How to Avoid Surveillance...With Your Phone | Christopher Soghoian | TED Talks

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

For more than 100 years,

နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်လုံးလုံး

the telephone companies have provided wiretapping assistance to governments.

ဖုန်းကုမ္ပဏီတွေဟာ အစိုးရတွေကို ကြားဖြတ် နားထောင်ဖို့ ကူညီပံ့ပိုးပေးခဲ့ကြတယ်။

For much of this time, this assistance was manual.

ဒီကာလ တော်တော်များများမှာ ဒီအထောက်အပံ့က လက်လုပ်ပါပဲ။

Surveillance took place manually and wires were connected by hand.

စောင့်ကြည့်ခြင်းဟာ လက်လုပ်ဖြစ်ပြီး ဝါယာတွေကို လက်နဲ့ဆက်သွယ်ပါတယ်။

Calls were recorded to tape.

ခေါ်ဆိုမှုတွေကို တိပ်မှာ ဖမ်းယူတယ်။

But as in so many other industries,

ဒါပေမဲ့ များပြားတဲ့ အခြားလုပ်ငန်းတွေမှာလို

computing has changed everything.

ကွန်ပြူတာကအားလုံးကို ပြောင်းလိုက်ပါတယ်

The telephone companies built surveillance features

ဖုန်းကုမ္ပဏီတွေဟာ သူတို့ရဲ့ကွန်ရက်တွေရဲ့ အရမ်း အဓိက ကျတာတွေထဲမှာ

into the very core of their networks.

စောင့်ကြည့်ရေး အင်္ဂါရပ်တွေ တပ်ဆင်လိုက်တယ်။

I want that to sink in for a second:

ဒါကို တစိတ်ကလေး စဉ်းစားမိစေလိုပါတယ်။

Our telephones and the networks that carry our calls

ခေါ်ဆိုမှုတွေကို သယ်ဆောင်တဲ့ ဖုန်းတွေနဲ့ ကွှန်ရက်တွေဟာ

were wired for surveillance first.

စောင့်ကြည့်ခြင်းအတွက် ပထမဆုံး သွယ်တန်းပါတယ်။

First and foremost.

ပထမနဲ့ အဦးဆုံးပါပဲ။

So what that means is that when you're talking to your spouse,

ဒီတော့ အဓိပ္ပါယ်က ခင်ဗျားရဲ့ခင်ပွန်း၊ ကလေးတွေ၊

your children, a colleague or your doctor on the telephone,

လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက် ဆရာဝန်နဲ့ ဖုန်းပြောနေချိန်မှာ

someone could be listening.

လူတစ်ယောက်က နားထောင်နေနိုင်တာပါ။

Now, that someone might be your own government;

ကဲ အဲဒီလူက ခင်ဗျားရဲ့အစိုးရ ဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်၊

it could also be another government, a foreign intelligence service,

အခြားအစိုးရ၊ နိုင်ငံခြားထောက်လှမ်းရေး ဋ္ဌာန၊ ဟက်ကာ၊ ရာဇဝတ်သား၊

or a hacker, or a criminal, or a stalker

ယောင်ပြလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်လေ။

or any other party that breaks into the surveillance system,

ဒါမှမဟုတ် စောင့်ကြပ်တဲ့ စနစ်ကိုခိုးဝင်တဲ့ အခြားအဖွဲ့ ဖုန်းကုမ္ပဏီရဲ့

that hacks into the surveillance system of the telephone companies.

စောင့်ကြပ်ရေး စနစ်ကိုခိုးဝင်သူလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်လေ။

But while the telephone companies have built surveillance as a priority,

ဖုန်းကုမ္ပဏီတွေက စောင့်ကြပ်မှုကို ဦးစားပေး တပ်ဆင်ခိုင်းပေမယ့်

Silicon Valley companies have not.

Silicon Valley ကုမ္ပဏီတွေက မလုပ်ဘူး။

And increasingly, over the last couple years,

လွန်ခဲ့တဲ့ တစ်နှစ် နှစ်နှစ်ကျော်မှာ တိုးကာတိုးကာနေပြီး

Silicon Valley companies have built strong encryption technology

Silicon Valley ကုမ္ပဏီတွေက ၎င်းတို့ရဲ့ဆက် သွယ်ရေးထုတ်ကုန်တွေမှာ

into their communications products

စောင့်ကြည့်မှုကို အလွန်အမင်း ခက်ခဲစေတဲ့

that makes surveillance extremely difficult.

ခိုင်မာတဲ့ စာဝှက်နည်းပညာကို ရေးသွင်းကြတယ်။

For example, many of you might have an iPhone,

ဥပမာ အတော်များများမှာ iPhone တစ်လုံး ရှိလောက်တယ်

and if you use an iPhone to send a text message

ပြီးတော့ iPhone သုံးပြီး အခြား iPhone

to other people who have an iPhone,

ရှိသူတွေကိုစာတို တစ်စောင်ပို့ရင်

those text messages cannot easily be wiretapped.

ဒီစာတိုတွေကို အလွယ်တကူ ကြားဖြတ် ဖတ်လို့မရနိုင်ဘူး။

And in fact, according to Apple,

တကယ်တော့ Apple အဆိုအရ

they're not able to even see the text messages themselves.

သူတို့ကိုယ်တိုင်တောင် စာတိုတွေကို ကြည့်လို့မရပါဘူးတဲ့။

Likewise, if you use FaceTime to make an audio call

အလားတူပဲ ကိုယ့်မိတ်ဆွေတွေ၊ အချစ်ဆုံးတွေနဲ့ အသံခေါ်ဆိုဖို့

or a video call with one of your friends or loved ones,

ဒါမှမဟုတ် ဗီဒီိယိုခေါ်ဆိုမှုအတွက် Face Time ကိုသုံးရင်

that, too, cannot be easily wiretapped.

ဒါကိုလည်း လွယ်လွယ် ကြားဖြတ်လို့ မရနိုင်ဘူးတဲ့။

And it's not just Apple.

ဒါက Apple တင်မဟုတ်ပါဘူး။

WhatsApp, which is now owned by Facebook

Facebook ကပိုင်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးက

and used by hundreds of millions of people around the world,

သန်းရာချီတဲ့ လူတွေသုံးနေတဲ့ WhatApp မှာလည်း

also has built strong encryption technology into its product,

၎င်းရဲ့ထုတ်ကုန်မှာ ခိုင်မာတဲ့ စာဝှက်ရေး နည်းပညာကို သုံးထားပါတယ်။

which means that people in the Global South can easily communicate

ဆိုလိုတာက Global South ကလူတွေဟာ သူတို့ရဲ့အစိုးရတွေ၊ မကြာခဏတော့

without their governments, often authoritarian,

အာဏာပိုင်တွေ သူတို့ရဲ့စာတွေကို ကြားဖြတ်ကြည့်တာမျိုးမရှိပဲ

wiretapping their text messages.

အလွယ်တကူ ဆက်သွယ်နိုင်တာပါ။

So, after 100 years of being able to listen to any telephone call --

ဒီတော့ နှစ် ၁၀၀ ကြာ ဘယ်ဖုန်းကိုမဆို အချိန်မရွေး၊ နေရာမရွေး

anytime, anywhere --

နားထောင်နိုင်ပြီးတဲ့နောက်

you might imagine that government officials are not very happy.

အစိုးရအာဏာပိုင်တွေ သိပ်မပျော်ဘူး ခင်ဗျား ထင်ကောင်းထင်လိမ့်မယ်။

And in fact, that's what's happening.

တကယ်က ဒါကဖြစ်ပျက်နေပါတယ်။

Government officials are extremely mad.

အစိုးရအာဏာပိုင်တွေဟာ အင်မတန်ပဲ စိ်တ်ဆိုးကြပါတယ်။

And they're not mad because these encryption tools are now available.

သူတိုဟာ စာဝှက်ကိရိယာတွေကြောင့် စိတ်ဆိုးကြတာ မဟုတ်ဘူး။

What upsets them the most

သူတို့ကို စိတ်ပျက်စေဆုံးက

is that the tech companies have built encryption features into their products

နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေက သူတို့ထုတ်ကုန် တွေမှာ စာဝှက်အင်္ဂါတွေ ထည့်သွင်းပြီး

and turned them on by default.

ဒါတွေကို အလိုလို ဖွင့်ထားလိုက်လို့ပါ။

It's the default piece that matters.

အလိုလျောက်ကိရိယာက အရေးပါပါတယ်။

In short, the tech companies have democratized encryption.

တိုတိုပြောရင် နည်းပညာ ကုမ္ပဏီတွေက စာဝှက်ကို ဒီမိုကရေစီကျအောင် လုပ်ထားပါတယ်။

And so, government officials like British Prime Minister David Cameron,

ဒီတော့ ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် David Cameron လို အစိုးရအာဏာပိုင်တွေ ယုံကြည်တာက

they believe that all communications -- emails, texts, voice calls --

ဆက်သွယ်ရေးအားလုံး၊ အီးမေး၊ စာတွေ၊ အသံခေါ်ဆိုမှုတွေ

all of these should be available to governments,

အကုန်လုံးကို အစိုးရတွေ သိခွင့်ရသင့်ပြီး

and encryption is making that difficult.

စာဝှက်က ဒါကိုခက်အောင် လုပ်နေတာပါတဲ့။

Now, look -- I'm extremely sympathetic to their point of view.

ကဲ ကြည့်ပါတော့၊ ကျွန်တော် သူတို့ အမြင်ကိုအရမ်းကို စာနာမိပါတယ်။

We live in a dangerous time in a dangerous world,

ဘေးမကင်းတဲ့ ကမ္ဘာ၊ ဘေးမကင်းတဲ့ ကာလမှာ နေတာဖြစ်ပြီး

and there really are bad people out there.

အပြင်မှာက အရမ်းကိုဆိုးတဲ့ လူတွေရှိနေတယ်လေ။

There are terrorists and other serious national security threats

အကြမ်းဖက်သမားတွေ၊ စိုးရိမ်စရာ နိုင်ငံတော်ခြိမ်းမှုတွေရှိတော့

that I suspect we all want the FBI and the NSA to monitor.

အားလုံးဟာ FBI နဲ့ NSA ကိုစောင့်ကြည့် ပေးစေချင်တယ်လို့ သံသယဖြစ်မိတယ်။

But those surveillance features come at a cost.

ဒါပေမဲ့ ဒီစောင့်ကြည့်ရေး အစီအစဉ်တွေက ကုန်ကျစရိတ် ရှိပါတယ်။

The reason for that is

ဒီအတွက် အကြောင်းပြချက်က

that there is no such thing as a terrorist laptop,

အကြမ်းဖက်သမား လက်ပ်တော့တို့ မူးယစ်ဆေးရောင်းသူရဲ့

or a drug dealer's cell phone.

ဆဲလ်ဖုန်းဆိုတာမျိုး မရှိပါဘူး။

We all use the same communications devices.

ဆက်သွယ်ရေး ကိရိယာမျိုးတူတွေပဲ အားလုံးသုံးကြတာပါ။

What that means is that if the drug dealers' telephone calls

ဆိုလိုတာက အကြမ်းဖက်သမား ဒါမှမဟုတ် မူးယစ်ဆေး ရောင်းဝယ်သူရဲ့

or the terrorists' telephone calls can be intercepted,

ခေါ်ဆိုတာတွေကို ကြားဖြတ်လို့ရရင်

then so can the rest of ours, too.

ကျန်တဲ့ဟာတွေကိုရော လုပ်လို့ရတာပဲလေ။

And I think we really need to ask:

တကယ်တမ်း မေးဖို့ လိုတယ်လို့ထင်မိတာက

Should a billion people around the world be using devices

ကမ္ဘာတလွှားက သန်းထောင်ချီတဲ့ လူတွေဟာ ကြားဖြတ်လို့လွယ်တဲ့

that are wiretap friendly?

ကိရိယာတွေ သုံးသင့်လား ဆိုတာပါ။

So the scenario of hacking of surveillance systems that I've described --

ဒီတော့ ပြလိုက်တဲ့ စောင့်ကြည့်ရေး စနစ်တွေကို နှောက်ယှက်တဲ့မြင်ကွင်း

this is not imaginary.

ဒါဟာ စိတ်ကူးသက်သက် မဟုတ်ဘူးနော်။

In 2009,

၂၀၀၉ခုနှစ်မှာ

the surveillance systems that Google and Microsoft built into their networks --

Google Microsoft က ၎င်းတို့ ကွန်ရက်တွေမှာ တပ်ဆင်တဲ့ စောင့်ကြည့်ရေး စနစ်တွေမှာ

the systems that they use to respond to lawful surveillance requests

ရဲကတောင်းခံတဲ့ ဥပဒေဆိုင်ရာ စောင့်ကြည့်မှု တွေကိုတုံ့ပြန်ဖို့

from the police --

သုံးတဲ့စနစ်တွေ၊

those systems were compromised by the Chinese government,

တရုတ်အစိုးရနဲ့ အပေးအယူလုပ်ထားခဲ့တဲ့ စနစ်တွေပေါ့။

because the Chinese government wanted to figure out

အကြောင်းက တရုတ်အစိုးရက သူတို့ရဲ့ ဘယ်သူလျှိုဘယ်ကို

which of their own agents the US government was monitoring.

အမေရိကန်အစိုးရက စောင့်ကြည့်လဲ ဆိုတာ မှန်းဆချင်လို့ပါ။

By the same token,

အလားတူအဖြစ်လိုပဲ

in 2004, the surveillance system built into the network

၂၀၀၄ ခုနှစ်မှာ စောင့်ကြည့်ရေးစနစ်ကို Vodaphone Greece ကွှန်ရက်မှာ

of Vodafone Greece -- Greece's largest telephone company --

တပ်ဆင်ခဲ့တော့၊ Greece မှာ အကြီးဆုံး ဖုန်းကုမ္ပဏီကြီးနော်

was compromised by an unknown entity,

မျက်မြင်ထင်ရှားမှုမရှိတဲ့ အဖွဲ့နဲ့ အပေးအယူလုပ်ခဲ့ပြီး

and that feature, the surveillance feature,

အဲဒီအစီအစဉ်၊ စောင့်ကြည့်ရေးအစီအစဉ်ကို

was used to wiretap the Greek Prime Minister

ဂရိဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်အဖွဲ့ဝင်တွေ

and members of the Greek cabinet.

ကိုကြားဖြတ်ဖို့သုံးခဲ့ပါတယ်။

The foreign government or hackers who did that were never caught.

ဒါကိုလုပ်တဲ့ နိုင်ငံခြားအစိုးရ၊ ဟက်ကာတွေဟာ လုံးဝကို အဖမ်းမခံရဘူး။

And really, this gets to the very problem with these surveillance features,

တကယ်က ဒါက စောင့်ကြည့် ရေးကိရိယာတွေ၊ လျှို့ဝှက်တပ်ဆင်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး

or backdoors.

အရမ်း ပြဿနာ ဖြစ်စေပါတယ်။

When you build a backdoor into a communications network

ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက် တစ်ခု ဒါမှမဟုတ် နည်းပညာ တစ်ခုခုမှာ

or piece of technology,

လျှို့ဝှက်ကိရိယာ တပ်လိုက်ရင်

you have no way of controlling who's going to go through it.

ဒါကိုဘယ်သူက ကြည့်တော့မယ်ဆိုတာ ထိန်းချုပ်ဖို့ နည်းလမ်းမရှိတော့ဘူး၊

You have no way of controlling

ဒါကိုကိုယ့်ဘက်မှာ၊ ဒါမှမဟုတ်

whether it'll be used by your side or the other side,

သူ့ဘက်မှာ သုံးမလားဆိုတာ ထိန်းချုပ်ဖို့ နည်းလမ်းမရှိတော့ဘူး၊

by good guys, or by bad guys.

လူကောင်းတွေ၊ဒါမှမဟုတ် လူဆိုးတွေကပေါ့။

And so for that reason, I think that it's better

ဒီအကြောင်းပြချက်အတွက်နဲ့ ကွှန်ရက်တွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး

to build networks to be as secure as possible.

လုံခြုံအောင် တည်ဆောက်တာ ပိုကောင်းတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

Yes, this means that in the future,

ဟုတ်ကဲ့၊ ဒါက အနာဂတ်မှာ

encryption is going to make wiretapping more difficult.

စာဝှက်လုပ်ခြင ်းဟာ ကြားဖြတ်ယူဖို့ ပိုခက်တော့မယ်ဆိုတာပါ။

It means that the police are going to have a tougher time

ရဲတွေဟာ လူဆိုတွေကိုဖမ်းရာမှာ ပိုခက်ခဲ

catching bad guys.

တော့မယ်လို့ဆိုလိုတာပါ။

But the alternative would mean to live in a world

ဒါပေမဲ့ နောက်တစ်မျိုးဆိုလိုတာက တစ်ဦးဦးရဲ့ခေါ်ဆိုမှုတွေ

where anyone's calls or anyone's text messages could be surveilled

သို့မဟုတ် စာတိုတွေကို ရာဇဝတ်သား၊ ယောင်ပြ၊ နိူင်ငံခြား ထောက်လှမ်းရေး

by criminals, by stalkers and by foreign intelligence agencies.

သတင်းဋ္ဌာနတွေ စောင့်ကြည့်နေနိုင်တဲ့ ကမ္ဘာထဲမှာ နေထိုင်ဖို့ဆိုတာပါ။

And I don't want to live in that kind of world.

ဒီလိုကမ္ဘာမျိုးမှာ မနေချင်ပါဘူးဗျာ။

And so right now, you probably have the tools

ကဲဒီတော့ အခု များစွာသော အစိုးရစောင့်ကြည့်မှု

to thwart many kinds of government surveillance

အမျိုးမျိုးကို တားဆီးဖို့ ကိရိယာတွေ

already on your phones and already in your pockets,

ခင်ဗျားတို့ ဖုန်းတွေမှာ၊ အိတ်ကပ်တွေထဲမှာ ရှိပြီးနေလောက်ပါပြီ၊

you just might not realize how strong and how secure those tools are,

ဒီကိရိယာတွေဟာ ဘယ်လိုအားကောင်းပြီး လုံခြုံတယ် သို့မဟုတ် တကယ်

or how weak the other ways you've used to communicate really are.

ကိုယ်ဆက်သွယ်တဲ့ အခြားနည်းတွေဟာ ဘယ်လို အားနည်းတယ်ဆိုတာ သိချင်မှသိမယ်၊

And so, my message to you is this:

ဒီတော့ ခင်ဗျားတို့ကို သိစေချင်တာကတော့

We need to use these tools.

ဒီကိရိယာတွေကို သုံးဖို့လိုပါတယ်။

We need to secure our telephone calls.

ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုတွေ လုံခြုံဖို့လိုပါတယ်။

We need to secure our text messages.

စာတိုပေးပို့မှုတွေ လုံခြုံဖို့လိုပါတယ်။

I want you to use these tools.

ဒီကိရိယာတွေကို သုံးစေချင်ပါတယ်။

I want you to tell your loved ones, I want you to tell your colleagues:

ကိုယ်ချစ်ခင်သူတွေကို ပြောစေချင်တယ် ကိုယ့်လုပ်ဖော်တွေကို ပြောစေချင်တယ်

Use these encrypted communications tools.

ဒီစာဝှက်ဆက်သွယ်ရေး ကိရိယာတွေကို သုံးကြပါ။

Don't just use them because they're cheap and easy,

ဒါတွေဟာ စျေးပေါလို့၊ လွယ်လို့ မသုံးတာမဟုတ်ပဲ၊

but use them because they're secure.

လုံခြုံမှုရှိလို့ သုံးတာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)