The story of life in photographs | Frans Lanting

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Rik Delaet

Nature's my muse and it's been my passion.

De natuur is mijn muze en mijn passie.

As a photographer for National Geographic, I've portrayed it for many.

Als fotograaf voor National Geographic heb ik ze jarenlang geportretteerd.

But five years ago, I went on a personal journey.

Vijf jaar geleden vertrok ik op een persoonlijke reis.

I wanted to visualize the story of life.

Ik wilde de geschiedenis van het leven visualiseren.

It's the hardest thing I've ever attempted,

Het is het moeilijkste dat ik ooit heb geprobeerd.

and there have been plenty of times when I felt like backing out.

Er zijn vele momenten geweest dat ik ermee wilde stoppen.

But there were also revelations.

Maar ik heb ook revelaties gekend.

And one of those I'd like to share with you today.

Eén daarvan wil ik vandaag met jullie delen.

I went down to a remote lagoon in Australia, hoping to see the Earth

Ik ging naar een afgelegen lagune in Australië. Ik hoopte de Aarde te zien

the way it was three billion years ago,

zoals ze drie miljard jaar geleden was,

back before the sky turned blue.

voor de hemel blauw werd.

There's stromatolites down there --

Je hebt daar stromatolieten --

the first living things to capture photosynthesis --

de eerste levende wezens die gebruik maakten van fotosynthese --

and it's the only place they still occur today.

en het is de enige plek waar die nog bestaan.

Going down there was like entering a time capsule,

Daarheen gaan, was als in een tijdscapsule stappen.

and I came out with a different sense of myself in time.

Na afloop had ik een ander besef van mezelf in de tijd.

The oxygen exhaled by those stromatolites

De zuurstof die deze stromatolieten uitademen,

is what we all breathe today.

is alles wat we vandaag ademen.

Stromatolites are the heroes in my story.

De stromatolieten zijn de helden van mijn verhaal.

I hope it's a story that has some resonance for our time.

Ik hoop dat dit verhaal wat weerklank krijgt in onze tijd.

It's a story about you and me, nature and science.

Het is een verhaal over jou en mij, natuur en wetenschap.

And with that said, I'd like to invite you for

Dit gezegd zijnde, nodig ik jullie graag uit

a short, brief journey of life through time.

voor een korte, beknopte reis van het leven door de tijd.

Our journey starts in space, where matter condenses into spheres over time ...

Onze reis begint in de ruimte, waar materie door de tijd heen tot bollen indikt.

solidifying into surface, molded by fire.

Ze stolt tot oppervlak, gevormd door het vuur.

The fire gave way, Earth emerged -- but this was an alien planet.

Waar het vuur het begaf, verscheen de Aarde - maar het was een vreemde planeet.

The moon was closer; things were different.

De maan stond dichterbij. Alles was anders.

Heat from within made geysers erupt -- that is how the oceans were born.

De hitte vanbinnen deed geisers uitbarsten. Zo werden de oceanen geboren.

Water froze around the poles and shaped the edges of the Earth.

Het water bevroor rond de polen en vormde de uiteinden van de Aarde.

Water is the key to life, but in frozen form, it is a latent force.

Water is de sleutel tot leven, maar in bevroren toestand is het een latente macht.

And when it vanishes, Earth becomes Mars.

Als het verdwijnt, wordt de Aarde Mars.

But this planet is different -- it's roiling inside.

Deze planeet is anders. Ze kolkt vanbinnen.

And where that energy touches water, something new emerges: life.

Als die energie met water botst, ontstaat iets nieuws: leven.

It arises around cracks in the Earth.

Het ontstaat rond de barsten in de Aarde.

Mud and minerals become substrate; there are bacteria.

Modder en mineralen worden substraat. Er zijn bacteriën.

Learn to multiply, thickening in places ...

Ze leren zich vermenigvuldigen. Hier en daar klonteren ze samen.

Growing living structures under an alien sky ...

Levende structuren gedijen onder een vreemde hemel.

Stromatolites were the first to exhale oxygen.

De stromatolieten waren de eersten die zuurstof uitademden.

And they changed the atmosphere.

Ze veranderden de atmosfeer.

A breath that's fossilized now as iron.

Hun adem is nu gefossiliseerd tot ijzer.

Meteorites delivered chemistry, and perhaps membranes, too.

Meteorieten leverden chemie, en misschien ook membranen.

Life needs a membrane to contain itself

Het leven heeft een membraan nodig om zichzelf te bevatten,

so it can replicate and mutate.

zodat het zich kan vermenigvuldigen en kan repliceren.

These are diatoms, single-celled phytoplankton

Dit zijn diatomeeën, eencellig fytoplankton

with skeletons of silicon ...

met een skelet van silicium.

circuit boards of the future.

Printplaten van de toekomst.

Shallow seas nurtured life early on, and that's where it morphed

Ondiepe zeeën herbergden al vroeg leven. Daar ontpopte het zich

into more complex forms.

tot complexere vormen.

It grew as light and oxygen increased.

Het groeide naarmate er meer licht en zuurstof kwam.

Life hardened and became defensive.

Het leven verhardde en werd defensief.

It learned to move and began to see. The first eyes grew on trilobites.

Het leerde bewegen en begon te zien. De eerste ogen ontstonden bij trilobieten.

Vision was refined in horseshoe crabs,

Het zicht werd verfijnd bij de degenkrabben,

among the first to leave the sea.

die bij de eersten waren om de zee te verlaten.

They still do what they've done for ages, their enemies long gone.

Ze doen nog steeds wat ze al eeuwen doen, al zijn hun vijanden al lang verdwenen.

Scorpions follow prey out of the sea. Slugs became snails.

Schorpioenen volgden hun prooi, de zee uit. Naaktslakken werden slakken.

Fish tried amphibian life. Frogs adapted to deserts.

Vissen probeerden het leven van een amfibie. Kikkers pasten zich aan de woestijn aan.

Lichens arose as a co-op. Fungi married algae ...

Korstmossen ontstonden als een coöperatieve: schimmels trouwden met algen.

clinging to rock, and eating it too ... transforming barren land.

Ze klampten zich aan rots vast en aten het ook. Ze vormden het onvruchtbare land om.

True land plants arose, leafless at first.

Echte landplanten verschenen, eerst zonder bladeren.

Once they learn how to stay upright, they grew in size and shape.

Zodra ze leerden hoe ze rechtop moesten blijven staan, werden ze groter en omvangrijker.

The fundamental forms of ferns followed,

De basisvormen van de varen volgden,

to bear spores that foreshadowed seeds.

met sporen die een voorafschaduwing van zaden waren.

Life flourished in swamps.

Het leven floreerde in de moerassen.

On land, life turned a corner. Jaws formed first; teeth came later.

Op het land bereikte het leven een omslagpunt. Kaken vormden zich eerst. Tanden volgden later.

Leatherbacks and tuataras are echoes from that era.

Lederschildpadden en brughagedissen zijn echo's uit die tijd.

It took time for life to break away from water,

Het leven had tijd nodig om los te komen van het water,

and it still beckons all the time.

en het wenkt nog voortdurend.

Life turned hard so it could venture inland.

Het leven werd hard om zich in het binnenland te kunnen wagen.

And the dragons that arose are still among us today.

De draken die ontstonden, zijn er vandaag nog steeds.

Jurassic Park still shimmers in part of Madagascar,

Jurassic Park sluimert nog steeds in delen van Madagascar

and the center of Brazil,

en in het centrum van Brazilië.

where plants called "cycads" remain rock hard.

Planten met de naam cycaden blijven hard als rotsen.

Forests arose and nurtured things with wings.

Wouden ontstonden en herbergden dingen met vleugels.

One early form left an imprint, like it died only yesterday.

Eén vroege vorm liet een indruk na, alsof hij pas gisteren uitstierf.

And others fly today like echoes of the past.

Andere vliegen vandaag rond als echo's uit het verleden.

In birds, life gained new mobility.

Met de vogels kreeg het leven een nieuwe mobiliteit.

Flamingos covered continents. Migrations got underway.

Flamingo's bedekten de continenten. Migraties geraakten op dreef.

Birds witnessed the emergence of flowering plants.

Vogels zagen de opkomst van de bloeiplanten.

Water lilies were among the first.

Waterlelies waren bij de eerste.

Plants began to diversify and grew, turning into trees.

Planten begonnen te diversifiëren en werden groter. Het werden bomen.

In Australia, a lily turned into a grass tree,

In Australië werd een lelie een grasboom,

and in Hawaii, a daisy became a silver sword.

en in Hawaii werd een madelief een argyroxiphium.

In Africa, Gondwana molded Proteas.

In Afrika vormde Gondwana Proteas.

But when that ancient continent broke up, life got lusher.

Maar toen dat oude continent in stukken brak, werd het leven weliger.

Tropical rainforests arose, sparking new layers of interdependence.

Tropische regenwouden ontstonden, en creëerden nieuwe lagen van onderlinge afhankelijkheid.

Fungi multiplied. Orchids emerged, genitalia shaped to lure insects ...

Paddenstoelen vermenigvuldigden zich. Orchideeën ontstonden, met de vorm van genitaliën om insecten te lokken.

a trick shared by the largest flower on Earth.

Een truc die ze gemeen hebben met de grootste bloem ter aarde.

Co-evolution entwined insects and birds and plants forever.

Co-evolutie maakte insecten, vogels en planten deel van dezelfde keten.

When birds can't fly, they become vulnerable.

Als vogels niet kunnen vliegen, worden ze kwetsbaar.

Kiwis are, and so are these hawks trapped near Antarctica.

Dat is zo voor kiwi's, en voor deze haviken, die nabij Antarctica in de val zitten.

Extinction can come slowly, but sometimes it arrives fast.

Uitsterving kan langzaam gaan, maar soms komt ze erg snel.

An asteroid hits, and the world went down in flames.

Een asteroïde slaat in, en de wereld verging in vlammen.

But there were witnesses, survivors in the dark.

Maar er waren getuigen, overlevenden in het duister.

When the skies cleared, a new world was born.

Toen de hemel opklaarde, was een nieuwe wereld geboren.

A world fit for mammals. From tiny shrews [came]

Een wereld die geschikt was voor zoogdieren. Uit kleine spitsmuizen,

tenrecs, accustomed to the dark.

en tenreks die aan het donker waren gewend,

New forms became bats. Civets.

ontstonden nieuwe levensvormen, vleermuizen, civetten.

New predators, hyenas, getting faster and faster still.

Nieuwe roofdieren, hyena's die alsmaar sneller werden.

Grasslands created opportunities.

Graslanden schiepen kansen.

Herd safety came with sharpened senses.

De kudde dankte haar veiligheid aan verbeterde zintuigen.

Growing big was another answer, but size always comes at a price.

Groot worden was nog een oplossing, maar grootte heeft altijd haar prijs.

Some mammals turned back to water.

Sommige zoogdieren keerden terug naar het water.

Walruses adapted with layers of fat. Sea lions got sleek.

Walrussen pasten zich aan met vetlagen. Zeeleeuwen werden glad.

And cetaceans moved into a world without bounds.

Walvissen bewogen zich in een wereld zonder grenzen.

There are many ways to be a mammal. A 'roo hops in Oz;

Er zijn vele manieren om zoogdier te zijn. Een kangoeroe hupt rond in Australië.

a horse runs in Asia; and a wolf evolves stilt legs in Brazil.

Een paard rent in Azië, en een wolf ontwikkelt steltpoten in Brazilië.

Primates emerge from jungles, as tarsiers first,

Primaten komen uit de regenwouden, eerst als spookdiertjes,

becoming lemurs not much later.

die niet veel later lemuren worden.

Learning became reinforced. Bands of apes ventured into the open.

Het leerproces wordt versterkt. Groepen apen wagen zich in het open veld.

And forests dried out once more. Going upright became a lifestyle.

En de wouden droogden nogmaals op. Rechtop lopen werd een manier van leven.

So who are we? Brothers of masculine chimps,

Wie zijn wij? Broers van de mannelijke chimpansees.

sisters of feminine bonobos? We are all of them, and more.

Zussen van de vrouwelijke bonobo's. Dat zijn we allemaal, en nog meer.

We're molded by the same life force.

We zijn gevormd door dezelfde levenskracht.

The blood veins in our hands

De bloedvaten in onze handen

echoed a course of water traces on the Earth.

zijn echo's van de loop van watersporen op de aarde.

And our brains -- our celebrated brains --

Ons brein -- ons gevierde brein --

reflect a drainage of a tidal marsh.

is een afspiegeling van het droogleggen van een getijdenmoeras.

Life is a force in its own right. It is a new element.

Leven is een kracht op zich. Het is een nieuw element.

And it has altered the Earth. It covers Earth like a skin.

Het heeft de Aarde gewijzigd. Het bedekt de Aarde als een huid.

And where it doesn't, as in Greenland in winter,

Waar dat niet zo is, zoals in Groenland in de winter,

Mars is still not very far.

is Mars nog steeds niet ver weg.

But that likelihood fades as long as ice melts again.

Maar dat wordt minder waarschijnlijk zolang ijs blijft smelten.

And where water is liquid, it becomes a womb

Waar water vloeibaar is, wordt het een baarmoeder.

for cells green with chlorophyll -- and that molecular marvel

Voor cellen die groen zijn door chlorofyl -- dat is het moleculaire wonder

is what's made a difference -- it powers everything.

dat het verschil maakte -- het geeft alles energie.

The whole animal world today lives on a stockpile

De hele dierenwereld van vandaag leeft op een voorraad

of bacterial oxygen that is cycled constantly

bacteriële zuurstof die constant wordt gerecycleerd

through plants and algae, and their waste is our breath,

door planten en algen. Hun afval is onze adem,

and vice versa.

en omgekeerd.

This Earth is alive, and it's made its own membrane.

Deze Aarde leeft, en ze heeft haar eigen omhulsel gemaakt.

We call it "atmosphere." This is the icon of our journey.

We noemen het de atmosfeer. Het is het icoon van onze reis.

And you all here today can imagine and will shape where we go next.

Jullie allen die hier vandaag zijn, kunnen zich inbeelden waar we heen gaan, en geven het mee vorm.

(Applause)

(Applaus)

Thank you. Thank you.

Dankjewel. Dankjewel.