Aziza Chaouni: How I brought a river, and my city, back to life

Μετάφραση: Anastasia Georgantiri Επιμέλεια: Constantine Anetakis

I would like to share with you today

Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας

a project that has changed how I approach

ένα έργο που έχει αλλάξει τον τρόπο προσέγγισης

and practice architecture:

κι άσκησης της αρχιτεκτονικής μου.

the Fez River Rehabilitation Project.

Το Πρόγραμμα Αποκατάστασης του Ποταμού Φεζ.

My hometown of Fez, Morocco,

Η πόλη μου, το Φεζ του Μαρόκου,

boasts one of the largest walled medieval cities in the world,

διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες τειχισμένες μεσαιωνικές πόλεις παγκοσμίως,

called the medina, nestled in a river valley.

τη μεδίνα, φωλιασμένη στην κοιλάδα ενός ποταμού.

The entire city is a UNESCO World Heritage Site.

Η πόλη αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Ουνέσκο.

Since the 1950s, as the population of the medina grew,

Από τη δεκαετία του 1950, καθώς ο πληθυσμός της μεδίνας αυξανόταν,

basic urban infrastructure

η βασική αστική υποδομή,

such as green open spaces and sewage

όπως οι υπαίθριοι χώροι πράσινου και οι αποχετεύσεις,

quickly changed and got highly stressed.

άλλαξε γρήγορα κι επιβαρύνθηκε πάρα πολύ.

One of the biggest casualties of the situation

Μία από τις μεγαλύτερες απώλειες αυτής της κατάστασης

was the Fez River, which bisects the medina in its middle

ήταν ο ποταμός Φεζ, που διασχίζει κεντρικά τη μεδίνα,

and has been considered for many centuries

ενώ εδώ και πολλούς αιώνες θεωρείται

as the city's very soul.

η ίδια η ψυχή της πόλης.

In fact, one can witness the presence

Μάλιστα, μπορεί κανείς να επιβεβαιώσει

of the river's extensive water network

την εκτεταμένη υδάτινη δικτύωση του ποταμού

all throughout the city,

σε ολόκληρη την πόλη,

in places such as private and public fountains.

σε μέρη όπως τα ιδιωτικά και δημόσια συντριβάνια.

Unfortunately, because of the pollution of the river,

Δυστυχώς, λόγω της ρύπανσης,

it has been covered little by little

ο ποταμός σιγά σιγά καλύφθηκε

by concrete slabs since 1952.

με πλάκες τσιμέντου, από το 1952.

This process of erasure was coupled

Αυτή η διαδικασία εξάλειψης, συνδυάστηκε

with the destruction of many houses

με την καταστροφή πολλών σπιτιών

along the river banks

κατά μήκος των όχθεων

to be able to make machineries

ώστε διάφορα μηχανήματα να έχουν πρόσβαση

enter the narrow pedestrian network of the medina.

στους στενούς δρόμους της μεδίνας.

Those urban voids quickly became illegal parking

Αυτά τα κενά σύντομα έγιναν χώροι παράνομης στάθμευσης

or trash yards.

ή σκουπιδότοποι.

Actually, the state of the river

Βέβαια, η κατάσταση του ποταμού

before entering the medina is pretty healthy.

πριν την είσοδο στη μεδίνα, είναι αρκετά υγιής.

Then pollution takes its toll,

Μέσα στην πόλη όμως, κυριαρχεί η ρύπανση

mainly due to untreated sewage

κυρίως από ανεπεξέργαστα απόβλητα

and chemical dumping from crafts such as tanning.

καθώς κι από χημικά απόβλητα από τέχνες όπως η βυρσοδεψία.

At some point, I couldn't bear

Κάποια στιγμή, δεν άντεξα άλλο

the desecration of the river,

τη βεβήλωση του ποταμού

such an important part of my city,

ενός τόσο σημαντικού κομματιού της πόλης μου,

and I decided to take action,

κι αποφάσισα να δράσω,

especially after I heard that the city

ειδικά όταν έμαθα ότι η πόλη

received a grant to divert sewage water

έλαβε επιχορήγηση προκειμένου να απομακρυνθούν

and to treat it.

και να επεξεργαστούν οι ακαθαρσίες.

With clean water, suddenly

Διαθέτοντας καθαρό νερό, ξαφνικά

the uncovering of the river became possible,

η αποκατάσταση του ποταμού έγινε εφικτή

and with luck and actually a lot of pushing,

ενώ με τύχη και πραγματικά πολύ σπρώξιμο,

my partner Takako Tajima and I

ο συνεταίρος μου Τακάκο Ταζίμα κι εγώ

were commissioned by the city to work with a team of engineers

διοριστήκαμε για να εργαστούμε με μια ομάδα μηχανικών

to uncover the river.

ώστε να αποκαλύψουμε το ποτάμι.

However, we were sneaky,

Ωστόσο, φανήκαμε πονηροί

and we proposed more:

και προτείναμε περισσότερα:

to convert riverbanks into pedestrian pathways,

να μετατρέψουμε τις όχθες του ποταμού σε πεζόδρομους,

and then to connect these pathways

κατόπιν να συνδέσουμε τους πεζόδρομους

back to the city fabric,

με τον αστικό ιστό,

and finally to convert the urban voids

και τέλος να μετατρέψουμε τα αστικά κενά

along the riverbanks into public spaces

κατά μήκος των όχθεων σε δημόσιους χώρους

that are lacking in the Medina of Fez.

που λείπουν από τη μεδίνα του Φεζ.

I will show you briefly now

Θα σας δείξω τώρα εν συντομία

two of these public spaces.

δύο από αυτά τα μέρη.

The first one is the Rcif Plaza,

Το πρώτο είναι η Πλατεία Ρσιφ

which sits actually right on top of the river,

που βρίσκεται ακριβώς πάνω στον ποταμό

which you can see here in dotted lines.

και μπορείτε να τη δείτε εδώ, μέσα στον κύκλο.

This plaza used to be a chaotic transportation hub

Αυτή η πλατεία ήταν ένας χαώδης κόμβος μεταφορών

that actually compromised the urban integrity

που έθετε σε κίνδυνο την ακεραιότητα

of the medina, that has the largest

της μεδίνας, που έχει το μεγαλύτερο

pedestrian network in the world.

δίκτυο πεζόδρομων στον κόσμο.

And right beyond the historic bridge that you can see here,

Πέρα από την ιστορική γέφυρα που βλέπετε εδώ,

right next to the plaza,

ακριβώς δίπλα στην πλατεία,

you can see that the river looked like

βλέπετε πως ο ποταμός έμοιαζε

a river of trash.

με ένα ποτάμι σκουπιδιών.

Instead, what we proposed is to make

Αυτό που προτείναμε εμείς ήταν

the plaza entirely pedestrian,

να πεζοδρομηθεί πλήρως η πλατεία,

to cover it with recycled leather canopies,

να προσθέσουμε στέγαστρα από ανακυκλωμένο δέρμα

and to connect it to the banks of the river.

και να την συνδέσουμε με τις όχθες του ποταμού.

The second site of intervention

Η δεύτερη τοποθεσία παρέμβασης

is also an urban void along the river banks,

είναι ένα ακόμα αστικό κενό κατά μήκος των όχθεων,

and it used to be an illegal parking,

το οποίο χρησίμευε ως χώρος παράνομης στάθμευσης,

and we proposed to transform it

που προτείναμε να μετατραπεί

into the first playground in the medina.

στην πρώτη παιδική χαρά της μεδίνας.

The playground is constructed using recycled tires

Η παιδική χαρά είναι κατασκευασμένη από ανακυκλωμένα ελαστικά,

and also is coupled with a constructed wetland

ενώ δίπλα της κατασκευάστηκε ένας υγρότοπος,

that not only cleans the water of the river

που όχι μόνον καθαρίζει το νερό του ποταμού

but also retains it when floods occur.

αλλά και το συγκρατεί σε περίπτωση πλημμύρας.

As the project progressed and received several design awards,

Καθώς το έργο προχωρούσε κι έλαβε αρκετά βραβεία σχεδιασμού,

new stakeholders intervened

νέοι ενδιαφερόμενοι παρενέβησαν

and changed the project goals and design.

κι άλλαξαν τους στόχους και τη μελέτη του έργου.

The only way for us to be able to bring

Ο μόνος τρόπος να προωθήσουμε

the main goals of the project ahead

τους κύριους στόχους του έργου

was for us to do something very unusual

ήταν να κάνουμε κάτι πολύ ασυνήθιστο,

that usually architects don't do.

που κανονικά οι αρχιτέκτονες δεν κάνουν.

It was for us to take our design ego

Βάλαμε τον εγωισμό μας ως σχεδιαστές

and our sense of authorship

κι εμπνευστές του έργου

and put it in the backseat

σε δεύτερη μοίρα,

and to focus mainly on being activists

εστιάζοντας κυρίως στον ακτιβισμό

and on trying to coalesce

και στην προσπάθεια να συνδυάσουμε

all of the agendas of stakeholders

όλα τα προγράμματα των ενδιαφερόμενων

and focus on the main goals of the project:

με επίκεντρο τους κύριους στόχους του έργου:

that is, to uncover the river, treat its water,

να επαναφέρουμε τον ποταμό, να καθαρίσουμε τα νερά του

and provide public spaces for all.

και να προσφέρουμε δημόσιους χώρους.

We were actually very lucky,

Σταθήκαμε πραγματικά τυχεροί,

and many of those goals happened

αφού πολλοί από αυτούς τους στόχους επιτεύχθηκαν

or are in the process of happening.

ή βρίσκονται σε καλό δρόμο.

Like, you can see here in the Rcif Plaza.

Όπως βλέπετε εδώ στην Πλατεία Ρσιφ.

This is how it looked like about six years ago.

Αυτή ήταν η όψη του πριν έξι περίπου χρόνια.

This is how it looks like today.

Αυτή είναι η όψη του σήμερα.

It's still under construction,

Βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή,

but actually it is heavily used

αλλά χρησιμοποιείται πολύ

by the local population.

από τον τοπικό πληθυσμό.

And finally, this is how the Rcif Plaza will look like

Τέλος, αυτή την όψη θα έχει η Πλατεία Ρσιφ

when the project is completed.

όταν ολοκληρωθεί το έργο.

This is the river, covered, used as a trash yard.

Αυτός είναι ο ποταμός, φραγμένος, ένας σκουπιδότοπος.

Then after many years of work,

Ύστερα από χρόνια εργασίας,

the river with clean water, uncovered.

ο ποταμός έχει καθαρό νερό, χωρίς σκουπίδια.

And finally, you can see here the river

Τέλος, βλέπετε εδώ τον ποταμό

when the project will be completed.

όταν το έργο θα έχει ολοκληρωθεί.

So for sure, the Fez River Rehabilitation

Σίγουρα, το Πρόγραμμα Αποκατάστασης του Ποταμού Φεζ

will keep on changing and adapting

θα συνεχίσει να αλλάζει και να προσαρμόζεται

to the sociopolitical landscape of the city,

στο κοινωνικοπολιτικό τοπίο της πόλης

but we strongly believe that by reimagining

αλλά πιστεύουμε ότι αναθεωρώντας

the role and the agency of the architect,

το ρόλο και τη δράση του αρχιτέκτονα,

we have set up the core idea of the project into motion;

βάλαμε την κεντρική ιδέα του έργου σε κίνηση,

that is, to transform the river from sewage

δηλαδή να μετατρέψουμε τον ποταμό από αποχέτευση

to public space for all,

σε δημόσιο χώρο για όλους,

thereby making sure that the city of Fez

κι έτσι βεβαιωθήκαμε ότι η πόλη του Φεζ

will remain a living city for its inhabitants

θα παραμείνει ζωντανή για τους κατοίκους της

rather than a mummified heritage.

και όχι απαρχαιωμένη κληρονομιά.

Thank you very much.

Ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)