Inside the fight against Russia's fake news empire | Olga Yurkova

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Razaw Bor

2014, July 5,

٥، ــی تەمموزی ،۲۰۱٤

the Ukrainian army entered Sloviansk city in eastern Ukraine.

سوپای ئۆکڕانی چووە ناو شاری سلۆڤیانیسک لە ڕۆژهەڵاتی ئۆکڕانیا.

They gathered all the locals in Lenin Square.

هەموو خەڵکی ناوچەکەیان لە مەیدانی لینین کۆکردەوە.

Then, they organized the public crucifixion

پاشان، لەسێدارەدانی گشتیان بە بەر چاوی خەڵک ڕێکخست

of the son of a pro-Russia militant.

بۆ کوڕی یەکێک لە ئەندامانی میلیشیاکانی سەر ڕوسیا.

He was only three years old.

کوڕەکە تەمەنی تەنها سێ ساڵ بوو.

Refugee Galina Pyshnyak told this story to Russia's First TV channel.

گلینیا پیشنیاک ئەم چیرۆکەی بۆ کەناڵی یەکی ڕوسی گێڕاوەتەوە.

In fact, this incident never happened.

لەڕاستیدا، ئەم ڕووداوە هەرگیز ڕووینەداوە.

I visited Sloviansk.

چووم بۆ سلۆڤیانسک.

There is no Lenin Square.

مەیدانی لینین بوونی نەبوو.

In reality, Galina's husband was an active pro-Russia militant in Donbass.

لە ڕاستیدا، هاوسەری گلینا کەسایەتیەکی میلیشیای ڕوسی چالاک بوو لە دۆنباس.

This is just one of many examples.

ئەمە یەکێکە لە چەندین نموونە.

Ukraine has been suffering from Russian propaganda and fake news

ئۆکڕانیا بووەتە قوربانی پڕوپاگەندە و هەواڵە ساختەکانی ڕوسیا

for four years now,

بۆ ماوەی چوار ساڵ و تاکو ئێستاش،

but Russia is not the only player in this space.

بەڵام ڕوسیا تەنها نییە لەم کارەدا.

Fake news is happening all around the world.

هەواڵی ساختە لە سەرانسەری جیهان بڵاودەبێتەوە.

هەموومان هەواڵە سەبارەت بە ساختەکان دەزانین.

We all know about fake news.

We see it and read it all the time.

دەکەونە بەرچاومان و دەیانخوێنینەوە.

But the thing about fake news

بەڵام شتێک لەبارەی هەواڵە ناڕاستەکان

is that we don't always know what is fake and what is real,

ئەمەیە کە نازانین کامە ڕاست و کامە ساختەیە،

but we base our decisions on facts we get from the press and social media.

بەڵام بڕیارەکانمان جەخت دەکەینەوە کە لە ڕۆژنامە و تۆڕەکۆمەڵایەتیکان دەبینین.

When facts are false,

کاتێک ڕاستیەکان هەڵە دەبن،

decisions are wrong.

بڕیارەکانیش هەڵە دەبن.

A lot of people stop believing anyone at all

زۆربەی خەڵک چیتر بڕوا بە کەس ناکەن

and this is even more dangerous.

ئەمەش شتێکی مەترسیدارترە.

They easily become prey to populists in elections,

ئەوان لە هەڵبژاردنەکان بە ئاسانی دەبنە نێچیری تێکدەر و سەرلێشێواوەکان،

or even take up arms.

یان بۆ بەرەنگاری چەک هەڵدەگرن.

Fake news is not only bad for journalism.

هەواڵی هەڵە تەنها بۆ ڕۆژنامەوانی خراپ نییە.

It's a threat for democracy and society.

ئەمە هەڕەشەیە بۆ سەر دیموکڕاسی و کۆمەڵگە.

Four years ago, unmarked soldiers

چوار ساڵ پێش ئێستا، چەند سەربازێکی نەناسراو

entered the Crimean Peninsula,

چوونە نیمچەدوورگەی کریمیەن،

and at the same time,

لە هەمان کات دا، میدیای ڕوسی

Russian media was going crazy with fake news about Ukraine.

هەواڵی ناڕاست و چەواشەکاریان دەربارەی ئۆکڕانیا بڵاو دەکردەوە.

So a group of journalists, including me,

کەواتە گروپێک لە ڕۆژنامەنووسان، بە خۆشمەوە،

started a website to investigate this fake news.

ماڵپەڕێکمان دانا بۆ لێکۆڵینەوە لەم هەواڵە ساختانە.

We called it StopFake.

ناومان نا StopFake.

The idea was simple:

بیرۆکەکە سادەبوو:

take a piece of news, check it with verifiable proof

پارچە هەواڵێک دەست بخە، بەدواداچونی لەگەڵ سەرچاوەیەکی باوەڕپێکراو بۆ بکە

like photos, videos and other strong evidence.

وەکو وێنە، گرتەی ڤیدیۆی، یان هەر، بەڵگەیەکی بەهێزی تر.

If it turns out to be fake, we put it on our website.

ئەگەر دەرکەوت هەواڵەکە ناڕاستە، ئەوا لە ماڵپەڕەکە دایدەنێین.

Now, StopFake is an informational hub

ئێستا، ڕێکخراوی ڕاگرتنی ساختەکاری بووەتە سەنتەرێکی زانیاری

which analyzes propaganda in all its phases.

کە پڕوپاگەندە لە گشت قۆناغەکان شی دەکاتەوە.

We have 11 language versions, we have millions of views,

یازدە زمانمان هەیە، لەگەڵ ملیۆنان بینەر،

We have taught more than 10,000 people

زیاتر لە ۱۰.۰۰۰ مان فێرکردوە

how to distinguish true from false.

چۆن ڕاستی لە چەواشەکاری جیا بکەنەوە.

And we teach fact checkers all around the world.

و ئێمە ڕاهێنان لە ئاستی جیهان بۆ دۆزینەوەی ڕاستی دەدەین.

StopFake has uncovered more than 1,000 fakes about Ukraine.

ناوەندی ڕاگرتنی ساختە زیتر لە ۱۰۰۰ بەڵگەی ساختەی لەبارەی ئۆکڕانیا ئاشکرا کردووە.

We've identified 18 narratives

ئێمە ۱٨ ڕێگەمان دۆزیوەتەوە کە

created using this fake news,

دروستکراون بۆ بەکار هێنانی ئەم هەواڵە ساختانە،

such as Ukraine is a fascist state,

وەک ئەوەی ئۆکڕانیا وڵاتێکی فاشستی بێت،

a failed state,

دەوڵەتێکی شکست خواردوە،

a state run by a junta who came to power as a result of a coup d'état.

وڵاتێکە بەهۆی کودەتاوە بەهێزی سەربازی بەڕێوە بچێت

We proved that it's not bad journalism;

ئەمە تەنها ڕۆژنامەیەکی خراپ نییە:

it's a deliberate act of misinformation.

ئەمە چەواشەکاریەکی بە ئەنقەستە.

Fake news is a powerful weapon in information warfare,

هەواڵی ساختە لە جەنگی زانیاری دا چەکێکی بەهێزە،

but there is something we can do about it.

بەڵام شتێک هەیە دەتوانین لەبارەی ئەمەوە بیکەین.

We all have smartphones.

هەموومان مۆبایلی زیرەکمان هەیە.

When we see something interesting, it's often automatic.

کاتێک شتێکی سەیر دەبینین، بەشێوەیەک زۆر خۆکاریە.

We just click and pass it along.

تەنها کلیک دەکەین و تێدەپەڕین بەسەریدا.

But how can you not be a part of fake news?

بەڵام چۆن دەتوانی بەشێک نەبی لە هەواڵی ساختە؟

First, if it's too dramatic, too emotional, too clickbait,

یەکەم، ئەگەر زۆر درامی بوو، زۆر هەست بزوێن و هەژێنەر بوو،

then it's very likely that it isn't true.

ئەوا ئەگەری ساختەبوونی ئەم هەواڵە زۆرە.

The truth is boring sometimes.

هەندێک کات ڕاستی بێزارکەرە.

(Laughter)

(پێکەنین)

Manipulations are always sexy.

قۆرغکاری هەمیشە سەرنجڕاکێشە.

They are designed to captivate you.

وا دروستکراون کە سەرنجت ڕابکێشن.

Do your research.

لێکۆڵینەوە بکە.

This is the second point, very simple.

ئەمە دووەم خاڵە، زۆر بە سادەی.

Look at other sites.

سەیری ماڵپەڕی تر بکە.

Check out alternative news sources.

بەدوای سەرچاوەیەکی تری هەواڵ بگەڕێ.

Google names, addresses, license plates, experts and authors.

سایتە گۆگڵیەکان، ناونیشان، تابلۆی، مۆڵەت دراو، شارەزا و نووسەرەکان.

Don't just believe, check.

ڕاستەوخۆ بڕا مەکە، بە دواداچوون بکە.

It's the only way to stop this culture of fake news.

ئەمە تاکە ڕێگەیە بۆ ئەوەی کە هەواڵە ساختەکان ڕابگرین.

This information warfare is not only about fake news.

ئەمە تەنها هەواڵی ساختە نیە بەڵکو جەنگی زانیارییە.

Our society depends on trust:

کۆمەڵگەکان پشت بە متمانە دەبەستن:

trust in our institutions,

متمانە لە دامەزراوەکانماندا،

in science,

لە زانستدا،

trust in our leaders,

متمانە بە سەرۆکەکانمان،

trust in our news outlets.

متمانە بە سەرچاوە هەواڵیەکانمان.

And it's on us to find a way to rebuild trust,

ئەمەش ئەرکی ئێمەیە کە ئەم متمانەیە بنیات بنێینەوە،

because fake news destroys it.

چونکە هەواڵی ساختە ئەمەی تێک شکاندوە.

So ask yourself,

بۆیە پرسیار لە خۆت بکە،

what have you lost your faith in?

متمانەت بە چێ نەماوە؟

Where has trust been ruined for you?

لە کوێ متمانەت لە جێگەی خۆی نەبووە؟

And what are you going to do about it?

و سەبارەت بەم نەمانی متمانەیە چی دەکەیت؟

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵەڕێزان)