Aziza Chaouni: How I brought a river, and my city, back to life

Aziza Chaouni: Tôi đã mang lại sự sống cho con sông và thành phố của tôi như thế nào

Translator: tram le Reviewer: Ngoc Nguyen

I would like to share with you today

Hôm nay, tôi muốn chia sẻ

a project that has changed how I approach

về một dự án đã thay đổi

and practice architecture:

cách tôi tiếp cận và thực hành kiến trúc:

the Fez River Rehabilitation Project.

Dự án "Phục hồi sông Fez".

My hometown of Fez, Morocco,

Quê hương tôi ở Fez, Morocco

boasts one of the largest walled medieval cities in the world,

một trong những thành phố Trung cổ lớn nhất thế giới

called the medina, nestled in a river valley.

nằm trong thung lũng sông.

The entire city is a UNESCO World Heritage Site.

Toàn thành phố được UNESCO công nhận là di sản thế giới.

Since the 1950s, as the population of the medina grew,

Từ những năm 50, khi dân số phát triển,

basic urban infrastructure

cơ sở hạ tầng thành thị cơ bản

such as green open spaces and sewage

như không gian xanh và hệ thống chất thải

quickly changed and got highly stressed.

nhanh chóng thay đổi và rơi vào quá tải.

One of the biggest casualties of the situation

Chịu tổn thất lớn nhất từ tình trạng này

was the Fez River, which bisects the medina in its middle

là dòng sông Fez, nơi chia cắt vùng đất làm hai

and has been considered for many centuries

và được xem là linh hồn của thành phố

as the city's very soul.

trong nhiều thế kỷ.

In fact, one can witness the presence

Thực tế, có thể nhìn thấy sự hiện diện

of the river's extensive water network

của con sông trên phạm vi rộng lớn,

all throughout the city,

khắp nơi trong thành phố

in places such as private and public fountains.

từ vòi nước tư nhân đến công cộng.

Unfortunately, because of the pollution of the river,

Không may, vì sự ô nhiễm

it has been covered little by little

dòng sông dần bị bao phủ bởi

by concrete slabs since 1952.

những tấm bê tông kể từ năm 1952.

This process of erasure was coupled

Quá trình xóa bỏ kết hợp

with the destruction of many houses

với sự phá hủy nhiều ngôi nhà

along the river banks

dọc theo bờ sông

to be able to make machineries

để người ta có thể vận chuyển máy móc

enter the narrow pedestrian network of the medina.

vào các lối đi chật hẹp.

Those urban voids quickly became illegal parking

Khoảng không trong thành phố nhanh chóng trở thành

or trash yards.

nơi đậu xe trái phép hoặc bãi rác.

Actually, the state of the river

Thực tế, tình trạng trước đây

before entering the medina is pretty healthy.

của con sông không tệ mấy.

Then pollution takes its toll,

Sự ô nhiễm đã lấn át nó

mainly due to untreated sewage

chủ yếu đến từ chất thải không được xử lý,

and chemical dumping from crafts such as tanning.

và hóa chất từ nghề thủ công như thuộc da.

At some point, I couldn't bear

Đôi lúc, tôi không thể chịu đựng được

the desecration of the river,

việc con sông - một phần quan trọng

such an important part of my city,

của thành phố của tôi, bị xâm hại,

and I decided to take action,

và tôi đã quyết định hành động,

especially after I heard that the city

đặc biệt là sau khi nghe được rằng

received a grant to divert sewage water

thành phố được trợ cấp

để chuyển hướng và xử lý nước thải.

and to treat it.

With clean water, suddenly

Có nước sạch, đột nhiên,

the uncovering of the river became possible,

việc làm sạch dòng sông trở nên khả thi

and with luck and actually a lot of pushing,

với may mắn và rất nhiều sự hối thúc

my partner Takako Tajima and I

cộng sự Takako Tajima và tôi

were commissioned by the city to work with a team of engineers

được thành phố giao phó làm việc cùng kỹ sư

to uncover the river.

để làm sạch dòng sông.

However, we were sneaky,

Tuy nhiên, chúng tôi đã lén lút

and we proposed more:

đề xuất thêm:

to convert riverbanks into pedestrian pathways,

chuyển bờ sông thành lối đi bộ

sau đó kết nối chúng

and then to connect these pathways

back to the city fabric,

vào cấu trúc thành phố

and finally to convert the urban voids

và biến vùng trống

along the riverbanks into public spaces

dọc bờ sông thành nơi công cộng

that are lacking in the Medina of Fez.

những thứ mà thành cổ Fez còn thiếu.

I will show you briefly now

Giờ, tôi sẽ cho các bạn thấy sơ qua

two of these public spaces.

hai trong số các vùng công cộng này.

The first one is the Rcif Plaza,

Đầu tiên là Rcif Plaza,

which sits actually right on top of the river,

tọa lạc tại thượng nguồn,

which you can see here in dotted lines.

như bạn có thể thấy ở đây những đường chấm.

This plaza used to be a chaotic transportation hub

Trung tâm mua sắm này từng là đầu mối vận chuyển hỗn độn

that actually compromised the urban integrity

đảm bảo sự toàn vẹn của vùng đất,

of the medina, that has the largest

pedestrian network in the world.

nơi có mạng lưới đường bộ lớn nhất thế giới.

And right beyond the historic bridge that you can see here,

Vừa qua khỏi cây cầu lịch sử ở đây,

right next to the plaza,

bên phải trung tâm mua sắm

you can see that the river looked like

bạn có thể nhìn thấy dòng sông

a river of trash.

trông như một dòng rác thải.

Instead, what we proposed is to make

Điều mà chúng tôi đề nghị

là xây dựng một khu mua sắm chỉ dành cho người đi bộ

the plaza entirely pedestrian,

to cover it with recycled leather canopies,

được bao phủ bằng mái che từ da thuộc tái chế

and to connect it to the banks of the river.

và nối đến các bờ sông.

The second site of intervention

Địa điểm thứ hai được can thiệp

is also an urban void along the river banks,

cũng là vùng trống dọc hai bên bờ sông

and it used to be an illegal parking,

từng được dùng như bãi giữ xe phi pháp.

and we proposed to transform it

Chúng tôi đề xuất biến nó

into the first playground in the medina.

thành sân chơi đầu tiên ở vùng này.

The playground is constructed using recycled tires

Sân chơi sử dụng các loại vỏ lốp tái chế

and also is coupled with a constructed wetland

kết hợp với vùng đầm lầy được xây dựng

that not only cleans the water of the river

không chỉ giúp làm sạch dòng sông

but also retains it when floods occur.

mà còn có tác dụng ngăn lũ.

As the project progressed and received several design awards,

Khi dự án được thực hiện, và đạt nhiều giải thưởng thiết kế,

new stakeholders intervened

các cổ đông can thiệp vào

and changed the project goals and design.

thay đổi mục đích và thiết kế dự án.

The only way for us to be able to bring

Cách duy nhất để chúng tôi

the main goals of the project ahead

duy trì mục đích chính của dự án

was for us to do something very unusual

là làm điều gì đó thật khác thường,

that usually architects don't do.

điều mà các kiến trúc sư khác thường không làm.

It was for us to take our design ego

Đây là cơ hội cho chúng tôi

and our sense of authorship

bỏ lại cái tôi trong thiết kế

and put it in the backseat

và bản năng về quyền sở hữu

and to focus mainly on being activists

tập trung trở thành một nhà hoạt động

and on trying to coalesce

và cố gắng kết hợp

all of the agendas of stakeholders

mọi đại diện cổ đông

and focus on the main goals of the project:

tập trung vào mục tiêu chính của dự án

that is, to uncover the river, treat its water,

là khai thông dòng sông, xử lý nước

and provide public spaces for all.

và tạo không gian công cộng cho mọi người.

We were actually very lucky,

Thực sự, chúng tôi rất may mắn

and many of those goals happened

vì những mục tiêu đó đã hoàn thành

or are in the process of happening.

hoặc đang được tiến hành.

Like, you can see here in the Rcif Plaza.

Như bạn thấy ở đây, Rcif Plaza.

This is how it looked like about six years ago.

Nó trông như thế này cách đây 6 năm

This is how it looks like today.

và giờ nó như thế này đây.

It's still under construction,

Nó vẫn đang được xây dựng

but actually it is heavily used

nhưng thực sự được sử dụng

by the local population.

bởi dân cư địa phương.

And finally, this is how the Rcif Plaza will look like

Rcif Plaza sẽ trông như thế này

when the project is completed.

khi dự án hoàn tất.

This is the river, covered, used as a trash yard.

Đây là dòng sông, bị bao phủ, dùng như thùng rác.

Then after many years of work,

Sau nhiều năm làm việc,

the river with clean water, uncovered.

dòng sông đã được làm sạch, khai thông.

And finally, you can see here the river

Cuối cùng, bạn có thể nhìn thấy dòng sông

when the project will be completed.

khi dự án kết thúc.

So for sure, the Fez River Rehabilitation

Chắc chắn, việc hồi sinh sông Fez

will keep on changing and adapting

sẽ tiếp tục thay đổi và thích nghi

to the sociopolitical landscape of the city,

với cảnh quan chính trị xã hội của thành phố,

but we strongly believe that by reimagining

nhưng chúng tôi tin chắc rằng bằng cách

the role and the agency of the architect,

tái hiện vai trò và đại diện kiến trúc,

we have set up the core idea of the project into motion;

chúng tôi đã lên ý tưởng chính, đưa dự án vào hoạt động

that is, to transform the river from sewage

để biến đổi dòng sông nước thải

to public space for all,

thành không gian công cộng cho mọi người,

thereby making sure that the city of Fez

từ đó, đảm bảo rằng thành phố Fez

will remain a living city for its inhabitants

sẽ là nơi cư trú

rather than a mummified heritage.

thay vì một di chỉ héo mòn.

Thank you very much.

Cám ơn rất nhiều

(Applause)

(Vỗ tay)