Can a computer write poetry? | Oscar Schwartz

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

I have a question.

မေးခွန်းတစ်ခုရှိတယ်။

Can a computer write poetry?

ကွှန်ပြူတာက ကဗျာရေးနိုင်လား။

This is a provocative question.

ဒါက ဆွပေးတဲ့ မေးခွန်းပါ။

You think about it for a minute,

တစ်မိနစ်လောက် စဉ်းစားကြည့်ကြပါ။

and you suddenly have a bunch of other questions like:

ရုတ်တရက် ဒီလိုမေးခွန်းတွေ တသီကြီးရပါတယ်။

What is a computer?

ကွှန်ပြူတာဆိုတာ ဘာလဲ။

What is poetry?

ကဗျာဆိုတာက ဘာလဲ။

What is creativity?

ဖန်တီးမှုက ဘာလဲ။

But these are questions

ဒါပေမဲ့ ဒါတွေက လူတွေ

that people spend their entire lifetime trying to answer,

သူတို့တစ်ဘဝလုံး အကုန်ခံပြီး ကြိုးစားဖြေခဲ့ကြတဲ့ မေးခွန်းတွေပါ။

not in a single TED Talk.

TED ဟောပြောပွဲ တစ်ခုတည်းမှာတင်မဟုတ်ပါဘူး။

So we're going to have to try a different approach.

ဒီတော့ မတူတဲ့ နည်းတစ်ခုနဲ့ စမ်းကြည့်မလို့ပါ။

So up here, we have two poems.

ဟောဒီအထက်မှာ ကဗျာနှစ်ပုဒ် ရှိပါတယ်။

One of them is written by a human,

တစ်ပုဒ်က လူရေးထားတာဖြစ်ပြီး

and the other one's written by a computer.

ကျန်တဲ့ တစ်ပုဒ်က ကွှန်ပြူတာက ရေးထားတာပါ။

I'm going to ask you to tell me which one's which.

ဘာက ဘာဆိုတာကို ခင်ဗျားတို့ကို မေးတော့မှာပါ။

Have a go:

စပ်းကြည့်လိုက်ပါဦး။

Poem 1: Little Fly / Thy summer's play, / My thoughtless hand / Has brush'd away.

ကဗျာ (၁) ယင်ကောင်လေး၊ မင်းရဲ့နွေဦး ပြဇာတ်၊ အဆင်ခြင်မဲ့တဲ့ ငါ့လက်က ပွတ်ပစ်မိ၊

Am I not / A fly like thee? / Or art not thou / A man like me?

ငါက မင်းလို ယင်ကောင်မဟုတ်ဘူးလား၊ ဒါမှမဟုတ် မင်းက ငါ့လို လူမဟုတ်ဘူးလား၊။

Poem 2: We can feel / Activist through your life's / morning /

ကဗျာ(၂) ပြောင်းလဲရေးဝါဒီ၊ မင်းဘဝရဲ့ မနက်ခင်းကနေ ခံစားလို့ရတယ်။

Pauses to see, pope I hate the / Non all the night to start a / great otherwise (...)

ပုပ်ရဟန်းမင်း၊ ခဏရပ်ကြည့်ပါဦး၊ မုန်းတယ်၊ ခမ်းနားမှုစဖို့တစ်ညလုံး မဟုတ်၊ မဟုတ်ရင်...

Alright, time's up.

ကောင်းပြီ၊ အချိန်စေ့ပါပြီ။

Hands up if you think Poem 1 was written by a human.

ကဗျာ ၁ က လူတစ်ယောက်ရေးတာလို့ ထင်ရင် လက်ထောင်ပါ။

OK, most of you.

အိုကေ၊ အများစုပဲဗျ။

Hands up if you think Poem 2 was written by a human.

ကဗျာ ၂ က လူတစ်ယောက်ရေးတာလို့ ထင်ရင် လက်ထောင်ပါ။

Very brave of you,

သတ္တိကောင်းလိုက်တာဗျာ။

because the first one was written by the human poet William Blake.

အကြောင်းက ပထမတစ်ပုဒ်ကို လူသား ကဗျာဆရာ William Blake ကရေးခဲ့ပါ။

The second one was written by an algorithm

ဒုတိယအပုဒ်က ကျွန်တော့ရဲ့ တစ်နေ့တာ Facebook အဝင်

that took all the language from my Facebook feed on one day

ဘာသာစကားအားလုံးကို ယူပြီးတော့ အယ်လဂိုရစ်သမ်နည်းနဲ့

and then regenerated it algorithmically,

ပြန်ထုတ်ပြီးရေးထားတာပါ။

according to methods that I'll describe a little bit later on.

နောက်ပိုင်း ကျွန်တော် နည်းနည်း ရှင်းလင်းပြမယ့် နည်းတွေအရပေါ့။

So let's try another test.

ကဲ နောက်ထပ် စမ်းသပ်မှုတစ်ခု လုပ်ရအောင်။

Again, you haven't got ages to read this,

ထပ်ပြီး ဒါကိုဖတ်ဖို့ အချိန်အကြာကြီး မရပါဘူး။

so just trust your gut.

ဒီတော့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုပဲ ယုံပါ။

Poem 1: A lion roars and a dog barks. It is interesting / and fascinating

ကဗျာ( ၁) ခြင်္သေကဟိန်း၊ ခွေးကဟောင် စိတ်ဝင်စားစရာ၊ စွဲမက်စရာက

that a bird will fly and not / roar or bark. Enthralling stories about animals

ငှက်ကပျံသွားမှာ၊ မဟိန်း၊ မဟောင်နဲ့၊ ဖမ်းစားနေတဲ့ တိရစ္ဆာန် ပုံပြင်တွေ

are in my dreams and I will sing them all if I / am not exhausted or weary.

ငါ့အိပ်မက်မှာ၊ ငါ မပင်ပန်းဘူးသာဆိုရင် သူတို့အားလုံးကို သီချင်းဆိုပြလိုက်မှာ။

Poem 2: Oh! kangaroos, sequins, chocolate sodas! / You are really beautiful!

(၂) အိုး၊ သားပိုက်ကောင်တွေ၊ ဘော်ကြယ်တွေ၊ ချောကလက် ဆိုဒါ၊ မင်းကသိပ်လှတာ

Pearls, / harmonicas, jujubes, aspirins! All / the stuff they've always talked about (...)

ပုလဲတွေ၊ ဘာဂျာတွေ၊ ဂျူဂျူးဘာတွေ၊ အက်စပရင်တွေ ဒါတွေအကြောင်းပဲ အမြဲပြောနေ။

Alright, time's up.

ကဲ၊ အချိန်စေ့ပါပြီ။

So if you think the first poem was written by a human,

ဒီတော့ ပထမကဗျာက လူရေးထားတာလို့ ထင်ရင်

put your hand up.

လက်ထောင်လိုက်ပါ။

OK.

အိုကေ။

And if you think the second poem was written by a human,

ပြီးတော့ ဒုတိယကဗျာက လူရေးထားတာလို့ ထင်ရင်

put your hand up.

လက်ထောင်ပါဦး။

We have, more or less, a 50/50 split here.

ခွဲလိုက်ရင် တစ်ဝက်စီလောက်ပေါ့။

It was much harder.

ဒါက အများကြီး ပိုခက်ပါတယ်။

The answer is,

အဖြေကတော့

the first poem was generated by an algorithm called Racter,

ပထမကဗျာက Ractor လို့ခေါ်တဲ့ အယ်လဂိုရစ်သမ်နဲ့ ပြန်ထုတ်ထားတာပါ။

that was created back in the 1970s,

၁၉၇၀ နှစ်လွန်ကာလတွေတုန်းက ထွင်ခဲ့တာပါ။

and the second poem was written by a guy called Frank O'Hara,

ဒုတိယကဗျာက Frank O'Hara ဆိုတဲ့ ငနဲတစ်ကောင် ရေးခဲ့တာ၊

who happens to be one of my favorite human poets.

ကျွန်တော့ အကြိုက်ဆုံး လူသားကဗျာဆရာ ဖြစ်တဲ့သွားသူပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So what we've just done now is a Turing test for poetry.

အခုကျွန်တော်တို့ လုပ်လိုက်တာက ကဗျာ အတွက် Turing စမ်းသပ်ချက်ပါ။

The Turing test was first proposed by this guy, Alan Turing, in 1950,

Turing စမ်းသပ်မှုက ၁၉၅၀ မှာ Alan Turin ဆိုတဲ့လူက ဒီမေးခွန်းကို

in order to answer the question,

ဖြေဖို့အတွက် အဆိုပြုခဲ့တာပါ။

can computers think?

ကွန်ပြူတာက ကဗျာရေးနိုင်လား။

Alan Turing believed that if a computer was able

Alan Turing ယုံကြည်တာက ကွန်ပြူတာတစ်လုံးဟာ

to have a to have a text-based conversation with a human,

လူသားတစ်ယောက်နဲ့ စာသားအခြေခံတဲ့ ပြောဆိုခြင်း ရှိနိုင်မယ်ဆိုရင်၊

with such proficiency such that the human couldn't tell

ကွန်ပြူတာကိုပြောနေလား၊ လူသားကို ပြောနေလား ဆိုရလောက်အောင်

whether they are talking to a computer or a human,

လူသားတစ်ယောက်က မခွဲခြားနိုင် လောက်တဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုနဲ့သာဆိုရင်

then the computer can be said to have intelligence.

ကွန်ပြူတာဟာ အသိဉာဏ်ရှိတယ်လို့ ဆိုနိုင်တယ်တဲ့။

So in 2013, my friend Benjamin Laird and I,

ဒါနဲ့ သူငယ်ချင်း Benjamin Laird နဲ့ ကျွန်တော်

we created a Turing test for poetry online.

အွန်လိုင်း ကဗျာအတွက် Turing စမ်းသပ်မှုတစ်ခု ဖန်တီးခဲ့တယ်။

It's called bot or not,

bot or not လို့ခေါ်ပြီး

and you can go and play it for yourselves.

ကိုယ်တိုင် သွားကစားလို့ရပါတယ်။

But basically, it's the game we just played.

အခြေခံအားဖြင့်တော့ အခုနက ကစားခဲ့တဲ့ ဂိမ်းပါ။

You're presented with a poem,

သင့်ကို ကဗျာတစ်ပုဒ်ချပေးမယ်၊

you don't know whether it was written by a human or a computer

ဒါကို လူရေးတာလား၊ ကွှန်ပြူတာက ရေးလား သင်မသိပါဘူး။

and you have to guess.

မှန်းဆကြည့်ဖို့လိုတာပါ။

So thousands and thousands of people have taken this test online,

ဒါနဲ့ ဒီအွန်လိုင်း စမ်းသပ်မှုကို လူထောင်ပေါင်းချီပြီး လုပ်ကြတော့

so we have results.

ရလဒ်တွေ ရပါတယ်။

And what are the results?

ဒီရလဒ်တွေက ဘာတွေလဲဗျာ။

Well, Turing said that if a computer could fool a human

အင်း Turing ဆိုခဲ့တာက လူတစ်ယောက်လုပ်တဲ့ အချိန်ရဲ့ ၃၀% မှာ

30 percent of the time that it was a human,

ကွန်ပြူတာက လူကို အရူးလုပ်နိုင်တယ်ဆိုရင်

then it passes the Turing test for intelligence.

၎င်းဟာ ဉာဏ်ရည်အတွက် Turing စမ်းသပ်မှု အောင်တယ်တဲ့။

We have poems on the bot or not database

ကျွန်တော်တို့မှာ လူသားစာဖတ်သူတွေရဲ့ ၆၅% ကို

that have fooled 65 percent of human readers into thinking

ဒါက လူရေးတာပါလို့ တွေးမိစေပြီး အရူးလုပ်ခဲ့တဲ့ bot or not

it was written by a human.

ဒေတာအခြေခံ ကဗျာတွေရှိပါတယ်။

So, I think we have an answer to our question.

ဒီတော့ မေးခွန်းအတွက် အဖြေရှိတယ်လို့ ထင်တယ်။

According to the logic of the Turing test,

Turing စမ်းသပ်ချက်ရဲ့ တွက်ချက်မှုအရဆိုရင်

can a computer write poetry?

ကွှန်ပြူတာဟာ ကဗျာရေးတတ်လား။

Well, yes, absolutely it can.

အင်း လုံးဝကို ရေးတတ်တာပေါ့ဗျာ။

But if you're feeling a little bit uncomfortable

ဒါပေမဲ့ ဒီအဖြေနဲ့ပတ်သက်ပြီး နည်းနည်း

with this answer, that's OK.

ကသိကအောက်ဖြစ်သွားရင် ရပါတယ်ဗျာ။

If you're having a bunch of gut reactions to it,

ဒါကိုတုံ့ပြန်ဖို့ ရဲစိတ်တွေ တသီကြီးရှိနေရင်

that's also OK because this isn't the end of the story.

ဒါလည်း ရပါတယ်။ အကြောင်းက ဒါက ဇာတ်လမ်းအဆုံး မဟုတ်လို့ပါ။

Let's play our third and final test.

တတိယနဲ့ နောက်ဆုံး စမ်းသပ်ချက် ကစားရအောင်။

Again, you're going to have to read

ထပ်ပြီး ခင်ဗျားတို့ဖတ်ပြီး ဘယ်ဟာက

and tell me which you think is human.

လူရေးတယ်လို့ထင်လဲဆိုတာ ပြောရမှာပါ။

Poem 1: Red flags the reason for pretty flags. / And ribbons.

(၁) Reg က အလံလှလှတွေအတွက် အကြောင်း ပြချက်ကို လွှင့်ထူတယ်၊ ဖဲကြိုးတွေရော

Ribbons of flags / And wearing material / Reasons for wearing material. (...)

အလံတွေရဲ့ ဖဲကြိုးတွေ၊ အထည်ကို ဆင်မြန်း ရင်း၊ အထည်ဆင်မြန်းတဲ့ အကြောင်းရင်းများ...

Poem 2: A wounded deer leaps highest, / I've heard the daffodil

(၂) ဒဏ်ရာရ သမင်တစ်ကောင် အမြင့်ဆုံး ခုန်တယ်၊ အဝါရောင်ပန်းကို ကြားလိုက်တယ်၊

I've heard the flag to-day / I've heard the hunter tell; /

ဒီနေ့ အလံကို ကြားလိုက်တယ်၊ မုဆိုးပြောတာ ကြားလိုက်တယ်။

'Tis but the ecstasy of death, / And then the brake is almost done (...)

ဒါဟာ မရဏရဲ့ ပီတိသက်သက်၊ နောက် မုန့်ဖုတ်တာက ပြီးလုလု(..)

OK, time is up.

အိုကေ၊ အချိန်စေ့ပြီ။

So hands up if you think Poem 1 was written by a human.

ကဲဒီတော့ ကဗျာ ၁ က လူရေးထားတာလို့ ထင်ရင် လက်ထောင်လိုက်ပါ။

Hands up if you think Poem 2 was written by a human.

ကဗျာ ၂ က လူရေးထားတာလို့ ထင်ရင် လက်ထောင်လိုက်ပါ။

Whoa, that's a lot more people.

အိုး လူတွေ ပိုများလာတာပဲ။

So you'd be surprised to find that Poem 1

ကဲ ကဗျာ ၁ က လူသားကဗျာဆရာ

was written by the very human poet Gertrude Stein.

Gertrude Stein ရေးတာလို့သိရင် အံ့ဩသွားလိမ့်မယ်။

And Poem 2 was generated by an algorithm called RKCP.

ကဗျာ ၂ ကတော့ RKCP လို့ခေါ်တဲ့ အယ်လဂိုရစ်သမ်နဲ့ ထုတ်ထားတာပါ။

Now before we go on, let me describe very quickly and simply,

ကဲ ရှေ့မဆက်ခင် RKCP အလုပ်လုပ်ပုံကို ရိုးရိုး၊ မြန်မြန်လေး

how RKCP works.

ရှင်းပြခွင့်ပြုပါ။

So RKCP is an algorithm designed by Ray Kurzweil,

RKCP ဟာ Ray Kurzweil ဒီဇိုင်းထုတ်ခဲ့တဲ့ အယ်လဂိုရစ်သမ်တစ်ခုပါ။

who's a director of engineering at Google

Google က အင်ဂျင်နီယာ ဒါရိုက်တာ တစ်ဦးဖြစ်ပြီး

and a firm believer in artificial intelligence.

ဉာဏ်ရည်တုကို စွဲစွဲမြဲမြဲ ယုံကြည်သူပါ။

So, you give RKCP a source text,

ဒီတော့ RKCP မူရင်း စာသားကို ပေးလိုက်တော့

it analyzes the source text in order to find out how it uses language,

ဒါက ဘာသာစကားကို ဘယ်လိုသုံးလဲဆိုတာ သိဖို့ မူရင်းစာသားကို စီစစ်တယ်။

and then it regenerates language

နောက်ပြီး အဲဒီ ပထမစာသားကို အတုယူတဲ့

that emulates that first text.

ဘာသာစကားကို ပြန်ထုတ်လိုက်တယ်။

So in the poem we just saw before,

ဒီတော့ အခုနက တွေ့ရတဲ့ ကဗျာထဲမှာ

Poem 2, the one that you all thought was human,

ခင်ဗျားတို့ လူလို့ထင်တဲ့ ကဗျာ ၂ မှာ

it was fed a bunch of poems

Emily Dickinson ဆိုတဲ့ကဗျာဆရာမ

by a poet called Emily Dickinson

ရဲ့ ကဗျာ တသီကြီးကို ထည့်လိုက်တယ်။

it looked at the way she used language,

သူမ ဘာသာစကားသုံးပုံကို ကြည့်တယ်၊

learned the model,

ပုံစံကို လေ့လာတယ်၊

and then it regenerated a model according to that same structure.

ပြီးတော့ ဒီ အလားတူ တည်ဆောက်ပုံအတိုင်း ပုံစံတစ်ခုကို ပြန်ထုတ်လိုက်တယ်။

But the important thing to know about RKCP

ဒါပေမဲ့ RKCP အကြောင်းသိဖို့ အရေးကြီးတဲ့အချက်က

is that it doesn't know the meaning of the words it's using.

၎င်းဟာ သုံးနေတဲ့ စကားလုံးတွေရဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကို မသိဘူးဆိုတာပါ။

The language is just raw material,

ဘာသာစကားဟာ ကုန်ကြမ်းသက်သက်ပါ၊

it could be Chinese, it could be in Swedish,

တရုတ်ဖြစ်နိုင်တယ်၊ ဆွီဒင် ဖြစ်နိုင်တယ်၊

it could be the collected language from your Facebook feed for one day.

Facebook ကနေ တစ်နေ့စာ စုထားတဲ့ ဘာသာစကားဖြစ်နိုင်တယ်။

It's just raw material.

ဒါက ကုန်ကြမ်းသက်သက်ပါ။

And nevertheless, it's able to create a poem

ဒါပေမဲ့လည်း ဒါက Gertrude Stein ရဲ့

that seems more human than Gertrude Stein's poem,

ကဗျာတွေထက် လူသား ပိုဆန်ပုံရတဲ့ ကဗျာတစ်ပုဒ် ဖန်တီးနိုင်ပါတယ်။

and Gertrude Stein is a human.

Gertrude Stein ဟာ လူသားတစ်ဦးနော်။

So what we've done here is, more or less, a reverse Turing test.

ဒီတော့ ဒီမှာ ကျွန်တော်တို့ လုပ်လိုက်တာက Turing စမ်းသပ်မှုရဲ့ ပြောင်းပြန်နီးပါးပါ။

So Gertrude Stein, who's a human, is able to write a poem

ဒီတော့ လူသားဖြစ်တဲ့ Gertrude Stein က လူအများစုကို

that fools a majority of human judges into thinking

အရူးလုပ်ပြီး ကွန်ပြူတာနဲ့ရေးတယ်လို့ အထင်ရောက်စေတဲ့

that it was written by a computer.

ကဗျာတစ်ပုဒ် ရေးနိုင်တယ်။

Therefore, according to the logic of the reverse Turing test,

ဒါကြောင့် Turing စမ်းသပ်မှု ပြောင်းပြန် အခြေခံတွက်ချက်မှုအရ

Gertrude Stein is a computer.

Gertrude Stein ဟာ ကွန်ပြူတာ တစ်လုံးပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Feeling confused?

စိတ်ရှုပ်သွားကြလား။

I think that's fair enough.

ဒါဟာ မျှတမှုရှိတယ်လို့ထင်ပါတယ်။

So far we've had humans that write like humans,

ဒီအထိ ကျွန်တော်တို့မှာ လူသားလိုရေးတဲ့ လူသားတွေရှိတယ်၊

we have computers that write like computers,

ကွန်ပြူတာတွေလို ရေးကြတဲ့ ကွန်ပြူတာတွေရှိတယ်။

we have computers that write like humans,

လူသားတွေလို ရေးကြတဲ့ ကွန်ပြူတာတွေရှိတယ်။

but we also have, perhaps most confusingly,

ဒါပေမဲ့ ထပ်ရှိသေးတာက ၊ စိတ်အရှုပ် ထွေးဆုံး ဖြစ်လောက်တာက

humans that write like computers.

ကွန်ပြူတာတွေလို ရေးကြတဲ့ လူသာတွေရှိတယ် ဆိုတာပါ။

So what do we take from all of this?

ဒီတော့ ဒါအကုန်လုံးက ဘာကိုယူလိုက်ကြလဲ။

Do we take that William Blake is somehow more of a human

William Blake က Gertrude Stein ထက် တစ်နည်းနည်းနဲ့ လူသားပိုဆန်တယ်

than Gertrude Stein?

လို့ယူကြမလား။ ဒါမှမဟုတ်

Or that Gertrude Stein is more of a computer than William Blake?

Gertrude Stein က William Blake ထက် ကွန်ပြူတာပိုဆန်တယ်လို့ ယူမလား။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

These are questions I've been asking myself

ဒီမေးခွန်းတွေကို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုမေးနေတာ

for around two years now,

အခုဆို နှစ် နှစ်လောက်ရှိပြီ၊

and I don't have any answers.

အဖြေကတော့ မရသေးဘူး။

But what I do have are a bunch of insights

ဒါပေမဲ့ နည်းပညာနဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဆက်စပ်မှု

about our relationship with technology.

အကြောင်း အတွေးတွေ တစ်ပြုံကြီးရှိပါတယ်။

So my first insight is that, for some reason,

ဒီတော့ ကျွန်တော့ရဲ့ ပထမဆုံး သိမြင်မှုက အကြောင်းတစ်ခုခုနဲ့

we associate poetry with being human.

ကဗျာစာပေကို လူသားဖြစ်ခြင်းနဲ့ ဆက်စပ်ကြတာကိုပါ။

So that when we ask, "Can a computer write poetry?"

"ကွန်ပြူတာက ကဗျာရေးနိုင်လား" လို့ မေးတဲ့အခါ

we're also asking,

ကျွန်တော်တို့ မေးနေသေးတာက

"What does it mean to be human

"လူသားဖြစ်ဖို့ဆိုတာက ဘာကိုဆိုလိုတာလဲ၊

and how do we put boundaries around this category?

ဒီအတန်းအစား ဝန်းကျင်မှာ နယ်နိမိတ်တွေကို ဘယ်လိုထားလဲ၊

How do we say who or what can be part of this category?"

ဘယ်သူက၊ ဘာက ဒီအတန်းအစားရဲ့ အစိတ် အပိုင်း ဖြစ်နိင်တာ ဘယ်လိုပြောလဲ" ပေါ့။

This is an essentially philosophical question, I believe,

ဒါက အခြေခံအားဖြင့် ဒဿနဆိုင်ရာ မေးခွန်းလို့ ထင်တယ်၊

and it can't be answered with a yes or no test,

ပြီးတော့ Turing စမ်းသပ်မှုလို ဟုတ်၊ မဟုတ်

like the Turing test.

ဆိုပြီး ဖြေလို့ရတာမဟုတ်ဘူး။

I also believe that Alan Turing understood this,

ဒါကို Alan Turing နားလည်ပြီး ၁၉၅၀ က ဒါကို

and that when he devised his test back in 1950,

တီထွင်နေတုန်းမှာ ဒဿနဆိုင်ရာ ဆွပေးတာတစ်ခုအဖြစ်

he was doing it as a philosophical provocation.

လုပ်နေတာလို့ ယုံကြည်မိပါတယ်။

So my second insight is that, when we take the Turing test for poetry,

ဒီတော့ ကျွန်တော့ ဒုတိယသိမြင်မှုက Turing ကဗျာစာပေ စမ်းသပ်ချက်ကို ဖြေတဲ့အခါ

we're not really testing the capacity of the computers

ကျွန်ပြူတာတွေရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ကို စမ်းသပ်နေတာမဟုတ်ပါဘူး၊

because poetry-generating algorithms,

အကြောင်းက ကဗျာထုတ်တဲ့ အယ်လဂိုရစ်သမ်ကြောင့်

they're pretty simple and have existed, more or less, since the 1950s.

ဒါတွေဟာ အရမ်း ရိုးစင်ပြီး ၁၉၅၀ ကာလ နီးပါးလောက် ကတည်းက တည်ရှိနေတာပါ။

What we are doing with the Turing test for poetry, rather,

Turing ကဗျာစာပေ စမ်းသပ်ချက် နဲ့ ပတ်သက်ပြီးလုပ်နေတာက တကယ်တော့

is collecting opinions about what constitutes humanness.

လူသားဆန်မှုမှာ ပါဝင်တဲ့ ထင်မြင်ချက်တွေကို ကောက်ယူနေတာပါ။

So, what I've figured out,

ဒီတော့ ကျွန်တော် မှန်းဆမိတာက

we've seen this when earlier today,

ဒါကို ဒီနေ့ အစောပိုင်းက တွေ့ပြီးပါပြီ၊

we say that William Blake is more of a human

William Blake က Gertrude Stein ထက် လူသားပိုဆန်တယ်လို့

than Gertrude Stein.

ကျွန်တော်တို့ပြောတယ်။

Of course, this doesn't mean that William Blake

အမှန်က William Blake က တကယ်ပဲလူသားပိုဆန်တယ်၊

was actually more human

ဒါမှမဟုတ် Gertrude Stein က ပိုပြီး

or that Gertrude Stein was more of a computer.

ကွန်ပြူတာဆန်တယ်လို့ ဆိုလိုတာ မဟုတ်ပါဘူး။

It simply means that the category of the human is unstable.

လူသားရဲ့ အတန်းအစားဟာ မတည်ငြိမ်ဘူးလို့ ဆိုရုံသက်သက်ပါ။

This has led me to understand

ဒါက ကျွန်တော့ကို နားလည် သွားမိစေတာက

that the human is not a cold, hard fact.

လူသားဆိုတာ အေးစက်၊ မာကျောတဲ့ အရာ မဟုတ်ဘူဆိုတာပါ။

Rather, it is something that's constructed with our opinions

တကယ်တမ်းက ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ထင်မြင်ချက်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့၊

and something that changes over time.

ကာလကိုလိုက်ပြီး ပြောင်းတတ်တဲ့ အရာပါ။

So my final insight is that the computer, more or less,

ဒီတော့ နောက်ဆုံး သိမြင်မှုက ကွန်ပြူတာဟာ အနည်းနဲ့အများဆိုသလို

works like a mirror that reflects any idea of a human

ကွန်တော်တို့ ပြတဲ့ လူတစ်ဦးရဲ့ စိတ်ကူး တိုင်းကို ပုံရိပ်ထင်တဲ့ မှန်တစ်ချပ်လို

that we show it.

အလုပ်လုပ်ပါတယ်။

We show it Emily Dickinson,

Emily Dickson ကို ပြလိုက်တော့

it gives Emily Dickinson back to us.

ကျွန်တော်တို့ကို Emily Dickson ပြန်ပေးတယ်။

We show it William Blake,

William Blake ပြလိုက်ရင်

that's what it reflects back to us.

ဒါကို ကျွန်တော်တို့ဆီ ပြန်ပေးပါတယ်။

We show it Gertrude Stein,

Gertrude Stein ကို ပြလိုက်တော့

what we get back is Gertrude Stein.

ကျွန်တော်တို့ ပြန်ရတာက Gertrude Stein ပါ။

More than any other bit of technology,

အခြားနည်းပညာ အစအနတွေထက်ပိုတာက

the computer is a mirror that reflects any idea of the human we teach it.

ကွန်ပြူတာဟာ ၎င်းကို သင်ပေးတဲ့ လူ့စိတ်ကူး တိုင်းကို ပုံရိပိထင်တဲ့ မှန်တစ်ချပ်ပါ။

So I'm sure a lot of you have been hearing

မကြာသေးခင်က ဉာဏ်ရည်တုအကြောင်း ခင်ဗျားတို့

a lot about artificial intelligence recently.

တော်တော်များများ ကြားမိနေမယ်ဆိုတာ သေချာပါတယ်။

And much of the conversation is,

တော်တော်များများ ပြောကြတာက

can we build it?

ဒါကို ဆောက်လို့ရလားပေါ့။

Can we build an intelligent computer?

ဉာဏ်ရည်ရှိတဲ့ ကွန်ပြူတာတစ်လုံး ဆောက်လို့ရလား။

Can we build a creative computer?

ထွင်ဉာဏ်ရှိတဲ့ ကွန်ပြူတာတစ်လုံး ဆောက်လို့ရလား။

What we seem to be asking over and over

ကျွန်တောိတို့တွေ ထပ်ကာတလဲလဲ မေးနေကြတာက

is can we build a human-like computer?

လူသားတစ်ဦးလို ကွန်ပြူတာတစ်လုံး ဆောက်လို့ရလား။

But what we've seen just now

ဒါပေမဲ့ အခုပဲ တွေ့လိုက်ရတာက

is that the human is not a scientific fact,

လူသားဟာ သိပ္ပံဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ် တစ်ခုမဟုတ်ဘူး၊

that it's an ever-shifting, concatenating idea

ဒါဟာ အမြဲပြောင်းနေတဲ့ ကွင်းဆက်ဖြစ်နေတဲ့ စိတ်ကူးတစ်ခုဖြစ်ပြီး

and one that changes over time.

ဒါက ကာလအလိုက် ပြောင်းနေတာပါ။

So that when we begin to grapple with the ideas

ဒီတော့ အနာဂတ် မှာရှိတဲ့ ဉာဏ်ရည်တုဆိုတဲ့

of artificial intelligence in the future,

စိတ်ကူးတွေနဲ့ နပန်းလုံးဖို့ စတဲ့အခါ

we shouldn't only be asking ourselves,

"ဆောက်လို့ရလား။" လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို

"Can we build it?"

မေးသင့်ရုံတင်မကပဲ

But we should also be asking ourselves,

နောက်ထပ် မေးနေသင့်တာကတော့

"What idea of the human do we want to have reflected back to us?"

"ဘယ် လူသားစိတ်ကူးကို ကိုယ့်ဆီ ပြန်ရောင်ပြန်ဟပ်စေချင်လဲ" ဆိုတာပါ။

This is an essentially philosophical idea,

ဒါဟာ အခြေခံကအားဖြင့်တော့ ဒဿနဆိုင်ရာ စိတ်ကူးဖြစ်ပြီး

and it's one that can't be answered with software alone,

ဒါဟာ ဆော့ဖ်ဝဲ တစ်ခုတည်နဲ့ ဖြေလို့ရတာမဟုတ်ပါဘူး။

but I think requires a moment of species-wide, existential reflection.

ဒါပေမဲ့ မျိုးစိတ်တစ်ခုလုံး၊ အတ္တဘဝ ထင်ဟပ်ချက် အချိန်ကာလလိုတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)