design awards,

Naarmate het project vorderde en het ontwerp werd bekroond,

new stakeholders intervened

bemoeiden zich er meer belanghebbenden mee.

and changed the project goals and design.

Ze veranderden de doelstellingen en het ontwerp van het project.

The only way for us to be able to bring

Er was maar één manier

waarop we de hoofddoelstellingen van het project konden realiseren,

the main goals of the project ahead

was for us to do something very unusual

namelijk door iets ongebruikelijks te doen,

that usually architects don't do.

iets wat architecten meestal niet doen.

It was for us to take our design ego

We moesten ons ego als ontwerpers en het idee dat wij de leiding hadden

and our sense of authorship

and put it in the backseat

aan de kant zetten

and to focus mainly on being activists

en ons concentreren op onze rol als activisten.

and on trying to coalesce

We moesten de agenda's van alle belanghebbenden samenvoegen

all of the agendas of stakeholders

and focus on the main goals of the project:

en ons op de hoofddoelen van het project concentreren:

that is, to uncover the river, treat its water,

de rivier blootleggen, het rivierwater zuiveren

and provide public spaces for all.

en openbare ruimtes voor iedereen creëren.

We were actually very lucky,

We hebben veel geluk gehad.

and many of those goals happened

Een heleboel doelen zijn gerealiseerd

or are in the process of happening.

of worden nog gerealiseerd.

Like, you can see here in the Rcif Plaza.

Dit is een foto van het Rcif Plaza.

This is how it looked like about six years ago.

Zo zag het er zes jaar geleden uit.

This is how it looks like today.

En zo ziet het er tegenwoordig uit.

It's still under construction,

Het is nog in aanbouw.

but actually it is heavily used

Het wordt intensief gebruikt door de plaatselijke bevolking.

by the local population.

And finally, this is how the Rcif Plaza will look like

En zo zal het Rcif Plaza er uitzien

when the project is completed.

na voltooiing van het project.

This is the river, covered, used as a trash yard.

Zo zag de rivier eruit toen hij als vuilnisbelt werd gebruikt.

Then after many years of work,

Na vele jaren van hard werken

the river with clean water, uncovered.

is de rivier opengelegd en is het water schoon.

And finally, you can see here the river

Ten slotte zie je hier de rivier

when the project will be completed.

wanneer het project klaar zal zijn.

So for sure, the Fez River Rehabilitation

Het saneringsroject van de Fez-rivier

will keep on changing and adapting

zal zich blijven aanpassen

to the sociopolitical landscape of the city,

aan het socio-politieke landschap van de stad.

but we strongly believe that by reimagining

Door de rol en de werkwijze van architecten anders in te vullen

the role and the agency of the architect,

we have set up the core idea of the project into motion;

zijn we van start gegaan met het kernidee van het project:

that is, to transform the river from sewage

het transformeren van de rivier van open riool

to public space for all,

naar openbare ruimte.

thereby making sure that the city of Fez

Waarbij we ervoor zullen zorgen dat de stad Fez

will remain a living city for its inhabitants

voor alle inwoners een leefbare stad zal blijven

rather than a mummified heritage.

in plaats van gemummificeerd erfgoed.

Thank you very much.

Hartelijke dank.

(Applause)

(Applaus)