An underwater art museum, teeming with life | Jason deCaires Taylor

Translator: Davor Stevcheski Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

Ten years ago,

Пред десет години,

I had my first exhibition here.

Ја имав првата изложба овде.

I had no idea if it would work or was at all possible,

Не знаев дали ќе фунционира или дали е воопшто можно,

but with a few small steps and a very steep learning curve,

но со мали чекори и многу брзо учење,

I made my first sculpture, called "The Lost Correspondent."

Ја направив мојата прва скулптура наречена "The Lost Correspondent."

Teaming up with a marine biologist and a local dive center,

Здружувајќи се со морски биолог и со локалниот центар за нуркање,

I submerged the work off the coast of Grenada,

Го потопив делото крај брегот на Гранада,

in an area decimated by Hurricane Ivan.

Во областа уништена од ураганот Иван.

And then this incredible thing happened.

Потоа ова неверојатно нешто се случи.

It transformed.

Се трансформираше.

One sculpture became two.

Една скулптура стана две.

Two quickly became 26.

Две набрзо станаа 26

And before I knew it,

И пред да знам,

we had the world's first underwater sculpture park.

го имавме првиот подводен парк со скулптури во светот.

In 2009, I moved to Mexico and started by casting local fisherman.

Во 2009, се преселив во Мексико и почнав да правам скулптури на локалните рибари.

This grew to a small community,

Ова прерасна во мала заедница,

to almost an entire movement of people in defense of the sea.

до скоро цело движење на луѓе во одбрана на морето.

And then finally, to an underwater museum,

Тогаш конечно, до подводен музеј,

with over 500 living sculptures.

со преку 500 живи скулптури.

Gardening, it seems, is not just for greenhouses.

Градинарството, се чини, не е само за во оранжерии.

We've since scaled up the designs:

Оттогаш ги зголемивме дизајните:

"Ocean Atlas," in the Bahamas, rising 16 feet up to the surface

"Ocean Atlas," на Бахамите, се подига на 16 стапки до површината

and weighing over 40 tons,

и тежи преку 40 тони.

to now currently in Lanzarote,

Сега моментално на Ланзароти

where I'm making an underwater botanical garden,

правам подводна ботаничка градина,

the first of its kind in the Atlantic Ocean.

првата од овој вид во Атлантскиот Океан.

Each project, we use materials and designs that help encourage life;

За секој проект користиме материјали и дизајни кои го поттикнуваат животот;

a long-lasting pH-neutral cement provides a stable and permanent platform.

долготраен и pH-неутрален цемент овозможува стабилна и трајна платформа.

It is textured to allow coral polyps to attach.

Текстурирано е за да им овозможи на коралите да се прикачат.

We position them down current from natural reefs

Ги позиционираме подолу од природните гребени

so that after spawning, there's areas for them to settle.

за по мрестењето, да има каде да се сместат.

The formations are all configured so that they aggregate fish

Ги поставивме така да можат

on a really large scale.

да соберат многу риби.

Even this VW Beetle has an internal living habitat

Дури и оваа Волксваген Буба има внатрешно живеалиште

to encourage crustaceans such as lobsters and sea urchins.

за да ги охрабри черупкарите, како јастозите и морските ежиња.

So why exhibit my work in the ocean?

Зошто да ја изложувам мојата работа во океанот?

Because honestly, it's really not easy.

Затоа што искрено, не е лесно.

When you're in the middle of the sea under a hundred-foot crane,

Кога си во средина на морето под 30 метарски кран,

trying to lower eight tons down to the sea floor,

и пробуваш да спуштиш осум тони до морското дно,

you start to wonder whether I shouldn't have taken up watercolor painting instead.

започнуваш да мислиш дали наместо ова не требаше да правам слики со акварел.

(Laughter)

(Смеа)

But in the end, the results always blow my mind.

Но на крајот, резултатите секогаш ме зачудуваат.

(Music)

(Музика)

The ocean is the most incredible exhibition space

Океанот е најневеројатното место за изложба

an artist could ever wish for.

какво што уметник може да посака.

You have amazing lighting effects changing by the hour,

Има прекрасни светлосни ефекти кои се менуваат на секој час,

explosions of sand covering the sculptures in a cloud of mystery,

експлозии на песок кои ги покриваат скулптурите во облаци на мистерија,

a unique timeless quality

уникатен безвременски квалитет

and the procession of inquisitive visitors,

и поворка на љубопитни посетители,

each lending their own special touch to the site.

кои оставаат свој посебен отпечаток на местото.

(Music)

(Музика)

But over the years,

Но низ годините,

I've realized that the greatest thing about what we do,

сфатив дека најдоброто нешто од тоа што ние го правевме,

the really humbling thing about the work,

вистинската понизност во работата,

is that as soon as we submerge the sculptures,

е во тоа што кога ќе ги спуштиме скулптурите,

they're not ours anymore,

тие не се повеќе наши,

because as soon as we sink them,

бидејќи откако ќе ги потопиме,

the sculptures, they belong to the sea.

скулптурите му припаѓаат на морето.

As new reefs form, a new world literally starts to evolve,

Кога се формираат нови гребени, нов свет почнува да еволуира,

a world that continuously amazes me.

свет што ме вчудоневидува.

It's a bit of a cliché, but nothing man-made

Малку е клише, но ништо создадено од човекот

can ever match the imagination of nature.

неможе да се спореди со имагинацијата на природата.

Sponges look like veins across the faces.

Сунѓерите личат на вените на лицето.

Staghorn coral morphs the form.

Разни форми на корали ја менуваат формата.

Fireworms scrawl white lines as they feed.

Црвите оставаат траги во вид на бели линии кога се хранат.

Tunicates explode from the faces.

Плаштарите експлодираат од лицата.

Sea urchins crawl across the bodies feeding at night.

Морските ежиња лазат преку телата додека хранат ноќе.

Coralline algae applies a kind of purple paint.

Коралните алги оставаат вид на виолетова боја.

The deepest red I've ever seen in my life lives underwater.

Најтемната црвена што некогаш сум ја видел живее под вода.

Gorgonian fans oscillate with the waves.

Коралите осцилираат во ритамот на брановите.

Purple sponges breathe water like air.

Виолетовите сунѓери дишат вода како воздух.

And grey angelfish glide silently overhead.

Сивите скаларии се лизгаат тивко над главите.

And the amazing response we've had to these works

Неверојатната реакција кој ја добивме за овие изработки

tells me that we've managed to plug into something really primal,

ми кажува дека сме успеале да навлеземе во нешто исконско,

because it seems that these images translate across the world,

оти овие слики лесно ги разбираат секаде во светот,

and that's made me focus on my responsibility as an artist

а тоа ме натера да се фокусирам на мојата одговорност како уметник

and about what I'm trying to achieve.

и на тоа што пробувам да го постигнам.

I'm standing here today on this boat in the middle of the ocean,

Стојам денеска на овој брод во средина на океанот

and this couldn't be a better place

и ова неможе да биде подобро место

to talk about the really, really important effect of my work.

за да зборуваме за најважниот ефект од мојата работа.

Because as we all know,

Бидејќи како што сите знаеме,

our reefs are dying, and our oceans are in trouble.

дека нашите гребени умираат, а нашите океани се во опасност.

So here's the thing:

Ова е работата:

the most used, searched and shared image

најкористената, најбараната и најсподелуваната фотографија

of all my work thus far is this.

од мојата работа до сега е оваа.

And I think this is for a reason,

Мислам дека ова е со причина,

or at least I hope it is.

барем се надевам дека е.

What I really hope is that people are beginning to understand

Навистина се надевам дека луѓето почнуваат да сфаќаат

that when we think of the environment and the destruction of nature,

дека кога мислиме на околината и уништувањето на природата,

that we need to start thinking about our oceans, too.

треба да почнеме да мислиме и на нашите океани.

Since building these sites, we've seen some phenomenal

Откако ги изградивме овие места, видовме феноменални

and unexpected results.

и неочекувани резултати.

Besides creating over 800 square meters of new habitats and living reef,

Покрај тоа што создадовме 800 метри квадратни нови живеалишта и жив гребен,

visitors to the marine park in Cancun now divide half their time

посетителите на водниот парк во Канкун сега едниот дел од времето

го поминуваат во музејот, а другиот крај природните гребени,

between the museum and the natural reefs,

providing significant rest for natural, overstressed areas.

овозможувајќи им значајна оддишка на преоптерените природни области.

Visitors to "Ocean Atlas" in the Bahamas highlighted a leak

Посетителите на "Ocean Atlas" на Бахамите открија протекување

from a nearby oil refinery.

од блиската рафинерија на нафта.

The subsequent international media forced the local government

Меѓународните медиуми ја натераа локалната влада

to pledge 10 million dollars in coastal cleanups.

да вети 10 милиони долари за крајбрежно чистење.

The sculpture park in Grenada was instrumental

Скулптурниот парк во Гренада беше клучен

in the government designating a spot -- a marine-protected area.

кога владата изврши маркирање на заштитената морска област.

Entrance fees to the park now help fund park rangers

Со влезниците од паркот се плаќаат ренџерите

to manage tourism and fishing quotas.

кои управуваат со туризмот и риболовните квоти.

The site was actually listed as a "Wonder of the World"

Местото беше наведено како "Чудо на Светот"

by National Geographic.

од страна на National Geographic.

So why are we all here today in this room?

Тогаш зошто сме денес сите тука во оваа просторија?

What do we all have in common?

Што имаме сите ние заедничко?

I think we all share a fear

Мислам дека сите го делиме стравот

that we don't protect our oceans enough.

од тоа дека не си ги чуваме доволно океаните.

And one way of thinking about this

Еден начин на размислување за ова

is that we don't regard our oceans as sacred,

е дека не ги гледаме океаните како нешто свето,

and we should.

а треба да го правиме тоа.

When we see incredible places --

Кога ќе видиме неверојатни места--

like the Himalayas or the La Sagrada Família,

како Хималаите, La Sagrada Família,

or the Mona Lisa, even --

или Мона Лиса--

when we see these incredible places and things,

кога ќе ги видиме овие неверојатни места и работи,

we understand their importance.

ја разбираме нивната важност.

We call them sacred,

Ги викаме свети,

and we do our best to cherish them, to protect them

и го даваме најдоброто од нас за да ги негуваме, заштитиме

and to keep them safe.

и да ги чуваме сигурни.

But in order to do that,

Но за да го направиме тоа,

we are the ones that have to assign that value;

ние сме тие кои треба да им ја назначат оваа вредност;

otherwise, it will be desecrated

во спротивно ќе бидат осквернавени

by someone who doesn't understand that value.

од некој кој не ја познава таа вредност.

So I want to finish up tonight by talking about sacred things.

Вечерва сакам да завршам зборувајќи за свети нешта.

When we were naming the site in Cancun,

Кога го именувавме местото во Канкун,

we named it a museum for a very important and simple reason:

го нарековме музеј поради многу важна и едноставна причина:

museums are places of preservation,

музеите се места на зачувување,

of conservation and of education.

конзервација и едукација.

They're places where we keep objects of great value to us,

Тоа се места каде што чуваме објекти кои ни се од голема важност,

where we simply treasure them for them being themselves.

каде што едноставно ги величиме за тоа што се.

If someone was to throw an egg at the Sistine Chapel,

Ако некој фрли јајце на Систинската Капела,

we'd all go crazy.

сите ќе полудиме.

If someone wanted to build a seven-star hotel

Ако некој сака да изгради хотел со седум ѕвезди

at the bottom of the Grand Canyon,

на дното на Големиот Кањон,

then we would laugh them out of Arizona.

тогаш ќе ги избркаме од Аризона.

Yet every day we dredge, pollute and overfish our oceans.

Но секој ден ги загадуваме и ги опустошуваме од риба океаните.

And I think it's easier for us to do that,

Мислам дека полесно е за нас да го правиме тоа,

because when we see the ocean,

бидејќи кога ќе го видиме океанот,

we don't see the havoc we're wreaking.

не го гледаме хаосот кој го створуваме.

Because for most people,

Бидејќи за мнозина од луѓето,

the ocean is like this.

океанот е ваков.

And it's really hard

Многу е тешко

to think of something that's just so plain and so enormous, as fragile.

да се замисли дека нешто толку рамно и толку големо, е всушност толку кревко.

It's simply too massive, too vast, too endless.

Едноставно е премногу масивно, преголемо, бескрајно.

And what do you see here?

Што гледате вие овде?

I think most people actually look past to the horizon.

Мислам дека повеќето луѓе гледаат право кон хоризонтот.

So I think there's a real danger

Опасноста тука е што ние

that we never really see the sea,

никогаш не го забележуваме морето,

and if we don't really see it,

а ако не го забележиме.

if it doesn't have its own iconography,

ако ја нема иконографијата,

if we miss its majesty,

ако го испуштиме неговото величество,

then there's a big danger that we take it for granted.

тогаш постои голема опасност дека ќе го земаме здраво за готово.

Cancun is famous for spring break,

Канкун е познат по пролетниот распуст,

tequila and foam parties.

текила и забави со пена.

And its waters are where frat boys can ride around on Jet Skis

Води во кои момците од братството можат да се возат со глисери

and banana boats.

и банана бродови.

But because of our work there, there's now a little corner of Cancun

Но поради она што го направивме во Канкун, таму има едно катче

that is simply precious for being itself.

што е скапоцено само по себе.

And we don't want to stop in Grenada,

И несакаме да сопреме во Гренада,

in Cancun or the Bahamas.

Канкун, или на Бахамите.

Just last month, I installed these Four Horsemen of the Apocalypse

Претходниот месец ги поставив овие Четворица Јавачи на Апокалипсата

in the Thames River,

во реката Темза,

in central London, right in front of the Houses of Parliament,

во центарот на Лондон, токму пред парламентот

putting a stark message about climate change

поставивме една јасна порака за климатските промени

in front of the people that have the power to help change things.

пред луѓето кои имаат моќ да направат промени.

Because for me, this is just the beginning of the mission.

Бидејќи за мене, ова е само почетокот на мисијата.

We want to team up with other inventors,

Сакаме да се здружиме со другите пронаоѓачи,

creators, philanthropists, educators, biologists,

креатори, филантропи, едукатори, биолози,

to see better futures for our oceans.

за видиме подобра иднина за нашите океани.

And we want to see beyond sculpture,

Сакаме да видиме оттаде скулптурата,

beyond art, even.

дури и оттаде уметноста.

Say you're a 14-year-old kid from the city,

Да речеме дека сте 14 год. момче од градот

and you've never seen the ocean.

и никогаш не сте го виделе океанот.

And instead of getting taken to the natural history museum

Наместо да ве однесат во музејот на национална историја

or an aquarium,

или во аквариум,

you get taken out to the ocean,

ве носат во океанот,

to an underwater Noah's Ark,

во подводна Ноева арка,

which you can access through a dry-glass viewing tunnel,

во која се стигнува преку стаклен тунел,

where you can see all the wildlife of the land

каде можете да видите како дивиот свет од копното

be colonized by the wildlife of the ocean.

е колонизиран од дивиот свет во океанот.

Clearly, it would blow your mind.

Тоа би било неверојатно.

So let's think big and let's think deep.

Да мислиме големо и да мислиме длабоко.

Who knows where our imagination and willpower can lead us?

Кој знае каде може да не однесе нашата волја и имагинација?

I hope that by bringing our art into the ocean,

Се надевам дека внесувајќи ја нашата уметност во океанот,

that not only do we take advantage of amazing creativity

не само што ќе ги искористиме неверојатната креативност

and visual impact of the setting,

и визуелното влијание на океанот

but that we are also giving something back,

туку и ќе му вратиме нешто назад,

and by encouraging new environments to thrive,

ќе поттикнеме нови околини да цутат,

and in some way opening up a new -- or maybe it's a really old way

на некој начин ќе овозможиме нов--а можеби е и стар начин

of seeing the seas:

на гледање на морињата:

as delicate, precious places,

како деликатни, скапоцени места,

worthy of our protection.

кои вреди да бидат заштитени од нас.

Our oceans are sacred.

Нашите океани се свети.

Thank you.

Ви Благодарам

(Applause)

(Аплауз)