9/11 healing: The mothers who found forgiveness, friendship

Translator: Tamar Chubabria Reviewer: meri togonidze

Phyllis Rodriguez: We are here today

ჩვენ დღეს ერთად ვართ

because of the fact

იმ მიზეზით,

that we have what most people consider

რასაც ბევრი

an unusual friendship.

უცნაურ მეგობრობას დაარქმევდა.

And it is.

და ეს მართლაც ასეა.

And yet, it feels natural to us now.

თუმცა ჩვენ ეს ახლა ბუნებრივად მიგვაჩნია.

I first learned

პირველად მე გავიგე, რომ

that my son had been in the World Trade Center

ჩემი შვილი მსოფლიო სავაჭრო ცენტრში იყო

on the morning of September 11th, 2001.

2001 წლის, 11 სექტემბერის დილას.

We didn't know

ჩვენ ჯერ არ ვიცოდით,

if he had perished yet

ის გარდაცვლილი იყო, თუ არა.

until 36 hours later.

მხოლოს 36 საათის შემდეგ შევიტყვეთ.

At the time,

იმ დროს

we knew that it was political.

ჩვენ ვიცოდით, რომ ეს პოლიტიკური საკითხი იყო.

We were afraid of what our country was going to do

ჩვენ გვეშინოდა, რას იზამდა ჩვენი ქვეყანა,

in the name of our son --

ჩვენი შვილის სახელით --

my husband, Orlando, and I and our family.

ჩემი ქმრის, ორლანდოს, ჩემი და ჩვენი ოჯახის.

And when I saw it --

როცა მე ეს ვიხილე-

and yet, through the shock,

ჯერ კიდევ შოკურ მდგომარეობაში,

the terrible shock,

საზარელ შოკში,

and the terrible explosion in our lives, literally,

და ამ საზარელი აფეთქებისას ჩვენს ცხოვრებაში,

we were not vengeful.

არ ვიყავი შურისძიებით გამსჭვალული.

And a couple of weeks later

რამდენიმე კვირის შემდეგ,

when Zacarias Moussaoui was indicted

როდესაც ზაქარია მუსაუ დამნაშავედ ცნეს

on six counts of conspiracy to commit terrorism,

6 გზის მონაწილედ შეთქმულებისა ტერორიზმის მოსაწყობად.

and the U.S. government called for a death penalty

და როდესაც ა.შ.შ.-ის მთავრობამ განაცხადა, რომ

for him, if convicted,

ბრალის დამტკიცების შემთხვევაში მას სიკვდილით დასჯიდნენ,

my husband and I spoke out

მე და ჩემმა ქმარმა ხმამაღლა გამოვთქვით ჩვენი აზრი

in opposition to that, publicly.

და საჯაროდ გამოვედით ამის წინააღმდეგ.

Through that

ამის და

and through human rights groups,

ადამიანის უფლებათა დამცველი ჯგუფების საშუალებით

we were brought together

ჩვენ შევხვდით

with several other victims' families.

სხვა მსხვერპლთა ოჯახებს.

When I saw Aicha in the media,

მე აიშა ტელევიზიით ვიხილე,

coming over when her son was indicted,

როდესაც თავისი შვილი ეჭვმიტანილად აღიარეს.

and I thought, "What a brave woman.

მე მაშინ ვიფიქრე "რა მამაცი ქალბატონია".

Someday I want to meet that woman when I'm stronger."

"ერთ დღეს, როდესაც უფრო ძლიერი ვიქნები, მინდა გავიცნო ეს ადამიანი"

I was still in deep grief;

ჯერ კიდევ მძიმედ ვგლოვობდი.

I knew I didn't have the strength.

ვიცოდი, რომ ამისთვის ძალა არ გამაჩნდა.

I knew I would find her someday,

ვიცოდი, ერთ დღეს ვიპოვიდი,

or we would find each other.

ან რომ ერთმანეთს ვიპოვიდით.

Because, when people heard that my son was a victim,

როდესაც ხალხი იგებდა, რომ ჩემი შვილი იყო მსხვერპლი,

I got immediate sympathy.

იმ წამსვე თანამიგრძნობდნენ.

But when people learned

მაგრამ, როდესაც ხალხი იგებდა

what her son was accused of,

რაში დაადანაშაულეს მისი ვაჟი,

she didn't get that sympathy.

მას არავინ უთანაგრძნობდა.

But her suffering is equal to mine.

მაგრამ მისი ტანჯვა ჩემის თანასწორია.

So we met in November 2002,

ასე, რომ ჩვენ ერთმანეთს 2002 წლის ნოემბერში შევხვდით.

and Aicha will now tell you

აიშა მოგითხრობთ

how that came about.

ეს როგორ მოხდა.

(Translator) Aicha el-Wafi: Good afternoon, ladies and gentlemen.

დღე მშვიდობისა, ქალბატონებო და ბატონებო.

I am the mother of Zacarias Moussaoui.

მე ვარ ზაქარია მუსაუს დედა.

And I asked

მე ვთხოვე

the Organization of Human Rights

ადამიანის უფლებათა დამცველ ორგანიზაციებს

to put me in touch with the parents of the victims.

დავეკავშირებინე გარდაცვლილთა მშობლებთან.

So they introduced me

ასე გამაცნეს მათ

to five families.

ხუთი ოჯახი.

And I saw Phyllis, and I watched her.

მე დავინახე ფილისი და ვაკვირდებოდი.

She was the only mother in the group.

ის იყო ერთადერთი დედა ამ ჯგუფში.

The others were brothers, sisters.

სხვები დები და ძმები იყვნენ.

And I saw in her eyes

და მის თვალებში დავინახე,

that she was a mother, just like me.

რომ ისიც ისეთივე დედა იყო, როგორც მე.

I suffered a lot as a mother.

მე, როგორც დედამ, ძალიან ვიტანჯე.

I was married when I was 14.

მე 14 წლის გავთხოვდი.

I lost a child when I was 15,

15 წლისამ ბავშვი დავკარგე.

a second child when I was 16.

16 წლისამ მეორე შვილი.

So the story with Zacarias was too much really.

ასე, რომ ზაქარიას ამბავი მართლაც, რომ ძალიან ზედმეტი ოყო ჩემთვის.

And I still suffer,

და მე დღემდე განვიცდი,

because my son

რადგან ჩემი შვილი

is like he's buried alive.

ცოცხლად დამარხულს გავს.

I know she really cried for her son.

მე ვიცი, რომ ფილიმა მართლა იტირა თავისი შვილისთვის.

But she knows where he is.

მაგრამ მან იცის სად არის თავისი შვილი.

My son, I don't know where he is.

მე კი არ ვიცი სად არის ჩემი ვაჟი.

I don't know if he's alive. I don't know if he's tortured.

არც ის ვიცი, ცოცხალია, თუ არა, ნაწამებია, თუ არა.

I don't know what happened to him.

არ ვიცი, რა მოუვიდა.

So that's why I decided to tell my story,

სწორედ ამიტომ გადავწყვიტე ჩემი ამბის მოყოლა,

so that my suffering is something positive for other women.

რომ ჩემი განცდები ყოფილიყო რაღაც დადებითი სხვა დედებისთვის.

For all the women, all the mothers that give life,

რადგან ყველა ქალმა, რომელმაც შობა,

you can give back,

შეუძლია რაღაცის დაბრუნება,

you can change.

შეუძლია ცვლილების მოტანა.

It's up to us women,

ეს ჩვენზეა, ქალებზე,

because we are women,

რადგან ჩვენ ქალები ვართ,

because we love our children.

რადგან ჩვენ გვიყვარს ჩვენი შვილები.

We must be hand-in-hand

ჩვენ ხელები უნდა ჩავჭიდოთ ერთმანეთს

and do something together.

და ერთად ვაკეთოთ საქმე.

It's not against women,

ეს არ არის ქალთა წინააღმდეგ,

it's for us, for us women,

ეს ჩვენთვისაა, ქალებისთვის,

for our children.

ჩვენი შვილებისთვის.

I talk against violence, against terrorism.

მე ვგმობ ძალადობას, ტერორიზმს.

I go to schools

მე სკოლებში დავდივარ,

to talk to young, Muslim girls

რათა ახალგაზრდა მუსლიმ გოგოებს ვუთხრა,

so they don't accept to be married against their will very young.

რომ არ გათხოვდნენ ძალიან ახალგაზრდები და საკუთარი სურვილის წინააღმდეგ.

So if I can save one of the young girls,

თუ მე შევძელი და ერთ გოგოს ცხოვრება მაინც გადავარჩინე

and avoid that they get married and suffer as much as I did,

და ავაცილე მას თავიდან ადრე გათხოვება და წვალება,

well this is something good.

როგორც ეს ჩემს შემთხვევაში იყო, მაშინ რაღაც კარგი მიქნია.

This is why I'm here in front of you.

აი რატომ ვარ მე დღეს თქვენს წინაშე.

PR: I would like to say

მე მინდა გითხრათ, რომ

that I have learned so much from Aicha,

მე ძალიან ბევრი რამ ვისწავლე აიშასგან.

starting with that day we had our very first meeting

იმ დღიდან დაწყებული, როდესაც ჩვენ პირველი შეხვედრა გვქონდა

with other family members --

ოჯახის სხვა წევრებთან ერთად,

which was a very private meeting with security,

რომელიც ძალიან დახურული შეხვედრა იყო, თავისი დაცვით.

because it was November 2002,

რადგან 2002 წლის ნოემბერი იყო.

and, frankly, we were afraid of the super-patriotism of that time in the country --

და გულახდილად რომ გითხრათ,

those of us family members.

ქვეყანაში იმჟამინდელი სუპერ-პატრიოტიზმისა გვეშინოდა კიდევაც

But we were all so nervous.

მაგრამ ჩვენ ყველა ისე ვნერვიულობდით...

"Why does she want to meet us?"

"რატომ უნდა, რომ შეგვხვდეს?"

And then she was nervous.

და მერე ისიც ნერვიულობდა.

"Why did we want to meet her?"

"რატომ გვინდოდა მასთან შეხვედრა"

What did we want from each other?

რა გვინდოდა ერთმანეთისგან?

Before we knew each others' names, or anything,

სანამ ერთმანეთის სახელს გავიგებდით

we had embraced and wept.

მანამდე გადავეხვიათ ერთმანეთს და ავქვითინდით.

Then we sat in a circle

შემდეგ, გამოცდილი ხალხის დახმარებით

with support, with help,

და მხარდაჭერით,

from people experienced in this kind of reconciliation.

წრიულად დავსხედით.

And Aicha started,

და აიშამ დაიწყო.

and she said,

მან თქვა:

"I don't know if my son

"მე არ ვიცი ჩემი შვილი

is guilty or innocent,

დამნაშავეა, თუ უდანაშაულო,

but I want to tell you how sorry I am

მაგრამ მინდა გითხრათ, როგორ ძალიან ვწუხვარ

for what happened to your families.

იმის გამო, რაც თქვენ ოჯახებს გადახდა.

I know what it is to suffer,

მე ვიცი, რას ნიშნავს ტანჯვა.

and I feel that if there is a crime,

და ვთვლი, რომ თუ დანაშაული ჩაიდინეს

a person should be tried fairly and punished."

დამნაშავე უნდა გაასამართლონ და დასაჯონ."

But she reached out to us in that way,

იგი ისეთი გრძნობით გადმოგვწვდა .

and it was, I'd like to say, it was an ice-breaker.

და მე ვიტყოდი , რომ მან ყინული გაალღო.

And what happened then is we all told our stories,

შემდეგ ჩვენ ყველამ მოვყევით ჩვენი ისტორიები

and we all connected as human beings.

და გამოვნახეთ საერთო, როგორც ადამიანებმა.♫

By the end of the afternoon --

სადღაც ნაშუადღევს,

it was about three hours after lunch --

დაახლოებით 3 საათზე,

we'd felt as if we'd known each other forever.

ჩვენ გვეგონა თითქოს საუკუნეა ვიცნობდით ერთმანეთს.

Now what I learned from her,

აი რა ვისწავლე მისგან,

is a woman, not only who could be so generous

ის არის ქალი, რომელსაც შეუძია იყოს გულუხვი

under these present circumstances

ასეთ გარემოებებში

and what it was then,

და მაშინ, ისეთ დროს,

and what was being done to her son,

და როდესაც მის შვილს ასეთი რამ გაუკეთს

but the life she's had.

და როდესაც მან ასეთი ცხოვრება გამოიარა.

I never had met

მე არასდროს გამიცვნია

someone with such a hard life,

ასეთი მძიმე ცხოვრების მქონე ადამიანი.

from such a totally different culture and environment from my own.

ასეთი განსხვავებუი კულტურიდან და გარმემოდან.

And I feel

და მე ვგრძნობ, რომ

that we have

ჩვენ შორის,

a special connection,

განსაკუთრებული კავშირია,

which I value very much.

რომელსაც მე ძალიან ვაფასებ.

And I think it's all about

და მე ვთვლი, რომ ეს ყველაფერი

being afraid of the other,

დაკავშირებულია განსხვავებულის შიშთან,

but making that step

მაგრამ პირველი ნაბიჯის გადადგმის შემდეგ

and then realizing, "Hey, this wasn't so hard.

გააანალიზებ, რომ "ეს სულაც არ არის ასე რთული,

Who else can I meet that I don't know,

ვინ შემიძლია კიდევ გავიცნო, ვისაც არ ვიცნობ?

or that I'm so different from?"

ან ვისგანაც ძალინ განვსხვავდები?”

So, Aicha,

აიშა

do you have a couple of words

რამეს, ხომ არ დაამატებდი

for conclusion?

შესაჯამებლად?

Because our time is up.

რადგან ჩვენი დრო ამოიწურა

(Laughter)

(სიცილი)

(Translator) AW: I wanted to say

მე მინდოდა მეთქვა

that we have to try to know other people, the other.

რომ ჩვენ უნდა ვცადოთ სხვების გაცნობა, იმ განსხვავებულისა.

You have to be generous,

უნდა იყოთ გულუხვები,

and your hearts must be generous,

და გულები უნდა გქონდეთ გულუხვი,

your mind must be generous.

თქვენი გონება უნდა იყოს გულუხვი.

You must be tolerant.

შემწყნარებლები უნდა იყოთ.

You have to fight against violence.

ძალადობას უნდა ებრძოლოთ.

And I hope that someday we'll all live together

და მე იმედი მაქვს, ერთ დღეს, ჩვენ ყველა ერთად ვიცხოვრებთ

in peace and respecting each other.

სიმშვიდეში და ერთმანეთის პატივისცემით.

This is what I wanted to say.

აი ეს მინდოდა მეთქვა

(Applause)

(აპლოდისმენტები)