See invisible motion, hear silent sounds. Cool? Creepy? We can't decide | Michael Rubinstein

Translator: Myo Aung Reviewer: sann tint

ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်းမှာ မိုက်ခရိုစကုပ်တွေဟာ

So over the past few centuries, microscopes have revolutionized our world.

They revealed to us a tiny world of objects, life and structures

၎င်းတို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ သာမန်မျက်စိနဲ့ မြင်မရနိုင်တဲ့

that are too small for us to see with our naked eyes.

သေးနုပ်တဲ့ အရာများ သက်ရှိများ နဲ့ ပုံစံများကို ဖွင့်ထုတ်ပြပေးခဲ့ကြပါတယ်။

They are a tremendous contribution to science and technology.

၎င်းတို့ဟာ သိပ္ပံပညာ နဲ့ နည်းပညာကို ကြီးမားစွာ ထောက်ကူခဲ့ကြပါတယ်။

ဒီနေ့တော့ ကျွန်တော်ဟာ ခင်ဗျားတို့ကို ပုံစံသစ် မိုက်ခရိုစကုပ်နဲ့

Today I'd like to introduce you to a new type of microscope,

မိတ်ဆက်ပေးချင်ပါတယ်၊

a microscope for changes.

အပြောင်းအလဲများကို အသုံးပြုတဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ်ပါ။

It doesn't use optics like a regular microscope

၎င်းဟာ သေးငယ်တဲ့ အရာများကို ပုံချဲ့ပေးရန်

to make small objects bigger,

ပုံမှန် မိုက်ခရိုစကုပ်လို မှန်ဘီလူးတွေကို အသုံးမပြုဘဲ၊

but instead it uses a video camera and image processing

ဗီဒီယို ကင်မရာ နဲ့ ပုံတွေကို စီမံဆန်းစစ်မှုကို သုံးပြီး

ပစ္စည်းများ နဲ့ လူတွေထဲက မသိသာတဲ့ လှုပ်ရှားမှုများ နဲ့

to reveal to us the tiniest motions and color changes in objects and people,

အပြောင်းအလဲများကို ဖေါ်ထုတ်ပေးတယ်၊

changes that are impossible for us to see with our naked eyes.

သာမန်မျက်စိနဲ့ မြင်မရနိုင်တဲ့ အပြောင်းအလဲတွေပါပဲ။

And it lets us look at our world in a completely new way.

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ကမ္ဘာကြီးကို လုံးဝတမျိုး မြင်လာနိုင်ပါတယ်။

So what do I mean by color changes?

ကျွန်တော် ပြောတဲ့ အရောင်းပြောင်းလဲမှုများကို ရှင်းပြပါမယ်။

Our skin, for example, changes its color very slightly

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အရေပြားရဲ့ အရောင်ဟာ မသိမသာ ပြောင်းလဲတတ်ပါတယ်

when the blood flows under it.

၎င်းရဲ့ အောက်မှာ သွေးစီးမှုကြောင့်ပါ။

That change is incredibly subtle,

အပြောင်းအလဲဟာ သိပ်ကို မသိမသာကလေးပါ၊

which is why, when you look at other people,

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘေးမှာ ထိုင်နေသူကို

when you look at the person sitting next to you,

ကြည့်ကြည့်နေရင်းတောင်၊

you don't see their skin or their face changing color.

သူတို့ရဲ့ အရေပြား ဒါမှမဟုတ် မျက်နှာ အ​ရောင်ပြောင်းတာကို မမြင်ကြပါ။

When we look at this video of Steve here, it appears to us like a static picture,

ဒီမှာ ရှိနေတဲ့ Steve ရဲ့ ပုံကိုကြည့်ရင် လုံးဝငြိမ်သက်နေပါတယ်၊

but once we look at this video through our new, special microscope,

ဒါပေမဲ့ ဒါကိုပဲ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ အသစ်ဖြစ်တဲ့ အထူးမိုက်ခရိုစကုပ်နဲ့ ကြည့်ရင်တော့၊

suddenly we see a completely different image.

ရုတ်ခနဲဆိုသလို လုံးဝကို မတူတဲ့ ပုံကို မြင်ကြရမှာပါ။

What you see here are small changes in the color of Steve's skin,

ဒီမှာ ခင်ဗျားတို့ မြင်နေရတာက အဆ ၁၀၀ ချဲ့ထားလို့ မြင်လာရတဲ့

magnified 100 times so that they become visible.

Steve ရဲ့ အရေပြားထဲက မသိမသာ ပြောင်းလဲမှုတွေပါ။

We can actually see a human pulse.

ကျွန်တော်တို့ဟာ လူတယောက်ရဲ့ နှလုံးခုန်နှုန်းကို မြင်နေကြရခြင်းပါပဲ။

We can see how fast Steve's heart is beating,

ကျွန်တော်တို့ဟာ Steve ရဲ့ နှလုံးခုန်နှုန်းကို မြင်ကြရုံသာမက၊

but we can also see the actual way that the blood flows in his face.

သူ့မျက်နှာပေါ်မှာ လက်တွေ့တွင် သွေးစီးဆင်းနေပုံကိုပါ မြင်နိုင်ပါတယ်။

And we can do that not just to visualize the pulse,

ကျွန်တော်တို့ အဲဒီလုပ်ကြတာက နှလုံးခုန်နှုန်းကို မြင်ရဖို့အတွက်သာမက၊

but also to actually recover our heart rates,

နှလုံးခုန်နှုန်းကို ဖေါ်ထုတ်ပေးရန်နဲ့

and measure our heart rates.

တိုင်းထွာနိုင်ဖို့အတွက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။

And we can do it with regular cameras and without touching the patients.

ပြီးတော့ ရိုးရိုးကင်မရာတွေကို သုံးပြီး လူနာကို မထိမတို့ရဘဲနဲ့ လုပ်နိုင်ပါတယ်။

အခု မြင်နေရတာက အဲဒီလို ရယူထားတဲ့ မွေးကင်းစကလေးငယ်ရဲ့

So here you see the pulse and heart rate we extracted from a neonatal baby

သွေးခုန်နှုန်း နဲ့ နှလုံးခုန်နှုန်းပါပဲ

from a video we took with a regular DSLR camera,

ရိုးရိုး DSLR camera နဲ့ ရိုက်ထားတဲ့ ဗီဒီယိုထဲမှ ရယူခဲ့ရာ

and the heart rate measurement we get

နှလုံးခုန်နှုန်းဟာ ဆေးရုံထဲက သာမန် စောင့်ကြည့်စက်နဲ့ မရနိုင်တဲ့

is as accurate as the one you'd get with a standard monitor in a hospital.

တိကျမှုမျိုးနဲ့ ရရှိခဲ့ပါတယ်။

And it doesn't even have to be a video we recorded.

ပြီးတော့ အဲဒီလို ဗီဒီယိုကို ကျွန်တော်တို့ကမှ ရိုက်ရမယ်လို့ မဆိုလိုပါ။

We can do it essentially with other videos as well.

ဘယ်ဗီဒီယိုနဲ့မဆို ကျွန်တော်တို့ အဲဒီလို လုပ်ပေးနိုင်ကြပါတယ်။

ဥပမာအဖြစ်၊ ကျွန်တော်ဟာ "Batman Begins" ထဲက

So I just took a short clip from "Batman Begins" here

ရိုက်ကွက်အတိုကို ယူပြီး

just to show Christian Bale's pulse.

Christian Bale ရဲ့ သွေးခုန်နှုန်းကို ပြပေးထားပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

And you know, presumably he's wearing makeup,

ခင်ဗျားတို့ သိကြသလို သူဟာ မိတ်ကပ်တွေကို သုံးထားကာ

the lighting here is kind of challenging,

ဒီထဲက အလင်းရောင်ဟာ သိပ်မကောင်းတာတောင်၊

but still, just from the video, we're able to extract his pulse

အဲဒီလို ဗီဒီယိုကို သုံးပြီး ကျွန်တော်တို့ဟာ

သူ့နှလုံးခုန်နှုန်းကို ရယူနိုင်ခဲ့ရာ

and show it quite well.

ကောင်းကောင်းကို မြင်နိုင်ကြပါတယ်။

So how do we do all that?

ဒီတော့ ဒါတွေကို ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လိုများ လုပ်ကိုင်ကြတာလဲ။

We basically analyze the changes in the light that are recorded

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဗီဒီယိုထဲက ပီခ်ဆယ်တိုင်းရဲ့

at every pixel in the video over time,

အချိန်အလိုက် အလင်းရောင် ပြောင်းလဲမှုတွေကို တိုင်းယူပြီး

and then we crank up those changes.

အဲဒီအပြောင်းအလဲတွေကို အရှိန်ဖြင့် ကြည့်ကြတာပါ။

We make them bigger so that we can see them.

ကျွန်တော်တို့ဟာ ၎င်းတို့ကို ပိုကြီးအောင် လုပ်ပေးလို့ မြင်လာနိုင်ပါတယ်။

The tricky part is that those signals,

အခက်ဆုံး အလုပ်က ကျွန်တော်တို့ လိုက်ရှာနေကြတဲ့

those changes that we're after, are extremely subtle,

အဲဒီလို အချက်ပြမှုတွေဟာ သိပ်ကို မသိသာလွန်းလို့၊

ဗီဒီယိုထဲမှာ အစဉ်ပဲ ပါလာလေ့ရှိကြတဲ့

so we have to be very careful when you try to separate them

ဆူညံသံများမှ ခွဲထုတ်ယူကြရာမှာ

from noise that always exists in videos.

သိပ်ကို သတိဖြင့် လုပ်ကိုင်ရန် လိုပါတယ်။

So we use some clever image processing techniques

အဲဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ဟာ သိပ်ကို စမတ်ကျတဲ့ ပုံများအား ဆန်းစစ်ရေး

to get a very accurate measurement of the color at each pixel in the video,

နည်းပညာတွေကို သုံးပြီး ဗီဒီယိုထဲက ပီခ်ဆယ်တိုင်းရဲ့ အရောင်ကို

ပြီးတော့ အချိန်အလိုက် အရောင်ရဲ့ ပြောင်းလဲမှုကို

and then the way the color changes over time,

တိကျစွာ တိုင်းကြကာ၊

and then we amplify those changes.

ရတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေကို ချဲ့ယူကြပါတယ်။

We make them bigger to create those types of enhanced videos, or magnified videos,

အဲဒီလို အပြောင်းအလဲတွေကို ကျွန်တော်တို့ကို

တကယ့်ကို ပြသပေးရန်

that actually show us those changes.

ကျွန်တော်တို့ဟာ ခုနကလို မြှင့်တင်ထားတဲ့ ဒါမှမဟုတ်

ပုံချဲ့ထားတဲ့ ဗီဒီယိုတွေကို ရရှိပါတယ်။

But it turns out we can do that not just to show tiny changes in color,

ပြီးတော့ အရောင်ဆိုင်ရာ မသိသာတဲ့ အပြောင်းအလဲတွေကိုသာမက

but also tiny motions,

မသိသာတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကိုပါ တိုင်းနိုင်တာကို တွေ့လာကြပါတယ်၊

and that's because the light that gets recorded in our cameras

ကျွန်တော်တို့ ကင်မရာတွေကို ရိုက်ထားတဲ့ ထဲမှာ

will change not only if the color of the object changes,

အလင်းရောင် ပြောင်းလဲမှုတွေကိုသာမက၊

but also if the object moves.

ပစ္စည်းတွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုကိုပါ မြင်တွေနိုင်လို့ပါပဲ။

So this is my daughter when she was about two months old.

ဒါကတော့ နှစ်အရွယ် ကျွန်တော့ သမီးလေးပါ။

It's a video I recorded about three years ago.

လွန်ခဲ့တဲ့ သုံးနှစ်တုန်းက ကျွန်တော် ရိုက်ယူခဲ့တဲ့ ဗီဒီယိုပါ။

မွေးခါစ ကလေးရဲ့ မိဘတွေဆိုတော့

And as new parents, we all want to make sure our babies are healthy,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကလေးဟာ ကျန်းမာရဲ့လား

အသက်ရှူနေရဲ့လား၊ အသက်ရှင်လျက် ရှိရဲ့လားကို

that they're breathing, that they're alive, of course.

သိပ်သိလိုကြတာ အမှန်ပါပဲ။

So I too got one of those baby monitors

အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော်ကလည်း ကလေးတွေကို

စောင့်ကြည့်ဖို့ သုံးကြတဲ့

so that I could see my daughter when she was asleep.

စက်ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး သမီးလေး အိပ်နေတုန်း စောင့်ကြည့်ခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီလို ပုံမှန် ကလေးစောင့်ကြည့်စက်နဲ့ဆိုရင်

And this is pretty much what you'll see with a standard baby monitor.

မြင်ရမှာက ဒါမျိုးဖြစ်ပါတယ်။

You can see the baby's sleeping, but there's not too much information there.

ကလေး အိပ်လျက် ရှိနေတာကို ခင်ဗျားတို့

မြင်နိုင်ကြပေမဲ့ ဒေတာဟာ နည်းလှပါတယ်။

There's not too much we can see.

ကျွန်တော်တို့ မြင်နိုင်တာလည်း သိပ်မများလှပါဘူး။

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒါကိုပဲ ဒီလိုပုံစံမျိုးအဖြစ်

Wouldn't it be better, or more informative, or more useful,

ကြည့်နိုင်ကြမယ်ဆိုရင်

if instead we could look at the view like this.

ပိုပြီးတော့ အချက်အလက်တ​ွေရပြီး

ပိုလို့ကို အသုံးဝင်မယ် မဟုတ်ပါကလား။

So here I took the motions and I magnified them 30 times,

အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော်ဟာ အဲဒီထဲက လှုပ်ရှားမှုတွေကို

ယူလိုက်ကာ အဆ ၃၀ ချဲ့လိုက်ပါတယ်၊

ဒီလိုကျမှ ကျွန်တော့ သမီးဟာ တကယ့်ကို အသက်ရှင်လျက်

and then I could clearly see that my daughter was indeed alive and breathing.

အသက်ရှူနေတာကို မြင်နိုင်လာတယ်။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

Here is a side-by-side comparison.

ထပ်ပြီးတော့ ဘေးချင်းယှဉ်ပြီး ကြည့်နိုင်ပါသေးတယ်။

So again, in the source video, in the original video,

ဒါပေမဲ့၊ ထပ်ပြောရရင်၊ မူရင်း ဗီဒီယို၊ ရင်းမြစ် ဗီဒီယိုကိုယ်နှိူင်မှာက

there's not too much we can see,

ကျွန်တော်တို မြင်နိုင်တာ သိပ်မရှိလှပါ၊

but once we magnify the motions, the breathing becomes much more visible.

ဒါပေမဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို ချဲ့ပေးလိုက်ရင် အသက်ရှူမှုကို

အထင်အရှား မြင်လာနိုင်ပါတယ်။

And it turns out, there's a lot of phenomena

ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လက်ရှိ မိုက်ခရိုစကုပ် အသစ်နဲ့ဆိုရင်

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဖေါ်ထုတ် ချဲ့ပေးနိုင်တဲ့ အရာတွေ

we can reveal and magnify with our new motion microscope.

အများကြီးရှိတာကို တွေ့လာပါတယ်။.

We can see how our veins and arteries are pulsing in our bodies.

ခန္ဓာကိုယ်ထဲက သွေးလွှတ်ကြောနဲ့ သွေးပြန်ကြောတွေ

လှုပ်ကစားနေကြတာ မြင်နိုင်ပါတယ်။

We can see that our eyes are constantly moving

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မျက်လုံးတွေ တချိန်လုံး

in this wobbly motion.

ဒီလိုပုံစံ လှုပ်ကစားနေတတ်ပါတယ်။

And that's actually my eye,

တကယ်တမ်းတွင် အဲဒါက ကျွန်တော့မျက်လုံးပါ၊

and again this video was taken right after my daughter was born,

အဲဒီဗီဒီယိုကိုလည်း ကျွန်တော့သမီး၏

မွေးပြီးပြီးချင်မှာ ရိုက်ယူခဲ့ရာ၊

so you can see I wasn't getting too much sleep. (Laughter)

ကျွန်တော် အိပ်မရေး မဝထားမှန်း ခင်ဗျားတို့

မြင်နိုင်ကြပါတယ်။ (ရယ်မောသံများ)

Even when a person is sitting still,

လူတယောက်ဟာ ငြိမ်သက်စွာထိုင်နေတောင်မှ၊

there's a lot of information we can extract

ကျွန်တော်တို့ ထုတ်နှုတ်ရယူနိုင်တဲ့ အချက်အလက်တွေ မနည်းလှပါ၊

about their breathing patterns, small facial expressions.

အသက်ရှူမှုနဲ့ ဆိုင်တာတွေ၊ မျက်နှာပေါ်က

မသိသာတဲ့ အမူအယာလေးတွေ။

Maybe we could use those motions

အဲဒီလို လှုပ်ရှားမှုလေးတွေကို သုံးပြီး

to tell us something about our thoughts or our emotions.

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အတွေးအခေါ်တွေ ဒါမှမဟုတ်

စိတ်ခံစားမှုတွေ အကြောင်းကို ပြောလို့ရနိုင်ပါတယ်။

We can also magnify small mechanical movements,

ကျွန်တော်တို့ဟာ စက်ပစ္စည်းတွေရဲ့ မသိသာတဲ့ လှုပ်ခါမှုများကို၊

like vibrations in engines,

အင်ဂျင်ရဲ့ တုန်ခါမှုလိုမျိုးကို တိုင်းထွာနိုင်ကြရာ၊

that can help engineers detect and diagnose machinery problems,

စက်ဆရာကို စက်ပစ္စည်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကို

စူးစမ်းဖေါ်ထုတ်ရေးကို ကူပေးနိုင်တယ်၊

or see how our buildings and structures sway in the wind and react to forces.

ဒါမှမဟုတ် အဆောက်အဦတွေ လေထဲမှာ လှုပ်ယမ်းကာ

စွမ်းအားတွေကို တုန့်ပြန်ကြပုံကို မြင်နိုင်ပါတယ်။

Those are all things that our society knows how to measure in various ways,

အဲဒါတွေ အားလုံးကို ကျွန်တော်တို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းဟာ

အခြားနည်းလမ်းများဖြင့် တိုင်းတတ်နေပါပြီ၊

but measuring those motions is one thing,

ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို လှုပ်ရှားမှုတွေကို တိုင်းထွာမှု နဲ့

and actually seeing those motions as they happen

အဲဒီလို လှုပ်ရှားမှုကို လက်တွေ့ကြည့်မြင်နိုင်မှုဟာ

is a whole different thing.

လုံးဝတခြားစီပါ။

And ever since we discovered this new technology,

ကျွန်တော်တို့က ဒီနည်းပညာအသစ်ကို တွေ့ရှိခဲ့တဲ့ နောက်မှာ၊

we made our code available online so that others could use and experiment with it.

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကုဒ်တွေကို အွန်လိုင်းမှာ တင်ပေးထားတော့

အခြားလူတွေ သုံးနိုင်ကြပါတယ်၊

It's very simple to use.

အဲဒါသုံးရတာ သိပ်ကို လွယ်ပါတယ်။

It can work on your own videos.

အဲဒါကို ခင်ဗျားတို့ ကိုယ်တိုင်ရိုက်ထားတဲ့ ဗီဒီယိုအတွက် သုံးနိုင်ပါတယ်။

Our collaborators at Quanta Research even created this nice website

Quanta Research ထဲက လုပ်ဖေါ်တို့က သိပ်ကောင်းတဲ့

ဒီဝက်ဘ်ဆိုက်ကို ဖန်တီးပေးထားရာ

where you can upload your videos and process them online,

ခင်ဗျားတို့ဟာ ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ဗီဒီယိုတွေကို တင်ပြီး

အွန်လိုင်းမှာ စီမံလုပ်ကိုင်နိုင်ပါတယ်၊

so even if you don't have any experience in computer science or programming,

ခင်ဗျားတို့ဆီမှာ ကွန်ပျူတာ သိပ္ပံပညာ ဒါမှမဟုတ်

ပရိုဂရမ်ပြုစုမှု အတွေ့အကြုံ မရှိရင်တောင်၊

you can still very easily experiment with this new microscope.

ခင်ဗျားတို့ကပါ ဒီမိုက်ခရိုစကုပ်အသစ်ကို

လွယ်ကူစွာ သုံးစမ်းကြည့်နိုင်ပါတယ်။

And I'd like to show you just a couple of examples

ဒီနေရာမှာ ကျွန်တောဟာ ဥပမာ နှစ်ခုလောက်ကို ပြပေးချင်ပါတယ်

of what others have done with it.

အခြားသူတွေက အဲဒါကို သုံးပြီး လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြတာတွေကိုပါ။

So this video was made by a YouTube user called Tamez85.

ဒီဗီဒီယိုကို YouTube သုံးစွဲသူ Tamez85 က ပြုလုပ်ခဲ့တာပါ။

I don't know who that user is,

အဲဒီ သုံးစွဲသူကို ကျွန်တော်မသိပေမဲ့၊

but he, or she, used our code

ထိုသူဟာ ကျွန်တော်တို့ ကုဒ်ကို သုံးပြီး

to magnify small belly movements during pregnancy.

ကိုယ်ဝန်ရှိနေစဉ် ဗိုက်ရဲ့ သေးနုပ်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုများကို ပုံချဲ့နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

It's kind of creepy.

အဲဒါဟာ ထိတ်လန့်စရာကြီးပါပဲ။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

People have used it to magnify pulsing veins in their hands.

လူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ လက်ပေါ်က သွေးကြောတွေ

​ြသွေးခုန်နေတာကို ချဲ့ကြည့်ရန် သုံးခဲ့ကြတယ်။

And you know it's not real science unless you use guinea pigs,

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဂီနီဝက်တွေကို၊ အထူးသဖြင့် Tiffany လို အမည်ပေးထားတဲ့

and apparently this guinea pig is called Tiffany,

ဂီနီဝက်ကို မသုံးသရွေ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ သိပ္ပံသုတေသနလို ခေါ်မရနိုင်ပါ၊

and this YouTube user claims it is the first rodent on Earth

ဒီ YouTube သုံးစွဲသူဆိုရင် ဒါဟာ လှုပ်ရှားမှုချဲ့ရေး နည်းဖြင့်

that was motion-magnified.

ချဲ့ပြခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ ပထမဦးဆုံး ကိုက်ဖြတ်သတ္တဝါပါလို့ ဆိုပါတယ်။

ခင်ဗျားတို့လည်း အဲဒါကို သုံးပြီး

You can also do some art with it.

အနုပညာကို ဖန်တီးနိုင်ကြပါတယ်။

So this video was sent to me by a design student at Yale.

ဥပမာ ဒီဗီဒီယိုကို ကျွန်တော့ဆီ Yale ဒီဇိုင်း

ကျောင်းသူက ပို့​ပေးခဲ့တယ်။

She wanted to see if there's any difference

သူမနဲ့အတူ တက်နေကြတဲ့ ကျောင်းသားတွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုထဲက

in the way her classmates move.

ခြားနားချက်တွေကို စူးစမ်းကြည့်လိုခဲ့ပါတယ်။

She made them all stand still, and then magnified their motions.

သူဟာ သူတို့အားလုံးကို ငြိမ်ငြိမ်လေး ရပ်ခိုင်းပြီး

သူတို့ရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို ချဲ့ကြည့်ခဲ့ပါတယ်။

It's like seeing still pictures come to life.

အဲဒါက ပုံငြိမ်တွေ အသက်ဝင်လာသလိုပါပဲ။

And the nice thing with all those examples

ဒီလို ဥပမာတွေ အားလုံးကို လေ့လာကြည့်တဲ့အခါမှာ

is that we had nothing to do with them.

အဲဒါတွေကို ဘာမှလုပ်ရန် မလိုခြင်းဟာ သိပ်ကောင်းတဲ့အချက်ပါ။

We just provided this new tool, a new way to look at the world,

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကိရိယာအသစ်ကို၊ ကမ္ဘာကြီးကို ကြည့်ရှုရေး

နည်းသစ်ကို စီမံပေးလိုက်တယ်၊

and then people find other interesting, new and creative ways of using it.

အဲဒီနောက်မှာ လူတွေဟာ အဲဒါ့ကို တီထွင်ဉာဏ်နဲ့

အမျိုးမျိုး သုံးလာကြတယ်။

But we didn't stop there.

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီမှာတင် ရပ်မနေကြပါဘူး။

This tool not only allows us to look at the world in a new way,

ဒီကိရိယာက ကျွန်တော်တို့အား ကမ္ဘာကြီးကို နည်းသစ်နဲ့

ကြည့်ရှုနိုင်မှုကို ပေးခဲ့ရုံသာမက၊

it also redefines what we can do

ကျွန်တော်တို့က ကင်မရာတွေနဲ့

လုပ်ကိုင်နိုင်တာရဲ့ ဘောင်တွေကိုပါ

and pushes the limits of what we can do with our cameras.

တိုးချဲ့ပေးလိုက်ပါသေးတယ်။

အဲဒါနဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ အနေနဲ့

So as scientists, we started wondering,

ကျွန်တော် စပြီး စဉ်းစားလာရတာက၊

what other types of physical phenomena produce tiny motions

ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ ကင်မရာတွေကို သုံးပြီး တိုင်းလို့ ရနိုင်သေးတဲ့

မသိသာတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို နောက်ထပ် ဘယ်အရာတွေက

that we could now use our cameras to measure?

ထုတ်လုပ်ပေးကြလဲ စဉ်းစားလာပါတယ်။

And one such phenomenon that we focused on recently is sound.

မကြာမီက ကျွန်တော်တို့ အာရုံစိုက်လာကြတဲ့

အဲဒီလို အရာတခုမှာ အသံပါပဲ။

Sound, as we all know, is basically changes

အသံဆိုတာက၊ ကျွန်တော်တို့ အားလုံးသိကြသလို၊

in air pressure that travel through the air.

လေကို အသုံးပြုပြီး ကူးဖြတ်လာတဲ့ လေထုဖိအား ခြားနားချက်ပါပဲ။

အဲဒီ ဖိအားလှိုင်းတွေက အရာဝတ္ထုတွေကို ရိုက်ခတ်ကာ

Those pressure waves hit objects and they create small vibrations in them,

၎င်းတို့ထဲတွင် တုန်ခါမှုလေးတွေကို ဖြစ်စေတယ်၊

which is how we hear and how we record sound.

အဲဒါကိုမှ ကျွန်တော်တို့ ကြားနိုင်ခြင်းဖြစ်ပြီး

အသံအဖြစ် သွင်းယူနိုင်ကြပါတယ်။

But it turns out that sound also produces visual motions.

တဖန် အသံဟာလည်း မြင်လို့ရနိုင်တဲ့ လှုပ်ခါမှုတွေကို

ဖန်တီးပေးတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။

Those are motions that are not visible to us

အဲဒီလို လှုပ်ခါမှုကို ကျွန်တော်တို့ မမြင်နိုင်ကြပေမဲ့

but are visible to a camera with the right processing.

လိုအပ်တဲ့ စီမံဆန်းစစ်မှုကို သိရင် ကင်မရာဟာ အဲဒါကို မြင်လာပါမယ်။

So here are two examples.

အဲဒါ့အတွက် ဥပမာ နှစ်ခုကို ပြပါ့မယ်။

This is me demonstrating my great singing skills.

ဒါကတော့ ကျွန်တော်က အဆိုတော် ဖြစ်ဖို့ အားထုတ်နေတာပါ။

(Singing)

(သီချင်းဆိုနေ)

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

And I took a high-speed video of my throat while I was humming.

အဲဒီလို ဆိုနေစဉ် ကျွန်တော်ဟာ နှုန်းမြင့် ဗီဒီယိုကို ရိုက်ယူခဲ့ပါတယ်။

Again, if you stare at that video,

ဒီနေရာမှာလည်း၊ ခင်ဗျားတို့ဟာ ဗီဒီယိုကိုသာ ကြည့်ကြမယ်ဆိုရင်၊

there's not too much you'll be able to see,

မြင်နိုင်တာဆိုလို့ ဘာရယ်လို့ ရှိမှာ မဟုတ်ပါဘူး၊

but once we magnify the motions 100 times, we can see all the motions and ripples

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့က လှုပ်ရှားမှုတွေကို အဆ ၁၀၀ အထိ ချဲ့လိုက်မယ်ဆိုရင်

in the neck that are involved in producing the sound.

လည်ပင်းရဲ့ လှုပ်ရှားမှုနဲ့ တွန့်လိမ်မှုတွေကို မြင်လာပါမယ်။

That signal is there in that video.

အဲဒီလို အချက်အလက်တွေ ဗီဒီယိုထဲမှာ ရှိနေကြပါတယ်။

We also know that singers can break a wine glass

အဆိုတော်တွေဟာ လိုအပ်တဲ့ အသံစဉ်ကို ဟစ်ဆိုနိုင်ရင်

if they hit the correct note.

ဝိုင်ခွက် မှန်ကို ကွဲအက်လာစေနိုင်တာ ကျွန်တော်တို့ သိကြပါတယ်။

So here, we're going to play a note

အဲဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ခွက်မှန်ရဲ့ တုန်ခါမှုနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့

that's in the resonance frequency of that glass

ကစားကြည့်ကြပါမယ်

through a loudspeaker that's next to it.

ကပ်လျက် ရှိနေတဲ့ အသံချဲ့စက်နဲ့ ဖွင့်ကြည့်ကြပါမယ်။

Once we play that note and magnify the motions 250 times,

အဲဒီ အသံစဉ်ကို ဖွင့်ကစားလိုက်ကာ လှုပ်ရှားမှုတွေကို

အဆ ၂၅၀ ချဲ့လိုက်ကြမယ်ဆိုရင်၊

we can very clearly see how the glass vibrates

ဖန်ခွက်မှန် တုန်ခါနေတာကို အထင်အရှား မြင်လာကြရပါမယ်

and resonates in response to the sound.

၎င်းဟာ အသံကို တုန့်ပြန်ရင်း တုန်ခါနေတာပါ။

It's not something you're used to seeing every day.

ဒါမျိုးကို ကျွန်တော်တို့ဟာ နေ့စဉ်ဘဝထဲမှာ တွေ့ခဲ့ပါတယ်။

But this made us think. It gave us this crazy idea.

ဒါပေမဲ့ အဲဒါက ကျွန်တော်တို့ကို စဉ်းစားလာစေလို့

ဒီအရူးအမူး စိတ်ကူးကို ရခဲ့ပါတယ်။

Can we actually invert this process and recover sound from video

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီဖြစ်စဉ်ကို ပြောင်းပြန်လုပ်ပြီး

အသံလှိုင်းတွေက အရာဝတ္ထုတွေထဲမှာ

by analyzing the tiny vibrations that sound waves create in objects,

ဖန်တီးပေးတဲ့ တုန်ခါမှုကို လေ့လာကာ

ဗီဒီယိုထဲမှ အသံကို ရယူနိုင်ကြမလား၊

and essentially convert those back into the sounds that produced them.

အဲဒီနောက်မှာ အဲဒါတွေကို ၎င်းတို့ကို ထုတ်လုပ်ပေးလိုက်တဲ့

အသံကို ပြန်ဖေါ်ထုတ်နိုင်မလား။

In this way, we can turn everyday objects into microphones.

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် ကျွန်တော်တို့ဟာ နေ့စဉ်သုံး ပစ္စည်းတွေကို

မိုက်ခရိုဖုန်းလို သုံးနိုင်မယ်။

So that's exactly what we did.

ကျွန်တော်တို့ လက်တွေ့ လုပ်ခဲ့ကြတာကို ပြပါမယ်။

So here's an empty bag of chips that was lying on a table,

စားပွဲပေါ် ရှိနေတဲ့ အာလူးကျော် အိတ်ခွံဆိုပါစို့၊

and we're going to turn that bag of chips into a microphone

ကျွန်တော်တို့ဟာ အဲဒီ အာလူးကျော် အိတ်ခွံကို

ဗီဒီယို ကင်မရာဖြင့် ရိုက်ကူးပြီး

by filming it with a video camera

အသံလှိုင်းတွေက ၎င်းထဲမှာ ဖြစ်ပေါ်လာစေမယ့်

သေးနုပ်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို တိုင်းကြည့်ကာ

and analyzing the tiny motions that sound waves create in it.

မိုက်ခရိုဖုန်းအဖြစ် သုံးနိုင်ကြပါမယ်။

So here's the sound that we played in the room.

အခန်းထဲမှာ ကျွန်တော်တို့ ဖွင့်ခဲ့ကြတဲ့ အသံက ဒါပါ။

(Music: "Mary Had a Little Lamb")

(ဂီတသံ: "Mary Had a Little Lamb")

And this is a high-speed video we recorded of that bag of chips.

ဒါက ခုနက အိတ်ခွံကို နှုန်းမြင့် ဗီဒီယိုဖြင့် ရိုက်ယူခဲ့တဲ့ဟာပါ။

Again it's playing.

ထပ်ပြီး ဖွင့်ပြပါမယ်။

There's no chance you'll be able to see anything going on in that video

ခုနက ဗီဒီယိုကို ကြည့်ရုံသက်သက်ဖြင့် ခင်ဗျားတို့ဟာ

just by looking at it,

ဘာကိုမှ မြင်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး၊

but here's the sound we were able to recover just by analyzing

ဒါပေမဲ့ ခုနက ဗီဒီယိုထဲက မမြင်မရနိုင်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုလေးတွေကို

ဆန်းစစ်လိုက်တဲ့ နောက်မှာ

the tiny motions in that video.

ဒီလို အသံကို ကြားရလာပါမယ်။

(Music: "Mary Had a Little Lamb")

(ဂီတသံ: "Mary Had a Little Lamb")

I call it -- Thank you.

အဲဒါက-- ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

I call it the visual microphone.

အဲဒါကို ကျွန်တော်က အမြင်မိုက်ခရိုဖုန်းလို့ ခေါ်ပါတယ်။

We actually extract audio signals from video signals.

လက်တွေ့တွင် ဗီဒီယို အချက်ပြမှုထဲမှ အသံ အချက်ပြမှုတွေကို ထုတ်ယူခဲ့ကြတာပါ။

And just to give you a sense of the scale of the motions here,

ခင်ဗျားတို့အားလုံးကို ဒီထဲက လှုပ်ရှားမှုရဲ့ စကေးကို နားလည်လာစေဖို့အတွက်၊

a pretty loud sound will cause that bag of chips to move less than a micrometer.

တော်တော့ကို ကျယ်တဲ့ အသံကတောင် အိတ်ခွံကို တမိုက်ခရိုမီတာတောင် မလှုပ်စေနိူင်ပါ။

That's one thousandth of a millimeter.

တမီလီမီတာရဲ့ ထောင်ပုံတပုံကို ပြောနေတာ။

That's how tiny the motions are that we are now able to pull out

အလင်းရောင်ဟာ အရာဝတ္ထုတွေ ဆီကနေပြီး ရောင်ပြန်ဟပ်တာကို

just by observing how light bounces off objects

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကင်မရာတွေနဲ့ ဖမ်းယူလိုက်ခြင်းဖြင့်

and gets recorded by our cameras.

ဘယ်လောက် သေးနုပ်တဲ့ လှုပ်ခါမှုတွေကို ကျွန်တော် ရယူနိုင်ကြောင်း သိသါပါတယ်။

We can recover sounds from other objects, like plants.

ကျွန်တော်တို့ဟာ အပင်လို အခြား အရာများထံမှပါ အသံတွေကို ရယူနိုင်ကြပါတယ်။

(Music: "Mary Had a Little Lamb")

(ဂီတသံ: "Mary Had a Little Lamb")

And we can recover speech as well.

အလားတူပဲ စကားပြောမှုကိုပါ ထုတ်ယူနိုင်ပါတယ်။

So here's a person speaking in a room.

ဒီမှာ လူတယောက်ဟာ အခန်းထဲမှာ စကားပြောနေပါတယ်။

Voice: Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

အသံ: Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

and everywhere that Mary went, that lamb was sure to go.

and everywhere that Mary went, that lamb was sure to go.

Michael Rubinstein: And here's that speech again recovered

Michael Rubinstein: အဲဒီ ပြောစကားကို ကျွန်တော်တို့ဟာ ခုနက

just from this video of that same bag of chips.

အိတ်ခွံကို ရိုက်ထားတဲ့ ဗီဒီယိုမှ ထုတ်ယူနိုင်ခဲ့ကြတာ ဒီလိုရှိပါတယ်။

Voice: Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

အသံ: Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

and everywhere that Mary went, that lamb was sure to go.

and everywhere that Mary went, that lamb was sure to go.

MR: We used "Mary Had a Little Lamb"

MR: ကျွန်တော်တို့က "Mary Had a Little Lamb"ကို

because those are said to be the first words

သုံးခဲ့ကြတာက Thomas Edison က ၁၈၇၇ ခုနှစ်တုန်းက သူ့ ဖိုနိုဂရပ်ထဲကို

that Thomas Edison spoke into his phonograph in 1877.

ပြောခဲ့တဲ့ ပထမဦးဆုံး စကားလုံးတွေ ဖြစ်ကြတယ်လို့ အဆိုရှိလို့ပါ။

It was one of the first sound recording devices in history.

အဲဒါဟာ သမိုင်းထဲတွင် ကိရိယာ တခုခုဖြင့် ပထမဦးဆုံး သွင်းယူခဲ့တဲ့ အသံပါပဲ။

It basically directed the sounds onto a diaphragm

အဲဒီတုန်းက အသံတွေကို အချပ်ပြား တခုဆီကို ပို့ပေးခဲ့လျက်

that vibrated a needle that essentially engraved the sound on tinfoil

အဲဒါကြောင့် တုန်ခါနေတဲ့ အပ်ချောင်းက ဆလင်ဒါ တခုပေါ်မှာ ရစ်ပတ်ထားတဲ့

that was wrapped around the cylinder.

သွတ်ပြားပေါ်မှာ အသံလှိုင်းကို ရေးခြစ်ပေးလိုက်တာပါ။

Here's a demonstration of recording and replaying sound with Edison's phonograph.

ခင်ဗျားတို့ကို Edison ရဲ့ ဖိုနိုဂရပ်ဖြင့် အသံသွင်းခြင်းနဲ့ ပြန်ဖွင့်ပြခြင်းကို ပြပေးပါမယ်။

(Video) Voice: Testing, testing, one two three.

(ဗီဒီယို) အသံ: Testing, testing, one two three.

Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

and everywhere that Mary went, the lamb was sure to go.

and everywhere that Mary went, the lamb was sure to go.

Testing, testing, one two three.

Testing, testing, one two three.

Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

and everywhere that Mary went, the lamb was sure to go.

and everywhere that Mary went, the lamb was sure to go.

MR: And now, 137 years later,

MR: အခု၊ ၁၃၇ နှစ်ကြာလာတဲ့ နောက်မှာ၊

we're able to get sound in pretty much similar quality

ကျွန်တော်တို့ဟာ အလားတူ အရည်အသွေးမျိုးရှိတဲ့ အသံကို

but by just watching objects vibrate to sound with cameras,

ကင်မရာဖြင့် ပစ္စည်းတွေရဲ့ လှုပ်ခါမှုကို စောင့်ကြည့်ရုံဖြင့် ရရှိနိုင်ကြပါပြီ၊

and we can even do that when the camera

ပြီးတော့ အဲဒီကင်မရာဟာ အသံပီတဲ့ မှန်ရဲ့ နောက်မှာ

is 15 feet away from the object, behind soundproof glass.

၁၅ ပေ အထိ အဝေးမှာ ရှိနေတောင် အဲဒီလို ရယူနိုင်ကြပါပြီ။

So this is the sound that we were able to recover in that case.

ခုနက ပြောခဲ့တဲ့ ကိစ္စထဲမှာ ကျွန်တော်တို့ ရယူနိုင်ခဲ့ကြတဲ့ အသံက ဒီလိုပါ။

Voice: Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

အသံ: Mary had a little lamb whose fleece was white as snow,

and everywhere that Mary went, the lamb was sure to go.

and everywhere that Mary went, the lamb was sure to go.

MR: And of course, surveillance is the first application that comes to mind.

MR: ဒါကို ကြည့်ပြီး လုံခြုံရေးကိစ္စတွေအတွက် သုံးသင့်တာကို စဉ်းစားမိကြတာ အမှန်ပါပဲ။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

But it might actually be useful for other things as well.

ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ တခြား အရာများအတွက်ပါ တကယ်အသုံးဝင်နိုင်ပါတယ်။

Maybe in the future, we'll be able to use it, for example,

အနာဂတ်မှာ၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ၊ ဥပမာ၊

to recover sound across space,

အာကာသထဲက အသံကို ရယူရန်အတွက်၊

because sound can't travel in space, but light can.

အသံဟာ အာကာသထဲမှာ ခရီးဆန့်နိုင်ပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ မြင်မရနိုင်လို့ပါ။

We've only just begun exploring

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီနည်းပညာအသစ်ကို

other possible uses for this new technology.

သုံးနိုင်မယ့် အလားအလာတွေကို အခုမှ စတင်စူးစမ်းနေတုန်းပါ။

It lets us see physical processes that we know are there

ရှိနေကြတာကို ကျွန်တော်တို့ သိခဲ့ကြပေမဲ့ အခုထက်ထိ မြင်မရနိုင်ခဲ့တဲ့

but that we've never been able to see with our own eyes until now.

ရုပ်ပိုင်း ဖြစ်စဉ်များကို ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ ကြည့်ရှုခွင့် ရလာပါတော့မယ်။

This is our team.

ဒါက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဖွဲ့ပါ။

Everything I showed you today is a result of a collaboration

ကျွန်တော် ဒီနေ့ ပြသခဲ့တာတွေဟာ ဒီမှာ မြင်ရတဲ့ မဟာအဖွဲ့ကြီးရဲ့

with this great group of people you see here,

လက်တွဲလုပ်ကိုင်အားထုတ်မှုရဲ့ ရလဒ်တွေပါ၊

and I encourage you and welcome you to check out our website,

ကျွန်တော်တို့ ခင်ဗျားတို့အားလုံးကို ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်ကို

try it out yourself,

ဝင်ကြည့်ကြပါ၊ စမ်းကြည့်ကြပါ၊ တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်၊ သေးနုပ်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုများရဲ့

and join us in exploring this world of tiny motions.

ကမ္ဘာကြီးအား စူးစမ်းမှုထဲ လက်တွဲပါဝင်ကြပါလို့ ဖိတ်ခေါ်လိုပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)