How my dad's dementia changed my idea of death (and life) | Beth Malone

87,398 views ・ 2017-12-07

TED


Խնդրում ենք կրկնակի սեղմել ստորև ներկայացված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ տեսանյութը նվագարկելու համար:

Translator: Arevik Hambardzumyan Reviewer: Grigor Janikyan
00:12
I've been doing some thinking.
0
12800
1640
Ես ունեմ մի միտք
00:16
I'm going to kill my dad.
1
16240
1760
Ես պատրաստվում եմ սպանել իմ հորը
00:19
I called my sister.
2
19200
1216
Ես ասացի իմ քրոջը.
00:20
"Listen,
3
20440
1496
- Լսի՛ր
00:21
I've been doing some thinking.
4
21960
1560
Ես մի միտք ունեմ
00:24
I'm going to kill Dad.
5
24480
1840
Ես պատրաստվում եմ սպանել հայրիկին
00:27
I'm going to take him to Oregon,
6
27480
1640
Պատրաստվում եմ տանել նրան Օրեգոն
00:30
find some heroin,
7
30080
1896
Գտնել հերոին
00:32
and give it to him."
8
32000
1240
և տալ նրան։
00:34
My dad has frontotemporal lobe dementia,
9
34720
2136
Հայրս ուներ թուլամտություն
00:36
or FTD.
10
36880
1736
կամ FTD
00:38
It's a confusing disease that hits people in their 50s or 60s.
11
38640
2936
Դա շփոթեցնող հիվանդություն, որն ախտահարում է 50-60 տարեկանում
00:41
It can completely change someone's personality,
12
41600
2896
Այն կարող է ամբողջովին փոխել մարդու անձնական հատկանիշները,
00:44
making them paranoid and even violent.
13
44520
2080
դարձնել նրանց պարանոյիկ, նույնիսկ ագռեսիվ։
00:47
My dad's been sick for a decade,
14
47400
1936
10 տարի է հայրս հիվանդ է,
00:49
but three years ago he got really sick,
15
49360
2536
բայց 3 տարի առաջ նրա վիճակը ծանրացավ,
00:51
and we had to move him out of his house --
16
51920
2336
և մենք նրան պետք է տեղափոխեինք իր տանից՝
00:54
the house that I grew up in,
17
54280
1936
տուն, որտեղ ես մեծացել եմ,
00:56
the house that he built with his own hands.
18
56240
2000
տուն, որը նա սարքել է իր ձեռքերով։
00:59
My strapping, cool dad with the falsetto singing voice
19
59160
5216
Հաղթանդամ, հանդարտ հայրս՝ կախարդական երգեցիկ ձայնով,
01:04
had to move into a facility for round-the-clock care
20
64400
2429
պետք է տեղափոխվեր շուրջօրյա խնամքի հաստատություն,
01:06
when he was just 65.
21
66853
1480
երբ ընդամենը 65 տարեկան էր։
01:10
At first my mom and sisters and I made the mistake
22
70960
2656
Սկզբում մայրս, քույրս և ես սխալվեցինք՝
01:13
of putting him in a regular nursing home.
23
73640
2080
Ննրան կանոնավոր բուժքրոջ մոտ տանելով։
01:16
It was really pretty;
24
76599
1257
Դա շատ լավ էր
01:17
it had plush carpet and afternoon art classes
25
77880
2936
նա ուներ գետնի գորգ և կեսօրին արվեստի դասեր
01:20
and a dog named Diane.
26
80840
1800
և շուն՝ Դիանս անունով։
01:23
But then I got a phone call.
27
83520
1360
Բայց հետո ստացա հեռախոսազանգ
01:26
"Ms. Malone, we've arrested your father."
28
86520
3120
<<Տիկին Մալոնե, մենք ձեռբակալել ենք ձեր հորը>>
01:30
"What?"
29
90800
1200
<<Ի՞նչ >>
01:32
"Well, he threatened everybody with cutlery.
30
92760
3000
<<Նա սպառնում էր բոլորին դանակով։
01:36
And then he yanked the curtains off the wall,
31
96960
2136
Հետո նա նետեց դանակը պատին
01:39
and then he tried to throw plants out the window.
32
99120
2320
ապա փորձում էր նետել բույսերը պատուհանից դուրս։
01:42
And then, well, he pulled all the old ladies out of their wheelchairs."
33
102280
4200
Այնուհետև նա քաշում էր բոլոր ծեր տիկնանց իրենց բազկաթոռներից>>
01:49
"All the old ladies?"
34
109200
1376
<<Ծեր տիկնա՞նց >>
01:50
(Laughter)
35
110600
1176
(Ծիծաղ)
01:51
"What a cowboy."
36
111800
1256
<<Այ քեզ Կովբոյ>>
01:53
(Laughter)
37
113080
1656
(Ծիծաղ)
01:54
After he got kicked out of there,
38
114760
1616
Դրանից հետո
01:56
we bounced him between a bunch of state-run facilities
39
116400
2576
մենք նրան վերադարձրեցինք պետական հաստատություն
01:59
before finding a treatment center specifically for people with dementia.
40
119000
4256
Մինչ կգտնեիք բուժական կենտրոն մասնա- գիտացված թուլամտությաբ մարդկանց համար։
02:03
At first, he kind of liked it,
41
123280
2056
Սկզբում, նրան դուր էր գալիս,
02:05
but over time his health declined,
42
125360
1936
որոշ ժամանակ անց առողջությունը վատացավ։
02:07
and one day I walked in
43
127320
1256
Մի օր ես ման էի գալիս
02:08
and found him sitting hunched over on the ground wearing a onesie --
44
128600
4216
և գտա նրան կծկված նստած գետնին, հագին մի ամբողջական շոր
02:12
those kinds of outfits that zip in the back.
45
132840
2160
այն տեսակի հանդերձանք որ թիկունքից սեղմված է
02:17
I watched him for about an hour as he yanked at it,
46
137760
3216
Ես նայում էի նրան մոտ մի ժամ ինչպես էր նա նայվում՝
02:21
trying to find a way out of this thing.
47
141000
2400
փորձելով ելք գտնել այդ իրավիճակից
02:24
And it's supposed to be practical,
48
144000
2856
դա պետք է լիներ գործնական լուծում,
02:26
but to me it looked like a straightjacket.
49
146880
2160
բայց ինձ համար դա ուղակի ժակետ էր։
02:29
And so I ran out.
50
149760
1520
Այսպիսով ես փախա։
02:32
I left him there.
51
152520
1560
Ես թողեցի նրան այդտեղ։
02:35
I sat in my truck -- his old truck --
52
155440
2256
Ես նստեցի իմ բեռնատարը՝ նրա հին բեռնատարը՝
02:37
hunched over,
53
157720
1616
ետ վերադարձա,
02:39
this really deep guttural cry coming out of the pit of my belly.
54
159360
3200
դա իրոք աղմկոտ լաց էր որը դուրս եկավ որովայնիցս,
02:43
I just couldn't believe that my father,
55
163480
2880
Ես չէի հավատում որ իմ հայրը
02:47
the Adonis of my youth,
56
167880
1920
իմ երիտասարդության Ադոնիսը,
02:50
my really dear friend,
57
170960
1760
իմ իրոք լավ ընկերը,
02:53
would think that this kind of life was worth living anymore.
58
173640
2920
կարող է մտածել որ այդ կյանքը վատագույնն էր։
02:58
We're programmed to prioritize productivity.
59
178520
2760
Մենք ծրագրավորված ենք առաջնահերթ արտադրողականության։
03:02
So when a person -- an Adonis in this case --
60
182720
3336
Այսպիսով երբ մարդը, Ադոնիսը այս դեպքում,
03:06
is no longer productive in the way we expect him to be,
61
186080
3656
այլևս պրոդուկտիվ չէ ինչպիսին մենք ուզում ենք լինի
03:09
the way that he expects himself to be,
62
189760
1840
այնպես, ինչպես նա ինքը ակնկալում է,
03:12
what value does that life have left?
63
192600
2360
ի՞նչ արժեք ունի այդ կյանքը։
03:15
That day in the truck,
64
195640
1856
Այդ օրը բեռնատարում
03:17
all I could imagine was that my dad was being tortured
65
197520
4176
ամբողջը որ ես կարող էի պատկերացնել իմ հոր խոշտանգումն էր
03:21
and his body was the vessel of that torture.
66
201720
2960
և նրա մարմինը այդ խոշտանգման ժամանակ։
03:26
I've got to get him out of that body.
67
206040
1800
Ես հանում էի նրան այդ մարմնից
03:28
I've got to get him out of that body; I'm going to kill Dad.
68
208600
2840
Ես հանում էի նրան այդ մարմնից՝ ես պատրաստվում եմ սպանել նրան
03:32
I call my sister.
69
212600
1240
Ես ասացի իմ քրոջը
03:35
"Beth," she said.
70
215400
1800
<<Բեթ>> , նա ասաց
03:40
"You don't want to live the rest of your life
71
220800
2136
<<Դու չես ուզենա ապրել հետագա կյանքդ՝
03:42
knowing that you killed your father.
72
222960
1816
Իմանալով որ սպանել ես քո հորը։
03:44
And you'd be arrested I think,
73
224800
2096
Եվ դու կձերբակալվես իմ կարծիքով,
03:46
because he can't condone it.
74
226920
1576
որովհետև նա չի կարող խնդրել դա։
03:48
And you don't even know how to buy heroin."
75
228520
2256
Եվ վերջապես դու չգիտես՝ ինչպես գնել հերոին>>։
03:50
(Laughter)
76
230800
1016
(Ծիծաղ)
03:51
It's true, I don't.
77
231840
1256
Դա ճիշտ է, ես չեմ կարող։
03:53
(Laughter)
78
233120
1360
(Ծիծաղ)
03:56
The truth is we talk about his death a lot.
79
236200
2056
Ճիշտ է հիմա խոսում ենք նրա մահվան մասին։
03:58
When will it happen? What will it be like?
80
238280
2000
Ինչպե՞ս դա կլինի։ Ինչի՞ նման
04:00
But I wish that we would have talked about death when we were all healthy.
81
240304
4072
Բայց ես կցանկանամ խոսել այն մահվան մասին, երբ մենք բոլորս առոջ ենք։
04:04
What does my best death look like?
82
244400
2480
Ինչի՞ նման կլինի իմ ամենալավ մահը։
04:07
What does your best death look like?
83
247880
2080
Ինչպիսի՞ն կլինի ձեր ամենալավ մահը։
04:10
But my family didn't know to do that.
84
250840
2000
Բայց իմ ընտանիքը չգիտի դա անել դեռ։
04:13
And my sister was right.
85
253680
1520
Եվ իմ քույրը ճիշտ էր։
04:15
I shouldn't murder Dad with heroin,
86
255800
1960
Ես չեմ կարող սպանել իմ հորը հերոինով,
04:18
but I've got to get him out of that body.
87
258800
1960
բայց ես դուրս կհանեմ նրան այդ մարմնից։
04:22
So I went to a psychic.
88
262560
1360
Ես գնացի հոգեբանի մոտ։
04:24
And then a priest, and then a support group,
89
264760
2096
Հետո քահանայի, հետո աջակցության խմբակ,
04:26
and they all said the same thing:
90
266880
1615
նրանք բոլորը նույն բանն էին ասում
04:28
sometimes people hang on when they're worried about loved ones.
91
268519
3097
երբեմն մարդիկ կառչում են՝ անհանգստանալով սիրելիների համար։
04:31
Just tell them you're safe, and it's OK to go when you're ready.
92
271640
3200
Ուղղակի ասա նրան որ դու ապահով ես, երբ դու պատրաստ լինես։
04:35
So I went to see Dad.
93
275600
1240
Ես գնացի հորս տեսնելու
04:37
I found him hunched over on the ground in the onesie.
94
277840
2496
Ես գտա նրան նստած գետնին՝ հագած կոմբինիզոն։
04:40
He was staring past me and just kind of looking at the ground.
95
280360
3016
Նա հետ նայեց դեպի ինձ նույն գետնին նայող հայացքով։
04:43
I gave him a ginger ale
96
283400
1256
Նրան տվեցի կոճապղպեղով գարեջուր
04:44
and just started talking about nothing in particular,
97
284680
2616
և ուղակի սկսեցի խոսել առանձնապես ոչնչի մասին,
04:47
but as I was talking, he sneezed from the ginger ale.
98
287320
3920
բայց երբ խոսում էի նա խեղդվում էր կոճապղպեղով գարեջրից։
04:52
And the sneeze -- it jerked his body upright,
99
292000
3616
Եվ խեղդվելուց՝ նա թափահարում էր իր մարմինը,
04:55
sparking him back to life a little bit.
100
295640
1936
կարծես նրան հետ բերելով դեպի կյանք։
04:57
And he just kept drinking and sneezing and sparking, over and over and over again
101
297600
5176
Եվ նա ուղակի խմում էր, և խեղդվում եվ բռնկվում նորից ու նորից
05:02
until it stopped.
102
302800
1560
Մինչև դադարեց։
05:05
And I heard,
103
305280
1200
Եվ ես լսեցի
05:07
"Heheheheheh,
104
307440
1856
<< Հեհեհեհե
05:09
heheheheheh ...
105
309320
2736
Հեհեհեհե ․․․
05:12
this is so fabulous.
106
312080
2680
սա այնքան առասպելական է։
05:15
This is so fabulous."
107
315760
2160
Սա այնքան առասպելական է։ >>
05:18
His eyes were open and he was looking at me,
108
318480
2816
Նրա աչքերը բաց էին և նա ինձ էր նայում,
05:21
and I said, "Hi, Dad!"
109
321320
1856
7 ես ասացի <<Բարև, Հայրիկ>>
05:23
and he said, "Hiya, Beth."
110
323200
2980
և նա ասաց <<Հեյ, Բեթ>>
05:27
And I opened my mouth to tell him, right?
111
327480
1976
Եվ ես բացեցի բերանս նրան պատմելու համար, ճի՞շտ է
05:29
"Dad, if you want to die, you can die.
112
329480
2576
<<Հայրիկ, եթե ուզում ես մահանալ, դու կարող ես մահանալ։
05:32
We're all OK."
113
332080
1240
Մենք բոլորս լավ ենք։ >>
05:33
But as I opened my mouth to tell him,
114
333960
1816
Բայց երբ ես բացեցի բերանս,
05:35
all I could say was, "Dad!
115
335800
1440
այն ինչ կարողացա ասել։<<Հայրիկ
05:40
I miss you."
116
340160
1440
ես կարոտում եմ քեզ >>։
05:42
And then he said, "Well, I miss you, too."
117
342160
2736
Եվ նա ասաց <<Լավ է, ես նույնպես կարոտում եմ քեզ>>։
05:44
And then I just fell over because I'm just a mess.
118
344920
2696
Հետո ես պարզապես ընկա, որովհետև ես շփոթված էի։
05:47
So I fell over and I sat there with him
119
347640
3240
Այսիսով ես ընկա և նստեցի նրա կողքին,
05:52
because for the first time in a long time he seemed kind of OK.
120
352680
2960
որովհետև երկար ժամանակ հետո առաջին անգամ, նա կարծես լավ էր։
05:56
And I memorized his hands,
121
356840
2656
Եվ ես հիշում էի նրա ձեռքերը՝
05:59
feeling so grateful that his spirit was still attached to his body.
122
359520
4480
զգալով այնքան շնորհակալ, որ նրա հոգին դեռ կցված էր նրա մարմնին։
06:05
And in that moment I realized
123
365400
1920
Եվ այդ պահին ես հասկացա
06:08
I'm not responsible for this person.
124
368120
2120
ես պատասխանատու չեմ այս մարդու համար։
06:11
I'm not his doctor,
125
371560
1496
Ես նրա բժիշկը չեմ,
06:13
I'm not his mother,
126
373080
1280
ես նրա մայրը չեմ,
06:15
I'm certainly not his God,
127
375160
2336
ես անշուշտ նրա աստված չեմ,
06:17
and maybe the best way to help him and me
128
377520
3736
և գուցե ամենալավ տարբերակը ինձ և նրան օգնելու
06:21
is to resume our roles as father and daughter.
129
381280
2800
Դա մեր հոր և աղջկա դերը վերականգնելն էր
06:25
And so we just sat there,
130
385360
1360
Մենք ուղակի նստել էինք այդտեղ
06:27
calm and quiet like we've always done.
131
387440
2576
Հանգիստ և լուռ, ինչպես միշտ արել ենք։
06:30
Nobody was productive.
132
390040
1400
Ոչ ոք պրոդուկտիվ չէր
06:32
Both of us are still strong.
133
392800
1520
Երկուսս էլ դեռ ուժեղ էինք
06:37
"OK, Dad. I'm going to go,
134
397240
3056
<<Լավ, հայրիկ, ես գնում եմ,
06:40
but I'll see you tomorrow."
135
400320
1286
բայց կգամ տեսնելու քեզ վաղը>>
06:43
"OK," he said.
136
403360
1640
-Լավ, -նա ասաց։
06:46
"Hey,
137
406880
1200
<<Հեյ,
06:48
this is a pretty nice hacienda."
138
408920
1880
դա շատ գեղեցիկ հասիենդա է>>:
06:51
Thank you.
139
411960
1216
Շնորհակալություն
06:53
(Applause)
140
413200
4280
(Ծափահարություններ)
Այս կայքի մասին

Այս կայքը ձեզ կներկայացնի YouTube տեսանյութեր, որոնք օգտակար են անգլերեն սովորելու համար: Դուք կտեսնեք անգլերենի դասեր, որոնք դասավանդում են բարձրակարգ ուսուցիչներ ամբողջ աշխարհից: Կրկնակի սեղմեք յուրաքանչյուր տեսանյութի էջում ցուցադրված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ այնտեղից տեսանյութը նվագարկելու համար: Ենթագրերը պտտվում են տեսանյութի նվագարկման հետ համաժամանակյա: Եթե ունեք որևէ մեկնաբանություն կամ հարցում, խնդրում ենք կապվել մեզ հետ՝ օգտագործելով այս կոնտակտային ձևը:

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7