Kiran Bedi: How I remade one of India's toughest prisons

Translator: Chidanand Pathak Reviewer: Avinash Mahajan

Now I'm going to give you a story.

मी आज तुम्हाला एक कथा सांगणार आहे.

It's an Indian story about an Indian woman and her journey.

एक भारतीय महिला आणि तिच्या वाटचालीची हि एक भारतीय कहाणी आहे.

Let me begin with my parents.

माझ्या पालकांपासून मी सुरु करते.

I'm a product of this

दूरदृष्टी असणा-या आई वडीलांचे

visionary mother and father.

मी अपत्य आहे.

Many years ago, when I was born in the '50s --

खूप वर्षापूर्वी म्हणजे ५० च्या दशकात जेव्हा मी जन्मले --

'50s and '60s

पन्नास आणि साठ ही दशके

didn't belong to girls in India.

भारतातील मुलींसाठी नव्हती .

They belonged to boys.

ती मुलांसाठी होती,

They belonged to boys who would join business

ती दशके होती पुढे व्यापार धंद्यात जाणाऱ्या आणि वडिलोपार्जित धंदा

and inherit business from parents,

वारशाने मिळविणाऱ्या मुलांची,

and girls would be dolled up to get married.

आणि मुली मात्र नटविल्या जायच्या लग्न करण्यासाठी.

My family, in my city,

माझे कुटुंब , आमच्या शहरात

and almost in the country, was unique.

आणि जवळजवळ अख्या देशातसुद्धा असेल असे एकमेव होते.

We were four of us, not one,

आम्ही एक नाही तर चौघी मुली होतो,

and fortunately no boys.

आणि सुदैवाने कोणीही मुलगे नाहीत.

We were four girls and no boys.

आम्ही चार मुली होतो आणि मुलगे नाहीत.

And my parents were part

आणि माझे आईवडील होते

of a landed property family.

एका जमीनदार कुटुंबातले.

My father defied his own grandfather,

आजोबांचे मुलींना न शिकवण्याचे म्हणणे माझ्या वडिलांनी त्यांच्याकडून

almost to the point of disinheritance,

अगदी वारसा हक्काने मिळणारे सर्व काही गमावण्याची तयारी ठेऊन

because he decided to educate

धुडकावून लावले.

all four of us.

कारण वडिलांनी आम्हा सगळ्यांना शिकवायचे निश्चित केले .

He sent us to one of the best schools in the city

वडिलांनी आम्हाला शहरातल्या चांगल्यातल्या चांगल्या शाळेत पाठवले

and gave us the best education.

आणि उत्तम शिक्षण दिले.

As I've said, when we're born, we don't choose our parents,

मी म्हटल्याप्रमाणे जन्म घेताना आपण आपले आईवडील निवडत नाही

and when we go to school, we don't choose our school.

आणि आपण शाळेत जातो तेव्हा शाळा आपण निवडत नाही.

Children don't choose a school.

लहान मुल शाळा निवडत नाहीत

They just get the school which parents choose for them.

मुल फक्त पालकांनी त्यांच्यासाठी निवडलेल्या शाळेत जातात.

So this is the foundation time which I got.

तर पाया भक्कम तयार करण्याचा हा अवधी मला मिळाला

I grew up like this, and so did my other three sisters.

मी अशी वाढले आणि माझ्या तीन बहिणीही.

And my father used to say at that time,

त्यावेळी माझे वडील म्हणत,

"I'm going to spread all my four daughters in four corners of the world."

मी माझ्या चारही मुलींना जगाच्या कानाकोपऱ्यात पोचवणार आहे.

I don't know if he really meant [that], but it happened.

त्याने खरेच तसे म्हणायचे होते का माहित नाही, पण तसे घडले.

I'm the only one who's left in India.

मी ही अशी एकटीच भारतात उरले आहे.

One is a British, another is an American

एक बहिण ब्रिटीश आहे, दुसरी अमेरिकन

and the third is a Canadian.

आणि तिसरी कनेडियन आहे.

So we are four of us in four corners of the world.

तर आम्ही चौघी जगाच्या चार कोपऱ्यात आहोत.

And since I said they're my role models,

आई-वडील माझे आदर्श आहेत असे मी म्हंटले आहे म्हणून

I followed two things which my father and mother gave me.

मी आई वडिलानी सांगितलेल्या दोन गोष्टी पाळल्या .

One, they said, "Life is on an incline.

त्यांनी सांगितलेली पहिली गोष्ट म्हणजे " आयुष्य तिरप्या फळीवरचे असते" ,

You either go up,

एक तर तुम्ही वर जाता

or you come down."

किंवा खाली तरी येता "

And the second thing, which has stayed with me,

आणि दुसरी गोष्ट जी आजपर्यंत माझ्याजवळ राहिली आहे,

which became my philosophy of life,

आणि जी माझ्या आयुष्याचे तत्वज्ञान बनली आहे,

which made all the difference,

ज्याच्यामुळे सर्व फरक पडला आहे ती म्हणजे ही कि :

is: 100 things happen in your life, good or bad.

चांगल्या किंवा वाईट अशा शेकडो घटना तुमच्या आयुष्यात घडतात

Out of 100, 90 are your creation.

शंभरापैकी ९० तुम्ही निर्माण केलेल्या असतात.

They're good. They're your creation. Enjoy it.

ज्या चांगल्या असतात त्या तुमचीच निर्मिती असतात. त्यांचा आनंद घ्या .

If they're bad, they're your creation. Learn from it.

वाईट असल्या तरी ती तुमची निर्मिती असते. त्यापासून शिका.

Ten are nature-sent over which you can't do a thing.

उरलेल्या दहा निसर्गाने दिलेल्या असतात; त्याबद्दल तुम्ही काहीच करू शकत नाही.

It's like a death of a relative,

एखाद्या नातेवाइकाच्या मृत्युसारखे

or a cyclone, or a hurricane, or an earthquake.

किंवा वादळ, झंझावात किंवा भूकंप या सारखे ते असते.

You can't do a thing about it.

त्याबद्दल तुम्हाला काहिच करता येत नाही.

You've got to just respond to the situation.

तुम्हाला फक्त त्या परिस्थितीला सामोरे जायचे असते, तोंड द्यायचे असते.

But that response comes out of those 90 points.

पण प्रतिसाद निघतो तो त्या तुम्ही निर्माण केलेल्या ९० घटनातून.

Since I'm a product of this philosophy,

मी या ९०/१० च्या तत्वज्ञानाचे अपत्य असल्यामुळे,

of 90/10,

आणि दुसरे

and secondly, "life on an incline,"

"आयुष्य तिरप्या फळीवरचे असल्यामुळे "

that's the way I grew up

मी अशी वाढले .

to be valuing what I got.

मला मिळालेल्याची योग्य किंमत करण्यात.

I'm a product of opportunities,

'५० आणि '६० या दशकांमधील मुलींना कधी मिळाल्या नाहीत

rare opportunities in the '50s and the '60s,

अशा मला मिळालेल्या दुर्मिळ संधीनी

which girls didn't get,

मी घडले आहे,

and I was conscious of the fact that what my parents were giving me

आणि माझे आई वडील मला जे देत होते

was something unique.

ते काहीतरी असाधारण आहे या वस्तुस्थितीची मला जाणीव होती.

Because all of my best school friends were getting dolled up

कारण माझ्या शाळेतील सगळया जिवलग मैत्रिणी भरपूर हुंडा देऊन

to get married with a lot of dowry,

लग्न करण्यासाठी नट्टा पट्टा करत होत्या.

and here I was with a tennis racket and going to school

आणि इथे मी टेनिस रॅकेट घेऊन शाळेत जात होते.

and doing all kinds of extracurricular activities.

आणि सर्वे तऱ्हेचे अभ्यासाव्यतिरिक्त उपक्रम करीत होते.

I thought I must tell you this.

मला वाटते मी तुम्हाला हे सांगायलाच पाहिजे.

Why I said this, is the background.

मी हे सांगितले कारण त्याला एक पार्श्वभूमी आहे.

This is what comes next.

आणि आता पुढे सांगते

I joined the Indian Police Service as a tough woman,

मी एक कडक महिला म्हणून भारतीय पोलिस सेवेत दाखल झाले .

a woman with indefatigable stamina,

दमछाक न होणारी, ताकद असलेली स्त्री

because I used to run for my tennis titles, etc.

कारण पारितोषिकांसाठी टेनिस खेळताना मी धावत असे

But I joined the Indian Police Service,

पण मी भारतीय पोलिस सेवेत आले,

and then it was a new pattern of policing.

आणि शिपाईगिरीचा तो एक नवीनच नमुना होता.

For me the policing stood for power to correct,

माझ्या लेखी शिपाईगिरी म्हणजे चुका दुरुस्त करण्याचा,

power to prevent and power to detect.

प्रतिबंध करण्याचा, तपास करण्याचा अधिकार.

This is something like a new definition ever given in policing in India --

भारतातील शिपाई गिरीची आजपर्यंत कधीही न केली गेलेली

the power to prevent.

अशी हि जणुकाही नवीन व्याख्या असेल --प्रतिबंध करण्याचा अधिकार.

Because normally it was always said, power to detect, and that's it,

कारण साधारणपणे शिपाईगिरी म्हणजे शोध घेण्याचा अधिकार इतकेच

or power to punish.

म्हटले जाते. बस्स एवढेच किंवा शिक्षा करण्याचा अधिकार.

But I decided no, it's a power to prevent,

पण मी ठरविले, नाही, तो प्रतिबंधाचा अधिकार आहे.

because that's what I learned when I was growing up.

कारण मोठी होत असताना मी हेच शिकले होते.

How do I prevent the 10 and never make it more than 10?

या दहा घटना मी कशा थोपवू शकेन आणि अशा दहापेक्षा जास्त घटना घडणार नाहीत असे मी कसे करू शकेन?

So this was how it came into my service,

आणि या विचारातून हे तत्व माझ्या कारकिर्दीत आले.

and it was different from the men.

आणि हे पुरुषांपेक्षा वेगळे होते

I didn't want to make it different from the men, but it was different,

मला ते पुरुषांपेक्षा वेगळे करायचे नव्हते पण ते वेगळे होते,

because this was the way I was different.

कारण मी अशीच वेगळी होते.

And I redefined policing concepts in India.

आणि शिपाईगिरीची भारतीय व्याख्या मी पुनर्लेखन केले.

I'm going to take you on two journeys,

मी तुम्हाला दोन प्रवास घडविणार आहे.

my policing journey and my prison journey.

माझा शिपाईगिरिची वाटचाल आणि माझा कारागृहाचा प्रवास.

What you see, if you see the title

तुम्ही बघितले तर "पी. एम. चे वाहन धरले"

called "PM's car held."

असे शीर्षक तुम्हाला दिसेल.

This was the first time a prime minister of India

भारताच्या पंतप्रधानांना प्रथमच

was given a parking ticket.

पार्किंग साठी ताकीद दिली होती

(Laughter)

( हंशा )

That's the first time in India,

हे भारतात प्रथमच घडत होते.

and I can tell you, that's the last time you're hearing about it.

आणि तुम्हाला मी सांगु शकते कि तुम्ही हे असे शेवटचे ऐकलेले असेल.

It'll never happen again in India,

कारण यानंतर भारतात पुनः ते कधीही घडणार नाही.

because now it was once and forever.

कारण ते एकदाच आणि कायमचेच घडणारे होते .

And the rule was, because I was sensitive,

आणि नियम असा होता की मी हळवी, भावनाप्रधान होते ,

I was compassionate, I was very sensitive to injustice,

मी कनवाळू होते अन्यायाबद्दल अत्यंत संवेदनशील होते.

and I was very pro-justice.

आणि मी कायदा धार्जिणी होते.

That's the reason, as a woman, I joined the Indian Police Service.

मी एक स्त्री म्हणून पोलिस खात्यात दाखल झाले त्याचे हेच कारण आहे,

I had other options, but I didn't choose them.

मला इतर पर्याय होते , पण मी ते निवडले नाहीत.

So I'm going to move on.

मी पुढे वाटचाल करणार आहे.

This is about tough policing, equal policing.

हे कडक शिपाईगिरी आणि समान शिपाईगिरिबद्दल आहे.

Now I was known as "here's a woman that's not going to listen."

" काहिही ऐकून न घेणारी स्त्री." अशी माझी ओळख तयार झाली होती.

So I was sent to all indiscriminate postings,

म्हणून माझ्या बदल्या इतरांनी जाणार नाही असे म्हटले असते अशा

postings which others would say no.

भलभलत्या जागी, कुठेही, कशाही झाल्या.

I now went to a prison assignment as a police officer.

माझी आता तुरुंग अधिकारी म्हणून नेमणुक झाली होती .

Normally police officers don't want to do prison.

साधारणतः पोलिस अधिकाऱ्याना तुरुंगात नेमणूक नको असते.

They sent me to prison to lock me up,

मला डांबून ठेवण्यासाठी त्यांनी माझी तुरुंगात नेमणूक केली

thinking, "Now there will be no cars

अशा विचाराने की "तुरूंगात आता वाहने नसतील आणि

and no VIPs to be given tickets to.

पार्किंगचा गुन्हा दाखल करण्यास अति महत्वाच्या व्यक्तीही नसतील.

Let's lock her up."

डांबून ठेवा हिला "

Here I got a prison assignment.

तर ही तुरूंगातील नेमणूक.

This was a prison assignment which was one big den of criminals.

ही नेमणूक होती एका मोठ्या गुन्हेगारांच्या गुहेत.

Obviously, it was.

उघडच होते हे.

But 10,000 men,

पण १०,००० कैदी ,

of which only 400 were women -- 10,000 --

त्यातील फक्त ४०० स्त्रिया -- १०,००० --

9,000 plus about 600

९,००० अधिक सुमारे ६००

were men.

पुरुष होते.

Terrorists, rapists,

दहशतवादी, बलात्कारी ,

burglars, gangsters --

चोर, दरवडेखोर, टोळ्या बाळगणारे--

some of them I'd sent to jail

मी बाहेर पोलिस अधिकारी असताना

as a police officer outside.

काहीना तर मीच तुरुंगात पाठविले होते. .

And then how did I deal with them?

आणि आता मी त्याना कसे हाताळले ?

The first day when I went in,

पहिल्या दिवशी जेव्हा मी आत गेले तेव्हा

I didn't know how to look at them.

त्यांच्याकडे कसे बघावे हे मला कळेना

And I said, "Do you pray?" When I looked at the group, I said, "Do you pray?"

मग मी विचारले , " तुम्ही प्रार्थना करता का?" आणि त्यांच्याकडे बघून मी म्हणाले " तुम्ही प्रार्थना करता का?"

They saw me as a young, short woman wearing a pathan suit.

त्यांनी एक तरुण, बुटकी , पठाण सूट घातलेली बाई अशा दृष्टीने माझ्याकडे पाहिले.

I said, "Do you pray?"

मी विचारले " तुम्ही प्रार्थना करता का?"

And they didn't say anything.

ते काहीच बोलले नाहीत .

I said, "Do you pray? Do you want to pray?"

मी विचारले " तुम्ही प्रार्थना कारता का? तुम्हाला प्रार्थना करायची आहे का?"

They said, "Yes." I said, "All right, let's pray."

ते म्हणाले " हो " . मी म्हटले " ठीक आहे , आपण प्रार्थना करू या" ?

I prayed for them, and things started to change.

मी त्यांच्यासाठी प्रार्थना केली आणि गोष्टी बदलू लागल्या .

This is a visual of education inside the prison.

हे तुरुंगातील शिक्षणाचे एक दृक श्राव्य चित्र आहे .

Friends, this has never happened,

मित्रांनो , हे कधीही घडले नव्हते .

where everybody in the prison studies.

तुरुंगात सर्वजण अभ्यास करत आहेत.

I started this with community support.

मी हे समाजाच्या पाठिंब्यावर सुरु केले .

Government had no budget.

शासनाकडे खर्चासाठी तरतूद नव्हती .

It was one of the finest, largest volunteerism

जगातील कोणत्याही तुरुंगांमधील

in any prison in the world.

हि एक उत्कृष्ट मोठी स्वयंसेवा होती.

This was initiated in Delhi prison.

हिचा दिल्लीतील तुरुंगात प्रारंभ झाला

You see one sample

एक कैदी तुरुंगात शिकवितानाचा

of a prisoner teaching a class.

एक नमुना बघा.

These are hundreds of classes.

असे शेकडो वर्ग आहेत.

Nine to eleven, every prisoner went into the education program --

९ ते ११ , प्रत्येक कैदी शैक्षणिक कार्यक्रमाला गेला --

the same den in which they thought

त्याच गुहेत ज्यात मला गजाआड केले की सगळे विस्मृतीत जाईल

they would put me behind the bar and things would be forgotten.

असे त्यांना वाटले होते.

We converted this into an ashram --

पण आम्ही त्याचे आश्रमात परिवर्तन केले --

from a prison to an ashram through education.

शिक्षणाद्वारे तुरुंगाचे आश्रमात परिवर्तन.

I think that's the bigger change.

मला वाटते हा फार मोठा बदल होता.

It was the beginning of a change.

हि एका बदलाची सुरुवात होती.

Teachers were prisoners. Teachers were volunteers.

शिक्षक कैदी होते, शिक्षक स्वयंसेवक होते .

Books came from donated schoolbooks.

पुस्तके देणगीच्या स्वरूपात मिळाली.

Stationery was donated.

लेखन सामुग्री देणगीत मिळाली .

Everything was donated,

सर्वच देणगीच्या रूपात होते.

because there was no budget of education for the prison.

कारण तुरुंगात शिक्षणासाठी खर्चाची तरतूद नव्हती.

Now if I'd not done that,

आता मी जर हे केले नसते,

it would have been a hellhole.

तर तो नरकच राहिला असता.

That's the second landmark.

हा दुसरा मैलाचा दगड होता.

I want to show you some moments of history in my journey,

माझ्या या प्रवासाच्या इतिहासातील काही क्षण मी तुम्हाला दाखवते

which probably you would never ever get to see anywhere in the world.

जे कदाचित तुम्हाला जगात कधीही कुठेही पहायला मिळणार नाहीत.

One, the numbers you'll never get to see.

एक, ही संख्या तुम्हाला बघायला मिळणार नाही.

Secondly, this concept.

दुसरे, ही संकल्पना.

This was a meditation program inside the prison

ही तुरुंगातील ध्यान धारणा होती.

of over 1,000 prisoners.

१,००० च्या वर कैद्यांची.

One thousand prisoners who sat in meditation.

एक हजार कैदी ध्यान धारणेला बसले आहेत.

This was one of the most courageous steps

हे खूप धाडसाचे पाउल होते.

I took as a prison governor.

मी तुरुंगाची राज्यपाल झाले.

And this is what transformed.

आणि हे परिवर्तन घडले.

You want to know more about this,

तुम्हाला याबाबत अधिक जाणून घ्यायचे आहे?

go and see this film, "Doing Time, Doing Vipassana."

तर हा चित्रपट पहा, "Doing Time, Doing Vipassana"

You will hear about it, and you will love it.

तुम्ही त्याबाबत ऐकाल आणि तुम्हाला ते आवडेल

And write to me on KiranBedi.com,

आणि मला कळवा किरणबेदी.कॉम वर

and I'll respond to you.

आणि मी प्रतिसाद देईन.

Let me show you the next slide.

पुढली चित्रफित दाखवते.

I took the same concept of mindfulness,

मी जागरूक रहाण्याची, सजग रहाण्याची तीच संकल्पना राबविली

because, why did I bring meditation into the Indian prison?

कारण , मी ध्यान धारणा तुरुंगासाठी का आणली?

Because crime is a product of a distorted mind.

कारण गुन्हा हि विकृत मनोवृत्तीची फल निष्पत्ती आहे.

It was distortion of mind which needed to be addressed to control.

म्हणून आवश्यकता होती ती विकृत मनोवृत्तीवर नियंत्रण मिळविण्याची.

Not by preaching, not by telling,

उपदेश करून, प्रवचन देऊन नाही,

not by reading, but by addressing your mind.

वाचन करून नाही तर मनाशी संवाद साधून.

I took the same thing to the police,

मी हेच पोलिसांपर्यंतसुद्धा नेले,

because police, equally, were prisoners of their minds,

कारण पोलिस त्यांच्या मनाचे तेव्हढेच कैदी होते.

and they felt as if it was "we" and "they,"

आणि जणूकाहि त्यांना "आपण" आणि "ते" असा फरक वाटात होता

and that the people don't cooperate.

आणि लोक सहकार्य करत नाहीत असेसुद्धा वाटत होते.

This worked.

हे लागू पडले.

This is a feedback box called a petition box.

ही अर्जपेटी आहे, अभिप्राय देण्यासाठी.

This is a concept which I introduced

ही संकल्पना मी इथे आणली ,

to listen to complaints, listen to grievances.

तक्रारी, गाऱ्हाणी ऐकण्यासाठी.

This was a magic box.

हे जादूची पेटी होती.

This was a sensitive box.

हि संवेदनाशील पेटी होती.

This is how a prisoner drew how they felt about the prison.

तुरुंगाबद्दल काय वाटते कैद्यांनी यात असे रेखाटले.

If you see somebody in the blue --

जर एकादा उदास, खिन्न दिसला --

yeah, this guy --

हो , हा ---

he was a prisoner, and he was a teacher.

हा कैदी होता आणि हा शिक्षक होता.

And you see, everybody's busy. There was no time to waste.

आणि तुम्ही बघा सगळे व्यग्र आहेत. वाया घालवायला वेळच नसे.

Let me wrap it up.

मी आता आवरत घेते.

I'm currently into movements,

सध्या मी

movements of education

आबाळ होत असलेल्या मुलांच्या

of the under-served children,

शिक्षणाच्या चळवळीत सहभागी झाले आहे,

which is thousands -- India is all about thousands.

अशी हजारो मुल आहेत --भारतात सर्व नेहमी हजारात असते.

Secondly is about the anti-corruption movement in India.

आणि दुसरी भारतातील भ्रष्टाचार विरोधी चळवळ.

That's a big way

ती मोठ्या प्रमाणावर आहे.

we, as a small group of activists,

आम्ही, काही कार्यकर्त्यांच्या छोट्या गटाने,

have drafted an ombudsman bill for the government of India.

भारत सरकारसाठी लोकपाल (ओम्बुड्समन) विधेयकाचा मसुदा तयार केला आहे.

Friends, you will hear a lot about it.

मित्रानो! त्याबद्दल तुम्हाला बरेच कळेल .

That's the movement at the moment I'm driving,

ते एक चळवळ मी सध्या चालवत आहे,

and that's the movement and ambition of my life.

आणि ती चळवळच माझ्या आयुष्याची महत्वाकांक्षा आहे

Thank you very much.

तुम्हा सर्वाना खूप धन्यवाद.

(Applause)

(टाळ्या)

Thank you. Thank you very much. Thank you.

धन्यवाद, खूप धन्यवाद, धन्यवाद,

Thank you. Thank you. Thank you.

धन्यवाद, धन्यवाद, धन्यवाद,