Lessons from a solar storm chaser | Miho Janvier

Tłumaczenie: Grzesiek Kopeć Korekta: Rysia Wand

It is almost the end of the winter,

Jest końcówka zimy.

and you've woken up to a cold house,

Budzisz się w wyziębionym domu,

which is weird, because you left the heater on all night.

co jest dziwne, bo ogrzewanie było włączone na noc.

You turn on the light.

Chcesz zapalić światło.

It's not working.

Nie działa.

Actually, the coffee maker, the TV -- none of them are working.

Ekspres do kawy, telewizor również.

Life outside also seems to have stopped.

Na zewnątrz też zdaje się, że wszystko zamarło.

There are no schools,

Nie ma szkoły i większości miejsc pracy,

most of the businesses are shut,

and there are no working trains.

stanęły pociągi.

This is not the opening scene of a zombie apocalypse movie.

To nie jest scena z filmu o apokalipsie zombie.

This is what happened in March 1989 in the Canadian province of Quebec,

To wydarzyło się w marcu 1989 roku w kanadyjskiej prowincji Quebec,

when the power grid lost power.

kiedy wysiadł prąd.

The culprit?

Winowajca?

A solar storm.

Burza słoneczna.

Solar storms are giant clouds of particles

Burza słoneczna to inaczej wielka chmura cząsteczek

escaping from the Sun from time to time,

wyrzucana z powierzchni Słońca,

and a constant reminder that we live in the neighborhood of an active star.

która przypomina nam, że żyjemy w sąsiedztwie aktywnej gwiazdy.

And I, as a solar physicist,

Jako fizyk solarny

I have a tremendous chance to study these solar storms.

mam szansę badać zjawisko burzy słonecznej.

But you see, "solar storm chaser"

"Łowca burz słonecznych"

is not just a cool title.

to nie tylko fajny tytuł.

My research helps to understand where they come from,

Moje badania pomagają zrozumieć skąd biorą się burze,

how they behave

jak się zachowują,

and, in the long run,

a w dalszej perspektywie,

aims to mitigate their effects on human societies,

jak zminimalizować ich skutki dla ludzi,

which I'll get to in a second.

o czym opowiem później.

At the beginning of the space exploration age 50 years ago only,

Na początku eksploracji kosmosu liczącej sobie jedynie 50 lat

the probes we sent in space

sondy wysłane w kosmos odkryły,

revealed that the planets in our Solar System

że planety w naszym układzie

constantly bathe in a stream of particles that are coming from the Sun

nieustannie kąpią się w strumieniu cząsteczek pochodzących ze Słońca,

and that we call the solar wind.

co nazywamy wiatrem słonecznym.

And in the same way that global wind patterns here on Earth

Tak samo jak wiatry stałe na Ziemi

can be affected by hurricanes,

mogą być zakłócane przez huragany,

the solar wind is sometimes affected by solar storms

tak burze słoneczne mogą wpływać na wiatry słoneczne,

that I like to call "space hurricanes."

co nazywam "kosmicznymi huraganami".

When they arrive at planets,

Gdy docierają do planet,

they can perturb the space environment,

mogą zaburzyć kosmiczne środowisko,

which in turn creates the northern or southern lights,

co skutkuje zorzą polarną.

for example, here on Earth,

Zarówno tu na Ziemi,

but also Saturn

lecz również na Saturnie

and also Jupiter.

oraz Jowiszu.

Luckily, here on Earth,

Na szczęście na Ziemi

we are protected by our planet's natural shield,

chroni nas naturalna tarcza planety,

a magnetic bubble that we call the magnetosphere

magnetyczna bańka zwana magnetosferą.

and that you can see here on the right side.

Widać ją tutaj.

Nonetheless, solar storms can still be responsible

Niemniej jednak burze słoneczne mogą zakłócać

for disrupting satellite telecommunications and operations,

pracę satelitów telekomunikacyjnych

for disrupting navigation systems, such as GPS,

systemów takich jak GPS,

as well as electric power transmission.

a także na przepływ energii elektrycznej.

All of these are technologies on which us humans rely more and more.

Na wszystkie techniki, na których my, ludzie, coraz bardziej polegamy.

I mean, imagine if you woke up tomorrow without a working cell phone --

Wyobraźcie sobie, że budzicie się rano i nie działa telefon.

no internet on it,

Nie ma internetu,

which means no social media.

co oznacza brak mediów społecznościowych.

I mean, to me that would be worse than the zombie apocalypse.

Jeśli o mnie chodzi, byłoby to gorsze od apokalipsy zombie.

(Laughter)

(Śmiech)

By constantly monitoring the Sun, though,

Przez ciągłe obserwacje Słońca

we now know where the solar storms come from.

wiemy, skąd biorą się burze słoneczne.

They come from regions of the Sun

Powstają one w tych regionach Słońca,

where a tremendous amount of energy is being stored.

gdzie nagromadziła się duża ilość energii.

You have an example here,

Oto przykład.

as a complex structure hanging above the solar surface,

Struktura ponad powierzchnią Słońca

just on the verge of erupting.

jest na skraju erupcji.

Unfortunately, we cannot send probes

Niestety, nie możemy wysłać sond

in the scorching hot atmosphere of the Sun,

w palącą atmosferę Słońca,

where temperatures can rise up to around 10 million degrees Kelvin.

gdzie temperatura wzrasta do 10 milionów stopni Kelvina.

So what I do is I use computer simulations

Używam więc symulacji komputerowych

in order to analyze but also to predict the behavior of these storms

do analizy i przewidywania zachowań burz słonecznych,

when they're just born at the Sun.

kiedy tylko pojawią się na Słońcu.

This is only one part of the story, though.

To dopiero połowa historii.

When these solar storms are moving in space,

Gdy burze słoneczne poruszają się w przestrzeni kosmicznej,

some of them will inevitably encounter space probes

natrafiają na sondy kosmiczne

that we humans have sent in order to explore other worlds.

wysłane przez ludzi do badania innych światów.

What I mean by other worlds is, for example, planets,

Przez co rozumiem planety,

such as Venus or Mercury,

jak Wenus i Merkury

but also objects, such as comets.

ale również obiekty, jak komety.

And while these space probes have been made

Choć sondy został stworzone

for different scientific endeavors,

do różnych celów naukowych,

they can also act like tiny cosmic meteorological stations

mogą też posłużyć jako kosmiczne stacje meteorologiczne

and monitor the evolution of these space storms.

badające przebieg burz słonecznych.

So I, with a group of researchers, gather and analyze this data

Wraz z grupą badaczy, zbieramy i analizujemy badania

coming from different locations of the Solar System.

pochodzące z różnych części Układu Słonecznego

And by doing so, my research shows that, actually,

Te badania dowodzą,

solar storms have a generic shape,

że burze słoneczne maja kształt,

and that this shape evolves as solar storms move away from the Sun.

który zmienia się w miarę oddalania od Słońca.

And you know what?

Co ciekawe, jest to ważna informacja

This is key for building tools to predict space weather.

przy tworzeniu narzędzi do przewidywania kosmicznej pogody.

I would like to leave you with this beautiful image.

Na koniec chciałabym zostawić was z tym pięknym widokiem.

This is us here on Earth,

To my, tutaj na Ziemi,

this pale blue dot.

na bladoniebieskiej kropce.

And while I study the Sun and its storms every day,

Co dzień, gdy badam Słońce wraz z jego burzami,

I will always have a deep love for this beautiful planet --

odczuwam głęboką miłość do tej pięknej planety,

a pale blue dot indeed,

tej bladoniebieskiej kropki.

but a pale blue dot with an invisible magnetic shield

Kropki z niewidzialną magnetyczną tarczą,

that helps to protect us.

która nas chroni.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)