The enchanting music of sign language | Christine Sun Kim

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Interpreter: Piano, "p," is my favorite musical symbol.

စကားပြန်။ ပီယာနို "p" က ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံး ဂီတ သင်္ကေတပါ။

It means to play softly.

ညင်သာစွာ တီးပါလို့ ဆိုလိုတာပါ။

If you're playing a musical instrument and you notice a "p" in the score,

သင်ဟာ တူရီယာတစ်ခုကို တီးနေပြီး တေးသွားထဲမှာ "p" ကို သတိပြုမိရင်

you need to play softer.

ပိုပြီး ညင်သာစွာ တီးဖို့လိုတယ်။

Two p's -- even softer.

p နှစ်လုံးက ပိုတောင် ညင်သာပါတယ်။

Four p's -- extremely soft.

p လေးလုံးက အလွန်အမင်း ညင်သာတာပါ။

This is my drawing of a p-tree,

ဒါက ကျွန်မရဲ့ p ဇယားတစ်ခု ဆွဲထားတာပါ။

which demonstrates

ဒါက သရုပ်ပြတာက

no matter how many thousands upon thousands of p's there may be,

ထောင်နဲ့ချီတဲ့ p တွေပေါ်မှာ ဘယ်နှထောင် ထပ်ရှိနေပါစေ

you'll never reach complete silence.

ပကတိတိတ်ဆိတ်မှုကို လုံးဝ ရောက်မှာမဟုတ်ပါ

That's my current definition of silence:

ဒါက ကျွန်မရဲ့ တိတ်ဆိတ်မှု အနက်ဖွင့်ဆိုချက်ပါ။

a very obscure sound.

အင်မတန် ပိတ်ဆီးနေတဲ့ အသံတစ်သံပါ။

I'd like to share a little bit

အမေရိကန် လက်ဟန်ဘာသာစကား

about the history of American Sign Language, ASL,

ASL ရဲ့ သမိုင်းအကြောင်းကို ကျွန်မရဲ့ ကိုယ်ပိုင် နောက်ခံအကြောင်း

plus a bit of my own background.

နည်းနည်းထည့်ပြီး မျှဝေချင်ပါတယ်။

French sign language was brought to America during the early 1800s,

ပြင်သစ် လက်ဟန် ဘာသာစကာကို ၁၈၀၀ နှစ်လွန် အစောပိုင်းမှာ အမေရိကကို ယူဆောင်လာခဲ့ပြီး

and as time went by, mixed with local signs,

အချိန်ကြာလာတော့ ဒေသတွင်း သင်္ကေတတွေနဲ့ ရောသွားတယ်။

it evolved into the language we know today as ASL.

ဒါက ကျွန်မတို့ ယနေ့ သိတဲ့ ASL ဘာသာစကား အဖြစ် ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်ခဲ့တာပါ။

So it has a history of about 200 years.

ဒီတော့ နှစ် ၂၀၀ ခန့် သမိုင်းတစ်ခုရှိတယ်။

I was born deaf,

ကျွန်မက မွေးရာပါ နားမကြားသူပါ။

and I was taught to believe that sound wasn't a part of my life.

အသံဟာ ကျွန်မ ဘဝရဲ့ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု မဟုတ်တာ ယုံကြည်ဖို့ သင်ပေးခဲ့တယ်။

And I believed it to be true.

ဒါကို အမှန်လို့ ကျွန်မ ယုံကြည်ခဲ့တယ်။

Yet, I realize now that that wasn't the case at all.

ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ အကြောင်းကိစ္စ လုံးဝ မဟုတ်တာ အခု ကျွန်မ သဘောပေါက်မိတယ်။

Sound was very much a part of my life,

အသံဟာ ကျွန်မ ဘဝရဲ့ များပြားတဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ခဲ့တယ်။

really, on my mind every day.

တကယ်ပဲ နေ့စဉ် ကျွန်မရဲ့ စိတ်မှာပါ။

As a Deaf person living in a world of sound,

အသံ ကမ္ဘာကြီး တစ်ခုထဲမှာ နားမကြားသူ တစ်ဦး အဖြစ် နေထိုင်ခြင်းဟာ

it's as if I was living in a foreign country,

နိုင်ငံခြား တိုင်းပြည်တစ်ခုမှာ နေထိုင်နေရသလိုမျိုးပါ။

blindly following its rules, customs, behaviors and norms

၎င်းရဲ့ စည်းမျဉ်းတွေ၊ ဓလေ့ထုံးစံတွေ၊ အပြုအမူတွေ၊ စံတွေကို မမြင်ဘဲ၊

without ever questioning them.

မေးခွန်းမထုတ်ဖူးဘဲ လိုက်နာနေတာပါ။

So how is it that I understand sound?

ဒီတော့ အသံကို ကျွန်မ နားလည်တာက ဘယ်လိုလဲ။

Well, I watch how people behave and respond to sound.

ကျွန်မက အသံကို လူတွေ ပြုမူပုံနဲ့ တုံ့ပြန်ပုံကို စောင့်ကြည့်တယ်။

You people are like my loudspeakers, and amplify sound.

သင်တို့တွေက ကျွန်မရဲ့ အသံချဲ့စက်တွေလိုပဲ၊ အသံကို ချဲ့ပေးတယ်လေ။

I learn and mirror that behavior.

ကျွန်မက ဒီအမူအရာကို သင်ယူပြီး ထင်ဟပ်တာပေါ့။

At the same time, I've learned that I create sound,

တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ကျွန်မက အသံဖန်တီးတာကို သိရှိပြီး

and I've seen how people respond to me.

လူတွေက ကျွန်မကို တုံ့ပြန်ပုံကို မြင်ခဲ့ရတယ်။

Thus I've learned, for example ...

ဒီနည်းနဲ့ လေ့လာခဲ့တာပါ၊ ဥပမာ

"Don't slam the door!"

"တံခါးကို ဆောင့်မပိတ်နဲ့။"

"Don't make too much noise when you're eating from the potato-chip bag!"

"အာလူကြော်ထုပ်ကနေ စားနေတဲ့အခါ အသံသိပ်မထွက်စေနဲ့။"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

"Don't burp,

"လေချဉ်မတက်နဲ့။

and when you're eating,

စားသောက်နေတဲ့အခါ

make sure you don't scrape your utensils on the plate."

ပန်းကန်ပြားပေါ်မှာ ဇွန်း၊ ခက်ရင်းတွေနဲ့ မခြစ်မိစေနဲ့။"

All of these things I term "sound etiquette."

ဒါတွေ အားလုံးကို "အသံ လောကဝတ်" လို့ အမည်တပ်လိုက်တယ်။​

Maybe I think about sound etiquette

ကျွန်မဟာ အသံ လောကဝတ်ကို ပျမ်းမျှ

more than the average hearing person does.

နားကြားသူတစ်ဦးထက် ပိုပြီး တွေးလောက်တယ်။

I'm hyper-vigilant around sound.

အသံဝန်းကျင်မှာ အင်မတန် နိုးကြားသူလေ။

And I'm always waiting in eager nervous anticipation

အသံဝန်းကျင်မှာ နောက် ဘာလာမလဲဆိုပြီး စိတ်ထက်သန်၊ စိုးထိတ်တဲ့

around sound, about what's to come next.

မျှော်လင့်ချက်နဲ့ အမြဲ စောင့်နေတာလေ။

Hence, this drawing.

ဒါကြောင့် ဒီပုံက

TBD, to be decided.

TBD ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန်၊

TBC, to be continued.

TBC ဆက်ရန်၊

TBA, to be announced.

TBA ကြေညာရန်၊

And you notice the staff --

ဒီဂီတမျဉ်းကို သတိပြုမိကြပါတယ်။

there are no notes contained in the lines.

မျဉ်းတွေအတွင်းမှာ သင်္ကေတတွေ မပါဘူး။

That's because the lines already contain sound

ဘာကြောင့်ဆိုတော့ မျဉ်းတွေမှာ စွန်းရာ၊ ထင်းရာတွေကတစ်ဆင့်

through the subtle smudges and smears.

အသံပါပြီးသားမို့ပါ၊

In Deaf culture, movement is equivalent to sound.

နားမကြားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုမှာ လှုပ်ရှားမှုဟာ အသံနဲ့ အတူတူပါပဲ။

This is a sign for "staff" in ASL.

ဒါက ASL မှာ "ဂီတမျဉ်း"အတွက် အမှတ်အသားပါ။

A typical staff contains five lines.

ပုံမှန် ဂီတမျဉ်းတစ်ခုက မျဉ်းငါးကြောင်းပါတယ်။

Yet for me, signing it with my thumb sticking up like that

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မအတွက် လက်မကို ဒီလို ထောင်ရင်း သီချင်းဆိုတာက

doesn't feel natural.

သဘာဝကျတယ်လို့ မခံစားရဘူး။

That's why you'll notice in my drawings, I stick to four lines on paper.

ဒါကြောင့် စာရွက်ပေါ်မှာ မျဉ်းလေးကြောင်း ကပ်ထားတာ ပုံတွေမှာ သတိထားမိမယ်။

In the year 2008, I had the opportunity to travel to Berlin, Germany,

၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ အနုပညာပညာရှင် နေထိုင်ခွင့် ရဖို့အတွက် ဘာလင်၊ ဂျာမဏီကို ခရီးထွက်ဖို့

for an artist residency there.

အခွင့်အလမ်းတစ်ခုရခဲ့တယ်။

Prior to this time, I had been working as a painter.

ဒီအချိန်မတိုင်ခင်က ပန်းချီဆွဲသူအဖြစ် အလုပ်လုပ်နေတာပါ။

During this summer, I visited different museums and gallery spaces,

ဒီနွေရာသီအတွင်းမှာ ပြတိုက်တွေနဲ့ ပန်းချီပြခန်းတွေ မျိုးစုံကို လည်ပတ်ခဲ့ပြီး

and as I went from one place to the next,

တစ်နေရာကနေ နောက်တစ်နေရာကို သွားစဉ်မှာ

I noticed there was no visual art there.

အမြင်ပိုင်း အနုပညာမရှိတာ သတိထားမိခဲ့တယ်။

At that time, sound was trending, and this struck me ...

အဲဒီအချိန်က အသံက ခေတ်စားနေပြီး ဒါက ကျွန်မကို အံ့အားသင့်စေတယ်။

there was no visual art,

အမြင်ပိုင်း အနုပညာမရှိဘူး၊

everything was auditory.

အရာတိုင်းက အကြားအာရုံပါ။

Now sound has come into my art territory.

အခု အသံက ကျွန်မရဲ့ အနုပညာ ပိုင်နက်ထဲကို ဝင်လာပြီ။

Is it going to further distance me from art?

ဒါက အနုပညာကနေ ကျွန်မကို ပိုဝေးသွားစေတော့မှာလား။

I realized that doesn't have to be the case at all.

ဒါက လုံးဝ အကြောင်းရင်း ဖြစ်စရာမလိုဘူးလို့ သိလိုက်တယ်။

I actually know sound.

တကယ်က ကျွန်မ အသံကိုသိတယ်

I know it so well

ဒါက နားတွေကနေတစ်ဆင့်

that it doesn't have to be something just experienced through the ears.

တွေ့ကြုံခံစားဖို့ပဲ မလိုဘူးဆိုတာ ကောင်းကောင်းကို သိနေတာပါ။

It could be felt tactually,

ဒါကို ပညာသားပါပါ ခံစားနိုင်တယ်၊

or experienced as a visual,

(သို့) အမြင်တစ်ခုအဖြစ် (သို့) စိတ်ကူးတစ်ခု

or even as an idea.

အဖြစ်နဲ့တောင် မြင်နိုင်တယ်ပေါ့။

So I decided to reclaim ownership of sound

ဒီတော့ အသံ ပိုင်ဆိုင်မှုကို ပြန်ရယူပြီး ဒါကို ကျွန်မရဲ့ အနုပညာ

and to put it into my art practice.

လေ့ကျင့်မှုထဲမှာ ထည့်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

And everything that I had been taught regarding sound,

အသံနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မကို သင်ကြားပေးခဲ့တာ အားလုံးကို

I decided to do away with and unlearn.

ဖယ်ရှား၊ ပယ်ဖျက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။

I started creating a new body of work.

အလုပ်ရဲ့ ကိုယ်ထည် အသစ်တစ်ခု စတင်ဖန်တီးခဲ့တယ်၊

And when I presented this to the art community,

ဒါကို အနုပညာ အသိုင်းအဝိုင်းမှာ တင်ပြတဲ့အခါ

I was blown away with the amount of support and attention I received.

ကျွန်မ ရရှိခဲ့တဲ့ ထောက်ခံမှု၊အာရုံစိုက်မှု ပမာဏနဲ့အတူ အလွန်သဘောကျမိတယ်။

I realized:

ကျွန်မ သဘောပေါက်ခဲ့တာက

sound is like money,

အသံဟာ၊ ငွေလို၊

power, control --

စွမ်းအားလို၊ ထိန်းချုပ်မှုလို

social currency.

လူမှု ငွေကြေး ဆိုတာပါ။

In the back of my mind, I've always felt that sound was your thing,

ကျွန်မ စိတ်ထဲမှာ အမြဲ ခံစားမိတာကတော့ အသံဟာ ကိုယ်ပိုင်အရာ၊

a hearing person's thing.

နားကြားသူတစ်ဦးရဲ့ အရာတစ်ခုပါ။

And sound is so powerful

အသံဟာ ကျွန်မနဲ့ ကျွန်မရဲ့ အနုပညာလက်ရာကို

that it could either disempower me and my artwork,

စွမ်းအားလျော့နည်းအောင်(သို့) ကျွန်မကို စွမ်းအားတိုးမြင့်အောင်လုပ်ပေး

or it could empower me.

နိုင်လောက်အောင် အစွမ်းရှိပါတယ်။

I chose to be empowered.

စွမ်းအားမြှင့်ဖို့ကို ရွေးတယ်။

There's a massive culture around spoken language.

အပြော ဘာသာစကားဝန်းကျင်မှာ ဧရာမ ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုရှိတယ်။

And just because I don't use my literal voice to communicate,

ကျွန်မရဲ့ နဂိုအသံကို ဆက်သွယ်ဖို့ အသုံးမပြုတာကြောင့်ပဲ

in society's eyes it's as if I don't have a voice at all.

လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အမြင်မှာ ကျွန်မမှာ အသံတစ်ခု လုံးဝ မရှိသလိုဖြစ်နေတယ်။

So I need to work with individuals who can support me as an equal

ဒီတော့ ကျွန်မကို တန်းတူအဖြစ် လက်ခံပ​ြီး ကျွန်မ အသံဖြစ်လာစေတဲ့ တစ်ဦးချင်းတွေနဲ့

and become my voice.

အလုပ် တွဲလုပ်ဖို့လိုတယ်။

And that way, I'm able to maintain relevancy in society today.

ဒီနည်းနဲ့ ယနေ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ စပ်ဆိုင်မှုကို ကျွန်မ ထိန်းသိမ်းနိုင်တာပါ။

So at school, at work and institutions,

ဒီတော့ ကျောင်းမှာ၊ အလုပ်မှာ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ

I work with many different ASL interpreters.

ASL စကားပြန်မျိုးစုံနဲ့ ကျွန်မအလုပ် တွဲလုပ်တယ်။

And their voice becomes my voice and identity.

သူတို့ရဲ့အသံက ကျွန်မရဲ့ အသံနဲ့ ကိုယ်ပိုင် လက္ခဏာဖြစ်လာတယ်။

They help me to be heard.

သူတို့က ကျွန်မ ကြားရအောင် ကူညီတယ်။

And their voices hold value and currency.

သူတို့ အသံတွေက တန်ဖိုးနဲ့ ငွေကြေးကို ထိန်းထားတယ်။

Ironically, by borrowing out their voices,

ဖြစ်ချင်တော့ သူတို့ အသံတွေကို ငှားယူခြင်းအားဖြင့်

I'm able to maintain a temporary form of currency,

ကျွန်မဟာ ငေွကြေးရဲ့ ယာယီပုံစံတစ်ခုကို ထိန်းသိမ်းလာနိုင်တယ်။

kind of like taking out a loan with a very high interest rate.

အင်မတန်မြင့်တဲ့ အတိုးနှုန်းတစ်ခုနဲ့ ငှားရမ်းယူတာမျိုးပေါ့။

If I didn't continue this practice,

ဒီလေ့ကျင့်မှုကို ဆက်မလုပ်ဘူးဆိုရင်

I feel that I could just fade off into oblivion

ကျွန်မ မေ့ပျောက်သွားပြီး လူမှု ငွေကြေး ပုံစံတစ်ခုကို

and not maintain any form of social currency.

So with sound as my new art medium,

ဒီတော့ ကျွန်မရဲ့အနုပညာ ဆက်သွယ်မှု အသစ်အဖြစ် အသံနဲ့အတူ

I delved into the world of music.

ဂီတကမ္ဘာထဲမှာ ရှာဖွေခဲ့တယ်။

And I was surprised to see the similarities between music and ASL.

ဂီတနဲ့ ASL ကြားမှာ တူညီမှုတွေ မြင်ရတော့ ကျွန်မ အံ့ဩသွားတယ်။

For example,

ဥပမာအနေနဲ့

a musical note

ဂီတ သင်္ကေတတစ်ခုကို

cannot be fully captured and expressed on paper.

စာရွက်ပေါ်မှာ အပြည့်အဝ ဖမ်းယူ ဖော်ပြလို့ မရဘူး။

And the same holds true for a concept in ASL.

ASL ထဲက အယူအဆအတွက် အလားတူ မှန်ကန်ပါတယ်။

They're both highly spatial and highly inflected --

နှစ်ခုစလုံးဟာ မြင့်မားစွာ ကျယ်လှမ်းပြီး မြင့်မားစွာ အနိမ့်အမြင့်ရှိတယ်။

meaning that subtle changes

ဆိုလိုတာက သိမ်မွေ့တဲ့ အပြောင်းအလဲတွေဟာ

can affect the entire meaning

သင်္ကေတတွေနဲ့ အသံတွေရဲ့အဓိပ္ပာယ်

of both signs and sounds.

တစ်ခုလုံးကို သက်ရောက်နိုင်တာပါ။

I'd like to share with you a piano metaphor,

ASL အလုပ်လုပ်ပုံကို ပိုကောင်းကောင်း နားလည်ဖို့

to have you have a better understanding of how ASL works.

စန္ဒရား ဥပစာတစ်ခုနဲ့ သင်တို့ကို မျှဝေချင်ပါတယ်။

So, envision a piano.

စန္ဒရားတစ်လုံးကို မြင်ယောင်ပါ။

ASL is broken down into many different grammatical parameters.

ASL ကို မတူတဲ့ သဒ္ဒါ ကန့်သတ် ဘောင်များစွာအဖြစ် ပိုင်းခြားထားတယ်။

If you assign a different parameter to each finger as you play the piano --

သင် စန္ဒရားတီးစဉ်မှာ လက်ချောင်းတစ်ချောင်း စီကိုမတူတဲ့ ကန့်သတ်ဘောင်တစ်ခု ပေးရင်

such as facial expression, body movement,

ဥပမာ စန္ဒရားတီးစဉ်မှာ

speed, hand shape and so on,

မျက်နှာ အမူအရာ၊ ခန္ဓာကိုယ် လှုပ်ရှားမှု၊

as you play the piano --

အမြန်နှုန်း၊ လက်ပုံစံ စတာတွေပေါ့၊

English is a linear language,

အင်္ဂလိပ်က အစဉ်လိုက် ဘာသာစကားပါ၊

as if one key is being pressed at a time.

တစ်ကြိမ်မှာ ခလုတ်တစ်လုံး နှိပ်တာမျိုးပါ။

However, ASL is more like a chord --

ဒါပေမဲ့ ASL ကတော့ ကော့ဒ်တစ်ခုနဲ့ ပိုတူတယ်။

all 10 fingers need to come down simultaneously

ASL ထဲက ရှင်းလင်းတဲ့ အယူအဆ(သို့) စိတ်ကူးတစ်ခုကို ဖော်ပြဖို့

to express a clear concept or idea in ASL.

လက် ၁၀ ချောင်းစလုံးဟာ ပြိုင်တူ ကျလာဖို့လိုတယ်။ ​ြ

If just one of those keys were to change the chord,

ခလုတ်တွေထဲက တစ်ခုကပဲ့ ကော့ဒ်ကို ပြောင်းဖို့ဆိုရင်

it would create a completely different meaning.

လုံးဝ မတူတဲ့ အဓိပ္ပာယ် တစ်ခုကို ဖန်တီးမှာပါ။

The same applies to music in regards to pitch, tone and volume.

အသံအနိမ့်အမြင့်၊ အတိုးအကျယ်အရ ဂီတမှာ အလားတူ အကျုံးဝင်တယ်။

In ASL, by playing around with these different grammatical parameters,

ASL မှာ မတူတဲ့ ဒီသဒ္ဒါဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ဘောင်တွေနဲ့အတူ ကစားခြင်းအားဖြင့်

you can express different ideas.

မတူတဲ့ စိတ်ကူးတွေကို ဖော်ပြနိုင်တယ်

For example, take the sign TO-LOOK-AT.

ဥပမာ TO-LOOK-AT ကို နမူနာကြည့်ပါ။

This is the sign TO-LOOK-AT.

ဒါက "ကြည့်ရန်" ဆိုတဲ့ သင်္ကေတပါ။

I'm looking at you.

ငါ မင်းကို ကြည့်နေတယ်။

Staring at you.

မင်းကို ငေးကြည့်နေတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Oh -- busted.

အိုး၊ ပဲ့သွားပြီ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Uh-oh.

အိုး အို။

What are you looking at?

မင်း ဘာကို ကြည့်နေတာလဲ။

Aw, stop.

အော် ရပ်လိုက်တော့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I then started thinking,

ဒီနောက် စတွေးမိတာက

"What if I was to look at ASL through a musical lens?"

"ဂီတ မှန်ဘီးလူတွေကနေ ASL ကို ငါကြည့်မယ် ဆိုရင်ရော။"

If I was to create a sign and repeat it over and over,

အကြိမ်ကြိမ် ထပ်ကျော့နေတဲ့ သင်္ကေတတစ်ခုကို ဖန်တီးမယ်ဆိုရင်

it could become like a piece of visual music.

ဒါက အမြင်ပိုင်း ဂီတ တေးသွား တစ်ခုလိုဖြစ်လာနိုင်တယ်။

For example, this is the sign for "day,"

ဥပမာ ဒါက "နေ့" အတွက် သင်္ကေတပါ၊

as the sun rises and sets.

နေဝင်၊နေထွက်သလိုပေါ့။

This is "all day."

ဒါက "တစ်နေ့လုံး"ပါ။

If I was to repeat it and slow it down,

ဒါကို ထပ်ကျော့ပြီး နှေးချလိုက်ရင်

visually it looks like a piece of music.

အမြင်ပိုင်းအရ ဂီတတေးသွားတစ်ခုနဲ့ တူပါတယ်။

All ... day.

တစ်နေ့...လုံး။

I feel the same holds true for "all night."

"တစ်ညလုံး"အတွက်လည်း အလားတူ မှန်ကန်တယ်လို့ ခံစားရတယ်။

"All night."

"တစ်ညလုံး"

This is ALL-NIGHT, represented in this drawing.

ဒါက ဒီပုံထဲမှာ ကိုယ်စားပြုထားတဲ့ "တစ်ညလုံး"ပါ။

And this led me to thinking about three different kinds of nights:

ဒါက မတူညီတဲ့ ညအမျိုးအစားတွေအကြောင်း ကျွန်မကို တွေးမိစေခဲ့တယ်။

"last night,"

"မနေ့ည"

"overnight,"

"တစ်ညတာ"

(Sings) "all night long."

(သီချင်းဆို) "တစ်ညလုံးပဲကွယ်"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I feel like the third one has a lot more musicality than the other two.

တတိယတစ်ခုက အခြားနှစ်ခုထက် အများကြီး ပိုပြီး ဂီတဆန်သလို ခံစားရတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

This represents how time is expressed in ASL

ဒါက ASL မှာ အချိန်ကို ဖော်ပြပုံနဲ့ သင့်ခန္ဓာကိုယ်ကနေ

and how the distance from your body can express the changes in time.

အကွာအဝေးက အချိန်အတွင်းက ပြောင်းလဲမှုတွေ ကို ဖော်ပြနိုင်ပုံကို ကိုယ်စားပြုတယ်။

For example,

ဥပမာအနေနဲ့

1H is one hand, 2H is two hand,

1H က လက်တစ်ဖက်၊ 2H က လက်နှစ်ဖက်

present tense happens closest and in front of the body,

ပစ္စုပ္ပန် ကာလက အနီးဆုံးနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ရှေ့မှာ ဖြစ်ပျက်တယ်၊

future is in front of the body and the past is to your back.

အနာဂတ်က ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ရှေ့မှာရှိပြီး အတိတ်က သင့်နောက်ကျောမှာပါ။

So, the first example is "a long time ago."

ဒီတော့ ပထမဆုံး နမူနာက "ဟိုးရှေးရှေးတုန်းက"ပါ။

Then "past,"

နောက် "အတိတ်"

"used to"

"ဖြစ်နေကျ" နဲ့

and the last one, which is my favorite,

နောက်ဆုံးတစ်ခု ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံးက

with the very romantic and dramatic notion to it,

အင်မတန်ကို စိတ်ကူးယဉ်ဆန်ပြီး ပြဇာတ်ဆန်တဲ့ အယူအဆပါတဲ့

"once upon a time."

"တစ်ခါတုန်းက"ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

"Common time"

"Common time"

is a musical term

ကတော့ ဂီတဆိုင်ရာ ဝေါဟာရ တစ်ခုပါ၊

with a specific time signature of four beats per measure.

ပမာဏတစ်ခုမှာ စည်းချက် လေးချက်ရှိတဲ့ သီးခြား အချိန်ပြ အမှတ်အသားပါ။

Yet when I see the word "common time,"

ဒါပေမဲ့ "common time " ကိုမြင်တဲ့အခါ

what automatically comes to mind for me is "at the same time."

ကျွန်မစိတ်မှာ အလိုလို ရောက်လာတာက "တစ်ချိန်တည်းမှာ"ပါ။

So notice RH: right hand, LH: left hand.

ဒီတော့ သတိပြုပါ၊ RH ညာလက်၊ LH ဘယ်လက်။

We have the staff across the head and the chest.

ခေါင်းနဲ့ ရင်ဘတ်ကို ဖြတ်ပြီး ဂီတသင်္ကေတရှိတယ်။

[Head: RH, Flash claw]

[ခေါင်း: RH, Flash claw]

[Common time]

[Common time]

[Chest: LH, Flash claw]

[ရင်ဘတ်: LH, Flash claw]

I'm now going to demonstrate a hand shape called the "flash claw."

အခု "flash claw" လို့ ခေါ်တဲ့ လက်ပုံစံကို သရုပ်ပြတော့မှာပါ။

Can you please follow along with me?

ကျွန်မနဲ့အတူ လိုက်လာပေးလို့ရမလား။

Everybody, hands up.

အားလုံး၊ လက်တွေ ထောင်ပြပါ။

Now we're going to do it in both the head and the chest,

အခု ခေါင်းနဲ့ ရင်ဘတ် နှစ်ခုစလုံးမှာ ဒါကို လုပ်ပါတော့မယ်။

kind of like "common time" or at the same time.

"common time" (သို့) တစ်ချိန်တည်းမှာ ဆိုတာမျိုးပါ။

Yes, got it.

ဟုတ်ကဲ့၊ ရပါပြီ။

That means "to fall in love" in International [Sign].

ဒါက နိုင်ငံတကာ [သင်္ကေတ]မှာ "ချစ်မိသည်" လို့ဆိုလိုတာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

International [Sign], as a note,

နိုင်ငံတကာ [သင်္ကေတ] က ဂီတသင်္ကေတလိုပဲ

is a visual tool to help communicate

ကမ္ဘာတစ်လွှားက ယဉ်ကျေးမှုတွေနဲ့ လက်ဟန် ဘာသာစကားတွေကနေ

across cultures and sign languages around the world.

ကူညီ ဆက်သွယ်ဖို့ အမြင်ပိုင်း ကိရိယာတစ်ခုပါ။

The second one I'd like to demonstrate is this --

ဒုတိယ တစ်ခုက ကျွန်မ သရုပ်ပြချင်တာက ဒါပါ။

please follow along with me again.

ထပ်ပြီး ကျွန်မနဲ့ အတူ လိုက်လာပေးပါ။

And now this.

အခုတော့ ဒါပါ။

This is "colonization" in ASL.

ဒါက ASL မှာ "ကိုလိုနီပြုခြင်း"ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Now the third --

အခု တတိယက

please follow along again.

ထပ်ပြီး အတူလိုက်လာပေးပါဦး။

And again.

ပြီးတော့ နောက်ထပ်

This is "enlightenment" in ASL.

ဒါက ASL မှာ "ဉာဏ်အလင်း"ပါ၊

So let's do all three together.

သုံးခုစလုံးကို အတူ လုပ်ရအောင်။

"Fall in love,"

"ချစ်မိသည်"

"colonization"

"ကိုလိုနီပြုခြင်း"

and "enlightenment."

ပြီးတော့ "ဉာဏ်အလင်း"ပါ။

Good job, everyone.

အားလုံး တော်ကြပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Notice how all three signs are very similar,

ဒီသင်္ကေတသုံးခုစလုံး အလွန် တူနေပုံကို သတိပြုပါ။

they all happen at the head and the chest,

အားလုံးက ခေါင်းနဲ့ ရင်ဘတ်မှာ ဖြစ်ပေါ်ကြပေမဲ့

but they convey quite different meanings.

အတော်လေး ခြားနားတဲ့ အဓိပ္ပာယ်တွေ ပေးပါတယ်။

So it's amazing to see how ASL is alive and thriving,

ဒီတော့ ASL က အသက်ဝင်ပြီး ရှင်သန်နေပုံကို မြင်ရတာက အံ့ဩစရာပါ။

just like music is.

ဂီတလိုပါပဲ။

However, in this day and age,

ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့နဲ့ ဒီခေတ်မှာ

we live in a very audio-centric world.

ကျွန်မတို့ဟာ အသံ ဗဟိုပြု ကမ္ဘာတစ်ခုမှာ နေထိုင်ကြတာပါ။

And just because ASL has no sound to it,

ASL မှာ အသံမပါတဲ့အတွက်ကြောင့်ပဲ

it automatically holds no social currency.

၎င်းဟာ အလိုအလျောက် လူမှုဆိုင်ရာ ငေွကြေး မဖြစ်တော့ဘူး။

We need to start thinking harder about what defines social currency

ဘာက လူမှုဆိုင်ရာ ငွေေကြးကို သတ်မှတ်တာ၊ ဘာက ASL ကို အသံမပါဘဲ

and allow ASL to develop its own form of currency --

ကိုယ်ပိုင်ငွေကြေးပုံစံကို ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းကို ပိုလေးနက်စွာ

without sound.

စတင် တွေးဖို့လိုတယ်၊

And this could possibly be a step to lead to a more inclusive society.

ဒါက ပိုမိုပါဝင်တဲ့ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတစ်ဆီ ဦးတည်ဖို့ ခြေတစ်လှမ်း ဖြစ်နိုင်လောက်တယ်။

And maybe people will understand

ဖြစ်နိုင်တာက ASL ကို သင်ယူဖို့

that you don't need to be deaf to learn ASL,

နားမကြားသူဖြစ်ဖို့မလိုဘူး၊ ဂီတကို သင်ယူဖို့ အကြားအာရုံလည်း

nor do you have to be hearing to learn music.

မလိုဘူးဆိုတာကို သင်တို့ နားလည်သွားမယ်။

ASL is such a rich treasure

ASL ဟာ သင်တို့ကို အလားတူ အတွေ့အကြုံ တစ်ခု

that I'd like you to have the same experience.

ရစေချင်လောက်အောင် ကြွယ်ဝတဲ့ ရတနာသိုက်တစ်ခုပါ။

And I'd like to invite you to open your ears,

သင်တို့ရဲ့ နားတွေကို ဖွင့်ဖို့၊ မျက်လုံးတွေကို ဖွင့်ဖို့၊

to open your eyes,

ကျွန်မတို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုမှာ ပါဝင်ပြီး

take part in our culture

အမြင်ပိုင်း ဘာသာစကားကို

and experience our visual language.

တွေ့ကြုံခံစားဖို့ သင်တို့ကို ဖိတ်ခေါ်ချင်ပါတယ်။

And you never know,

ကျွန်မတို့ကို သင်တို့

you might just fall in love with us.

ချစ်သွားနိုင်တာ လုံးဝ မသိကြဘူးလေ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

Denise Kahler-Braaten: Hey, that's me.

Denise Kahler-Braaten: ဟေး၊ ကျွန်မပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)