An underwater art museum, teeming with life | Jason deCaires Taylor

Tłumaczenie: Adriana Silwanowicz Korekta: Andrzej Rutkowski

Ten years ago,

Dziesięć lat temu

I had my first exhibition here.

miałem tutaj swoją pierwszą wystawę.

I had no idea if it would work or was at all possible,

Nie miałem pojęcia, czy się uda i czy w ogóle się odbędzie,

but with a few small steps and a very steep learning curve,

ale małymi kroczkami, wiele się przy tym ucząc,

I made my first sculpture, called "The Lost Correspondent."

stworzyłem swoją pierwszą rzeźbę pt. "Zagubiony korespondent"

Teaming up with a marine biologist and a local dive center,

Współpracując z morskim biologiem i lokalnym centrum nurkowym,

I submerged the work off the coast of Grenada,

zanurzyłem ją u wybrzeży Grenady,

in an area decimated by Hurricane Ivan.

na terenach zdziesiątkowanych przez huragan Ivan.

And then this incredible thing happened.

I potem wydarzyła się niesamowita rzecz.

It transformed.

Przekształciła się.

One sculpture became two.

Jedna rzeźba stała się dwiema.

Two quickly became 26.

Z dwóch szybko zrobiło się 26.

And before I knew it,

I zanim się obejrzałem,

we had the world's first underwater sculpture park.

mieliśmy pierwszy podwodny park z rzeźbami na świecie.

In 2009, I moved to Mexico and started by casting local fisherman.

W 2009 r. przeniosłem się do Meksyku, i zacząłem robić odlewy lokalnych rybaków.

This grew to a small community,

Powstała z tego mała społeczność,

to almost an entire movement of people in defense of the sea.

a potem niemalże ruch na rzecz ochrony morza.

And then finally, to an underwater museum,

Ostatecznie w podwodne muzeum

with over 500 living sculptures.

z ponad 500 żywymi rzeźbami.

Gardening, it seems, is not just for greenhouses.

Ogrodnictwo, jak widać, nie odbywa się tylko w szklarniach.

We've since scaled up the designs:

Od tego czasu rozszerzyliśmy plany:

"Ocean Atlas," in the Bahamas, rising 16 feet up to the surface

"Ocean Atlas" w Bahamach, wzrastający 16 stóp ponad ziemię

and weighing over 40 tons,

i ważący ponad 40 ton,

to now currently in Lanzarote,

po dziś dzień, w Lanzarote

where I'm making an underwater botanical garden,

tworzę podwodny ogród botaniczny

the first of its kind in the Atlantic Ocean.

pierwszy tego rodzaju w Oceanie Atlantyckim.

Each project, we use materials and designs that help encourage life;

W każdym projekcie używamy materiałów i wzorów, które sprzyjają naturze:

a long-lasting pH-neutral cement provides a stable and permanent platform.

długotrwały beton o neutralnym pH zapewnia stabilne i stałe podłoże.

It is textured to allow coral polyps to attach.

Faktura pozwala koralom się przyczepiać.

We position them down current from natural reefs

Umieszczamy je tak, żeby prąd przyniósł z raf koralowych

so that after spawning, there's areas for them to settle.

zapłodnione jaja, które osadzają się na rzeźbach.

The formations are all configured so that they aggregate fish

Ugrupowania są tak ukształtowane, że przyciągają ryby

on a really large scale.

na bardzo dużą skalę.

Even this VW Beetle has an internal living habitat

Nawet ten VW Beetle ma wewnątrz środowisko do życia

to encourage crustaceans such as lobsters and sea urchins.

żeby zachęcić skorupiaki, takie jak homary i jeżowce.

So why exhibit my work in the ocean?

Dlaczego właściwie wystawiam prace w oceanie?

Because honestly, it's really not easy.

Bo, szczerze mówiąc, to nie takie łatwe.

When you're in the middle of the sea under a hundred-foot crane,

Gdy na środku morza pod 30-metrowym dźwigiem

trying to lower eight tons down to the sea floor,

próbujesz umieścić na dnie 8 ton,

you start to wonder whether I shouldn't have taken up watercolor painting instead.

zaczynasz się zastanawiać, czy nie lepiej było zabrać się za akwarele.

(Laughter)

(Śmiech)

But in the end, the results always blow my mind.

Ale ostatecznie, efekty zawsze rzucają mnie na kolana.

(Music)

(Muzyka)

The ocean is the most incredible exhibition space

Ocean to najbardziej niezwykłe miejsce wystawy,

an artist could ever wish for.

jakie artysta może sobie wyobrazić.

You have amazing lighting effects changing by the hour,

Niesamowite efekty świetlne zmieniające się z godziny na godzinę,

explosions of sand covering the sculptures in a cloud of mystery,

wybuchy piasku okrywające rzeźby tajemniczą chmurą,

a unique timeless quality

niepowtarzalna, ponadczasowa jakość

and the procession of inquisitive visitors,

i tłum dociekliwych odwiedzających,

each lending their own special touch to the site.

wszystko pozostawia swój niepowtarzalny odcisk.

(Music)

(Muzyka)

But over the years,

Ale w ciągu lat

I've realized that the greatest thing about what we do,

zdałem sobie sprawę, że najważniejsze w tym wszystkim jest to

the really humbling thing about the work,

– i musimy to uszanować –

is that as soon as we submerge the sculptures,

że z chwilą, gdy zanurzamy rzeźby,

they're not ours anymore,

już nie należą do nas,

because as soon as we sink them,

bo zatapiając je,

the sculptures, they belong to the sea.

oddajemy je morzu.

As new reefs form, a new world literally starts to evolve,

Nowe rafy, cały nowy świat dosłownie zaczyna ewoluować,

a world that continuously amazes me.

świat, który nieustannie mnie zachwyca.

It's a bit of a cliché, but nothing man-made

Może to oczywiste, ale nic stworzonego przez człowieka

can ever match the imagination of nature.

nie dorówna wyobraźni natury.

Sponges look like veins across the faces.

Gąbki wyglądają jak żyły na twarzach.

Staghorn coral morphs the form.

Widłaki zmieniają formę.

Fireworms scrawl white lines as they feed.

Żerujące wieloszczety ryją białe linie.

Tunicates explode from the faces.

Osłonice eksplodują z twarzy.

Sea urchins crawl across the bodies feeding at night.

Jeżowce pełzają po ciałach żywiąc się nocą,

Coralline algae applies a kind of purple paint.

Algi koralowe pozostawiają coś w rodzaju fioletowej farby.

The deepest red I've ever seen in my life lives underwater.

Najgłębsza czerwień, jaką widziałem w życiu, żyje pod wodą.

Gorgonian fans oscillate with the waves.

Gorgonie kołyszą się z falami.

Purple sponges breathe water like air.

Fioletowe gąbki oddychają wodą niczym powietrzem.

And grey angelfish glide silently overhead.

Szare skalary cicho suną ponad głowami.

And the amazing response we've had to these works

Niesamowita odpowiedź na te prace

tells me that we've managed to plug into something really primal,

dowodzi, że dotykamy czegoś naprawdę pierwotnego,

because it seems that these images translate across the world,

ponieważ wygląda na to, że te obrazy rozumie cały świat,

and that's made me focus on my responsibility as an artist

dzięki temu koncentruję się na mojej odpowiedzialności jako artysta

and about what I'm trying to achieve.

i na tym, co próbuję osiągnąć.

I'm standing here today on this boat in the middle of the ocean,

Stoję tu dzisiaj, na tym statku, na środku oceanu.

and this couldn't be a better place

i nie ma lepszego miejsca

to talk about the really, really important effect of my work.

żeby opowiedzieć o bardzo, bardzo ważnym efekcie mojej pracy.

Because as we all know,

Jak wszyscy wiemy,

our reefs are dying, and our oceans are in trouble.

Nasze rafy wymierają, a nasze oceany są w niebezpieczeństwie.

So here's the thing:

Więc sęk w tym,

the most used, searched and shared image

że najczęściej używany, wyszukiwany i publikowany obraz

of all my work thus far is this.

ze wszystkich moich dotychczasowych prac, to ten.

And I think this is for a reason,

I sądzę, że nie bez powodu

or at least I hope it is.

albo przynajmniej mam nadzieję.

What I really hope is that people are beginning to understand

Liczę na to, że ludzie zaczynają rozumieć,

that when we think of the environment and the destruction of nature,

że jeśli mamy na uwadze środowisko i niszczenie przyrody,

that we need to start thinking about our oceans, too.

to musimy także zacząć myśleć o naszych oceanach.

Since building these sites, we've seen some phenomenal

Od stworzenia tych miejsc widzieliśmy fenomenalne

and unexpected results.

i niespodziewane efekty.

Besides creating over 800 square meters of new habitats and living reef,

Poza stworzeniem ponad 800 m kw. nowych siedlisk i żyjących raf

visitors to the marine park in Cancun now divide half their time

zwiedzający morski park w Cancun teraz dzielą czas

between the museum and the natural reefs,

pomiędzy muzeum i naturalne rafy

providing significant rest for natural, overstressed areas.

pozwalając odetchnąć naturalnym, przeciążonym terenom.

Visitors to "Ocean Atlas" in the Bahamas highlighted a leak

Goście "Ocean Atlas" na Bahamach zauważyli przeciek

from a nearby oil refinery.

z pobliskiej rafinerii naftowej.

The subsequent international media forced the local government

Następnie międzynarodowe media zmusiły lokalne władze

to pledge 10 million dollars in coastal cleanups.

do przeznaczenia 10 mln dolarów na czyszczenie wybrzeża.

The sculpture park in Grenada was instrumental

Dzięki parkowi rzeźb w Grenadzie

in the government designating a spot -- a marine-protected area.

rząd wyznaczył morski obszar chroniony.

Entrance fees to the park now help fund park rangers

Bilety wstępu do parku współfinansują strażników parku

to manage tourism and fishing quotas.

zarządzających turystyką i przydziałami połowów.

The site was actually listed as a "Wonder of the World"

Miejsce zostało wpisane na listę jako "Cud Świata"

by National Geographic.

przez National Geographic.

So why are we all here today in this room?

Więc dlaczego się tu dzisiaj zebraliśmy?

What do we all have in common?

Co mamy ze sobą wspólnego?

I think we all share a fear

Wszyscy dzielimy obawę,

that we don't protect our oceans enough.

że nie chronimy wystarczająco oceanów.

And one way of thinking about this

Można spojrzeć na to tak,

is that we don't regard our oceans as sacred,

że nie uważamy ich za miejsca święte,

and we should.

a powinniśmy.

When we see incredible places --

Gdy widzimy niesamowite miejsca,

like the Himalayas or the La Sagrada Família,

jak Himalaje albo Sagrada Familia,

or the Mona Lisa, even --

albo chociażby Mona Lisa,

when we see these incredible places and things,

gdy widzimy te niesamowite miejsca i rzeczy,

we understand their importance.

rozumiemy ich wagę.

We call them sacred,

Nazywamy je świętymi

and we do our best to cherish them, to protect them

i robimy co w naszej mocy, żeby je chronić

and to keep them safe.

i zapewnić im bezpieczeństwo.

But in order to do that,

Ale, żeby to zrobić

we are the ones that have to assign that value;

sami musimy najpierw wyznaczyć tę wartość,

otherwise, it will be desecrated

w przeciwnym razie zbezcześci je ktoś,

by someone who doesn't understand that value.

kto nie rozumie tej wartości.

So I want to finish up tonight by talking about sacred things.

Więc chciałbym podsumować ten wieczór mówiąc o rzeczach świętych.

When we were naming the site in Cancun,

Kiedy nazywaliśmy miejsce na Cancum,

we named it a museum for a very important and simple reason:

nazwaliśmy je muzeum z bardzo ważnego i prostego powodu:

museums are places of preservation,

muzea, to miejsca ochrony,

of conservation and of education.

pielęgnowania i edukacji.

They're places where we keep objects of great value to us,

To miejsca, w których trzymamy drogocenne rzeczy,

where we simply treasure them for them being themselves.

gdzie cenimy je za to, jakie są.

If someone was to throw an egg at the Sistine Chapel,

Jeśli ktoś zamierza rzucić jajkiem w Kaplicę Sykstyńską,

we'd all go crazy.

wszyscy dostaniemy szału.

If someone wanted to build a seven-star hotel

Jeśli ktoś zechciałby zbudować 7-gwiazdkowy hotel

at the bottom of the Grand Canyon,

na dnie Welkiego Kanionu

then we would laugh them out of Arizona.

to wyśmialibyśmy go aż opuściłby Arizonę.

Yet every day we dredge, pollute and overfish our oceans.

Każdego dnia wydobywamy, zanieczyszczamy i przeławiamy zasoby naszych oceanów.

And I think it's easier for us to do that,

I myślę, że łatwiej jest nam to robić,

because when we see the ocean,

ponieważ kiedy widzimy ocean,

we don't see the havoc we're wreaking.

nie widzimy spustoszenia, jakie siejemy.

Because for most people,

Dla większości ludzi,

the ocean is like this.

ocean jest taki.

And it's really hard

Trudno wyobrazić sobie,

to think of something that's just so plain and so enormous, as fragile.

że coś tak prostego i ogromnego jest też wrażliwe.

It's simply too massive, too vast, too endless.

Jest zbyt wielkie, przestronne, nieskończone.

And what do you see here?

Co tu widzicie?

I think most people actually look past to the horizon.

Większość pewnie patrzy na horyzont.

So I think there's a real danger

I tu tkwi niebezpieczeństwo,

that we never really see the sea,

że nigdy nie dostrzegamy morza,

and if we don't really see it,

a jeśli go nie dostrzegamy,

if it doesn't have its own iconography,

jeśli nie ma swojej ikonografii,

if we miss its majesty,

jeśli nie dostrzegamy jego majestatu,

then there's a big danger that we take it for granted.

istnieje duże niebezpieczeństwo, że przyjmujemy to za oczywistość.

Cancun is famous for spring break,

Cancun jest popularnym miejscem na ferie wiosenne:

tequila and foam parties.

tequilla i przyjęcia koktajlowe.

And its waters are where frat boys can ride around on Jet Skis

Na tych właśnie wodach studenci hulają na nartach wodnych

and banana boats.

i motorówkach.

But because of our work there, there's now a little corner of Cancun

Ale dzięki naszym staraniom istnieje teraz mały zakątek Cancun,

that is simply precious for being itself.

który jest cenny sam w sobie.

And we don't want to stop in Grenada,

I nie chcemy poprzestać na Grenadzie,

in Cancun or the Bahamas.

Cancun czy Bahamach.

Just last month, I installed these Four Horsemen of the Apocalypse

Zaledwie w ostatnim miesiącu umieściłem tych Czterech Jeźdźców Apokalipsy

in the Thames River,

na Tamizie,

in central London, right in front of the Houses of Parliament,

w centralnym Londynie, na przeciwko Parlamentu

putting a stark message about climate change

wysyłając srogą wiadomość o zmianie klimatu

in front of the people that have the power to help change things.

do ludzi, w których mocy jest jakoś temu zaradzić.

Because for me, this is just the beginning of the mission.

Ponieważ dla mnie jest to zaledwie początek misji.

We want to team up with other inventors,

Pragniemy współpracować z innymi wynalazcami,

creators, philanthropists, educators, biologists,

twórcami, filantropami, nauczycielami, biologami,

to see better futures for our oceans.

żeby poprawić pryszłość naszych oceanów.

And we want to see beyond sculpture,

Chcemy wyjść poza rzeźbę,

beyond art, even.

nawet poza sztukę.

Say you're a 14-year-old kid from the city,

Powiedzmy, że jesteś 14-letnim dzieciakiem z miasta,

and you've never seen the ocean.

i nigdy nie widziałeś oceanu.

And instead of getting taken to the natural history museum

Zamiast iść do muzeum historii przyrody

or an aquarium,

albo akwarium,

you get taken out to the ocean,

zabierają cię do oceanu,

to an underwater Noah's Ark,

do podwodnej Arki Noego,

which you can access through a dry-glass viewing tunnel,

do której możesz wejść przez szklany tunel,

where you can see all the wildlife of the land

gdzie możesz podziwiać, jak dziką naturę lądów

be colonized by the wildlife of the ocean.

obrasta dzika natura oceanów.

Clearly, it would blow your mind.

Oczywiście, zafascynuje cię to.

So let's think big and let's think deep.

Więc myślmy ambitnie i głęboko rozważajmy.

Who knows where our imagination and willpower can lead us?

Kto wie, gdzie zaprowadzi nas nasza wyobraźnia i silna wola?

I hope that by bringing our art into the ocean,

Mam nadzieję, że przenosząc naszą sztukę do oceanów,

that not only do we take advantage of amazing creativity

nie tylko wykorzystaliśmy niesamowitą pomysłowość

and visual impact of the setting,

i widowiskowość otoczenia,

but that we are also giving something back,

ale że jej coś oddaliśmy

and by encouraging new environments to thrive,

i zachęcając nowe środowiska do rozwoju,

and in some way opening up a new -- or maybe it's a really old way

i tworząc nowy sposób – a może jest on stary –

of seeing the seas:

patrzenia na oceany:

as delicate, precious places,

jako delikatne, drogocenne miejsca,

worthy of our protection.

godne naszej ochrony.

Our oceans are sacred.

Nasze oceany są święte.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)