Lessons from a solar storm chaser | Miho Janvier

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

It is almost the end of the winter,

ဆောင်းရာသီ ကုန်လုပါပြီ၊

and you've woken up to a cold house,

ချမ်းအေးတဲ့ အိမ်တစ်လုံးမှာ သင်နိုးထလာတယ်၊

which is weird, because you left the heater on all night.

ဒါက ကြောင်ပါတယ်၊ ဘာလို့ဆို သင်က အပူပေးစက်ကို ညလုံးပေါက်ဖွင့်ခဲ့တာကိုး။

You turn on the light.

သင် မီးဖွင့်လိုက်တယ်၊

It's not working.

ဒါက အလုပ်မလုပ်ဘူး။

Actually, the coffee maker, the TV -- none of them are working.

တကယ်တော့ ကော်ဖီဖျော်စက်၊ တီဗွီ တစ်ခုမှ အလုပ် မလုပ်ဘူး။

Life outside also seems to have stopped.

ပြင်ပက သက်ရှိတွေလည်း ရပ်တန့်သွားပုံရတယ်။

There are no schools,

ကျောင်းတွေမရှိဘူး၊

most of the businesses are shut,

လုပ်ငန်းအများစုဟာ ပိတ်ထားပြီး

and there are no working trains.

ပြေးနေတဲ့ ရထားတွေမရှိဘူး။

This is not the opening scene of a zombie apocalypse movie.

ဒါဟာ ဖုတ်ကောင် ကမ္ဘာပျက်ကိန်း ရုပ်ရှင်တစ်ကားရဲ့ အဖွင့်မြင်ကွင်းမဟုတ်ဘူး။

This is what happened in March 1989 in the Canadian province of Quebec,

ဒါက Quebec ရဲ့ ကနေဒီယန်း စီရင်စုမှာ ၁၉၈၉ မတ်လမှာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားစနစ်

when the power grid lost power.

ပျောက်သွားတော့ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာပါ။

The culprit?

လက်သည်လား။

A solar storm.

နေရောင်ခြည် မုန်တိုင်းပါ။

Solar storms are giant clouds of particles

နေရောင်ခြည်မုန်တိုင်းတွေဟာ ရံဖန်ရံခါမှာ

escaping from the Sun from time to time,

နေက လွတ်လာတဲ့ အမှုန်တွေရဲ့ ဧရာမ တိမ်ထုတေွဖြစ်ကာ

and a constant reminder that we live in the neighborhood of an active star.

ကျွန်မတို့ဟာ ကြယ်ရှင်တစ်လုံးရဲ့ဝန်းကျင်မှာ ရှင်သန်နေတာ အမြဲ သတိပေးချက်တစ်ခုပါ။

And I, as a solar physicist,

နေရောင်ခြည် ရူပဗေဒပညာရှင်အနေနဲ့

I have a tremendous chance to study these solar storms.

ဒီနေရောင်ခြည် မုန်တိုင်းတွေကို လေ့လာဖို့ ကြီးမားတဲ့ အခွင့်အရေးရခဲ့ပါတယ်။

But you see, "solar storm chaser"

ဒါပေမဲ့ သိတဲ့အတိုင်း "နေရောင်ခြည် မုန်တိုင်းလိုက်သူ"

is not just a cool title.

ခပ်မိုက်မိုက် ဘွဲ့တစ်ခုပဲမဟုတ်ဘူး။

My research helps to understand where they come from,

ကျွန်မရဲ့ သုတေသနက ၎င်းတို့ ဘယ်ကလာတယ်၊ ဘယ်လို ပြုမူတာ

how they behave

နားလည်ဖို့ ကူညီပေးပြီး

and, in the long run,

ရေရှည်မှာ

aims to mitigate their effects on human societies,

လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေအပေါ် ၎င်းတို့သက်ရောက်မှု လျော့စေဖို့ ရည်ရွယ်တယ်၊

which I'll get to in a second.

ဒါကို ခဏနေ ရောက်ပါမယ်။

At the beginning of the space exploration age 50 years ago only,

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၅၀ သာရှိတဲ့ အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစမှာ

the probes we sent in space

ပို့ခဲ့တဲ့ စူးစမ်းရေးယာဉ်တွေက ဖော်ပြတာက

revealed that the planets in our Solar System

ကျွန်မတို့ရဲ့ နေအဖွဲ့အစည်းမှာရှိတဲ့ ဂြိုဟ်တွေဟာ

constantly bathe in a stream of particles that are coming from the Sun

နေဆီကနေ လာတဲ့ အမှုန်တွေရဲ့ ရေစီးကြောင်းထဲမှာ

and that we call the solar wind.

အဆက်မပြတ် ရေချိုးလျက် ရှိနေတာပါ။

And in the same way that global wind patterns here on Earth

ဟာရီကိန်းတွေကနေ သက်ရောက်နိုင်တဲ့ ဟောဒီကမ္ဘာမြေပေါ်က

can be affected by hurricanes,

ကမ္ဘာ့လေထု ပုံစံတွေနဲ့ အတူတူပဲ၊

the solar wind is sometimes affected by solar storms

နေရောင်ခြည် လေထုဟာ တစ်ခါတစ်ရံနေရောင်ခြည် မုန်တိုင်းရဲ့ သက်ရောက်မှုကို ခံရပါတယ်၊

that I like to call "space hurricanes."

"အာကာသ ဟာရီကိန်း"တွေလို့ ခေါ်ချင်ပါတယ်။

When they arrive at planets,

၎င်းတို့ ဂြိုဟ်တွေဆီရောက်တဲ့အခါ၊

they can perturb the space environment,

အာကာသ ဝန်းကျင်ကို တုန်လှုပ်စေပြီး

which in turn creates the northern or southern lights,

အလှည့်အပြောင်းအနေနဲ့ မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း အလင်းတွေ ဖန်တီးပေးတယ်။

for example, here on Earth,

ဥပမာ ဟောဒီကမ္ဘာမြေမှာက

but also Saturn

စနေဂြိုဟ်၊

and also Jupiter.

ကြဿပတေးဂြိုဟ်တွေမှာပါ။


Luckily, here on Earth,

ကံကောင်းတာက ဟောဒီကမ္ဘာမြေမှာ

we are protected by our planet's natural shield,

ကျွန်မတို့ကို ဂြိုဟ်ရဲ့ သဘာဝဒိုင်း သံလိုက်လွှာလို့ခေါ်တဲ့

a magnetic bubble that we call the magnetosphere

သံလိုက်ပူဖောင်းတစ်လုံးက ကာကွယ်ပေးထားတယ်။

and that you can see here on the right side.

ဒါကို ဟောဒီ ညာဘက်မှာ မြင်နိုင်ပါတယ်။

Nonetheless, solar storms can still be responsible

သို့ပေမဲ့ နေရာင်ခြည် မုန်တိုင်းတွေဟာ

for disrupting satellite telecommunications and operations,

ဂြိုဟ်တု ဆက်သွယ်ရေးနဲ့လုပ်ဆောင်မှုတွေကို နှောင့်ယှက်တာအတွက်၊

for disrupting navigation systems, such as GPS,

လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လွှင့်မှုအပါအဝင် GPS လို ရှာဖွေခြင်း စနစ်တွေအတွက်

as well as electric power transmission.

တရားခံဖြစ်နေတုန်းပါ။

All of these are technologies on which us humans rely more and more.

ဒါတွေအားလုံးဟာ ကျွန်မတို့ လူသားတွေ ပိုပိုပြီး အားကိုးကြတဲ့ နည်းပညာတွေပါ။

I mean, imagine if you woke up tomorrow without a working cell phone --

ဆိုလိုတာက သင်ဟာ အလုပ်လုပ်တဲ့ ဆဲလ်ဖုန်းမပါပဲ မနက်ဖြန်နိုးလာတယ်ဆိုပါစို့၊

no internet on it,

အဲဒီမှာ အင်တာနက်မရှိဘူး၊

which means no social media.

လူမှု မီဒီယာမရှိတာဆိုလိုတာပါ။

I mean, to me that would be worse than the zombie apocalypse.

ဆိုလိုတာက ကျွန်မအတွက် ဖုတ်ကောင် ကမ္ဘာပျက်တာထက် ပိုဆိုးမလားပဲ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

By constantly monitoring the Sun, though,

နေကို အမြဲမပြတ်စောင့်ကြည့်ရင်းကပဲ

we now know where the solar storms come from.

နေရောင်ခြည် မုန်တိုင်းတွေလာရာကို အခုသိပါတယ်။

They come from regions of the Sun

အင်မတန်ကြီးမားတဲ့ ပမာဏရှိတဲ့

where a tremendous amount of energy is being stored.

စွမ်းအင်သိုမှီးရာ နေ့ရဲ့ ဒေသတွေကနေ လာတာပါ။

You have an example here,

ဒီမှာ နမူနာတစ်ခုရှိပါတယ်၊

as a complex structure hanging above the solar surface,

ပေါက်ကွဲလုလုမှာ နေရောင်ခြည် မျက်နှာပြင်ထက်မှာ အုပ်ဆိုင်းနေတဲ့

just on the verge of erupting.

ရှုပ်ထွေးတဲ့ တည်ဆောက်မှု အြဖစ်နဲ့ပါ

Unfortunately, we cannot send probes

ကံဆိုးချင်တော့ နေရဲ့ ခြစ်ခြစ်တောက်ပူနေတဲ့

in the scorching hot atmosphere of the Sun,

လေထုလွှာထဲကို စမ်းသပ်ရေးယာဉ်တွေ မပို့နိုင်တာပါ။

where temperatures can rise up to around 10 million degrees Kelvin.

အဲဒီမှာ အပူချိန်က ကယ်ဗင် ဒီကရီ၁၀ သန်းထိ မြင့်တက်နိုင်ပါတယ်။

So what I do is I use computer simulations

ဒီတော့ ကျွန်မလုပ်တာက ၎င်းတို့ကို နေကနေ မွေးဖွားတဲ့အခါ

in order to analyze but also to predict the behavior of these storms

ဒီမုန်တိုင်းတွေရဲ့ အပြုအမူကို ဆန်းစစ်ကာ ကြိုတင်ဟောနိင်ဖို့

when they're just born at the Sun.

ကွန်ပြူတာ အသွင်တုတွေ သုံးတာပါ။

This is only one part of the story, though.

ဒါပေမဲ့လည်း ဒါဟာ ဒီဇာတ်လမ်း အပိုင်းတစ်ခုပဲ ရှိပါသေးတယ်။

When these solar storms are moving in space,

ဒီနေရောင်ခြည် မုန်တိုင်းတွေ အာကာသထဲ ရွေ့သွားတဲ့အခါ

some of them will inevitably encounter space probes

၎င်းတို့အချို့ဟာ မရှောင်သာ အခြားကမ္ဘာ တွေကို လေ့လာဖို့ လူသားတွေ ပို့ထားတဲ့

that we humans have sent in order to explore other worlds.

အာကာသ စမ်းသပ်ယာဉ်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံပါလိမ့်မယ်။

What I mean by other worlds is, for example, planets,

ကျွန်မဆိုလိုတဲ့ အခြားကမ္ဘာတွေဆိုတာက ဥပမာ ဂြိုဟ်တွေပါ၊

such as Venus or Mercury,

သောကြာဂြိုဟ်နဲ့ ဗုဒ္ဓဟူးဂြိုဟ်တွေနဲ့

but also objects, such as comets.

ကြယ်တံခွန်လို အရာဝတ္ထုတွေရောပါ။

And while these space probes have been made

ဒီအာကာသ စမ်းသပ်ယာဉ်တွေကို သိပ္ပံဆိုင်ရာ ကြိုးပမ်းမှု

for different scientific endeavors,

အမျိုးမျိုးအတွက် ဖန်တီးထားပေမဲ့

they can also act like tiny cosmic meteorological stations

စကြာဝဠာဆိုင်ရာ မိုးလေးဝသ စခန်းလေးတွေလို လုပ်ဆောင်နိုင်ပြီး

and monitor the evolution of these space storms.

ဒီအာကာသ မုန်းတိုင်းတွေရဲ့ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် ကိုပါ ထောက်လှမ်းနိုင်တယ်

So I, with a group of researchers, gather and analyze this data

ဒါနဲ့ ကျွန်မဟာ သုတေသီတစ်စုနဲ့အတူ နေအဖွဲ့အစည်းရဲ့ တည်ရာ အမျိုးမျိုးကလာတဲ့

coming from different locations of the Solar System.

ဒီဒေတာကို စုစည်း၊ ဆန်းစစ်ခဲ့တယ်။

And by doing so, my research shows that, actually,

ဒီလိုလုပ်ခြင်းနဲ့ ကျွန်မရဲ့ သုတေသနက ပြတာက တကယ်တမ်းက

solar storms have a generic shape,

နေရောင်ခြည်မုန်တိုင်းတွေမှာ ယေဘုယျပုံစံရှိကာ

and that this shape evolves as solar storms move away from the Sun.

ဒီပုံစံက နေရောင်ခြည်မုန်တိုင်းတွေ နေမှ အဝေးကို ရွေ့စဉ်မှာ ဆင့်ကဲဖြစ်ပေါ်တာပါ။

And you know what?

ဘာလဲဆိုတာ သိပါသလား။

This is key for building tools to predict space weather.

ဒါဟာ အာကာသ မိုးလေဝသကို ခန့်မှန်းဖို့ ကိရိယာတည်ဆောက်ခြင်းအတွက် အဓိကပါ။

I would like to leave you with this beautiful image.

ဒီလှပတဲ့ ရုပ်ပုံလေးနဲ့ သင်တို့ကို နှုတ်ဆက်ခဲ့ချင်ပါတယ်။

This is us here on Earth,

ဒါဟာ ဒီကမ္ဘာမြေပေါ်က ကျွန်မတို့ပါ၊

this pale blue dot.

ဒီအပြာဖျော့ဖျော့ အစက်လေးပါ။

And while I study the Sun and its storms every day,

နေနဲ့ ၎င်းရဲ့ မုန်တိုင်းတွေကို နေစဉ်လေ့လာစဉ်မှာ

I will always have a deep love for this beautiful planet --

ဒီလှပတဲ့ ဂြိုဟ်အတွက် နက်ရှိင်းတဲ့ အချစ် အမြဲရှိနေပါလိမ့်မယ်။

a pale blue dot indeed,

အပြာဖျော့ဖျော့ အစက်လေးပေမဲ့

but a pale blue dot with an invisible magnetic shield

ကျွန်မတို့ကို ကာကွယ်ဖို့ ကူညီတဲ့ မမြင်နိုင်တဲ့ သံလိုက်ဒိုင်းတစ်ခုနဲ့

that helps to protect us.

အပြာဖျော့ဖျော့ အစက်လေးပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)