Zainab Salbi: Women, wartime and the dream of peace

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Roel Verbunt

I woke up in the middle of the night

Ik werd midden in de nacht wakker

with the sound of heavy explosion.

door het geluid van een krachtige explosie.

It was deep at night.

Het was diep in de nacht.

I do not remember what time it was.

Ik weet niet meer hoe laat het was.

I just remember the sound

Ik weet alleen nog dat het geluid

was so heavy

zo hevig was

and so very shocking.

en zo heel erg schokkend.

Everything in my room was shaking --

Alles in mijn kamer daverde --

my heart, my windows,

mijn hart, mijn vensters,

my bed, everything.

mijn bed -- alles.

I looked out the windows

Ik keek uit het raam

and I saw a full half-circle

en zag een volledige halve cirkel

of explosion.

van explosies.

I thought it was just like the movies,

Ik dacht dat het net zoals in de film was,

but the movies had not conveyed them

maar films hadden het niet vertaald

in the powerful image that I was seeing

naar het krachtige beeld dat ik zag --

full of bright red

vol met felrood

and orange and gray,

en oranje en grijs,

and a full circle of explosion.

en een volledige cirkel van ontploffingen.

And I kept on staring at it

Ik bleef ernaar staren

until it disappeared.

tot het verdween.

I went back to my bed,

Ik ging terug naar bed

and I prayed,

en ik bad

and I secretly thanked God

en ik dankte God heimelijk

that that missile

omdat die raket

did not land on my family's home,

niet op het huis van mijn familie was terechtgekomen,

that it did not kill my family that night.

dat ze mijn familie die nacht niet had gedood.

Thirty years have passed,

30 jaar gingen voorbij

and I still feel guilty about that prayer,

en ik voel me nog steeds schuldig om dat gebed.

for the next day, I learned that that missile

Want daags daarna vernam ik dat die raket

landed on my brother's friend's home

op het huis van de vriend van mijn broer was terechtgekomen

and killed him

en hem had gedood

and his father,

en zijn vader,

but did not kill his mother or his sister.

maar niet zijn moeder of zijn zus.

His mother showed up the next week

Zijn moeder verscheen de week erna

at my brother's classroom

in de klas van mijn broer

and begged seven-year-old kids

en smeekte 7-jarige kinderen

to share with her any picture they may have

om alle foto's met haar te delen die ze hadden

of her son,

van haar zoon,

for she had lost everything.

want zij was alles kwijt.

This is not a story

Dit is niet het verhaal

of a nameless survivor of war,

van een anonieme oorlogsoverlevende,

and nameless refugees,

en anonieme vluchtelingen,

whose stereotypical images we see in our newspapers

wiens stereotiepe beelden we in onze kranten zien

and our TV

en op onze televisie,

with tattered clothes,

in lompen,

dirty face, scared eyes.

vuil gelaat, bange ogen.

This is not a story of a nameless someone

Dit is niet het verhaal van een anonieme persoon

who lived in some war,

die in een oorlog leefde,

who we do not know their hopes, their dreams,

van wie we de hoop niet kennen, of de dromen,

their accomplishments, their families,

de verwezenlijkingen, de families,

their beliefs, their values.

het geloof, de waarden.

This is my story.

Dit is mijn verhaal.

I was that girl.

Ik was dat meisje.

I am another image and vision

Ik ben een ander beeld, een andere visie

of another survivor of war.

van nog een oorlogsoverlevende.

I am that refugee,

Ik ben die vluchteling

and I am that girl.

en ik ben dat meisje.

You see,

Ziet u,

I grew up in war-torn Iraq,

ik groeide op in een door de oorlog verscheurd Irak.

and I believe that there are two sides of wars

Ik geloof dat er twee kanten aan de oorlog zijn

and we've only seen

en dat we maar één kant

one side of it.

hebben gezien.

We only talk about

We praten alleen over

one side of it.

één kant.

But there's another side

Maar er is een andere kant

that I have witnessed

die ik heb geobserveerd,

as someone who lived in it

als iemand die erin leefde,

and someone who ended up working in it.

en uiteindelijk als iemand die erin werkte.

I grew up with the colors of war --

Ik ben met de kleuren van de oorlog opgegroeid --

the red colors of fire and blood,

de rode kleuren van vuur en bloed,

the brown tones of earth

de bruine tinten van aarde

as it explodes

die ontploft

in our faces

in ons gezicht,

and the piercing silver

en het doordringende zilver

of an exploded missile,

van een ontplofte raket,

so bright

zo schitterend

that nothing can protect your eyes from it.

dat niets je ogen ertegen kan beschermen.

I grew up

Ik groeide op

with the sounds of war --

met de klanken van de oorlog --

the staccato sounds of gunfire,

het staccato geluid van geweerschoten,

the wrenching booms of explosions,

de wrange knallen van ontploffingen,

ominous drones of jets flying overhead

het onheilspellende gegons van overvliegende vliegtuigen

and the wailing warning sounds

en de loeiende alarmsignalen

of sirens.

van sirenes.

These are the sounds you would expect,

Dit zijn de geluiden die je verwacht,

but they are also the sounds

maar het zijn ook de geluiden

of dissonant concerts of a flock of birds

van dissonante concerten van een vlucht vogels

screeching in the night,

die krijsen in de nacht,

the high-pitched honest cries

de hoge oprechte kreten

of children

van kinderen

and the thunderous,

en de donderende,

unbearable

ondraaglijke

silence.

stilte.

"War," a friend of mine said,

"Oorlog," zei een vriend van me,

"is not about sound at all.

"gaat helemaal niet over geluid.

It is actually about silence,

Het gaat eigenlijk over stilte.

the silence of humanity."

De stilte van de mensheid."

I have since left Iraq

Ik heb Irak sindsdien verlaten

and founded a group called Women for Women International

en een groep gesticht die Women for Women International heet

that ends up working

en werkt

with women survivors of wars.

met vrouwelijke overlevenden van oorlogen.

In my travels and in my work,

Op mijn reizen en in mijn werk,

from Congo to Afghanistan,

van Congo tot Afghanistan,

from Sudan to Rwanda,

van Soedan tot Rwanda,

I have learned not only

heb ik geleerd dat niet alleen

that the colors and the sounds of war are the same,

de kleur en het geluid van oorlog gelijk zijn,

but the fears of war are the same.

maar ook de angst voor de oorlog.

You know, there is a fear of dying,

Er is angst voor de dood.

and do not believe any movie character

Geloof geen filmpersonage

where the hero is not afraid.

waar de held niet bang is.

It is very scary

Het is erg angstaanjagend

to go through that feeling

om dat gevoel te hebben van

of "I am about to die"

"Straks ga ik dood,"

or "I could die in this explosion."

of "Ik zou kunnen sterven in deze explosie."

But there's also the fear

Maar er is ook de angst

of losing loved ones,

om geliefden te verliezen,

and I think that's even worse.

en we denken dat dat nog erger is.

It's too painful. You don't want to think about it.

Het is te pijnlijk, je wil er niet aan denken.

But I think the worst kind of fear is the fear --

Volgens mij is de ergste angst de angst --

as Samia, a Bosnian woman, once told me,

zoals Samia, een Bosnische vrouw, me ooit zei,

who survived the four-years besiege of Sarajevo;

die het vierjarige beleg van Sarajevo overleefde.

she said, "The fear

Ze zei: "De angst

of losing

om de Ik in mezelf

the 'I' in me,

kwijt te geraken,

the fear of losing

de angst om de Ik

the 'I' in me."

in mezelf kwijt te geraken."

That's what my mother in Iraq

Dat is wat mijn moeder mij in Irak

used to tell me.

vertelde.

It's like dying from inside-out.

Het is als sterven van binnenuit.

A Palestinian woman once told me,

Een Palestijnse vrouw zei me:

"It is not about the fear of one death,"

"Het gaat niet om de angst voor één dood,"

she said, "sometimes I feel

zei ze, "soms voelt het alsof

I die 10 times in one day,"

ik 10 keer sterf op één dag,"

as she was describing the marches of soldiers

terwijl ze de marsen beschreef van de soldaten

and the sounds of their bullets.

en het geluid van hun kogels.

She said, "But it's not fair,

Ze zei: "Maar het is niet eerlijk,

because there is only one life,

want er is maar één leven,

and there should only be one death."

dus zou er maar één dood mogen zijn."

We have been only seeing

We zien maar één kant

one side of war.

van de oorlog.

We have only been discussing and consumed

We bespreken en zijn in beslag genomen

with high-level preoccupations

door bekommernissen op hoog niveau,

over troop levels, drawdown timelines,

over aantal troepen, tijdslijnen voor terugtrekking,

surges and sting operations,

opstand en hinderlagen,

when we should be examining the details

terwijl we details zouden moeten onderzoeken

of where the social fabric

van waar het sociale weefsel

has been most torn,

het meest verscheurd is,

where the community has improvised

waar de gemeenschap geïmproviseerd

and survived

en overleefd heeft,

and shown acts of resilience

waar we daden van weerbaarheid

and amazing courage

en verbluffende moed zien,

just to keep life going.

alleen om het leven te laten verdergaan.

We have been so consumed

We zijn zo in beslag genomen

with seemingly objective discussions

door ogenschijnlijk objectieve discussies

of politics, tactics,

over politiek, tactiek,

weapons, dollars

wapens, dollars

and casualties.

en slachtoffers.

This is the language

Dit is de taal

of sterility.

van de steriliteit.

How casually

Hoe licht gaan we heen

we treat casualties

over slachtoffers

in the context of this topic.

in deze context.

This is where we conceive of rape and casualties

Dit is waar we verkrachting en slachtoffers

as inevitabilities.

als onvermijdbaar beschouwen.

Eighty percent of refugees around the world

80 procent van de vluchtelingen in de wereld

are women and children. Oh.

zijn vrouwen en kinderen. Oh.

Ninety percent of modern war casualties

90 procent van de moderne oorlogsslachtoffers

are civilians.

zijn burgers --

Seventy-five percent of them are women and children.

75 procent daarvan zijn vrouwen en kinderen.

How interesting.

Hoe interessant.

Oh, half a million women in Rwanda

Een half miljoen vrouwen in Rwanda

get raped in 100 days.

worden verkracht in 100 dagen.

Or, as we speak now,

Terwijl we spreken

hundreds of thousands of Congolese women

worden honderdduizenden Congolese vrouwen

are getting raped and mutilated.

verkracht en verminkt.

How interesting.

Hoe interessant.

These just become numbers that we refer to.

Het worden gewoon cijfers om naar te verwijzen.

The front of wars

Het oorlogsfront

is increasingly non-human eyes

bestaat meer en meer uit niet-menselijke ogen

peering down on our perceived enemies

die kijken naar wie we als vijand ervaren

from space,

vanuit de ruimte,

guiding missiles toward unseen targets,

en raketten sturen naar ongeziene doelen,

while the human conduct

terwijl de mensen het orkest van

of the orchestra of media relations

mediarelaties dirigeren

in the event that this particular drone attack

als een welbepaalde raketaanval

hits a villager

een dorpeling treft

instead of an extremist.

in plaats van een extremist.

It is a chess game.

Het is een schaakspel.

You learn to play an international relations school

Je leert een spel van internationale relaties spelen

on your way out and up

op weg naar buiten en naar boven,

to national and international leadership.

naar nationale en internationale leiding.

Checkmate.

Schaakmat.

We are missing

We missen

a completely other side of wars.

een volledig andere kant van de oorlog.

We are missing my mother's story,

We missen het verhaal van mijn moeder,

who made sure with every siren, with every raid,

die er bij elke sirene, elke aanval,

with every cut off-of electricity,

elke stroomonderbreking voor zorgde

she played puppet shows for my brothers and I,

dat ze poppenkast speelde voor mijn broers en voor mij,

so we would not be scared

zodat we niet bang zouden zijn

of the sounds of explosions.

van het geluid van explosies.

We are missing the story of Fareeda,

We missen het geluid van Fareeda,

a music teacher,

een muzieklerares,

a piano teacher, in Sarajevo,

een pianolerares in Sarajevo,

who made sure

die zorgde dat

that she kept the music school open

ze de muziekschool openhield,

every single day

elke dag

in the four years of besiege in Sarajevo

van het vierjarige beleg van Sarajevo.

and walked to that school,

Ze liep naar die school

despite the snipers shooting

ondanks de scherpschutters die mikten

at that school and at her,

op die school en op haar.

and kept the piano, the violin, the cello

Ze zorgde dat de piano bleef spelen, de viool, de cello,

playing the whole duration of the war,

gedurende de hele oorlog,

with students wearing their gloves and hats and coats.

terwijl de kinderen handschoenen en hoeden en jassen droegen.

That was her fight.

Dat was haar gevecht.

That was her resistance.

Dat was haar verzet.

We are missing the story of Nehia,

We missen het verhaal van Nehia,

a Palestinian woman in Gaza

een Palestijnse vrouw uit Gaza,

who, the minute there was a cease-fire in the last year's war,

die, zodra er tijdens de oorlog vorig jaar een staakt-het-vuren was,

she left out of home,

haar huis verliet,

collected all the flour

alle bloem verzamelde,

and baked as much bread for every neighbor to have,

en zoveel brood bakte dat elke buur voldoende had,

in case there is no cease-fire the day after.

voor als er de volgende dag geen staakt-het-vuren zou zijn.

We are missing

We missen

the stories of Violet,

de verhalen van Violet,

who, despite surviving genocide in the church massacre,

die, ondanks het feit dat ze genocide overleefde in het bloedbad in de kerk,

she kept on going on,

toch doorging,

burying bodies, cleaning homes, cleaning the streets.

en lichamen begroef, huizen poetste en straten veegde.

We are missing stories of women

We missen de verhalen van vrouwen

who are literally keeping life going

die letterlijk het leven gaande houden

in the midst of wars.

te midden van de oorlog.

Do you know --

Weet u --

do you know that people fall in love in war

weet u dat mensen verliefd worden tijdens de oorlog

and go to school

en naar school gaan

and go to factories and hospitals

en naar fabrieken en ziekenhuizen,

and get divorced and go dancing and go playing

en scheiden en gaan dansen en spelen,

and live life going?

en hun leven voortzetten?

And the ones who are keeping that life

Diegenen die dat leven gaande houden

are women.

zijn vrouwen.

There are two sides of war.

Er zijn twee kanten aan de oorlog.

There is a side that fights,

Er is een kant die vecht,

and there is a side that keeps the schools

en er is een kant die de scholen,

and the factories and the hospitals open.

de fabrieken en de hospitalen openhoudt.

There is a side that is focused on winning battles,

Er is een kant die is gericht op het winnen van veldslagen

and there is a side that is focused

en er is een kant die gericht is op

on winning life.

het winnen van het leven.

There is a side that leads the front-line discussion,

Er is een kant die de discussie in de frontlinie leidt

and there is a side

en er is een kant

that leads the back-line discussion.

die de discussie in de achterhoede leidt.

There is a side that thinks

Er is een kant die denkt

that peace is the end of fighting,

dat vrede het einde van de gevechten is,

and there is a side that thinks

en er is een kant die denkt

that peace is the arrival

dat vrede de komst

of schools and jobs.

van scholen en banen is.

There is a side

Er is een kant

that is led by men,

die door mannen wordt geleid,

and there is a side

en er is een kant

that is led by women.

die door vrouwen wordt geleid.

And in order for us to understand

Om te begrijpen

how do we build lasting peace,

hoe we duurzame vrede bouwen,

we must understand war and peace

moeten we oorlog en vrede begrijpen

from both sides.

van de twee kanten.

We must have a full picture

We moeten een volledig beeld hebben

of what that means.

van wat dat betekent.

In order for us to understand

Om te begrijpen

what actually peace means,

wat vrede echt betekent,

we need to understand,

moeten we begrijpen

as one Sudanese woman once told me,

wat een Soedanese vrouw me ooit vertelde:

"Peace is the fact that my toenails

"Vrede is het feit dat mijn teennagels

are growing back again."

weer gaan groeien."

She grew up in Sudan, in Southern Sudan,

Ze groeide op in Soedan, Zuid-Soedan,

for 20 years of war,

tijdens 20 oorlogsjaren,

where it killed one million people

die een miljoen mensen doodden

and displaced five million refugees.

en vijf miljoen vluchtelingen op de vlucht jaagden.

Many women were taken as slaves

Vele vrouwen werden meegenomen als slavinnen

by rebels and soldiers,

door rebellen en soldaten,

as sexual slaves who were forced also

als seksslavinnen die verplicht werden om ook

to carry the ammunition and the water

de munitie en het water te dragen

and the food for the soldiers.

en het eten voor de soldaten.

So that woman walked for 20 years,

Die vrouw liep 20 jaar lang,

so she would not be kidnapped again.

om niet opnieuw gekidnapt te worden.

And only when there was some sort of peace,

Pas toen er een soort van vrede was,

her toenails grew back again.

groeiden haar teennagels opnieuw.

We need to understand peace

We moeten vrede begrijpen

from a toenail's perspective.

vanuit het standpunt van een teennagel.

We need to understand

We moeten begrijpen

that we cannot actually have negotiations

dat we geen onderhandelingen kunnen hebben

of ending of wars or peace

over het einde van oorlog en vrede

without fully including women

zonder dat we de vrouwen er volledig bij betrekken

at the negotiating table.

aan de onderhandelingstafel.

I find it amazing

Ik vind het verbluffend

that the only group of people

dat de enige groep mensen

who are not fighting and not killing

die niet vecht en niet moordt

and not pillaging and not burning and not raping,

en niet plundert en niet brandt en niet verkracht,

and the group of people who are mostly --

en de groep die het meest --

though not exclusively --

zij het niet exclusief --

who are keeping life going in the midst of war,

het leven gaande houdt tijdens de oorlog,

are not included in the negotiating table.

niet aan de onderhandelingstafel zit.

And I do argue that women lead the back-line discussion,

Ik stel dat vrouwen de discussie in de achterhoede leiden,

but there are also men

maar er zijn ook mannen

who are excluded from that discussion.

die uitgesloten zijn van die discussie.

The doctors who are not fighting,

De dokters die niet vechten,

the artists, the students, the men who refuse to pick up the guns,

de kunstenaars, de studenten, de mannen die de wapens niet willen opnemen,

they are, too, excluded

zij worden ook uitgesloten

from the negotiating tables.

van de onderhandelingstafel.

There is no way we can talk about a lasting peace,

We kunnen onmogelijk over duurzame vrede praten,

building of democracy, sustainable economies,

over de opbouw van democratie, van een duurzame economie,

any kind of stabilities,

over enig welke stabiliteit,

if we do not fully include women

als we de vrouwen geen volwaardige plaats geven

at the negotiating table.

aan de onderhandelingstafel.

Not one, but 50 percent.

Niet één, maar 50 procent.

There is no way we can talk about the building of stability

Er is geen manier om over de opbouw van stabiliteit te praten

if we don't start investing

als we niet beginnen te investeren

in women and girls.

in vrouwen en meisjes.

Did you know

Wist u

that one year

dat 's werelds

of the world's military spending

militaire uitgaven van één jaar

equals 700 years

overeenstemmen met

of the U.N. budget

het VN-budget voor 700 jaar,

and equals 2,928 years

en met 2.928 jaar

of the U.N. budget allocated for women?

VN-budget toegewezen aan vrouwen?

If we just reverse

Als we die verdeling

that distribution of funds,

van fondsen gewoon omkeren,

perhaps we could have

dan zouden we misschien

a better lasting peace in this world.

een meer duurzame vrede in deze wereld hebben.

And last, but not least,

Tenslotte, belangrijkst van al,

we need to invest in peace and women,

moeten we investeren in vrede en vrouwen,

not only because it is the right thing to do,

niet alleen omdat we daarmee het juiste doen,

not only because it is the right thing to do,

niet alleen omdat we het juiste doen

for all of us to build sustainable and lasting peace today,

door vandaag aan duurzame en blijvende vrede te bouwen,

but it is for the future.

maar omwille van de toekomst.

A Congolese woman,

Een Congolese vrouw

who was telling me about

die me vertelde

how her children saw their father killed in front of them

hoe haar kinderen hun vader voor hun ogen vermoord zagen worden,

and saw her raped in front of them

en haar voor hun ogen verkracht zagen,

and mutilated in front of them,

en verminkt voor hun ogen,

and her children saw their nine-year-old sibling

en hun 9 jaar oude broer

killed in front of them,

vermoord voor hun ogen,

how they're doing okay right now.

en hoe ze het vandaag goed doen.

She got into Women for Women International's program.

Ze volgde het programma van Women for Women International.

She got a support network.

Ze kreeg een ondersteunend netwerk.

She learned about her rights.

Ze leerde haar rechten kennen.

We taught her vocational and business skills. We helped her get a job.

We leerden haar een vak en businessvaardigheden. We hielpen haar aan werk.

She was earning 450 dollars. She was doing okay.

Ze verdiende 450$. Ze deed het goed.

She was sending them to school. Have a new home.

Ze stuurde ze naar school. Ze hadden een nieuw huis.

She said, "But what I worry about the most

Ze zei: "Waar ik me het meeste zorgen over maak,

is not any of that.

is niets van dat alles.

I worry that my children

Ik ben bang dat mijn kinderen

have hate in their hearts,

haat in hun hart hebben,

and when they want to grow up, they want to fight again

en als ze opgroeien, opnieuw willen vechten tegen

the killers of their father and their brother."

de moordenaars van hun vader en hun broer."

We need to invest in women,

We moeten in vrouwen investeren,

because that's our only chance

want dat is onze enige kans

to ensure that there is no more war

om ervoor te zorgen dat er geen oorlog meer is

in the future.

in de toekomst.

That mother has a better chance to heal her children

Deze moeder heeft meer kans om haar kinderen te laten helen

than any peace agreement can do.

dan welk vredesverdrag ook.

Are there good news? Of course, there are good news. There are lots of good news.

Is er goed nieuws? Natuurlijk. Er is veel goed nieuws.

To start with, these women that I told you about

Om te beginnen, de vrouwen over wie ik vertelde

are dancing and singing every single day,

dansen en zingen elke dag,

and if they can,

en als zij dat kunnen,

who are we not to dance?

wie zijn wij dan om niet te dansen?

That girl that I told you about

Het meisje over wie ik vertelde

ended up starting Women for Women International Group

richtte Women for Women International Group op,

that impacted one million people, sent 80 million dollars,

en had een impact op een miljoen mensen, stuurde 80 miljoen dollar,

and I started this from zero,

en ik begon met niets,

nothing, nada, [unclear].

nothing, nada.

(Laughter)

(Gelach)

They are women who are standing on their feet

Er zijn vrouwen die op de been blijven,

in spite of their circumstances,

ondanks hun omstandigheden,

not because of it.

niet door hun omstandigheden.

Think of how the world can be a much better place

Bedenk hoe de wereld een veel betere plek kan zijn

if, for a change,

als we, voor de verandering,

we have a better equality,

meer gelijkheid hebben,

we have equality,

gelijkheid,

we have a representation

een vertegenwoordiging

and we understand war,

en als we oorlog begrijpen

both from the front-line

zowel vanuit de frontlijn

and the back-line discussion.

als vanuit het debat in de achterhoede.

Rumi, a 13th-century Sufi poet,

Rumi, een 13e-eeuwse Soefi-dichter,

says, "Out beyond the worlds

zegt: "Verder dan de werelden

of right-doings and wrong-doings,

van goed doen en kwaad doen,

there is a field.

is er een veld.

I will meet you there.

Ik zal je daar ontmoeten.

When the soul lies down in that grass,

Als de ziel zich in dat gras neervlijt,

the world is too full

is de wereld te vol

to talk about.

om erover te praten.

Ideas, language,

Ideeën, taal,

even the phrase 'each other'

zelfs het woord "elkaar"

no longer makes any sense."

betekenen niets meer."

I humbly add -- humbly add --

Ik voeg daar nederig aan toe --

that out beyond

dat verder dan

the worlds of war and peace,

de werelden van oorlog en vrede,

there is a field,

een veld ligt,

and there are many women and men

en dat vele vrouwen en mannen

[who] are meeting there.

elkaar daar ontmoeten.

Let us make this field a much bigger place.

Laat ons dat veld stevig uitbreiden.

Let us all meet in that field.

Laten we elkaar ontmoeten op dat veld.

Thank you.

Dank u wel.

(Applause)

(Applaus)