Lessons from a solar storm chaser | Miho Janvier

Translator: Lam Nguyen Reviewer: Phuong Quach

It is almost the end of the winter,

Đã sắp hết mùa đông rồi,

and you've woken up to a cold house,

bạn thức dậy trong một căn nhà lạnh lẽo,

which is weird, because you left the heater on all night.

điều này khá lạ, bởi bạn đã để máy sưởi bật suốt đêm.

You turn on the light.

Bạn bật đèn.

It's not working.

Nhưng nó không sáng.

Actually, the coffee maker, the TV -- none of them are working.

Hơn nữa, máy pha cà phê, TV -- không có thứ nào hoạt động cả.

Life outside also seems to have stopped.

Cuộc sống bên ngoài có vẻ như dừng lại.

There are no schools,

Không có trường học,

most of the businesses are shut,

các doanh nghiệp hầu như chẳng làm việc,

and there are no working trains.

và cũng chẳng có chuyến tàu nào hoạt động.

This is not the opening scene of a zombie apocalypse movie.

Đó không phải là cảnh mở màn trong những bộ phim tận thế về xác sống.

This is what happened in March 1989 in the Canadian province of Quebec,

Đó là những gì xảy ra vào tháng 3 năm 1989 ở thành phố Quebec tại Canada,

when the power grid lost power.

khi hệ thống điện ngừng hoạt động hoàn toàn.

The culprit?

Thủ phạm ư?

A solar storm.

Một cơn bão Mặt Trời.

Solar storms are giant clouds of particles

Cơn bão gồm các đám mây khổng lồ mang hạt

escaping from the Sun from time to time,

thoát ra từ Mặt Trời theo chu kỳ,

and a constant reminder that we live in the neighborhood of an active star.

một dấu hiệu định kỳ cho thấy chúng ta đang ở gần một ngôi sao còn sống.

And I, as a solar physicist,

Và tôi, một nhà Vật lý chuyên nghiên cứu về Mặt Trời,

I have a tremendous chance to study these solar storms.

tôi có một cơ hội lớn để nghiên cứu về những cơn bão Mặt Trời.

But you see, "solar storm chaser"

Nhưng bạn thấy đấy, "chuyên gia săn bão Mặt Trời"

is not just a cool title.

không chỉ là một cái tên hay.

My research helps to understand where they come from,

Nghiên cứu của tôi giúp chúng ta hiểu chúng đến từ đâu,

how they behave

chúng thể hiện ra sao,

and, in the long run,

và, trong tương lai,

aims to mitigate their effects on human societies,

tìm cách giảm thiểu tác động của chúng tới xã hội loài người,

which I'll get to in a second.

tôi sẽ đề cập điều đó sau.

At the beginning of the space exploration age 50 years ago only,

Chỉ cách đây 50 năm, kỷ nguyên hàng không vũ trụ bắt đầu,

the probes we sent in space

những con tàu vũ trụ mà ta đã phóng

revealed that the planets in our Solar System

cho ta biết rằng các hành tinh trong Hệ Mặt Trời

constantly bathe in a stream of particles that are coming from the Sun

thường xuyên được "tắm" trong dòng hạt có nguồn gốc từ Mặt Trời,

and that we call the solar wind.

chúng mang tên Gió Mặt Trời.

And in the same way that global wind patterns here on Earth

Cũng như cách mà hướng di chuyển của gió trên địa cầu

can be affected by hurricanes,

có thể bị ảnh hưởng bởi những cơn bão,

the solar wind is sometimes affected by solar storms

gió Mặt Trời đôi khi cũng bị ảnh hưởng bởi những cơn bão Mặt Trời,

that I like to call "space hurricanes."

mà tôi thích gọi chúng là "cơn cuồng phong không gian."

When they arrive at planets,

Khi chúng tới các hành tinh,

they can perturb the space environment,

chúng có thể làm xáo trộn môi trường trong không gian,

which in turn creates the northern or southern lights,

điều đó có thể tạo ra hiện tượng cực quang,

for example, here on Earth,

ví dụ, ở Trái Đất,

but also Saturn

nhưng cũng ở Sao Thổ,

and also Jupiter.

và ở cả Sao Mộc.

Luckily, here on Earth,

May mắn thay, trên Trái Đất,

we are protected by our planet's natural shield,

chúng ta được bảo vệ bởi tấm chắn tự nhiên của hành tinh này,

a magnetic bubble that we call the magnetosphere

một "quả bóng" từ trường mang tên từ quyển,

and that you can see here on the right side.

đó là thứ bạn đang thấy ở bên phải bức ảnh.

Nonetheless, solar storms can still be responsible

Mặc dù vậy, bão Mặt Trời vẫn có thể là nguyên nhân

for disrupting satellite telecommunications and operations,

gây gián đoạn hoạt động và liên lạc của vệ tinh,

for disrupting navigation systems, such as GPS,

gây ảnh hưởng đến các hệ thống định vị, ví dụ GPS,

as well as electric power transmission.

cũng như các hệ thống truyền tải điện.

All of these are technologies on which us humans rely more and more.

Chúng đều là những công nghệ ngày càng cần thiết cho con người.

I mean, imagine if you woke up tomorrow without a working cell phone --

Hãy tưởng tượng khi bạn thức dậy vào ngày mai mà điện thoại lại hỏng --

no internet on it,

không kết nối được internet,

which means no social media.

đồng nghĩa với việc không có mạng xã hội.

I mean, to me that would be worse than the zombie apocalypse.

Đối với tôi, điều đó tệ hơn cả ngày tận thế khi xác sống trỗi dậy.

(Laughter)

(Cười)

By constantly monitoring the Sun, though,

Bằng cách theo dõi Mặt Trời thường xuyên,

we now know where the solar storms come from.

chúng tôi đã hiểu được nguồn gốc của bão Mặt Trời.

They come from regions of the Sun

Chúng tới từ một số vùng trên Mặt Trời,

where a tremendous amount of energy is being stored.

những nơi dự trữ năng lượng khổng lồ.

You have an example here,

Hãy quan sát ví dụ đây,

as a complex structure hanging above the solar surface,

chúng là một cấu trúc phức tạp tồn tại trên bề mặt Mặt Trời,

just on the verge of erupting.

luôn chực tuôn trào.

Unfortunately, we cannot send probes

Thật không may, ta không thể gửi tàu quan sát tới đó

in the scorching hot atmosphere of the Sun,

trong điều kiện bề mặt rất nóng của Mặt Trời như vậy,

where temperatures can rise up to around 10 million degrees Kelvin.

nơi nhiệt độ có thể lên tới 10 triệu độ K.

So what I do is I use computer simulations

Điều tôi làm là xây dựng mô phỏng trên máy tính

in order to analyze but also to predict the behavior of these storms

với mục đích phân tích, đồng thời dự đoán hoạt động của những cơn bão này

when they're just born at the Sun.

ngay khi chúng mới hình thành tại Mặt Trời.

This is only one part of the story, though.

Tuy nhiên, đó mới chỉ là một phần câu chuyện.

When these solar storms are moving in space,

Khi những cơn bão này di chuyển trong không gian,

some of them will inevitably encounter space probes

một vài trong số chúng chắc chắn sẽ gặp những con tàu không người lái

that we humans have sent in order to explore other worlds.

mà loài người chúng ta gửi đi để khám phá những chân trời mới.

What I mean by other worlds is, for example, planets,

"Những chân trời mới" đó có thể là những hành tinh,

such as Venus or Mercury,

như Sao Kim hoặc Sao Thuỷ,

but also objects, such as comets.

cũng có thể là những vật thể như là sao chổi.

And while these space probes have been made

Trong khi những con tàu không người lái được tạo ra

for different scientific endeavors,

vì những mục đích khoa học khác nhau,

they can also act like tiny cosmic meteorological stations

chúng có thể phục vụ như một trạm khí tượng siêu nhỏ

and monitor the evolution of these space storms.

nhằm theo dõi sự tiến triển của những cơn bão như vậy.

So I, with a group of researchers, gather and analyze this data

Vậy nên tôi cùng với các nhà nghiên cứu, đã tập hợp và phân tích các dữ liệu

coming from different locations of the Solar System.

từ các vị trí khác nhau trong Hệ Mặt Trời.

And by doing so, my research shows that, actually,

Và bằng cách đó, nghiên cứu của tôi đã chỉ ra,

solar storms have a generic shape,

bão Mặt Trời có chung hình dạng,

and that this shape evolves as solar storms move away from the Sun.

và hình dạng chúng thay đổi trong quá trình ra xa dần Mặt Trời.

And you know what?

Và bạn biết không?

This is key for building tools to predict space weather.

Đó là điểm mấu chốt khi xây dựng công cụ dự đoán khí tượng vũ trụ.

I would like to leave you with this beautiful image.

Tôi kết thúc bài nói bằng bức ảnh tuyệt đẹp này.

This is us here on Earth,

Đây là chúng ta trên Trái Đất,

this pale blue dot.

một chấm nhỏ màu xanh này.

And while I study the Sun and its storms every day,

Trong khi tôi nghiên cứu về Mặt Trời và những cơn bão của nó hằng ngày,

I will always have a deep love for this beautiful planet --

tôi luôn có tình yêu sâu đậm với hành tinh xinh đẹp này,

a pale blue dot indeed,

một chấm nhỏ màu xanh nhạt,

but a pale blue dot with an invisible magnetic shield

nhưng được bao quanh bởi một từ trường vô hình

that helps to protect us.

che chở cho tất cả chúng ta.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)