Rufus Griscom and Alisa Volkman: It's time to explode 4 taboos of parenting

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hanasa-hiwa foundation

Alisa Volkman: So this is where our story begins --

ئە لیسا ڤۆ‌لکمان : لێرە وە چیرۆکەکەمان دە ست پئ دەکات

the dramatic moments of the birth

ساتە وەختە جوانە کانی پێش لە دایک بوونی

of our first son, Declan.

یەکەم کوڕمان ، دیکلان

Obviously a really profound moment,

بە ڕونی ساتە وەختێکی کاریگەر بوو

and it changed our lives in many ways.

وە ئەوە ژیانی ئێمەی لە زۆر ڕووە وە گۆڕی

It also changed our lives in many unexpected ways,

وە ژیانی بە چەندین ئاراستەی نادیارا گۆڕی

and those unexpected ways we later reflected on,

وە ئەو ڕێگا چاوەڕوان نەکراوانەی کە پاشان ڕەنگیدایەوە لەگەڵمانا

that eventually spawned a business idea between the two of us,

کەلەکۆتایدا بووە هۆی درەوشانەوەی تیشکی بیرۆکەیەکی بازرگانی لە نێوان هەردوکماندا

and a year later, we launched Babble,

وەپاش ساڵێک.بەبڵمان دروست کرد

a website for parents.

ماڵپەڕێک بۆ خێزانەکان

Rufus Griscom: Now I think of our story

روفس گریکۆم ئێستا وا بیردەکەمەوە لە چیرۆکەکەمان

as starting a few years earlier. AV: That's true.

وەک دەستپێکێک چەند ساڵێک پێش ئەی قی ئەوە ڕاستە

RG: You may remember, we fell head over heels in love.

ڕوفس گڕیسکۆم بیرت بێتەوە لە خۆشەویستیەکی گەورەدا بووین

AV: We did.

ئەلیسا ڤۆلگما : وابووین

RG: We were at the time running a very different kind of website.

ڕوفس:ئێمە لەو کاتەدا ماڵپەڕێکی زۆر جیاوازمان بەکاردە هێنا

It was a website called Nerve.com,

ماڵپەڕێک بوو ناوی نێرقی.کۆم

the tagline of which was "literate smut."

بە هێڵی تاگەکان "کۆمەڵەی ڕۆشنبیرەکان"

It was in theory, and hopefully in practice,

ئەوە تیۆریەک بوو،وە خۆشحاڵانە پراکتیسیش

a smart online magazine

گۆڤارێکی زیرەکی ڕاستەوخۆبوو

about sex and culture.

لەبارەی سێکس و کلتورەوە

AV: That spawned a dating site.

ئەلیسا:کەبووە هۆی دروست بونی ماڵپەڕێکی چاوپێکەوتن

But you can understand the jokes that we get. Sex begets babies.

بەڵام تێگەی ئەو سوعبەتانەی کەدەمان کرد.سێکس منداڵ دەخاتەوە

You follow instructions on Nerve and you should end up on Babble,

تۆ دواڕێنوێنیەکانی نێرڤ دەکەوی و دەبێ بە بەبڵ کۆتای پێبێنیت

which we did.

کە ئەنجاممان دا

And we might launch a geriatric site as our third. We'll see.

وە وەک سێهەم دانە دەشێت ماڵپەڕی پیران دروست بکەین کەواتە ببینن

RG: But for us, the continuity between Nerve and Babble

ڕوفس:بەڵام بۆ ئێمە،بەردەوامی لە نێوان بەبڵ و نێرڤدا

was not just the life stage thing,

تەنها یەکێک بوو لە شتەکانی ژیان

which is, of course, relevant,

کە بریتیە لە،بە دڵنیاییەوە پەیوەندی دارە

but it was really more about

بەڵام ئەوە زیاتر لە بارەی

our desire to speak very honestly

ئارەزوی ئێمەوەبوو بۆ قسەکردنێکی زیاتر ڕاشکاوانە

about subjects that people have difficulty speaking honestly about.

لەبارەی ئەو بابەتانەی کە خەڵکی بە قورسی دەزانن کەبە ڕاشکاوانە قسەی لە بارەوە بکەن

It seems to us that

ئەوە وا دیار بوو بۆ ئێمە

when people start dissembling, people start lying about things,

کە خەڵکی هەوڵبدەن لێدوانی هەڵە بدەن لە بارەی شتەکان

that's when it gets really interesting.

ئەوە ئەو کاتەیە کە شتەکان سەنج ڕاکێش دەبن

That's a subject that we want to dive into.

ئەوە ئەو بابەتەیە کە دەمانەوێت لە سەری بڕۆین

And we've been surprised to find, as young parents,

ئێمە سەرمان سوڕمابوو کە بۆمان دەرکەوت،وەک خێزانێکی گەکج

that there are almost more taboos around parenting

ئەوانە تا ڕادەیەکی زۆر قەدەغەن لەبارەی ماڵداری

than there are around sex.

زیاتر لەوەی لەبارەی سێکسەوە

AV: It's true. So like we said,

ئەلیس:ئەوە ڕاستە ،هەروەک وتمان

the early years were really wonderful,

ساڵەکان سەرەتا زۆر خۆشبوون

but they were also really difficult.

بەڵام بە هەمان شێوە زۆر قورسیش بوو

And we feel like some of that difficulty

وامان هەست کرد کەهەندێک لەو قورسییە

was because of this false advertisement around parenting.

بە هۆی ئەو ڕاگەیاندنە هەڵانەوە لە بارەی ماڵداریەوە

(Laughter)

پێکەنین

We subscribed to a lot of magazines, did our homework,

بۆ زۆر لە گۆڤارەکانمان باس کردبوو ئەوە ئەرکی ئێمە بوو

but really everywhere you look around, we were surrounded by images like this.

بەڵام تەماشای هەر لایەکت بکردایە ئێمە دەورە درابووین بە وێنەی وەک ئەمە

And we went into parenting

وە چووینە ناو ماڵداریەوە

expecting our lives to look like this.

بە پێشبینی کردنی ژیانمان کە وەک ئەمە بێت

The sun was always streaming in, and our children would never be crying.

خۆر هەمیشە دەدرەوشێتەوە وەک مناڵەکانمان هەرگیز ناگرین

I would always be perfectly coiffed and well rested,

هەمیشە کەشخەوحەساوە دەبم

and in fact, it was not like that at all.

وەلە ڕاستیدا ،ئەوە بە هیج شێوەیەک وانەبوو

RG: When we lowered the glossy parenting magazine

روفنس:کاتێک کەگۆڤارە جوانەکەی ماڵداریمان کڕی

that we were looking at, with these beautiful images,

کەسەیرمان دەکرد،ئەم وێنە جوانانە

and looked at the scene in our actual living room,

وە سەیرێکی ژیانی ڕاستەقینەی ژوری میوانەکەی خۆمان دەکرد

it looked a little bit more like this.

زیاتر بەم شێوەیە بوو

These are our three sons.

ئەمە سێ کوڕەکەمانن

And of course, they're not always crying and screaming,

وە بە دڵنیاییەوە ئەوان هەمیشە ناگرین و بقیژێنن

but with three boys, there's a decent probability

بەڵام بە بوونی سێ کوڕ ئەگەرێکی گەورە هەیە

that at least one of them will not be comporting himself

کەبە لایەنی کەمەوە یەکێک لە ئەوان بەتەواوەتی خۆی ناگونجێنێت

exactly as he should.

وەک ئەوەی کە پێویستە

AV: Yes, you can see where the disconnect was happening for us.

ئەلیس:بەڵێ،دەتوانن تێ بگەن لەوەی کە پچڕانی پەیوەندییەک ڕوی دا لەگەڵ ئێمەدا

We really felt like what we went in expecting

ئێمە وامان هەست کرد کە ئەوەی پێشبینی دەکەین

had nothing to do with what we were actually experiencing,

هیچی لەگەڵ ئەوەدا بۆ نەدەکرا کەلە ڕاستیدا پێیدا تێپەڕ دەبین

and so we decided we really wanted to give it to parents straight.

بۆیە بڕیارمان دا کە دەمانەوێت ئەمە ڕاستەو خۆ بدەین بە گوێی خێزانەکاندا

We really wanted to let them understand

بەڕاستی ویستمان وایان لێ بکەین کە تێبگەن

what the realities of parenting were in an honest way.

لە ڕاستیەکانی ماڵداری بە ڕێگەیەکی ڕاستگۆیانە

RG: So today, what we would love to do

روفس:بۆیە ئەمڕۆ ئەوەی کە حەز دەکەین ئەنجامی بدەین

is share with you four parenting taboos.

کە بەشداریان پێ بکەین لە چوار شتی قەدەغەی ماڵداریدا

And of course, there are many more than four things

وە بە دڵنیاییەوە زۆر زیاتریش لە چوار شت هەیە

you can't say about parenting,

کە ناتوانیت لەبارەی ماڵ داریەوە بیڵێیت

but we would like to share with you today

بەڵال ئێمە ئەمڕۆ دەمانەوێ بەشداریان پێ بکەین لە

four that are particularly relevant for us personally.

چوار دانە لەوانەی کە زۆر بە شێوەێەکی تایبەت بۆ ئێمە گرینگە بە لامانەوە

So the first, taboo number one:

کەوابێت یەکەم دانە،قەدەغەی ژماری یەک

you can't say you didn't fall in love with your baby

ناتوانی بڵێیت لەدایک بوونی منداڵەکەت خۆشت نەویستوە

in the very first minute.

چرکە ساتی یەکەمی

I remember vividly, sitting there in the hospital.

من بە شێوەیەکی ڕوون بیرمە،دانیشتنی ئەوێ لە نەخۆشخانە

We were in the process of giving birth to our first child.

کەلە پڕۆسەی لەدایک بوونی یەکەم منداڵماندا بووین

AV: We, or I?

ئەلیس:ئێمە یان من؟

RG: I'm sorry.

روفس:ببورە

Misuse of the pronoun.

بەهەڵە فەکار هێنانی جێناوەکان

Alisa was very generously in the process

ئەلیسا زۆر بەخشندە بوو لە پڕسەی

of giving birth to our first child -- (AV: Thank you.)

لەدایک بونی یەکەم منداڵماندا ئەلیسا:سوپاس

-- and I was there with a catcher's mitt.

وەمنیش لەوێ بووم بە دەستکێشی گرتنەوە

And I was there with my arms open.

من لەوێ بووم بە باوەشی کراوەوە

The nurse was coming at me

پەرستارەکە دە هات بەرەو ڕوم

with this beautiful, beautiful child,

لەگەڵ ئەم ژوانە،ئەم مناڵە جوانە

and I remember, as she was approaching me,

وە بیرم دێت،کە خەریک بوو لێم نزیک دەبۆوە

the voices of friends saying,

دەنگی هاوڕێکانم لە گوێمدا دەزرنگایەوە کە دەیان ووت

"The moment they put the baby in your hands,

"ئەو ساتە وەختەی کە منداڵەکە دەکەنە فاوەشتەوە

you will feel a sense of love that will come over you

هەست بە جۆرێک لە خۆشەویستی دەکەیت کە بۆت دێت

that is [on] an order of magnitude more powerful

ئەوە "داگیرساوە"هەتاوەک و بەهێزتر بێت

than anything you've ever experienced in your entire life."

لەهەر شتێکی تر کەهەر گیز لە ژیانتدا تاقیت کردبێتەوە

So I was bracing myself for the moment.

لە خۆشیا خۆم گرژ کردبوو چاوەڕێی ئەو کاتە بووم

The baby was coming,

منداڵەکە دەهات

and I was ready for this Mack truck of love

منیش ئامادە بووم کەئەم ئۆتۆمبێلە ماکەی لە خۆشەویستیدا بدەمێ

to just knock me off my feet.

تالە خۆشیا بفڕم

And instead, when the baby was placed in my hands,

وەلە بری ئەوە کاتێک کە منداڵەکە خرایە باوەشمەوە

it was an extraordinary moment.

چرکە ساتێکی نا ئاسای بوو

This picture is from literally a few seconds after

ئەم وێنەیە هی ئەو کاتەیە کە چەند چرکەیەک پاش

the baby was placed in my hands and I brought him over.

ئەوەی کە منداڵەکە خرایە باوەشمەرە کۆشم کرد

And you can see, our eyes were glistening.

وە دەتوانن بیبینن،کە چاوە کانمان گەشابونەوە

I was overwhelmed with love and affection for my wife,

من نەم دەزانی لە خۆشیا چی بکەم لەبارەی خۆشەویستی و سۆزم بۆ خێزانەکەم

with deep, deep gratitude

لەگەڵ سوپاس گوزاریەکی زۆر قوڵدا

that we had what appeared to be a healthy child.

کە هەمان بوو لەبارەی ئەوەی کە منداڵەکەمان سەلامەت دیاربوو

And it was also, of course, surreal.

وەهەر وەها،بە دڵنیاییەوە،کۆدەکەش،

I mean, I had to check the tags and make sure.

مەبەستم ئەوەیە،دەبو کۆدی دەستی منداڵەکە بپشکنم وە دڵنیا ببمەوە

I was incredulous, "Are you sure this is our child?"

وە گومانم دەکرد "دڵنیای ئەمە منداڵەکەن ئێمەیە"؟

And this was all quite remarkable.

وەئەمەش بە تەواوەتی جێی تێبینی کردن بوو

But what I felt towards the child at that moment was deep affection,

بەڵام ئەوەی بەرامبەر منداڵەکە لەو کاتەدا هەستم پێ دەکرد کاریگار بونێکی زۆر ‌قووڵ بوو

but nothing like what I feel for him now, five years later.

بەڵام هیچی وەک ئەوە نیە کە ئێستا هەستی پێدەکەم بەرامبەری پێنج ساڵ دواتر

And so we've done something here

لێرەدا ئێمە شتێکمان ئەنجام دا

that is heretical.

تاوانێکی گەورەیە

We have charted

ئێمە نەخشە ڕێزمان کردبوو

our love for our child over time.

خۆشەویستیەکەمان بەرامبەر منداڵەکەمان بەتێپەڕ بوونی کات

(Laughter)

'پێکەنین'

This, as you know, is an act of heresy.

ئەمەش وەک دەزانن کارێکی نامۆی دەهێنراوە

You're not allowed to chart love.

تۆ بۆت نیە نەخشە سازی بۆ خۆشەویستی بکەیت

The reason you're not allowed to chart love

هۆی ئەوەی کە تۆ بۆت نیە نەخشە سازی بۆ خۆشەویستی بکەیت ئەوەیە

is because we think of love as a binary thing.

کە چونکە وا بیر لە خۆشەویستی دەکەینەوە کە شتێکی دوو لایەنە بێت

You're either in love, or you're not in love.

کە تۆ یان ئەوەتا لە خۆشەویستیایت یان نا

You love, or you don't love.

خۆشت دەوێت یان خۆشت ناوێت

And I think the reality is that love is a process,

وا بزانم ڕاستی خۆشەویستی پڕۆسەیە

and I think the problem with thinking of love

وای بۆ دەچم کێشەی بیرکردنەوە لە خۆشەویستی

as something that's binary

وەک شتێکی دوو لایەنەیە

is that it causes us

ئەوەیە کە دەبێتە هۆی ئەوەی

to be unduly concerned

بەشێوەیەکی خۆ ڕسک نیگەران بین

that love is fraudulent, or inadequate, or what have you.

ئەو خۆشەویستە داگیر کردنە،یان پێچەوانەیە یان هەر شتێکە کە هەتبێت

And I think I'm speaking obviously here to the father's experience.

وای بۆ دەچم کە لێرەدا قسەکانک ڕوون بن بۆ ئەزمونی باوکان

But I think a lot of men do go through this sense

بەڵام وابزانم ژمارەیەکی زۆر لە پیاوان بەم ئەزمونەدا تێدەپەڕن

in the early months, maybe their first year,

لەمانگەکانی یەکەمدا،لەوانەیە لە ساڵی یەکەمی

that their emotional response is inadequate in some fashion.

بەشێوەیەک لە شێوەکان هەستی سۆزداریان بەرەو کەم و کورتی دەچێت

AV: Well, I'm glad Rufus is bringing this up,

ئەلیسا:کەوەبێ،پێم خۆشە کە ڕوفس ئەم بابەتەی وروژاند

because you can notice where he dips in the first years

چونکە دەتوانین تێبیتنی بکەین کە ئەو منداڵەکانی لە ساڵی یەکەمدا داینی داکرد

where I think I was doing most of the work.

ئەو کاتە کە وابزانم من زۆرتر کارم دەکرد

But we like to joke,

بەڵام ئێمە حەزمان لە سوعبەت کردنە

in the first few months of all of our children's lives,

لە سەرەتای مانگەکانی یەکەمی ژیانی هەر منداڵێکماندا

this is Uncle Rufus.

ئەمە "مامە ڕوفس"ە

(Laughter)

"پێکەنین"

RG: I'm a very affectionate uncle, very affectionate uncle.

ڕوفس:من مامێکی زۆر بە سۆزم،مامێکی زۆر بە سۆزم

AV: Yes, and I often joke with Rufus when he comes home

ئەلیس:بەڵێ،وە زۆرجار سوعبەتی لەگەڵ ڕوفس دەکرد کە دەگەڕایەوە ماڵەوە

that I'm not sure he would actually be able to find our child in a line-up

کە من دڵنیانیم ئایا ئەو لە ڕاستیدا بتوانێت منداڵەکەمان بدۆزێتەوە لە ڕیزەکەدا

amongst other babies.

لە نێوان منداڵەکانی تردا

So I actually threw a pop quiz here onto Rufus.

لەڕاستیدا من تاقی کردنەوەیەکی لە پڕی ڕوفس دەکەم

RG: Uh oh.

ڕوفس،ئۆه ئای

AV: I don't want to embarrass him too much. But I am going to give him three seconds.

ئەلیس:نامەوێت شەرمە زاری بکەم بەڵام سێ ‌چرکەی پێ دەدەم

RG: That is not fair. This is a trick question. He's not up there, is he?

ڕوفس:ئەوە یەکسیانی نیە ئەوە پرسیارێکی فێڵاویە ئەو لە سەرەوە و ناوە نیە وانیە؟

AV: Our eight-week-old son is somewhere in here,

ئەلیس:منداڵەکە کوڕە حەفتەکەمان لە شوێنێکە لەوێوە

and I want to see if Rufus can actually quickly identify him.

وە دەشمەوێ کە ڕوفس بە خێرای بیناسێتەوە

RG: The far left. AV: No!

ڕوفس:لەدورە لەلای چەپ ئەلیس:نەخێر

(Laughter)

"پێکەنین"

RG: Cruel.

ڕۆفس : دڵ ڕەق

AV: Nothing more to be said.

ئەلیس:هیچی تر نەڵێیت

(Laughter)

"پێکەنین"

I'll move on to taboo number two.

دەچمە سەر قەدە‌غەی ژمارە دوو

You can't talk about how lonely having a baby can be.

ناتوانیت بڵێیت دەشێت هەبوونی منداڵێک چەند شتێکی تەنهای بێت

I enjoyed being pregnant. I loved it.

من چێژم وەر گرت لە دوو گیان بوونم،حەزم لێکیرد

I felt incredibly connected to the community around me.

من هەستم دەکرد کە زۆر بە شێوەیەکی زۆر وابەستم بە کەمەڵگەی دەورو بەرمەوە

I felt like everyone was participating in my pregnancy, all around me,

وام هەست دەکرد کە هەموانبەشدارن لە دو گیان بونەکەی مندا،هەموو ئەوانەی دەورو بەرم

tracking it down till the actual due-date.

دێتە خوارەوە هەتا ڕۆژە چاوەڕوان کراوەکە

I felt like I was a vessel of the future of humanity.

وام هەست دەکرد کە شا خوێن بەری داهاتوی مرۆڤایەتیم

That continued into the the hospital. It was really exhilarating.

ئەوە بەردەوام بوو تا ڕۆژی نەخۆشخانەکە،بە ڕاستی شتێکی دڵ خۆشکەر بوو

I was shower with gifts and flowers and visitors.

من لە دیاری و گوڵ و سەردان کەراکەنمدا مەلەم دەکرد

It was a really wonderful experience,

ئەوە ئەزمونێکی زۆر ژوان بوو

but when I got home,

بەڵام کاتێک گەڕامەوە ماڵەوە

I suddenly felt very disconnected

لە پڕ هەستم کرد کە زۆر نا پەیوەستم

and suddenly shut in and shut out,

وە لەپڕ خراپتر دەبوم و لە پڕ لە بیری خۆم دەبردەوە

and I was really surprised by those feelings.

وە زۆر سەرم سوڕمابوو بەو هەستانە

I did expect it to be difficult,

وام هەست کردبوو کە قورس بێت

have sleepless nights, constant feedings,

کە شەوێ بێ خەوم هە بێت،وە خواردن پێدانی دوبارەش

but I did not expect the feelings

بەڵام پێشبینی ئەو هەستانەم نە دەکرد

of isolation and loneliness that I experienced,

کەبە دابڕاو و بەتەنهابووم و پێیاندا تێپەڕیم

and I was really surprised that no one had talked to me,

وە زۆر سەرم سوڕمابوو کە هیچ کەس قسەی لەگەڵ نەکردبووم

that I was going to be feeling this way.

کەمن وام لێ دێت ئەم هەستانەم لا دروست بێت

And I called my sister

پەیوەندیم بە خوشکەکەمەوە کرد

whom I'm very close to -- and had three children --

کە ضۆر لێی نزیک ''''بوم وە سێ منداڵی هەبوو

and I asked her, "Why didn't you tell me

وە لێم پرسی "بۆ پێت نەوتبوم

I was going to be feeling this way,

کەبەم شێوەیە هەست دەکەم

that I was going to have these -- feeling incredibly isolated?"

کەئەم هەستانەم لا دروست دەبێت....هەست کردن بە دابڕانێکی زۆر؟"

And she said -- I'll never forget --

وە وەڵامی دامەوە...هەرگیز لە بیری ناکەم..

"It's just not something you want to say to a mother

"ئەوە شتێک نیە کە بتوانیت بە دایکێکی بڵێیت

that's having a baby for the first time."

کە یەکەم ژارێتی منداڵی ببێت"

RG: And of course, we think

ڕوفس:وەبە دڵنیاییەوە وای بۆ دەچێت

it's precisely what you really should be saying

ئەوە بە وردی ئەوەیە کە دەبوو بیڵێیت

to mothers who have kids for the first time.

بەو دایکانەی کەیەکەم جاریانە منداڵیان دەبێت

And that this, of course, one of the themes for us

وە ئەمەش،بێ گومان،ئە،مەش یەکێکە لە بابەتەکان بۆ ئێمە

is that we think

کە بیری لێ دەکەینەوە

that candor and brutal honesty

ئەوە ڕاشکاویەکی تاک و ڕاستەقنینەیە

is critical to us collectively

کە ڕەخنە گرانەیەو هەمومان دەگرێتەوە

being great parents.

کە دایک و باوکێکی باش بین

And it's hard not to think

وە ئەوە قورسە تا پشت گوێی بخەیت

that part of what leads to this sense of isolation

کە بەشێک لەوەی کە وات لێدەکات هەست بەو دابڕاویە بکەیت

is our modern world.

ژیان پێشکەوتوەکەی خۆمانە

So Alisa's experience is not isolated.

بۆیە ئەزمەنەکەی ئەلیسا دابڕاو نیە

So your 58 percent of mothers surveyed

کەوابێت لە سەدا ٥٨ی یەو دایکانەی بۆچونی خۆیان وتووە

report feelings of loneliness.

باسیان لە هەست کردنیان کردوە بە دابڕان

Of those, 67 percent are most lonely

وە ئەو،لە سەدا ٦٧زۆربەیان تەنهان

when their kids are zero to five -- probably really zero to two.

کە منداڵەکانیان لە مەلۆتکەوە تا پێنج ساڵن...بەلایەنی کەمەوە مەلۆتکە بۆ دوو ساڵ

In the process of preparing this,

لە پڕۆسەی ئاماردەکردنی ئەمەدا

we looked at how some other cultures around the world

تەماشامان کرد کە چۆن کلتورەکانی تری سەرانسەری جیهان

deal with this period of time,

مامەڵە لەگەڵ ئەم ماوەیەدا دەکەن

because here in the Western world,

چونکە لێرە لە جیهانی خۆرئاوادا

less than 50 percent of us live near our family members,

کەمتر لە سەدا ٥٠ی ئێمە نزیک لە ئەندامانی خێزانەکانمان دەژین

which I think is part of why this is such a tough period.

کە وای بۆ داچم بەشێکە لەوەی کە ئەمە ماوەیەکی قورس بێت

So to take one example among many:

کەوابێت بە وەر گرتنی نمونەیەک لە چەند نمونەیەک

in Southern India

لە باشوری هیندستان

there's a practice known as jholabhari,

چالاکیەک هەیە ناسراوە بە جۆلەبهاری

in which the pregnant woman, when she's seven or eight months pregnant,

کە ئافرەتی دوو گیان،کاتێک سکەکەی دەگاتە حەوت بۆ هەشت مانگ

moves in with her mother

دەچێتە لای دایکی

and goes through a series of rituals and ceremonies,

وەبە چەندین مەڕاسیم و ڕێوڕەسمدا تێپەڕ دەبێت

give birth and returns home to her nuclear family

منداڵەکەی دەبێ و دەگەڕێتەوە بۆ ناو خێزانەکەی خوی

several months after the child is born.

چەند مانگێک دوای لە دایک بوونی منداڵەکە

And this is one of many ways

وە ئەمەش یەکێکە لەو ڕوێگا زۆرانەی

that we think other cultures offset this kind of lonely period.

کە زۆرێک لە کلتورەکان ئەم ماوەی تەنهاییە ی پێ هاوسانگ دەکەن

AV: So taboo number three:

ئەلیسا:کەوابێت قەدەغەی ژمارە سێ:

you can't talk about your miscarriage -- but today I'll talk about mine.

ناتوانیت لە بارەی سەرنەکەوتنەکانتەوە قسە بکەیت...بەڵام ئەمڕۆ باس لەوانەی خۆم دەکەم

So after we had Declan,

بۆیە دوای ئەوەی دیکلن مان بوو

we kind of recalibrated our expectations.

بە جۆرێک ئێمە بە ئەزوونەکاندا چوینەوە

We thought we actually could go through this again

وە لە ڕاستیدا وا بیرمان دەکردەوە کەدەتوانین ژارێکی تر ئەمە بە ڕێ بکەین

and thought we knew what we would be up against.

وەبیرەشمان کردبۆوە کە ڕوو بە ڕووی چی دەبینەوە جارێکی تر

And we were grateful that I was able to get pregnant,

وە سوپاس گوزار بووم کە دەتوانم ژارێکی تر دوو گیان ببم،

and I soon learned that we were having a boy,

هەر زوو بە زووش تێگەیشتم کە کوڕێکمان دەبوو

and then when I was five months,

پاشان کە بوو با ٥مانگ

we learned that we had lost our child.

بۆمان دەرکەوت کە منداڵەکەمان لە دەست چووە

This is actually the last little image we have of him.

ئەمە لە ڕاستیدا دوانە وێنەیەکی بچوکە ئەوە کە هەمانە

And it was obviously a very difficult time --

بەڕوونی دیاربوو کە ئەوە ساتە وەختێکی گران بوو

really painful.

زۆر ئازار بەخش بوو

As I was working through that mourning process,

لە من کارم دەکرد لە پڕۆسەی تێپەڕاندنی ئەو بەیانیەدا

I was amazed that I didn't want to see anybody.

سەرم سوڕمابوو لەوەی کە نەمدەویست کەس ببینم

I really wanted to crawl into a hole,

لە ناخی دڵەوە دەم ویست کە خۆم بخشێنمە ناو کونێکەوە

and I didn't really know how I was going

وەنەشم دەزانی کە چۆن بڕۆر بەوەو

to work my way back into my surrounding community.

کارەکەم بۆ گەڕانەوەبەرەو ئەو کۆمەڵگەیەی کە دەوری دابووم

And I realize, I think, the way I was feeling that way,

بۆشم دەرکەوت،باوەڕم وایە،ئەو ڕێگەیەی کە بەو شێوەیە هەستم دەکرد

is on a really deep gut level,

کە پلەیەکی زۆر قوڵی غەریزیدا بوو

I was feeling a lot of shame

هەستم بە زۆرێک لە شەرم دەکرد

and embarrassed, frankly,

وە شەرمە زاربووم ،ڕاستگۆیانە

that, in some respects, I had failed

کە لە زۆر ڕووەوە من سەرکەوتو نەبووم

at delivering what I'm genetically engineered to do.

لەگەیەندنی ئەو ئەرکەی کەلە ڕێگەی بۆ ماوەییەوە منی بۆ دروست کراوم

And of course, it made me question,

وە بێ گوومان،ئەوە وای لێکردم کە بپرسم

if I wasn't able to have another child,

کە ئەگەر نەتوانم مناڵی تر بخەمەوە

what would that mean for my marriage,

ئەوە مانای چی دەبێت بۆ هاوسەر گیریەکەی من

and just me as a woman.

وە تەنها منیش وەک ئافرەتێک

So it was a very difficult time.

بۆیە ئەوە ساتە وەختێکی قوورس بوو

As I started working through it more,

لەگەڵ کارکردنم لەسەر زیاتر تێپەڕاندنی ئەمە

I started climbing out of that hole and talking with other people.

دەستم کرد بە هاتنە دەرەوە لەو کونەو قسەم لەگەڵ خەڵکانی تردا کرد

I was really amazed

زۆر سەرم سوڕما

by all the stories that started flooding in.

بەو هەموو چیرۆکەی کە هاتنە کایەوە

People I interacted with daily,

کەسانێک کە ڕۆژانە مامەڵەم لەگەڵ دەکردن

worked with, was friends with,

کە هاوڕێم بوون،هەوکارم بوون

family members that I had known a long time,

ئەندامانی خێزانم بوون کەلەوەو پێش بەماوەیەکی زۆر ناسیبومن

had never shared with me their own stories.

هەگرگیز چیرۆکەکانی خۆیان لەگەڵدق باس ناکردوم

And I just remember feeling all these stories came out of the woodwork,

بیرم دێت کە هەموو ئەم چیرۆکانە بە یەکەوە پەیدا بوون و هاتنە مەیدانەوە

and I felt like I happened upon

واشم هەست دەکرد کە ئەمە بەسەر مندا هاتووە

this secret society of women that I now was a part of,

لەم کۆمەڵە نهێنیانەی ئەو ژنانەی کە ئێستا بەشێکم لەوان

which was reassuring and also really concerning.

کە زۆر لێم دڵنیا دەبوونەوەو خەمیان بووم

And I think,

وە پێم وایە،

miscarriage is an invisible loss.

لە دەست چونێکی نەبینراو

There's not really a lot of community support around it.

لەڕاستیدا زۆرێک لە کۆمەڵگەکان لەدەور نین هەتا پشتگیری بکەن

There's really no ceremony,

وە هیچ مەراسیمێک و،

rituals, or rites.

ڕێوڕەسم یان یادێکی نیە

And I think, with a death, you have a funeral, you celebrate the life,

پێم وایە کە لەگەڵ مردندا،تۆ مەراسیمی ناشتنت هەیە ئاهەنگ گێڕان بە ژیانەوە

and there's a lot of community support,

وە زۆر کۆمەڵگە هەیە پشتگری ئەمە بکات

and it's something women don't have with miscarriage.

وە ئەوەش شتێکە کە ئافرەتان لە پاش لەبار چوون نایان بێت

RG: Which is too bad because, of course,

ڕوفس:کەئەوە شتێکی زۆر خراپە چونکە،بێ گومان،

it's a very common and very traumatic experience.

ئەوە شتێکی زۆر باوەو ئەزمونێکی زۆر ئازار بەخشە

Fifteen to 20 percent of all pregnancies result in miscarriage,

پانزە بۆ بیست لە سەدای هە موو سک پڕیەکان ئەنجامەکەی لەبار چوونە

and I find this astounding.

وە ئەمەم بەلاوە زۆر سەر سوڕهێنەرە

In a survey, 74 percent of women said

لە ئاماردا،لە سەدا حەفتاو چواری ژنان ووتویانە

that miscarriage, they felt, was partly their fault, which is awful.

لەبار چوندا هەستان وابووە،کەبە چۆرێک شکستی ئەوان بووە،کە زۆر ناخۆشە

And astoundingly, 22 percent

وە سەرسوڕهێنەرانە لە سەدا بیستوو دوو

said they would hide a miscarriage from their spouse.

وتویانە کە لە بار چونەکەیان شاردۆتەوە لە هاوسەرەکانیان

So taboo number four:

کەوابێت قەدەغەی ژمارد چوار:

you can't say that your average happiness

ناتوانیت بڵێیت کە ناوەندی بەختەوەری

has declined since having a child.

نزمبۆ ئەوە لەگەڵ هەبوونی منداڵێکدا.

The party line is that every single aspect of my life

لە دیدەی منەوە هەموو لایەنێکی ژیانی من

has just gotten dramatically better

بە شێوەیەکی سەر سوڕهێنەرانە باشتر بووە

ever since I participated

لەو کاتەوە کە بەشداریم کردووە

in the miracle that is childbirth and family.

لەو موعژیزەیەدا کە مناڵ خستنەوە و درووست کردنی خێزان

I'll never forget, I remember vividly to this day,

هەرگەز لە بەری ناکەم،ئەم ڕۆژەم زۆر بە باشی بیر دێت

our first son, Declan, was nine months old,

کوڕی یەکەممان ،دێکلن، تەمەنی نۆ مانگ بوو

and I was sitting there on the couch,

لەوێ دانیشتبووم لەسەر قەنەفەکە

and I was reading Daniel Gilbert's wonderful book, "Stumbling on Happiness."

کتێبە چاکەکەی دانیال گلبەرتم دەخوێندەوە "سەرسمدان لە بەختەوەری"

And I got about two-thirds of the way through,

دوو بەشی لە سێ بەشی کتێبەکەم تەواو کردبوو وابزانم

and there was a chart on the right-hand side --

لەلای دەستی ڕاستەوە ئامارێک هەبوو

on the right-hand page --

لە لاپەڕەی لای ڕاستەوە

that we've labeled here

کە لێرە ئاماژەمان پێ کردووە

"The Most Terrifying Chart Imaginable

"ترسناکترین ئامار کە جێی پێشبینی کردنە

for a New Parent."

بۆ خێزانێکی تازە پێک هاتوو"

This chart is comprised of four completely independent studies.

ئەم ئامارە چوار لێکۆڵینەوەی سەربەخۆی لە خۆ گرتبوو

Basically, there's this precipitous drop

بەشێوەیەکی بنەڕەتی،ئەم مەترسیە گەورەیە هەیە

of marital satisfaction,

لە "قەناعەتی"خێزانی

which is closely aligned, we all know, with broader happiness,

کەبە نزیکی ڕیزکراوە،هەموان دەزانن،کە بەختەوەریەکی فراوانتر

that doesn't rise again

کەژارێکی تر نایەتەوە ڕێگەت

until your first child goes to college.

هەتا یەکەم مناڵت ئەچێتە زانکۆ

So I'm sitting here looking at the next two decades of my life,

من لێرەدا دانیشتووم سەیری دە ساڵی داهاتووی ژیانم دەکەم

this chasm of happiness

ئەم بەشەی بەختەوەری

that we're driving our proverbial convertible straight into.

کە گۆڕنکاریە نمونەییەکانمان ڕاستەوخۆ بەرەو ڕوی ئەوە لێدەخوڕین

We were despondent.

ئێمە بێ هیوا بووین

AV: So you can imagine, I mean again, the first few months were difficult,

ئەلیس:دەتوانن بیهێننە بەر چاوی خۆتان،مەبەستم ئەوەیە دوبارە،کە چەند مانگی یەکەم زۆر قورس بوو

but we'd come out of it,

بەڵام ئێمە ئەوەمان تێپەڕاند،

and were really shocked to see this study.

وە ئێمە بە ڕاستی تووشی سەرسوڕمان بووین بە بینینی ئەم لێکۆڵینەوەیە

So we really wanted to take a deeper look at it

بۆیە ویستمان خوێندەوەیەکی ورد تری بۆ بکەین

in hopes that we would find a silver lining.

ئەو هیوایانەی وەڵامی پرسارەکەی تێدا دەدۆزینەوە

RG: And that's when it's great to be running a website for parents,

ڕوفس:ئەوەش ئەو کاتەیە کە زۆر خۆشە کە ماڵپەڕێکی ڕاستەو خۆ هەبێت بۆ هاوسەرەکان

because we got this incredible reporter

چونکە ئەم ڕاپۆڕتە باشەمان هەیە

to go and interview all the scientists

کە بچین و چاومان بە هەموو ئەو زانایانە بکەوێت

who conducted these four studies.

کە ئەم لێکۆڵینەوەیەیان ئەنجام داوە

We said, something is wrong here.

وتمان شتێک هەڵەیە لێرە

There's something missing from these studies.

شتێک هەیەوکەلەم لێکۆڵینەوەیەدا

It can't possibly be that bad.

ناکرێت بەو خراپیەش بێت

So Liz Mitchell did a wonderful job with this piece,

لیز میشێڵ کارێکی ژوانی لەسەر ئەم پارچەیە ئەنجام داوە

and she interviewed four scientists,

هەستاوە بە چاو پێکەوتن لەگەڵ چوار زانادا

and she also interviewed Daniel Gilbert,

و بەهەمان شێوە چاوی بە دانیاڵ گلبەرت کەوتووە

and we did indeed find a silver lining.

بۆیە ئەوەمان لەسەر بوو کە دراوە زیویەکەی دۆزیەوە

So this is our guess

ئەمە لێکدانەوەی ئێمەیە

as to what this baseline of average happiness

وەک ئەوەی کەئەم هێڵی ناوەندیەی بەختەوەری

arguably looks like throughout life.

بە شایەنی باسە لە چی دەچێت بە درێژای ژیان

Average happiness is, of course, inadequate,

ناوەندیەتی بەختەوەری بریتیە لە،بێ گومان،کەم و کورتیە

because it doesn't speak

چونکە ئەوە مانای

to the moment-by-moment experience,

چڕکە سات.بە چرکە ساتی ئەزموون ناگەڕێتەوە

and so this is what we think it looks like

وە ئەمەش ئەوەیە کە ئێمە بیری لێ دەکەینەوە کە لە چی دەچێ

when you layer in

کاتێک تۆ ئەوە وەلا دەنێی

moment-to-moment experience.

کە ئەزمونی چرکە بە چرکەیە.

And so we all remember as children,

ئێمە هەموو بیرمان دێت وەک منداڵ

the tiniest little thing -- and we see it on the faces of our children --

کە بچوکترین شت...وە ئەوەش لە ڕوخساری منداڵەکانمان دەبینەنەوە

the teeniest little thing

کە بچوکترین شت

can just rocket them to these heights

دەتوانێت بە خێرای بیان گێڕێتە ئەم بەرزییە

of just utter adulation,

تەنها بە وتەیەک

and then the next teeniest little thing

وە پاشان دووەم بچوکترین شتیش

can cause them just to plummet to the depths of despair.

دەتوانێت ببێتە هۆی ئەوەی کە بچنە قوڵای بێ هیواییەوە

And it's just extraordinary to watch, and we remember it ourselves.

وەئەمەش زۆر نا ئاساییە،خۆمان بیری ئەوە دەهێنینەوە

And then, of course, as you get older,

وە پاشان،بێ گومانم هەرچەندە بەرەو پیر بوون دەچیت

it's almost like age is a form of lithium.

تەمەن تا ڕادەیەک کە لیثیۆم دەچێت

As you get older, you become more stable.

هەتا پیرتربیت زیاتر،جێگیر دەبن

And part of what happens, I think, in your '20s and '30s,

بەشێک لەوەی ڕودەدات،پێم وایە، لە بیستەکان و سیەکانی تەمانتدا

is you start to learn to hedge your happiness.

ئەوەیە کە دەست دەکەی بە سیاج کردنی باختەوەریت

You start to realize that

دەست دەکەیت بەوەی کە بزانی کە

"Hey, I could go to this live music event

"هێی،من ئەمتوانی بچم بۆ ئەم کۆنسێرتی مۆسیقایە"

and have an utterly transforming experience

وە ئەزمەنێکی جیاو گۆڕاوم هەبێت

that will cover my entire body with goosebumps,

کە هەموو لەشم گرژ بوو

but it's more likely that I'll feel claustrophobic

بەڵام ئەوە زیاتر لە هەستکردن بە بێزاری دەچێت

and I won't be able to get a beer.

کە ناتوانم بیرەیەک بخۆمەوە

So I'm not going to go.

بۆیە من ناچم

I've got a good stereo at home. So, I'm not going to go."

سترێۆیەکی باشم هەیە لە ماڵەوە [،بۆیە من ناچم"

So your average happiness goes up,

بۆیە ناوەندیی بەختەوەریت بەرز دەبێتەوە

but you lose those transcendent moments.

بەڵام ئەو ساتە وەختە ناوازانەت هەر لە دەست دەچێ

AV: Yeah, and then you have your first child,

ئەلیسا:بەڵێ،بەڵێ وە پاشان یەکەم منداڵت دەبێت

and then you really resubmit yourself

وە پاشان بە خۆتتدا دەچیتەوە

to these highs and lows --

بۆ ئەم بەرزی و نزمیە...

the highs being the first steps, the first smile,

بەرزی هەنگاوەکانی یەکەمە،یەکەم خەنددە

your child reading to you for the first time --

منداڵەکەتت بۆ یەکەم جار بۆ ئامادە دەکرێ...

the lows being, our house, any time from six to seven every night.

وە نزمیەکان ,خانوەکەمانە،هەرکاتێکە لە نێوان شەش بۆ حەوتی هە موو ئێوارەیەک

But you realize you resubmit yourself

بەڵام بۆت دەردەکەوێت تۆ بە خۆتدا دەچویتەوە

to losing control in a really wonderful way,

کە کۆنترۆڵی خۆت لە دەست بدەیت بە ڕێگەیەکی زۆر جوان

which we think provides a lot of meaning to our lives

کەوای بۆ دەچم زۆرمانا ببەخشێتە ژیانی ئێمە

and is quite gratifying.

وە بە شێوەیەکی ڕازی کەرە

RG: And so in effect,

ڕوفس:وەلە کاریگەریدا

we trade average happiness.

ئێمە بازرگانی دەکەین بە ناوەندی بەختەوەریەوە

We trade the sort of security and safety

ئێمە بازرگانی دەکەین بە جۆرێک بە ئاسایش و سەلامەتیمانەوە

of a certain level of contentment

لە زۆر لە نارەڕۆکەکانەوە

for these transcendent moments.

بۆ ئەم ساتە وەختە نایابانەی کە نایەنەوە

So where does that leave the two of us

کەوابێ ئەوە ئێمەی لە کویا بە جێهێشت

as a family with our three little boys

وەک خێزانێک لەگەڵ سێ کوڕەکەمان

in the thick of all this?

لە بیری هەموو ئەم شتانەدا؟

There's another factor in our case.

فاکتەرێکی تر لە کەیسەکەی ئێمەدا هەیە

We have violated yet another taboo

ئێمە قەدەغەیەکی ترمان پێشێل کردووە

in our own lives,

لە ژیانی خۆماندا

and this is a bonus taboo.

ئەویش قەدەغەی خەڵات کردنە

AV: A quick bonus taboo for you, that we should not be working together,

ئەلیس:بە خێرای قەدەغەی پاداشط کردن بۆ ئێوە،کە نابێت ئێمە بە یەکەوە کار بکەین

especially with three children --

بە تایبەتی بە هەبوونی سێ مناڵ

and we are.

بەڵام ئێمە دەیکەین

RG: And we had reservations about this on the front end.

ڕوفس:وە ئێمە دەست گرتنمان هەیە بە بیروباوەڕەکانمانەوە لەبارەی ئەمەی کۆتای ڕیزی پێشەو

Everybody knows, you should absolutely not work with your spouse.

هەموان دەزانن کە بە بێ گومان نابێت کاربکەیت لەگەڵ هاوسەرەکەتدا

In fact, when we first went out to raise money to start Babble,

لە ڕاستیدا،کەیەکەم جار چووینە دەرەوە بۆ پەیدا کردنی پارە بۆ دەستپێکرنی بەبڵ

the venture capitalists said,

ڕێمان کەوتە سەرمایە دارێک کە دەیان ووت

"We categorically don't invest

ئێمە بە شێوەیەکی جۆری سەرمایە داری ناکەین

in companies founded by husbands and wives,

لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانە کەبە ژن و مێرد بە ڕێوە دەچن

because there's an extra point of failure.

چونکە ئەگەری زیاتری شکست هێنان هەیە

It's a bad idea. Don't do it."

ئەوە بیرۆکەیەکی خراپە،ئەنجامی مەدەن

And we obviously went forward. We did.

وە ئێمەش بە شێوەیەکی ڕوون بەرەو پێش چووین،وامان کرد

We raised the money, and we're thrilled that we did,

ئێمە پارەکەمان دەست کەوت ،وە زۆر بەختەوەر بوین کە کردمان

because in this phase of one's life,

چونکە لەم قۆناغەی ژیانی کەسێکدا

the incredibly scarce resource is time.

جوانترین سەرچاوەی دەگمەن کاتە

And if you're really passionate about what you do every day -- which we are --

ئەگەر بە ڕاستی خولیای ئەوەی کە هەموو ڕۆژێک ئەنجامی ئەدەیت

and you're also passionate about your relationship,

وە زۆر خولیای پەیوەندیە خۆشەویستیەکەتی

this is the only way we know how to do it.

ئەمە تاکە ڕێگەیە کە ئێمە بیزانین ئەنجامی بدەیت

And so the final question that we would ask is:

وە دوا پرسیار کە ئێمە دەپرسین ئەمەیە:

can we collectively bend that happiness chart upwards?

ئایا ئێمە بە هەمووان دەتوانین ئەو ئاماری بەختەوەری بەرەو سەر بنوشتێنینەوە؟

It's great that we have these transcendent moments of joy,

ئەوە زۆر خۆشە کە ئێمە ئەم ساتە وەختە جوانانەی چێژ وەرگرتنمان هەیە

but they're sometimes pretty quick.

بەڵام زۆرجار خێزان

And so how about that average baseline of happiness?

کەوابێت ئەی چی لە بارەی ئەو ناوەندی بەختەوەریەوە؟

Can we move that up a little bit?

دەتوانین کەمێک بەرەو ژوری ببەین؟

AV: And we kind of feel that the happiness gap, which we talked about,

ئەلیس:ئێمە بە جۆرێک لە جۆرەکان هەست بە کەلێنی بەختەوەری دەکەین کە باسمان کرد

is really the result of walking into parenting --

ئەوە دەرونجامی چونە ناو ماڵداریەوەیە

and really any long-term partnership for that matter --

وە هەر دەستەواژەیەکی درێژ خایەن لە بارەی هاوبەسشی بۆ ئەو کێشەیە

with the wrong expectations.

لەگەڵ پێشبینی کردنە هەڵەکان

And if you have the right expectations and expectation management,

وە ئەگەر پێشبینی دروست هەبێ و ڕێک خستنی پێشبینیەکان هەبێت

we feel like it's going to be a pretty gratifying experience.

واهەستدەکەین کە ئەوە دەبێتە ئەزمونێکی ڕازی کەر

RG: And so this is what --

ڕوفس:کەوابێت ئەمە ئەوەیە

And we think that a lot of parents,

کەباوەڕمان وایە زۆرێک لە خێزانەکانیش

when you get in there -- in our case anyway --

کە دەچنە ئەوێ"ماڵپەڕەکە"لە...دۆخی ئێمەدا بە هەر حاڵ...

you pack your bags for a trip to Europe, and you're really excited to go.

جانتاو شتەکان دەپێچیتەوە بۆ گەشتێک بەرەو ئەوروپا،وە زۆر دڵت خۆشە کە دەچیت

Get out of the airplane,

وەرە دەرێ لە فڕۆکەکە

it turns out you're trekking in Nepal.

بۆت دەردەکەوێت کە گەشتت بەرەو نیپاڵ ئەنجام داوە

And trekking in Nepal is an extraordinary experience,

وە گەشت کردن بەرەو نیپاڵ ئەزموونێکی نا ئاساییە

particularly if you pack your bags properly

بەتایبەتی ئەگەر جانتاکەت بە باشی بپێچیتەوە

and you know what you're getting in for and you're psyched.

وە دەزانیت چیت بەسەر دێت و ‌چیت بە لاوە قوورسە

So the point of all this for us today

بۆیە مەبەست لە هەموو ئەمانە بۆ ئێمە لە مێژودا

is not just hopefully honesty for the sake of honesty,

خۆشحاڵانە تەنها ڕاستگۆی نیە لە پێناو ڕاستگۆیدا

but a hope that by being more honest and candid about these experiences,

بەڵکوو هیوایەکە کە زیاتر ڕاستگۆو شیاو بیت لە بارەی ئەم ئەزموونانەوە

that we can all collectively

کە ئێمە هەمومان بە یەکەوە دەتوانین

bend that happiness baseline up a little bit.

ئەو هێڵی ناوەنیدیە بەختەوەریە کەمێک بەرەو سەر بەرین

RG + AV: Thank you.

ڕوفس و ئەلیکس :سوپاس

(Applause)

"چيپڵە"