Gary Lauder's new traffic sign: Take Turns

Translator: Shajwan Ibrahim Reviewer: Daban Q Jaff

I only have three minutes

تەنها سێ خولەکەم هەيە

so I'm going to have to talk fast, and it will

کەواتە هەوڵدەدەم خێرا قسەبکەم، وە دەيکەم

use up your spare mental cycles, so multitasking may be hard.

قورسە لە ياک کاتدا زۆر شت بکەيت، بەڵام دەتوانی شتی زياتريش بکەيت.

So, 27 years ago I got a traffic ticket

۲۷ساڵ لەمەوبەر پسولەی سەرپێچيم وەرگرت

that got me thinking.

ئەوە وای کرد بيربکەمەوە.

I've had some time to think it over.

هەندێك کاتم هەبوو بۆ بیرکردنەوەی زیاتر.

And energy efficiency is more than just

وە کاریگەری وزە زياترە لە تەنیا

about the vehicle --

سەبارەت بە لۆری--

it's also about the road.

هەروەها ئەوە دەربارەی ڕێگاکەشە.

Road design makes a difference, particularly intersections,

نەخشەی ڕێگا یەکتربڕین، جیاوازی دروستدەکات،

of which there are two types: signalized

کە دوو جۆری هەيە: جياکراوە

and unsignalized, which means stop signs.

وە جيانەکراوە، کە مانای نيشانە ڕاوەستانە

Fifty percent of crashes happen at intersections.

٥٠٪ی پیکدادانەکان لە يەکتربڕەکان ڕوودەدەن.

Roundabouts are much better.

فولکەکان زۆر باشترن.

A study of 24 intersections

خوێندن دەربارەی ۲٤خاڵی يەکتربڕين

has found crashes drop 40 percent

وای کرد پێکداکەوتنەکان ٪‏٤٠ کەم بکەن

from when you convert a traffic light into a roundabout.

کاتێك تۆ ترافيك دەگۆڕیت بۆ ناو فولکەیەك.

Injury crashes have dropped 76 percent,

زيانەکانی پێکداکەوتن ٪‏٧٦ دێتە خوارێ،

fatal crashes down 90 percent.

پێکداکەوتنە کوشندەکان ٪‏٩٠ کەم دەبێت.

But that's just safety.

بەڵام ئەوە تەنها سەلامەتيە.

What about time and gas?

چی دەربارەی کات و گاز؟

So, traffic keeps flowing, so that means less braking,

بەردەوام ڕۆشتنی ترافیك واتا وەستانی کەمتر،

which means less accelerating, less gas and less pollution,

واتە خێرايی کەمتر، گازی کەم و کەمتر ژينگە پيس دەکات،

less time wasted,

کاتێکی کەمتر بەفيڕۆ دەچێت،

and that partly accounts for Europe's better efficiency

ئەوە ھەژماری کەمە بۆ باشترین کارایی ئەوروپا

than we have in the United States.

وەك لەوەی ويلايەتە يەگرتووەکان هەمانە.

So, unsignalized intersections,

کەواتە، خاڵی جيانەکراوەی يەکتر بڕينەکان،

meaning stop signs, they save many lives,

ھێمای وەستانە، کە زۆر ژيانی ڕزگار کردووە،

but there's an excessive proliferation of them.

بەڵام لە ڕادەبەدەری زۆربوونی ئەوان.

Small roundabouts are starting to appear.

فولکە بچووکەکان دەرکەوتن.

This is one in my neighborhood. And they are

ئەو دانەیە لە گەڕەکی منە. هەروەها ئەوان

much better -- better than traffic lights, better than four-way stop signs.

زۆر باشترن لە ترافيك، لە ھێمایەکانی وەستانی ٤ ڕیانەکان.

They're expensive to install,

دامەزراندنیان گرانە،

but they are more expensive not to. So, we should look at that.

بەڵام دانەمەزراندنیان گرانتر. کەواتە، دەبێت سەيری ئەوە بکەين.

But they are not applicable in all situations.

بەڵام ھەمیشە شیاونین.

So, take, for example, the three-way intersection.

کەواتە بۆ نمونە، خاڵی یەکتربڕی سێ ڕیان وەربگرین.

So, it's logical that you'd have one there,

ئەوە مەنتیقیە یەکێکت ھەبێ لەوێ،

on the minor road entering the major.

ڕێگايەکی بچووک دەچێە ناو ڕێگايەکی گەورە.

But the other two are somewhat questionable.

وە دوانەکەی تر هەندێك بە پرسيارە.

So, here's one. There's another one which I studied.

یەکێك لێرە، لەوێ یەکیتر کە خوێندێندوومە.

Cars rarely appear on that third road.

بە دەگمەن ئۆتۆمبێلەکان لە ڕێگای سێيەم دەردەکەون.

And so, the question is, what does that cost us?

پرسيارەکە ئەوەيە، تێچووی چەندە بۆ ئێمە؟

That intersection I looked at had about 3,000

ئەو خاڵی يەکتربڕينە تێچووی ۳٠٠٠

cars per day in each direction,

ئۆتۆمبێلەکان هەر ڕۆژێک لەهەر ئاڕاسەيەک،

and so that's two ounces of gas to accelerate out of.

وە ٢ ئۆنس گاز بۆ خێراکردنی.

That's five cents each, and times 3,000 cars per day,

یەکی ٥سەنت، جارانی ٣٠٠٠ ئۆتۆمبێل ڕۆژانە،

that's $51,000 per year.

دەکاتە ٥۱،٠٠٠$بۆ هەر ساڵێک.

That's just the gasoline cost. There is also pollution,

ئەوە بەهای بەنزينە. پيسبوونی ھەواش ھەیە،

wear on the car, and time.

داخورانی ئۆتۆمبێل، وە کات.

What's that time worth?

ئەو کاتە چی بەبايەخە؟

Well, at 10 seconds per 3,000 cars,

باشە، لە ۱٠چرکەدا ۳٠٠٠ئۆتۆمبێل،

that's 8.3 hours per day. The average wage in the U.S.

کە۸.۳کاتژمێرە ڕۆژانە کۆی مووچە لە ئەمريکا.

is $20 an hour. That is 60,000 per year.

۲٠دۆلارە کاژمێرێك، کە دەکاتە ٦٠،٠٠٠ بۆ هەر ساڵێک.

Add that together with the gas, and it's $112,000 per year,

بەيەکەوە زيادی بکە لەگەڵ گاز، دەکاتە ۱۱۲،٠٠٠$بۆ هەر ساڵێک

just for that sign in each direction.

تەنها بۆ ئەو هێمايە لە هەر ئاڕاستەيەک.

Discount that back to the present, at five percent:

داشکاندنێک بکە لە ئێستاوە، لە سەدا پەنجا:

over two million dollars

سەرووی دوو مليۆن دۆلار

for a stop sign, in each direction.

بۆ هێمای وەستان، لە ھەر ئاراستەیەك.

Now, if you look at what that adjacent property is worth,

ئێستا، ئەگەر سەيربکەیت خاسیەتی نزیکی چەند گرنگە،

you could actually buy the property,

لەڕاسیدا دەتوانی موڵکەکە بکڕيت،

cut down the shrubbery to improve the sight line,

دەوەنەکان ببڕە بۆ گەشە کردنی ھێڵی بینین،

and then sell it off again.

وە دواتر دووبارە بيفرۆشەوە.

And you'd still come out ahead.

وە تۆ هێشتا لە يەکەمیت.

So, it makes one wonder, "Why is it there?"

وا دەکات بپرسرێ، "بۆچی ئەوە لەوێيە"؟

I mean, why is there that stop sign in each direction?

بۆچی لە هەر ئاڕاستەيەک هێمای وەستان هەيە؟

Because it is saving lives. So, is there a better way to accomplish that goal?

چونکە ژيان دەپارێزێت. ڕێییەکی باشتر هەيە بۆ ئامانجەکە؟

The answer is to enable cars

وەڵامەکە بەکارخستنی ئۆتۆمبێلە

to come in from that side road safely.

بۆ ئەوەی لەو ڕێگايەوە بێن بە سەلامەتی.

Because there are a lot of people who might live up there

چونکە خەڵکێکی زۆر هەنە کە دەبیت لەوێ بژين

and if they're waiting forever a long queue could form

ئەگەر بۆ هەميشە چاوەڕێبن ڕيزەکە درێژ دەبێت

because the cars aren't slowing down on the main road.

چونکە ئۆتۆمبێلەکان لە ڕێگا سەرەکیەکە هێواش نابن.

Can that be accomplished with existing signs?

دەتوانێت لەگەڵ هەبوونی هێما تەواو بکرێت؟

So, there is a long history of stop signs and yield signs.

هێمای وەستان و هێواشبوونەوە مێژوويەکی درێژی هەيە.

Stop signs were invented in 1915,

هێمای وەستان لەساڵی ۱۹۱٥داهێنرا،

yield signs in 1950. But that's all we got.

هێمای هێواشبوونەوە لە ۱۹٥٠، ئەوە هەموو ئەوەيە دەستمان کەوت.

So, why not use a yield sign?

بۆچی هێمای هێواش بوونەوە بەکار نايەت؟

Well the meaning of yield is: You must yield the right-of-way.

مانای هێمای هێواش بوونەوە ئەوەيە: دەبێت لای ڕاستی ڕێگە بگريت.

That means that if there are five cars waiting, you have to wait

ئەگەر ٥ئۆتۆمبێل بوەستن، دەبێت تۆ بوەستی

till they all go, then you go. It lacks the notion

تا دەڕۆن، دواتر بڕۆ ئەوە پێویستیەکەیە

of alternating, or taking turns,

لە بەدووای يەکدا يان لە سووڕانەوەدا،

and it's always on the minor road,

ئەوە هەميشە لە ڕێگەی بچووکدا هەيە،

allowing the major one to have primacy.

ڕێ بە گەورەکە بدە پێشەنگ بێت.

So, it's hard to create a new meaning for the existing sign.

قورسە مانايەکی نوێ بدەی بە ھێمایەکی هەبوو.

You couldn't suddenly tell everyone, "OK, remember

بیرت بێ، ناتواني لەناکاو بەهەموو کەسێک بڵێي

what you used to do at yield signs? Now do something different."

چیت دەکرد لە ھێمای خاوبوونەوە؟ ئێستا شتی

That would not work.

ئەوە کار ناکات.

So, what the world needs now

کەواتە،ئێستا جيهان پێويستی بە چيە

is a new type of sign.

جۆرێکی نوێی هێما.

(Applause)

(چەپڵە)

So, you'd have a little instruction below it,

وە، کەمێک ڕێنمايت دەبێت لە ژێرەوە،

you know, for those who didn't see the public service announcements.

بۆ ئەوەی ئاگاداری خزمەتگوزاری گشتی نەدیوە.

And it merges the stop sign and yield signs.

وە ئەوە هێمای وەستان و هێواش بوونەوە يەکدەخات.

It's kind of shaped like a T, as in taking turns.

جۆرێکە لە شێوەی پيتی(T)وەك سووڕانەوە.

And uncertainty results in caution.

وە نادڵنيايی ئەنجامەکان لە هۆشداری ياسايی.

When people come to an unfamiliar situation they don't know how to deal with

خەڵك کە دەچنە شوێنێکی نامۆ نازانن بگونجێن

they slow down.

بەهێواشی دەڕۆن

So, now that you are all "Road Scholars" ...

وە، ئێستا هەمووتان "توێژەری ڕێگەوبانن"

(Laughter)

(پێکەنين)

don't wait for that sign to be adopted, these things don't change quickly.

چاوەڕێی پشت بەستن بەو ھێمایانە مەبە، ئەو شتانە بەخێرایی ناگۆڕێن

But you all are members of communities,

بەڵام هەمووتان ئەندامێکی کۆمەڵگان،

and you can exercise your community influence

دەتوانن مەشق بە کۆمەڵگا بکەن و کاريگەربن

to create more sensible traffic flows.

بۆ زیاد کردنی هۆشياری هاتوچۆ

And you can have more impact on the environment

دەتوانن گاريگەری زیاترتان لەسەر ژينگە هەبێ

just getting your neighborhood to change these things

تەنها لە گەڕەکەکەتان ئەو شتانە بگۆڕن

than by changing your vehicle. Thank you very much.

دواتر بە گۆڕينی بارھەڵگرەکانتان. زۆر سوپاستان دەکەم.

(Applause)

(چەپڵە)