Can a computer write poetry? | Oscar Schwartz

Translator: Hằng Phạm Reviewer: Janie Tran

I have a question.

Tôi có một thắc mắc.

Can a computer write poetry?

Liệu máy vi tính có thể làm thơ?

This is a provocative question.

Một câu hỏi đáng suy ngẫm.

You think about it for a minute,

Các bạn suy nghĩ một chút,

and you suddenly have a bunch of other questions like:

rồi đột nhiên có một chuỗi câu hỏi như:

What is a computer?

Máy vi tính là gì?

What is poetry?

Thơ là gì?

What is creativity?

Sự sáng tạo là gì?

But these are questions

Nhưng những câu hỏi này

that people spend their entire lifetime trying to answer,

con người dành cả cuộc đời để tìm câu trả lời,

not in a single TED Talk.

chứ một bài thuyết trình TED là chưa đủ đâu.

So we're going to have to try a different approach.

Chúng ta sẻ phải thử một cách tiếp cận khác.

So up here, we have two poems.

Nhìn lên đây, chúng ta có 2 bài thơ.

One of them is written by a human,

Một bài do con người viết,

bài còn lại được viết bởi một máy vi tính.

and the other one's written by a computer.

I'm going to ask you to tell me which one's which.

Hãy cho tôi biết bài thơ nào của ai.

1.Ruồi nhỏ Trò chơi mùa hạ.

Have a go:

Tay nhẹ bẫng Phủi đi

Poem 1: Little Fly / Thy summer's play, / My thoughtless hand / Has brush'd away.

Ta không là mi hay mi không là ta?

2.Ta cảm nhận hoạt động trong đời bạn

Am I not / A fly like thee? / Or art not thou / A man like me?

Sáng sớm Dừng để thấy, Đức Cha, tôi ghét

Không phải tất cả các đêm để bắt đầu cách khác

Poem 2: We can feel / Activist through your life's / morning /

Tôi sẽ trườn xoáy Mò mẫm trong bao la

Pauses to see, pope I hate the / Non all the night to start a / great otherwise (...)

Trí óc của chuột nếu như tôi Biết được tôi mang một năm quan trọng

hẳn vậy.

Hết giờ.

Alright, time's up.

Hands up if you think Poem 1 was written by a human.

Giơ tay lên nếu bạn nghĩ bài thơ thứ nhất được viết bởi con người.

OK, most of you.

Ok, đa số.

Giơ tay lên nếu bạn nghĩ bài thơ thứ 2 được viết bởi con người.

Hands up if you think Poem 2 was written by a human.

Rất can đảm,

Very brave of you,

because the first one was written by the human poet William Blake.

Bởi bài thứ nhất được viết bởi thi sĩ William Blake.

The second one was written by an algorithm

Bài thứ hai được viết bởi một thuật toán

that took all the language from my Facebook feed on one day

bằng cách thu thập những từ ngữ từ Facebook của tôi trong 1 ngày

and then regenerated it algorithmically,

và sau đó kết hợp theo thuật toán,

according to methods that I'll describe a little bit later on.

bằng phương thức mà tôi sẽ mô tả sau.

So let's try another test.

Thử một bài kiểm tra khác.

Again, you haven't got ages to read this,

Như trước, bạn không đủ thời gian để đọc,

so just trust your gut.

nên thử đoán xem.

1. Sư tử gầm và chó sủa. Khá thú vị và kỳ lạ rằng chim bay mà không

Poem 1: A lion roars and a dog barks. It is interesting / and fascinating

gầm hay sủa. Chuyện thú rừng đầy mê hoặc chỉ có trong mơ và tôi sẽ hát nếu như

that a bird will fly and not / roar or bark. Enthralling stories about animals

tôi không kiệt sức và mỏi mệt.

are in my dreams and I will sing them all if I / am not exhausted or weary.

2.O! Chuột túi, vòng bạc và nước ngọt sôcôla Em rất đẹp! Ngọc trai

kèn, táo tầu, aspirins! tất cả những gì họ luộn nói về

Poem 2: Oh! kangaroos, sequins, chocolate sodas! / You are really beautiful!

vẫn khiến một bài thơ đầy ngạc nhiên Những thứ này xuất hiện hàng ngày

Pearls, / harmonicas, jujubes, aspirins! All / the stuff they've always talked about (...)

Kể cả ở bờ biển và trong quan tài. Chúng mang ý nghĩa. Chúng mạnh như đá.

Hết giờ.

Alright, time's up.

So if you think the first poem was written by a human,

Ai nghĩ bài thứ nhất được viết bởi con người,

put your hand up.

giơ tay lên.

OK.

Được rồi,

And if you think the second poem was written by a human,

Còn ai nghĩ bài thứ hai được viết bởi con người

put your hand up.

giơ tay lên.

We have, more or less, a 50/50 split here.

Xấp xỉ 50/50.

Có vẻ khó đoán hơn.

It was much harder.

The answer is,

Câu trả lời là,

the first poem was generated by an algorithm called Racter,

Bài thứ nhất được tạo bởi một phần mềm gọi là Racter,

that was created back in the 1970s,

được tạo ra vào những năm 1970,

and the second poem was written by a guy called Frank O'Hara,

còn bài thứ hai được viết bởi nhà thơ Frank O'Hara,

một trong những thi sĩ tôi yêu thích.

who happens to be one of my favorite human poets.

(Laughter)

(Cười)

Chúng ta vừa làm thử nghiệm Turing cho thơ ca.

So what we've just done now is a Turing test for poetry.

Thử nghiệm Turing được tiến hành lần đầu bởi Alan Turing năm 1950,

The Turing test was first proposed by this guy, Alan Turing, in 1950,

in order to answer the question,

để trả lời cho câu hỏi,

liệu máy vi tính có biết suy nghĩ?

can computers think?

Alan Turing believed that if a computer was able

Alan Turing tin rằng máy vi tính có thể

trò chuyện thông qua văn viết với con người,

to have a to have a text-based conversation with a human,

với sự thành thạo mà khiến con người không thể nhận biết

with such proficiency such that the human couldn't tell

whether they are talking to a computer or a human,

rằng họ đang nói chuyện với máy tính hay con người,

then the computer can be said to have intelligence.

khi ấy, máy vi tính được cho là có trí tuệ.

Năm 2013, bạn tôi Benjamin Laird và tôi,

So in 2013, my friend Benjamin Laird and I,

we created a Turing test for poetry online.

chúng tôi tạo ra thí nghiệm Turning trực tuyến.

It's called bot or not,

Nó có tên bot hay không,

and you can go and play it for yourselves.

bạn có thể tự tìm hiểu và trải nghiệm.

But basically, it's the game we just played.

Về cơ bản nó là những gì chúng ta vừa làm.

You're presented with a poem,

Bạn được cho xem 1 bài thơ,

you don't know whether it was written by a human or a computer

bạn không biết máy tính hay con người sáng tác

and you have to guess.

rồi bạn phải đoán.

Hàng ngàn người đã thử thí nghiệm online,

So thousands and thousands of people have taken this test online,

so we have results.

và cho ra kết quả.

And what are the results?

Vậy kết quả là gì?

Well, Turing said that if a computer could fool a human

Turing đã nói rằng nếu máy tính có thể lừa một người rằng nó là con người

30 percent of the time that it was a human,

30% thời gian,

thì tức là nó đã vượt qua bài kiểm tra Turing về trí tuệ

then it passes the Turing test for intelligence.

We have poems on the bot or not database

Chúng tôi có các bài thơ trong dữ liệu bot hay không

khiến 65% người đọc nghĩ rằng

that have fooled 65 percent of human readers into thinking

được viết bới một con người.

it was written by a human.

So, I think we have an answer to our question.

Vì vậy, tôi nghĩ ta có câu trả lời cho câu hỏi của chúng ta.

According to the logic of the Turing test,

Theo nguyên lý thí nghiệm Turning,

can a computer write poetry?

một máy vi tính có thể viết thơ?

Well, yes, absolutely it can.

Vâng, chắc chắn nó có thể.

But if you're feeling a little bit uncomfortable

Nhưng nếu bạn có cảm giác không thoải mái

with this answer, that's OK.

với câu trả lời này, không sao cả.

Nếu bạn có phản ứng không tích cực với điều này,

If you're having a bunch of gut reactions to it,

that's also OK because this isn't the end of the story.

cũng không sao vì đây chưa phải là kết thúc.

Let's play our third and final test.

Hãy trải nghiệm bài kiểm tra thứ ba và cuối cùng này.

Lại nhé, bạn phải đọc và nói cho tôi

Again, you're going to have to read

cái nào là viết bởi con người,

and tell me which you think is human.

1. Những lá cờ đỏ là lý do cho những lá cờ xinh đẹp.

Poem 1: Red flags the reason for pretty flags. / And ribbons.

Và những chiếc nơ. Nơ của những lá cờ

Ribbons of flags / And wearing material / Reasons for wearing material. (...)

Và mặc chât liệu / Lý do để mặc chất liệu.

Tặng niềm vui thích Bạn có thể cho tôi vùng miền (...)

2. Con hươu bị thương nhảy cao nhất, Tôi đã nghe thấy hoa thủy tiên

Poem 2: A wounded deer leaps highest, / I've heard the daffodil

Tôi đã nghe tiếng cờ hôm nay Tôi đã nghe tiếng anh thợ săn nói;

I've heard the flag to-day / I've heard the hunter tell; /

Đây sự ngây ngất của cái chết,/ và rồi phanh gần như đã xong

'Tis but the ecstasy of death, / And then the brake is almost done (...)

Và bình minh tới quá gần Khiến ta chạm vào nỗi thất vọng (...)

OK, time is up.

OK, hết thời gian.

So hands up if you think Poem 1 was written by a human.

Vậy, giơ tay lên nếu bạn nghĩ bài 1 được viết bởi con người.

Hands up if you think Poem 2 was written by a human.

Giơ tay nếu bài 2 được viết bởi con người.

Whoa, có nhiều người hơn.

Whoa, that's a lot more people.

So you'd be surprised to find that Poem 1

Bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng bài 1

was written by the very human poet Gertrude Stein.

được viết bởi thi sĩ Gertrude Stein.

Và bài 2 được tạo với thuật toán gọi là RKCP.

And Poem 2 was generated by an algorithm called RKCP.

Bây giờ, trước khi tiếp tục, hãy để tôi mô tả rất nhanh và đơn giản,

Now before we go on, let me describe very quickly and simply,

how RKCP works.

cách RKCP hoạt động.

So RKCP is an algorithm designed by Ray Kurzweil,

RKCP là một thuật toán sáng tạo bởi Ray Kurzweil,

who's a director of engineering at Google

giám đốc kỹ thuật của Google

and a firm believer in artificial intelligence.

và là một người tin tưởng vào trí tuệ nhân tạo.

So, you give RKCP a source text,

Vậy, bạn cho RKCP một chuỗi ký tự,

it analyzes the source text in order to find out how it uses language,

nó phân tích chuỗi ấy để tìm ra cách sử dụng ngôn ngữ,

và sau đó nó tái tạo lại ngôn ngữ

and then it regenerates language

that emulates that first text.

bắt chước chuỗi ký tự đầu.

So in the poem we just saw before,

Vì thế trong bài thơ chúng ta vừa thấy

Poem 2, the one that you all thought was human,

Bài thứ 2, bài mà mọi người nghĩ là của con người,

it was fed a bunch of poems

Nó được tái tạo từ bài thơ

by a poet called Emily Dickinson

viết bởi Emily Dickinson,

it looked at the way she used language,

máy nhìn cách cô ấy sử dụng ngôn ngữ,

learned the model,

mô phỏng bài mẫu,

and then it regenerated a model according to that same structure.

và sau đó tái tạo một phiên bản theo cấu trúc tương tự.

But the important thing to know about RKCP

Nhưng điều quan trọng về RKCP

is that it doesn't know the meaning of the words it's using.

là nó không biết ý nghĩa của ngôn từ nó sử dụng.

The language is just raw material,

Ngôn ngữ chỉ là nguyên liệu thô,

it could be Chinese, it could be in Swedish,

nó có thể là tiếng Trung, tiếng Thụy điển,

it could be the collected language from your Facebook feed for one day.

nó có thể là ngôn ngữ góp nhặt từ Facebook của bạn trong 1 ngày.

Nó chỉ là nguyên liệu thô.

It's just raw material.

And nevertheless, it's able to create a poem

Tuy nhiên, nó có thể tạo ra 1 bài thơ

nghe còn thật hơn cả bài thơ của Gertrude Stein,

that seems more human than Gertrude Stein's poem,

and Gertrude Stein is a human.

mặc dù Gertrude Stein là con người.

So what we've done here is, more or less, a reverse Turing test.

Những gì ta đã làm, ít nhiều, là bài kiểm tra Turing đảo ngược

So Gertrude Stein, who's a human, is able to write a poem

Gertrude Stein, một người có thể sáng tác thơ

khiến cho đại đa số người đọc nghĩ là được viết

that fools a majority of human judges into thinking

that it was written by a computer.

bởi máy tính.

Vậy, theo nguyên lý đảo của bài kiểm tra Turing,

Therefore, according to the logic of the reverse Turing test,

Gertrude Stein is a computer.

Gertrude Stein là một máy tính.

(Laughter)

(Cười)

Feeling confused?

Cảm thấy bối rối ư?

I think that's fair enough.

Tôi nghĩ thế cũng đủ rồi.

So far we've had humans that write like humans,

Cho đến giờ chúng ta có con người viết giống như người,

we have computers that write like computers,

chúng ta có máy tính viết như máy tính,

we have computers that write like humans,

chúng ta có máy tính sáng tác như người,

but we also have, perhaps most confusingly,

nhưng chúng ta cũng có, có lẽ là gây hoang mang nhất,

humans that write like computers.

là con người viết như máy tính.

So what do we take from all of this?

Vậy chúng ta có gì từ những điều này?

Do we take that William Blake is somehow more of a human

Chúng ta có thấy rằng William Blake một cách nào đó con người hơn

than Gertrude Stein?

so với Gertrude Stein?

Hay là Gertrude Stein thì giống máy tính hơn William Blake?

Or that Gertrude Stein is more of a computer than William Blake?

( cười )

(Laughter)

These are questions I've been asking myself

Đây là những câu hỏi mà tôi tự hỏi

khoảng 2 năm nay,

for around two years now,

and I don't have any answers.

và tôi không có câu trả lời.

But what I do have are a bunch of insights

Nhưng những gì tôi có là một số nhìn nhận

about our relationship with technology.

về mối quan hệ của chúng ta với công nghệ.

So my first insight is that, for some reason,

Vì vậy, kết luận nhận đầu tiên của tôi,

vì một vài lý do,

we associate poetry with being human.

chúng ta liên hệ thơ với loài người.

So that when we ask, "Can a computer write poetry?"

Đển khi chúng ta hỏi, "Máy tính có thể sáng tác thơ không?"

we're also asking,

chúng ta đồng thời cũng hỏi,

"What does it mean to be human

"Làm con người có nghĩa là gì

and how do we put boundaries around this category?

và làm thế nào chúng ta đặt ra giới hạn xung quanh việc này?

Làm thế nào chúng ta nói ai hoặc cái gì có thể là một phần của thể loại này?"

How do we say who or what can be part of this category?"

This is an essentially philosophical question, I believe,

Đây cơ bản là một câu hỏi triết học, tôi tin là như thế,

and it can't be answered with a yes or no test,

và nó không thể được trả lời bằng bài kiểm tra có không,

like the Turing test.

như bài kiểm tra Turing.

I also believe that Alan Turing understood this,

Tôi cũng tin Alan Turing hiểu điều này,

and that when he devised his test back in 1950,

và khi ông nghĩ bài kiểm tra vào năm 1950,

he was doing it as a philosophical provocation.

ông cũng xem như đó là khiêu khích triết học.

Và kết luận thứ hai của tôi là

So my second insight is that, when we take the Turing test for poetry,

khi ta dùng bài kiểm tra Turing với thơ,

we're not really testing the capacity of the computers

chúng ta không thật sự kiểm tra khả năng của những chiếc máy tính

bởi vì thuật toán cấu tạo nên thơ,

because poetry-generating algorithms,

chúng khá là đơn giản và đã tồn tại, khoảng từ những năm 1950.

they're pretty simple and have existed, more or less, since the 1950s.

Những gì chúng ta đang làm với bài kiểm tra Turing về thơ,

What we are doing with the Turing test for poetry, rather,

là thu thập những ý kiến về cái gì hình thành nên tính con người.

is collecting opinions about what constitutes humanness.

So, what I've figured out,

Vì thế, điều mà tôi đã tìm ra,

chúng ta đã nhìn thấy điều này trước đó,

we've seen this when earlier today,

chúng ta thấy rằng William Blake giống một con người hơn

we say that William Blake is more of a human

than Gertrude Stein.

so với Gertrude Stein.

Tất nhiên, điều này không có nghĩa là

Of course, this doesn't mean that William Blake

William Blake thật sự giống con người hơn

was actually more human

or that Gertrude Stein was more of a computer.

hay là Gertrude Stein giống máy tính hơn.

It simply means that the category of the human is unstable.

Chỉ đơn giản là định nghĩa con người không ổn định.

This has led me to understand

Điều này khiến tôi hiểu rằng

that the human is not a cold, hard fact.

con người không phải là một khái niệm lạnh lùng, cứng nhắc.

Rather, it is something that's constructed with our opinions

Thật ra, đó là thứ gì đó được xây dựng với những quan điểm của chúng ta

and something that changes over time.

và là thứ thay đổi theo thời gian.

So my final insight is that the computer, more or less,

Và kết luận cuối cùng của tôi

là máy tính ít hay nhiều,

hoạt động như một tấm gương phản chiếu bất kỳ ý tưởng nào của con người

works like a mirror that reflects any idea of a human

that we show it.

mà chúng ta cho nó.

We show it Emily Dickinson,

Chúng ta cho máy tính Emily Dickson,

it gives Emily Dickinson back to us.

nó phản chiếu Emily Dickson lại chúng ta.

We show it William Blake,

Chúng ta cho nó William Blake,

that's what it reflects back to us.

thì đó sẽ là điều phản chiếu lại chúng ta.

We show it Gertrude Stein,

Chúng ta cho nó Gertrude Stein,

what we get back is Gertrude Stein.

điều chúng ta nhận lại chính là Gertrude Stein.

Hơn bất cứ công nghệ nào,

More than any other bit of technology,

the computer is a mirror that reflects any idea of the human we teach it.

máy tính chính là một tấm gương phản chiếu bất ký ý tưởng nào mà con người dạy nó.

Tôi chắc chắn rằng rất nhiều người trong các bạn đã nghe

So I'm sure a lot of you have been hearing

a lot about artificial intelligence recently.

rất nhiều về trí thông minh nhân tạo gần đây.

And much of the conversation is,

Và phần lớn cuộc nói chuyện là về

can we build it?

chúng ta có tạo ra được nó hay không?

Can we build an intelligent computer?

Chúng ta có thể tạo một chiếc máy tính thông minh?

Can we build a creative computer?

Chúng ta có thể tạo ra một chiếc máy tính sáng tạo?

What we seem to be asking over and over

Điều có vẻ được hỏi đi hỏi lại

is can we build a human-like computer?

là liệu ta có thể làm ra chiếc máy tính-như-con người?

But what we've seen just now

Nhưng những gì chúng ta đã thấy cho đến bây giờ

is that the human is not a scientific fact,

chính là con người không phải là một thực tế khoa học,

that it's an ever-shifting, concatenating idea

đó là một ý tưởng tiếp nối, luôn chuyển dịch

and one that changes over time.

và là thứ thay đổi theo thời gian.

So that when we begin to grapple with the ideas

Vì thế khi chúng ta bắt đầu vật lộn với những ý tưởng

of artificial intelligence in the future,

về trí thông minh nhân tạo trong tương lai,

we shouldn't only be asking ourselves,

chúng ta không chỉ nên hỏi chính mình,

"Can we build it?"

"Ta có thể tạo ra nó không?"

But we should also be asking ourselves,

Mà chúng ta cũng nên tự hỏi

"What idea of the human do we want to have reflected back to us?"

"Ý tưởng nào của con người mà chúng ta muốn phản chiếu lại?"

This is an essentially philosophical idea,

Đây là một quan điểm triết học,

and it's one that can't be answered with software alone,

và nó không thể được trả lời chỉ bởi phần mềm,

but I think requires a moment of species-wide, existential reflection.

mà còn đòi hỏi một chút suy ngẫm về nhân loại, về nhân sinh.

Cảm ơn.

Thank you.

(Applause)

(Vỗ tay)