On time and water | Andri Snær Magnason

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Mirjana Čutura

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Hi, my name is Andri Snær Magnason,

ဟိုင်း၊ ကျွန်တော်က Andri Snær Magnason ပါ၊

talking from Iceland.

Iceland ကနေ ပြောနေတာပါ။

(Water rushing)

(ရေ တိုးဝင်သံ)

In 2019, we had lost our first glacier to climate change:

၂၀၁၉ မှာ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုမှာ ပထမဆုံး ရေခဲမြစ် ပျောက်ဆုံးခဲ့တယ်။

the Okjökull, the Ok glacier,

Okjökull အိုကေ ရေခဲမြစ်ပါ။

that is not OK anymore.

ဒါက မအိုကေတော့ဘူးဗျ။

And in the next 200 years,

နောက် နှစ် ၂၀၀ အတွင်းမှာ

we expect all our glaciers to follow the same path.

ရေခဲမြစ်တွေ အားလုံး ဒီလမ်းကြောင်း အတိုင်း လိုက်သွားမယ် မျှော်လင့်ရတယ်။

This glacier here is one of them:

ဒီရေခဲမြစ်က ဒါတွေထဲက တစ်ခုပါ။

Sólheimajökull, in the south coast of Iceland.

Iceland ရဲ့ တောင်ပိုင်း ကမ်းခြေက Sólheimajökull ပါ။

(Water rushing)

(ရေ တိုးဝင်သံ)

I wrote a poem for a plaque that was placed on the mountain

တစ်ခါက Okjökull ရှိဖူးတဲ့ တောင်ပေါ်မှာ ထားတဲ့ မော်ကွန်းချပ်

where Okjökull once stood.

တစ်ချပ်အတွက် ကဗျာတစ်ပုဒ် ရေးခဲ့တယ်။

It was a letter to the future,

ဒါက အနာဂတ်အတွက် စာတစ်စောင်ပါ။

and it says,

ရေးထားတာက

"This monument is to acknowledge that we know what is happening

"ဒီတောင်က ဘာဖြစ်နေတယ်ဆိုတာနဲ့ ဘာလုပ်ဖို့ လိုတယ်ဆိုတာကို

and what needs to be done.

ငါတို့ သိတာကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ပါ။

Only you know if we did it."

ငါတို့ လုပ်ခဲ့လားဆိုတာ သင်ပဲ သိပါတယ်။"

My grandparents, they were glacier explorers at times,

ရေခဲမြစ်တွေ ထာဝရ ရှိနေကြမယ်လို့ ထင်ရစဉ်က ကျွန်တော့ အဖိုးအဖွားတွေက

when the glaciers seemed eternal.

တစ်ခါတစ်ရံမှာ ရေခဲမြစ် စူးစမ်းသူတွေပါ။

They went on a glacial honeymoon in the year 1956.

၁၉၅၆ ခုနှစ်မှာ သူတို့ဟာ ရေခဲမြစ် ပျားရည်ဆမ်းခရီးတစ်ခု ထွက်ခဲ့ကြတယ်။

For three weeks, they were mapping and traveling Vatnajökull,

သုံးပတ်လုံးလုံး Vatnajökull ကို မြေပုံဆွဲပြီး ခရီးထွက်နေခဲ့တယ်။

Europe's biggest glacier,

ဥရောပရဲ့ အကြီးဆုံး ရေခဲမြစ်ပါ၊

sleeping in tents in extreme temperatures.

လွန်ကဲတဲ့ အပူချိန်တွေမှာ ရွက်ဖျင်တဲတွေမှာ အိပ်စက်နေတာပါ။

And I asked them once, "Weren't you cold?"

သူတို့ကို တစ်ခါ မေးခဲ့တယ်၊ "အဖိုးတို့ မအေးခဲ့ဘူးလား"

And they said, "Cold?

သူတို့ ဖြေတာက "အေးလား၊

We were just married."

ငါတို့က လက်ထပ်ခါစလေကွာ"တဲ့။

My grandmother just turned 96,

ကျွန်တော့ အဖွားက ၉၆ နှစ် ပြည့်ပါပြီ၊

and now we know that many glaciers will be gone

ဒီနေ့ မွေးတဲ့ တစ်ယောက်ဟာ အဖွားရဲ့ လက်ရှိ အသက်ရောက်လာတဲ့

within the time someone born today becomes as old as my grandmother is now.

အချိန်အတွင်းမှာ ရေခဲမြစ်များစွာ ပျောက်သွားမယ်ဆိုတာ အခု သိပါတယ်။

We need to start connecting to the future in an intimate and urgent way.

အကျွမ်းဝင်ပြီး အဆောတလျင် နည်းလမ်းတစ်ခုနဲ့ အနာဂတ်ဆီ စတင် ဆက်သွယ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

My grandmother, she was born in the year 1924.

ကျွန်တော့ အဖွားက ၁၉၂၄ ခုနှစ်မှာ မွေးဖွားခဲ့တယ်။

And if I have grandchildren,

ကျွန်တော့မှာ မြေးတွေရှိရင်

the people I will love the most in my life will still be alive in the year 2150.

ဘဝမှာ ကျွန်တော် အချစ်ဆုံးဖြစ်မယ့် လူတွေက ၂၁၅၀ ခုနှစ်မှာ အသက်ရှင်နေဆဲ ဖြစ်လိမ့်မယ်။

Because our time is the time of the people that we know and love,

အကြောင်းက ကျွန်တော်တို့ အချိန်က ကျွန်တော်တို့ကို ဖန်တီးခဲ့တဲ့ အချိန်ကို

the time that created us,

သိတဲ့၊ ချစ်တဲ့ လူတွေရဲ့ အချိန်ပါ၊

and our time is also the time of the people that we will know and love,

ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ ဖန်တီးတဲ့ အချိန်ကို ကျွန်တော်တို့ သိတဲ့၊ ချစ်တဲ့

the time that we create.

လူတွေရဲ့ အချိန်လည်းဖြစ်ပါတယ်။

We can easily span 230 years --

နှစ် ၂၃၀ ကို အလွယ်တကူ ဖြတ်သန်းနိုင်ပါတယ်။

the handshake of generations.

မျိုးဆက်တွေရဲ့ လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်မှုပေါ့။

When a scientist says 2100, we just shrug; we don't feel connected.

သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ယောက်က ၂၁၀၀ လို့ ဆိုတဲ့အခါ ပုခုံးတွန့်တယ်။ ဆက်သွယ်တယ်လို့ မခံစားရပါ။

But I asked my grandmother, "Are 100 years a long time or short time?"

ဒါပေမဲ့ အဖွားကို မေးခဲ့တယ်။ "နှစ် ၁၀၀ က ကြာတဲ့ အချိန်လား၊တိုတောင်းတဲ့ အချိန်လား။"

And she said, to my surprise,

သူဖြေတာကို ကျွန်တော် အံ့ဩသွားတယ်။

"It's a short time.

"တိုတောင်းတဲ့ အချိန်တစ်ခုပါ

I feel like I was traveling the glaciers yesterday."

မနေ့ကပဲ ရေခဲမြစ်တွေဆီ ခရီးသွားနေသလို ငါ ခံစားရတယ်"တဲ့။

(Water rushing)

(ရေ တိုးဝင်သံ)

So 2100 is not a distant future.

ဒီတော့ ၂၁၀၀ က ဝေးတဲ့ အနာဂတ်မဟုတ်ဘူး။

It's basically tomorrow,

အခြေခံအားဖြင့် မနက်ဖြန်ပါ။

because in the mind of those people,

အကြောင်းက ဒီလူတွေရဲ့ စိတ်ထဲမှာ

2020 will be yesterday.

၂၀၂၀ ဟာ မနေ့ကလို့ ဖြစ်လိမ့်မယ်။

And I'm quite sure that we want them to look at our time

ဂုဏ်ယူမှု၊ ကျေးဇူးတရားနဲ့အတူ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခေတ်ကို သူတို့ကို

with pride and gratitude,

ကြည့်စေချင်တယ်ဆိုတာက အသေအအချာပါ။

because we knew what was happening

အကြောင်းက ဖြစ်နေတာကို သိပြီး

and we know what needs to be done,

လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်တာကို သိတာကြောင့်ပါ။

and we actually, eventually, did the right thing.

တကယ်တော့ နောက်ဆုံးမှာ မှန်ကန်တဲ့ အရာကို ကျွန်တော်တို့ လုပ်ခဲ့ကြတာလေ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။