Why is our universe fine-tuned for life? | Brian Greene

Translator: Jenny Zurawell

Μετάφραση: Nikolaos Benias Επιμέλεια: Mary Keramida

A few months ago

Πριν από μερικούς μήνες

the Nobel Prize in physics

το βραβείο Νόμπελ Φυσικής

was awarded to two teams of astronomers

απονεμήθηκε σε δύο ομάδες αστρονόμων

for a discovery that has been hailed

για μια ανακάλυψη που χαιρετήθηκε

as one of the most important

ως μία από τις πιο σημαντικές

astronomical observations ever.

αστρονομικές παρατηρήσεις όλων των εποχών.

And today, after briefly describing what they found,

Σήμερα, αφού σας παρουσιάσω συνοπτικά τι ανακάλυψαν,

I'm going to tell you about a highly controversial framework

θα σας μιλήσω για ένα ιδιαίτερα αμφισβητούμενο πλαίσιο

for explaining their discovery,

για να εξηγήσω την ανακάλυψή τους,

namely the possibility

και συγκεκριμένα το ενδεχόμενο

that way beyond the Earth,

πως πολύ πιο μακριά από τη Γη,

the Milky Way and other distant galaxies,

το Γαλαξία μας και όλους τους άλλους μακρινούς γαλαξίες,

we may find that our universe

μπορεί να ανακαλύψουμε ότι το Σύμπαν μας

is not the only universe,

δεν είναι το μόνο Σύμπαν,

but is instead

αλλά αντίθετα

part of a vast complex of universes

είναι μέρος ενός τεράστιου συμπλέγματος από σύμπαντα

that we call the multiverse.

που τα αποκαλούμε πολυσύμπαν.

Now the idea of a multiverse is a strange one.

Τώρα, η ιδέα ενός πολυσύμπαντος είναι παράξενη.

I mean, most of us were raised to believe

Εννοώ πως οι περισσότεροι από εμάς μεγάλωσαν πιστεύοντας

that the word "universe" means everything.

πως η λέξη "Σύμπαν" περικλείει τα πάντα.

And I say most of us with forethought,

Και λέω με σύνεση οι περισσότεροι,

as my four-year-old daughter has heard me speak of these ideas since she was born.

καθόσον η τεσσάρων ετών κόρη μου, με έχει ακούσει να μιλάω για αυτές τις ιδέες από τότε που γεννήθηκε.

And last year I was holding her

Πέρυσι, την κρατούσα αγκαλιά

and I said, "Sophia,

και της είπα: "Σοφία,

I love you more than anything in the universe."

σε αγαπώ περισσότερο από οτιδήποτε στο Σύμπαν".

And she turned to me and said, "Daddy,

Και γύρισε και μου είπε: "Μπαμπά,

universe or multiverse?"

στο Σύμπαν ή στο πολυσύμπαν;"

(Laughter)

(Γέλια)

But barring such an anomalous upbringing,

Αλλά εκτός από μια τέτοια ανώμαλη ανατροφή,

it is strange to imagine

είναι πολύ παράξενο να φανταστούμε

other realms separate from ours,

άλλες ξεχωριστές σφαίρες από τη δική μας,

most with fundamentally different features,

οι περισσότερες με διαφορετικά ουσιώδη χαρακτηριστικά,

that would rightly be called universes of their own.

που δικαιωματικά θα ονομάζονταν σύμπαντα από μόνες τους.

And yet,

Και όμως,

speculative though the idea surely is,

όσο θεωρητική και αν είναι αυτή η ιδέα,

I aim to convince you

σκοπός μου είναι να σας πείσω

that there's reason for taking it seriously,

πως υπάρχει λόγος να τη λάβουμε σοβαρά υπόψη,

as it just might be right.

γιατί είναι πιθανόν να είναι σωστή.

I'm going to tell the story of the multiverse in three parts.

Θα σας πω την ιστορία του πολυσύμπαντος σε τρία μέρη.

In part one,

Στο πρώτο μέρος,

I'm going to describe those Nobel Prize-winning results

θα σας περιγράψω τα βραβευμένα με Νόμπελ αποτελέσματα

and to highlight a profound mystery

και θα επισημάνω ένα βαθύτερο μυστήριο

which those results revealed.

που αποκαλύπτεται από αυτά.

In part two,

Στο δεύτερο μέρος,

I'll offer a solution to that mystery.

θα σας δώσω μια λύση σε αυτό το μυστήριο.

It's based on an approach called string theory,

Βασίζεται στην προσέγγιση που ονομάζεται Θεωρία Χορδών,

and that's where the idea of the multiverse

και από αυτή θα προκύψει η ιδέα του πολυσύμπαντος

will come into the story.

στην ιστορία μας.

Finally, in part three,

Τέλος, στο τρίτο μέρος,

I'm going to describe a cosmological theory

θα σας περιγράψω μια κοσμολογική θεωρία

called inflation,

που ονομάζεται πληθωριστική,

which will pull all the pieces of the story together.

και θα ενώσει όλα τα κομμάτια της ιστορίας μαζί.

Okay, part one starts back in 1929

Λοιπόν, το πρώτο μέρος ξεκινάει το 1929

when the great astronomer Edwin Hubble

όταν ο μεγάλος αστρονόμος Έντγουιν Χάμπλ

realized that the distant galaxies

συνειδητοποίησε ότι οι μακρινοί γαλαξίες

were all rushing away from us,

απομακρύνονταν από εμάς,

establishing that space itself is stretching,

θεσπίζοντας ότι ο ίδιος ο χώρος διαστέλλεται,

it's expanding.

επεκτείνεται.

Now this was revolutionary.

Αυτό ήταν επαναστατικό.

The prevailing wisdom was that on the largest of scales

Η επικρατούσα άποψη ήταν πως σε μεγάλες κλίμακες

the universe was static.

το Σύμπαν ήταν στατικό.

But even so,

Αλλά, ακόμα κι έτσι,

there was one thing that everyone was certain of:

υπήρχε ένα πράγμα για το οποίο όλοι ήταν σίγουροι:

The expansion must be slowing down.

Η επέκταση πρέπει να επιβραδύνεται.

That, much as the gravitational pull of the Earth

Αυτό, όπως η βαρυτική έλξη της Γης

slows the ascent of an apple tossed upward,

επιβραδύνει την άνοδο ενός μήλου που πετιέται προς τα πάνω,

the gravitational pull

η βαρυτική έλξη

of each galaxy on every other

κάθε γαλαξία σε κάθε άλλον

must be slowing

πρέπει να μειώνει

the expansion of space.

την επέκταση του χώρου.

Now let's fast-forward to the 1990s

Πάμε τώρα γρήγορα στη δεκαετία του '90

when those two teams of astronomers

όπου αυτές οι δύο ομάδες των αστρονόμων

I mentioned at the outset

που ανέφερα στην αρχή

were inspired by this reasoning

εμπνεύστηκαν από αυτό το σκεπτικό

to measure the rate

για να μετρήσουν το ρυθμό

at which the expansion has been slowing.

με τον οποίο επιβράδυνε αυτή η επέκταση.

And they did this

Και το κατάφεραν

by painstaking observations

με επίμονες παρατηρήσεις

of numerous distant galaxies,

πολλών μακρινών γαλαξιών,

allowing them to chart

που τους επέτρεψε να καταγράψουν

how the expansion rate has changed over time.

πώς έχει αλλάξει ο ρυθμός επέκτασης με την πάροδο του χρόνου.

Here's the surprise:

Και εδώ είναι η έκπληξη:

They found that the expansion is not slowing down.

Ανακάλυψαν πως η επέκταση δεν επιβραδύνεται.

Instead they found that it's speeding up,

Αντιθέτως, ανακάλυψαν ότι επιταχύνεται,

going faster and faster.

πηγαίνει όλο και γρηγορότερα.

That's like tossing an apple upward

Είναι σαν να πετάξουμε ένα μήλο προς τα πάνω

and it goes up faster and faster.

και να πηγαίνει όλο και πιο γρήγορα.

Now if you saw an apple do that,

Εάν βλέπατε ένα μήλο να συμπεριφέρεται έτσι,

you'd want to know why.

θα θέλατε να γνωρίζατε το γιατί.

What's pushing on it?

Τι είναι αυτό που το ωθεί;

Similarly, the astronomers' results

Παρομοίως, τα αποτελέσματα των αστρονόμων

are surely well-deserving of the Nobel Prize,

είναι σίγουρα άξια του βραβείου Νόμπελ,

but they raised an analogous question.

αλλά έγειραν ένα ανάλογο ερώτημα.

What force is driving all galaxies

Ποια δύναμη ασκείται σε όλους τους γαλαξίες

to rush away from every other

ώστε να απομακρύνονται από κάθε άλλον

at an ever-quickening speed?

με μία συνεχώς επιταχυνόμενη ταχύτητα;

Well the most promising answer

Λοιπόν, η πιο ελπιδοφόρα απάντηση

comes from an old idea of Einstein's.

προέρχεται από μια παλιά ιδέα του Αϊνστάιν.

You see, we are all used to gravity

Βλέπετε, όλοι μας έχουμε συνηθίσει τη βαρύτητα

being a force that does one thing,

ως μια δύναμη που κάνει μόνο ένα πράγμα:

pulls objects together.

προσελκύει αντικείμενα μεταξύ τους.

But in Einstein's theory of gravity,

Αλλά, στη Βαρυτική Θεωρία του Αϊνστάιν,

his general theory of relativity,

στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας,

gravity can also push things apart.

η βαρύτητα μπορεί επίσης να απωθεί αντικείμενα μεταξύ τους.

How? Well according to Einstein's math,

Πώς; Σύμφωνα, λοιπόν, με μαθηματικές εξισώσεις του Αϊνστάιν,

if space is uniformly filled

εάν ο χώρος είναι ομοιόμορφα γεμάτος

with an invisible energy,

με μια αόρατη ενέργεια,

sort of like a uniform, invisible mist,

όπως ένα είδος ομοιόμορφης, αόρατης ομίχλης,

then the gravity generated by that mist

τότε η βαρύτητα που ασκείται από αυτό το νέφος

would be repulsive,

θα ήταν απωστική,

repulsive gravity,

απωστική βαρύτητα,

which is just what we need to explain the observations.

ό,τι ακριβώς χρειαζόμαστε για να εξηγήσουμε τις παρατηρήσεις.

Because the repulsive gravity

Λόγω του ότι η απωστική βαρύτητα

of an invisible energy in space --

μιας αόρατης ενέργειας στο χώρο

we now call it dark energy,

-- τώρα την αποκαλούμε σκοτεινή ενέργεια,

but I've made it smokey white here so you can see it --

αλλά εδώ την παρουσιάζω ως λευκό καπνό για να τη δείτε --

its repulsive gravity

η απωστική της βαρύτητα

would cause each galaxy to push against every other,

θα προκαλούσε κάθε γαλαξία να σπρώξει κάθε άλλον,

driving expansion to speed up,

αναγκάζοντας την επέκταση να επιταχύνει,

not slow down.

αντί να επιβραδύνει.

And this explanation

Και αυτή η εξήγηση

represents great progress.

αποτελεί μεγάλη πρόοδο.

But I promised you a mystery

Αλλά, σας υποσχέθηκα ένα μυστήριο

here in part one.

εδώ, στο πρώτο μέρος.

Here it is.

Ας το δούμε.

When the astronomers worked out

Όταν οι επιστήμονες υπολόγισαν

how much of this dark energy

πόση από αυτή την σκοτεινή ενέργεια

must be infusing space

πρέπει να εγχύνεται στο χώρο

to account for the cosmic speed up,

ώστε να είναι υπαίτια για την κοσμική επιτάχυνση,

look at what they found.

δείτε τι ανακάλυψαν.

This number is small.

Αυτός ο αριθμός είναι μικρός.

Expressed in the relevant unit,

Εκφρασμένος στη σχετική μονάδα,

it is spectacularly small.

είναι θεαματικά μικρός.

And the mystery is to explain this peculiar number.

Και το μυστήριο είναι το να εξηγηθεί αυτός ο ιδιόρρυθμος αριθμός.

We want this number

Θέλουμε αυτός ο αριθμός

to emerge from the laws of physics,

να προκύπτει από τους νόμους της Φυσικής,

but so far no one has found a way to do that.

αλλά μέχρι στιγμής κανένας δεν το έχει καταφέρει αυτό.

Now you might wonder,

Μπορεί να αναρωτιέστε:

should you care?

"Πρέπει να μας ενδιαφέρει;"

Maybe explaining this number

Ίσως, η εξήγηση αυτού του αριθμού

is just a technical issue,

να είναι ένα τεχνικό ζήτημα,

a technical detail of interest to experts,

μια τεχνική λεπτομέρεια που ενδιαφέρει τους ειδικούς,

but of no relevance to anybody else.

και δεν έχει σημασία για κανέναν άλλον.

Well it surely is a technical detail,

Σίγουρα είναι μία τεχνική λεπτομέρεια,

but some details really matter.

αλλά ορισμένες λεπτομέρειες πραγματικά έχουν σημασία.

Some details provide

Μερικές λεπτομέρειες παρέχουν

windows into uncharted realms of reality,

πρόσβαση σε αχαρτογράφητες σφαίρες της πραγματικότητας,

and this peculiar number may be doing just that,

και αυτός ο ιδιόρρυθμος αριθμός μπορεί να κάνει ακριβώς αυτό,

as the only approach that's so far made headway to explain it

καθώς η μοναδική προσέγγιση που έχει σημειώσει πρόοδο στο να τον εξηγήσει

invokes the possibility of other universes --

επικαλείται τη δυνατότητα άλλων συμπάντων

an idea that naturally emerges from string theory,

-- μια ιδέα που απορρέει από τη Θεωρία Χορδών, --

which takes me to part two: string theory.

που με πηγαίνει στο δεύτερο μέρος: στη Θεωρία Χορδών.

So hold the mystery of the dark energy

Κρατήστε, λοιπόν, το μυστήριο της σκοτεινής ενέργειας

in the back of your mind

στο πίσω μέρος του μυαλού σας,

as I now go on to tell you

καθώς θα συνεχίσω για να σας πω

three key things about string theory.

τρία σημαντικά σημεία για τη Θεωρία Χορδών.

First off, what is it?

Πρώτα απ' όλα, τι είναι;

Well it's an approach to realize Einstein's dream

Λοιπόν, είναι μια προσέγγιση που εκπληρώνει το όνειρο του Αϊνστάιν

of a unified theory of physics,

για μία Ενοποιημένη Θεωρία της Φυσικής,

a single overarching framework

ένα ενιαίο ευρύτερο πλαίσιο

that would be able to describe

που θα μπορεί να περιγράψει

all the forces at work in the universe.

όλες τις δυνάμεις που ασκούνται στο Σύμπαν.

And the central idea of string theory

Και η κεντρική ιδέα της Θεωρίας Χορδών

is quite straightforward.

είναι αρκετά απλή.

It says that if you examine

Αυτή λέει πως εάν εξετάσετε

any piece of matter ever more finely,

οποιοδήποτε κομμάτι ύλης ολοένα και σε πιο χαμηλό επίπεδο,

at first you'll find molecules

αρχικά θα βρείτε τα μόρια

and then you'll find atoms and subatomic particles.

και μετά τα άτομα και υποατομικά σωματίδια.

But the theory says that if you could probe smaller,

Αλλά η θεωρία λέει πως εάν μπορούσαμε να εξερευνήσουμε μικροσκοπικά,

much smaller than we can with existing technology,

πολύ πιο μικροσκοπικά από ό,τι μπορούμε με την υπάρχουσα τεχνολογία,

you'd find something else inside these particles --

θα βρίσκαμε κάτι άλλο μέσα σε αυτά τα σωματίδια --

a little tiny vibrating filament of energy,

ένα πολύ μικρό δονούμενο νήμα ενέργειας,

a little tiny vibrating string.

μια πολύ μικρή παλλόμενη χορδή.

And just like the strings on a violin,

Και, όπως οι χορδές ενός βιολιού,

they can vibrate in different patterns

μπορούν να δονηθούν σε διαφορετικά μοτίβα

producing different musical notes.

και να παράγουν διαφορετικές μουσικές νότες.

These little fundamental strings,

Αυτές οι μικρές θεμελιώδεις χορδές,

when they vibrate in different patterns,

όταν δονούνται σε διαφορετικά μοτίβα,

they produce different kinds of particles --

παράγουν διαφορετικά είδη σωματιδίων

so electrons, quarks, neutrinos, photons,

-- όπως ηλεκτρόνια, κουάρκ, νετρίνα, φωτόνια,

all other particles

όλα τα άλλα σωματίδια

would be united into a single framework,

θα ενώνονταν σε ένα ενιαίο πλαίσιο,

as they would all arise from vibrating strings.

καθώς θα προέκυπταν από τις παλλόμενες χορδές.

It's a compelling picture,

Είναι μια συναρπαστική εικόνα,

a kind of cosmic symphony,

ένα είδος κοσμικής συμφωνίας,

where all the richness

όπου όλος ο πλούτος

that we see in the world around us

που βλέπουμε τριγύρω στον κόσμο μας

emerges from the music

προκύπτει από τη μουσική

that these little, tiny strings can play.

που μπορούν να παίξουν αυτές οι μικρές, μικροσκοπικές χορδές.

But there's a cost

Αλλά, υπάρχει ένα κόστος

to this elegant unification,

σε αυτή την κομψή ενοποίηση,

because years of research

διότι χρόνιες έρευνες

have shown that the math of string theory doesn't quite work.

έδειξαν ότι τα μαθηματικά της Θεωρίας Χορδών δεν την αποδείκνυαν.

It has internal inconsistencies,

Έχουν εσωτερικές αντιφάσεις,

unless we allow

εκτός και εάν επιτρέψουμε

for something wholly unfamiliar --

κάτι τελείως άγνωστο:

extra dimensions of space.

επιπλέον διαστάσεις στο χώρο.

That is, we all know about the usual three dimensions of space.

Όλοι γνωρίζουμε τις τρεις γνωστές διαστάσεις του χώρου.

And you can think about those

Και μπορείτε να τις σκεφτείτε

as height, width and depth.

ως ύψος, πλάτος και βάθος.

But string theory says that, on fantastically small scales,

Αλλά η Θεωρία Χορδών λέει ότι, σε απίθανα μικρές κλίμακες,

there are additional dimensions

υπάρχουν επιπλέον διαστάσεις

crumpled to a tiny size so small

κουβαριασμένες σε ένα τόσο μικρό μέγεθος

that we have not detected them.

που δεν τις έχουμε εντοπίσει.

But even though the dimensions are hidden,

Παρόλο που οι διαστάσεις είναι κρυμμένες,

they would have an impact on things that we can observe

έχουν αντίκτυπο στα αντικείμενα που μπορούμε να παρατηρήσουμε,

because the shape of the extra dimensions

επειδή το σχήμα των επιπλέον διαστάσεων

constrains how the strings can vibrate.

περιορίζει το πώς πάλλονται οι χορδές.

And in string theory,

Στη Θεωρία Χορδών,

vibration determines everything.

η δόνηση καθορίζει τα πάντα.

So particle masses, the strengths of forces,

Έτσι, οι μάζες των σωματιδίων, η ενάσκηση των δυνάμεων,

and most importantly, the amount of dark energy

και κυρίως, η ποσότητα της σκοτεινής ύλης

would be determined

θα καθορίζονταν

by the shape of the extra dimensions.

από το σχήμα των επιπλέον διαστάσεων.

So if we knew the shape of the extra dimensions,

Εάν, λοιπόν, γνωρίζαμε τη μορφή των επιπλέον διαστάσεων,

we should be able to calculate these features,

θα μπορούσαμε να υπολογίσουμε αυτά τα χαρακτηριστικά,

calculate the amount of dark energy.

να υπολογίσουμε το μέγεθος της σκοτεινής ύλης.

The challenge

Η πρόκληση

is we don't know

είναι πως δε γνωρίζουμε

the shape of the extra dimensions.

τη μορφή των επιπλέον διαστάσεων.

All we have

Το μόνο που έχουμε

is a list of candidate shapes

είναι μια λίστα με υποψήφιες μορφές

allowed by the math.

που επιτρέπονται από τα μαθηματικά.

Now when these ideas were first developed,

Όταν αυτές οι ιδέες αναπτύχθηκαν για πρώτη φορά,

there were only about five different candidate shapes,

υπήρχαν μόνο πέντε διαφορετικές υποψήφιες μορφές,

so you can imagine

οπότε μπορείτε να φανταστείτε

analyzing them one-by-one

πως η ανάλυσή τους μία προς μία

to determine if any yield

θα καθόριζε την απόδοση

the physical features we observe.

των φυσικών χαρακτηριστικών που παρατηρούμε.

But over time the list grew

Αλλά, με τα χρόνια η λίστα μεγάλωσε

as researchers found other candidate shapes.

καθώς οι ερευνητές έβρισκαν και άλλες υποψήφιες μορφές.

From five, the number grew into the hundreds and then the thousands --

Από πέντε, ο αριθμός έφτασε τις εκατοντάδες και μετά τις χιλιάδες.

A large, but still manageable, collection to analyze,

Μία μεγάλη, αλλά ακόμα διαχειρίσιμη, συλλογή προς ανάλυση,

since after all,

αφού άλλωστε,

graduate students need something to do.

οι απόφοιτοι φοιτητές χρειάζονται υλικό.

But then the list continued to grow

Αλλά η λίστα συνέχιζε να μεγαλώνει

into the millions and the billions, until today.

σε εκατομμύρια και δισεκατομμύρια, μέχρι σήμερα.

The list of candidate shapes

Η λίστα των υποψήφιων μορφών

has soared to about 10 to the 500.

έχει φτάσει περίπου στο 10 εις την 500.

So, what to do?

Τι κάνουμε, λοιπόν;

Well some researchers lost heart,

Μερικοί ερευνητές απογοητεύτηκαν,

concluding that was so many candidate shapes for the extra dimensions,

συμπεραίνοντας πως ήταν τόσες πολλές οι υποψήφιες μορφές των επιπλέον διαστάσεων,

each giving rise to different physical features,

που καθεμία έδινε διαφορετικά φυσικά χαρακτηριστικά,

string theory would never make

ώστε η Θεωρία Χορδών δε θα έδινε ποτέ

definitive, testable predictions.

οριστικές, ελέγξιμες προβλέψεις.

But others turned this issue on its head,

Αλλά άλλοι αναθεώρησαν το ζήτημα,

taking us to the possibility of a multiverse.

πηγαίνοντάς μας στην πιθανότητα του πολυσύμπαντος.

Here's the idea.

Ακούστε την ιδέα.

Maybe each of these shapes is on an equal footing with every other.

Ίσως κάθε ένα από αυτά τα σχήματα είναι ισότιμο με τα υπόλοιπα.

Each is as real as every other,

Καθένα είναι τόσο αληθινό όσο και τα υπόλοιπα,

in the sense

υπό την έννοια

that there are many universes,

ότι υπάρχουν πολλά σύμπαντα,

each with a different shape, for the extra dimensions.

καθένα με διαφορετική μορφή, για τις επιπλέον διαστάσεις.

And this radical proposal

Αυτή η ριζοσπαστική πρόταση

has a profound impact on this mystery:

έχει μια βαθιά επίδραση στο παρόν μυστήριο:

the amount of dark energy revealed by the Nobel Prize-winning results.

στην ποσότητα της σκοτεινής ενέργειας που αποκάλυψαν τα βραβευμένα με Νόμπελ αποτελέσματα.

Because you see,

Βλέπετε,

if there are other universes,

εάν υπάρχουν άλλα σύμπαντα,

and if those universes

και εάν αυτά τα σύμπαντα

each have, say, a different shape for the extra dimensions,

έχουν, ας πούμε, το καθένα ένα διαφορετικό σχήμα για τις επιπλέον διαστάσεις,

then the physical features of each universe will be different,

τότε τα φυσικά χαρακτηριστικά κάθε σύμπαντος θα είναι διαφορετικά,

and in particular,

και συγκεκριμένα,

the amount of dark energy in each universe

η ποσότητα της σκοτεινής ενέργειας σε κάθε σύμπαν

will be different.

θα είναι διαφορετική.

Which means that the mystery

Αυτό σημαίνει ότι το μυστήριο

of explaining the amount of dark energy we've now measured

να εξηγηθεί η ποσότητα της σκοτεινής ενέργειας που τώρα έχουμε μετρήσει

would take on a wholly different character.

θα έπαιρνε έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα.

In this context,

Σε αυτό το πλαίσιο,

the laws of physics can't explain one number for the dark energy

οι νόμοι της φυσικής δε μπορούν να καθορίσουν μια τιμή για την σκοτεινή ενέργεια,

because there isn't just one number,

γιατί δεν υπάρχει μόνο μια τιμή,

there are many numbers.

υπάρχουν πολλές τιμές.

Which means

Που σημαίνει

we have been asking the wrong question.

ότι κάναμε λάθος στο ερώτημα.

It's that the right question to ask is,

Η σωστή ερώτηση που πρέπει να κάνουμε είναι

why do we humans find ourselves in a universe

γιατί εμείς οι άνθρωποι βρισκόμαστε σε ένα σύμπαν

with a particular amount of dark energy we've measured

με μια συγκεκριμένη ποσότητα σκοτεινής ενέργειας που έχουμε μετρήσει

instead of any of the other possibilities

αντί οποιασδήποτε από τις άλλες δυνατότητες

that are out there?

που υπάρχουν εκεί έξω;

And that's a question on which we can make headway.

Και αυτό είναι ένα ζήτημα επί του οποίου μπορούμε να σημειώσουμε πρόοδο.

Because those universes

Διότι αυτά τα σύμπαντα

that have much more dark energy than ours,

που έχουν πολύ περισσότερη σκοτεινή ενέργεια από τη δική μας,

whenever matter tries to clump into galaxies,

όποτε η ύλη προσπαθεί να σχηματίσει γαλαξίες,

the repulsive push of the dark energy is so strong

η απωστική ώθηση της σκοτεινής ενέργειας είναι τόσο δυνατή

that it blows the clump apart

που διαλύει τη συστάδα τελείως

and galaxies don't form.

και δε δημιουργούνται γαλαξίες.

And in those universes that have much less dark energy,

Και σε αυτά τα σύμπαντα που έχουν πολύ λιγότερη σκοτεινή ενέργεια,

well they collapse back on themselves so quickly

καταρρέουν στον εαυτό τους τόσο γρήγορα

that, again, galaxies don't form.

όπου, ξανά, δε σχηματίζονται γαλαξίες.

And without galaxies, there are no stars, no planets

Και χωρίς γαλαξίες, δεν υπάρχουν άστρα, ούτε πλανήτες

and no chance

και καμία περίπτωση

for our form of life

για τη ζωή της δικής μας μορφής

to exist in those other universes.

να υπάρξει σε αυτά τα σύμπαντα.

So we find ourselves in a universe

Βρισκόμαστε σε ένα σύμπαν

with the particular amount of dark energy we've measured

με τη συγκεκριμένη ποσότητα σκοτεινής ενέργειας που έχει μετρηθεί

simply because our universe has conditions

απλά επειδή το Σύμπαν μας έχει τις συνθήκες

hospitable to our form of life.

να φιλοξενήσει ζωή της δικής μας μορφής.

And that would be that.

Αυτό είναι όλο.

Mystery solved,

Το μυστήριο λύθηκε,

multiverse found.

βρέθηκε το πολυσύμπαν.

Now some find this explanation unsatisfying.

Κάποιοι βρίσκουν αυτή την εξήγηση μη ικανοποιητική.

We're used to physics

Έχουμε συνηθίσει στη Φυσική

giving us definitive explanations for the features we observe.

να μας δίνονται οριστικές εξηγήσεις για τα χαρακτηριστικά που παρατηρούμε.

But the point is,

Το θέμα όμως είναι,

if the feature you're observing

εάν το χαρακτηριστικό που παρατηρούμε

can and does take on

μπορεί να πάρει

a wide variety of different values

μια πληθώρα διαφορετικών τιμών

across the wider landscape of reality,

σε όλο το ευρύτερο τοπίο της πραγματικότητας,

then thinking one explanation

τότε σκεπτόμενοι μια εξήγηση

for a particular value

για μια συγκεκριμένη τιμή

is simply misguided.

είναι απλά λάθος.

An early example

Ένα πρώιμο παράδειγμα

comes from the great astronomer Johannes Kepler

προέρχεται από τον μεγάλο αστρονόμο Γιοχάνες Κέπλερ

who was obsessed with understanding

που είχε εμμονή με την κατανόηση

a different number --

μιας διαφορετικής τιμής:

why the Sun is 93 million miles away from the Earth.

Γιατί ο Ήλιος είναι 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τη Γη.

And he worked for decades trying to explain this number,

Και εργάστηκε για δεκαετίες προσπαθώντας να εξηγήσει αυτή την τιμή,

but he never succeeded, and we know why.

αλλά δεν το κατάφερε ποτέ, και γνωρίζουμε το γιατί.

Kepler was asking

Ο Κέπλερ έκανε

the wrong question.

την λάθος ερώτηση.

We now know that there are many planets

Σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πολλοί πλανήτες

at a wide variety of different distances from their host stars.

σε μια πληθώρα διαφορετικών αποστάσεων από το κεντρικό άστρο τους.

So hoping that the laws of physics

Η ελπίδα πως οι νόμοι της Φυσικής

will explain one particular number, 93 million miles,

θα εξηγούσαν τη συγκεκριμένη τιμή των 150 εκατομμυρίων χιλιομέτρων,

well that is simply wrongheaded.

είναι απλά λανθασμένη.

Instead the right question to ask is,

Αντιθέτως, η σωστή ερώτηση είναι

why do we humans find ourselves on a planet

γιατί εμείς οι άνθρωποι βρισκόμαστε σε έναν πλανήτη

at this particular distance,

με αυτή την συγκεκριμένη απόσταση,

instead of any of the other possibilities?

αντί οποιασδήποτε άλλης από τόσες πιθανότητες;

And again, that's a question we can answer.

Και πάλι, αυτή είναι μια ερώτηση που μπορούμε να απαντήσουμε.

Those planets which are much closer to a star like the Sun

Αυτοί οι πλανήτες που είναι πολύ κοντύτερα σε ένα άστρο όπως ο Ήλιος

would be so hot

θα ήταν τόσο θερμοί

that our form of life wouldn't exist.

που ζωή της δικής μας μορφής δε θα υπήρχε.

And those planets that are much farther away from the star,

Και αυτοί οι πλανήτες που είναι πολύ μακρύτερα από το άστρο

well they're so cold

θα ήταν τόσο ψυχροί

that, again, our form of life would not take hold.

που, ξανά, ζωή της δικής μας μορφής δε θα υπήρχε.

So we find ourselves

Βρισκόμαστε

on a planet at this particular distance

σε έναν πλανήτη σε αυτή την συγκεκριμένη απόσταση

simply because it yields conditions

απλώς και μόνο επειδή αποφέρει προϋποθέσεις

vital to our form of life.

ζωτικής σημασίας για τη ζωή της δικής μας μορφής.

And when it comes to planets and their distances,

Και όσον αφορά τους πλανήτες και τις αποστάσεις τους,

this clearly is the right kind of reasoning.

αυτός είναι σαφώς ο σωστός τρόπος συλλογισμού.

The point is,

Το θέμα είναι

when it comes to universes and the dark energy that they contain,

όσον αφορά τα σύμπαντα και τη σκοτεινή ενέργεια που περιέχουν,

it may also be the right kind of reasoning.

ίσως επίσης είναι ο σωστός τρόπος συλλογισμού.

One key difference, of course,

Μία θεμελιώδης διαφορά, φυσικά, είναι

is we know that there are other planets out there,

πως γνωρίζουμε ότι υπάρχουν άλλοι πλανήτες εκεί έξω,

but so far I've only speculated on the possibility

αλλά μέχρι στιγμής μόνο εικάζουμε στην πιθανότητα

that there might be other universes.

να υπάρχουν άλλα σύμπαντα.

So to pull it all together,

Για να τα συνδυάσουμε όλα αυτά μαζί,

we need a mechanism

χρειαζόμαστε έναν μηχανισμό

that can actually generate other universes.

που να μπορεί να δημιουργήσει άλλα σύμπαντα.

And that takes me to my final part, part three.

Και έτσι φτάνουμε στο τελευταίο, τρίτο μέρος.

Because such a mechanism has been found

Γιατί αυτός ο μηχανισμός έχει βρεθεί

by cosmologists trying to understand the Big Bang.

από κοσμολόγους που προσπαθούν να κατανοήσουν την Μεγάλη Έκρηξη.

You see, when we speak of the Big Bang,

Βλέπετε, όταν αναφερόμαστε στη Μεγάλη Έκρηξη,

we often have an image

συχνά έχουμε μια εικόνα

of a kind of cosmic explosion

κάποιου είδους κοσμικής έκρηξης

that created our universe

που δημιούργησε το Σύμπαν μας

and set space rushing outward.

και ώθησε το χώρο προς τα έξω.

But there's a little secret.

Αλλά υπάρχει ένα μικρό μυστικό.

The Big Bang leaves out something pretty important,

Η Μεγάλη Έκρηξη αφήνει απ' έξω κάτι πολύ σημαντικό,

the Bang.

την Έκρηξη.

It tells us how the universe evolved after the Bang,

Μας εξηγεί πώς εξελίχθηκε το σύμπαν μετά την Έκρηξη,

but gives us no insight

αλλά δε μας δίνει πληροφορίες

into what would have powered the Bang itself.

του πώς τροφοδοτήθηκε η ίδια η Έκρηξη.

And this gap was finally filled

Και αυτό το κενό γέμισε επιτέλους

by an enhanced version of the Big Bang theory.

από μια βελτιωμένη έκδοση της θεωρίας της Μεγάλης Έκρηξης.

It's called inflationary cosmology,

Ονομάζεται πληθωριστική κοσμολογία,

which identified a particular kind of fuel

που εντόπισε ένα συγκεκριμένο είδος κινητήριας δύναμης

that would naturally generate

που παρήγαγε φυσικά

an outward rush of space.

μια εξωτερική ορμή στον χώρο.

The fuel is based on something called a quantum field,

Η κινητήρια δύναμη βασίζεται σε αυτό που ονομάζεται κβαντικό πεδίο,

but the only detail that matters for us

αλλά η μόνη λεπτομέρεια που ενδιαφέρει εμάς

is that this fuel proves to be so efficient

είναι ότι αυτή η κινητήρια δύναμη αποδεικνύεται τόσο αποτελεσματική

that it's virtually impossible

που είναι σχεδόν αδύνατο

to use it all up,

να χρησιμοποιηθεί ολόκληρη,

which means in the inflationary theory,

που στην πληθωριστική θεωρία σημαίνει

the Big Bang giving rise to our universe

ότι η Μεγάλη Έκρηξη που δημιούργησε το σύμπαν μας

is likely not a one-time event.

δεν ήταν ένα μοναδικό γεγονός.

Instead the fuel not only generated our Big Bang,

Αντιθέτως, η κινητήρια δύναμη όχι μόνο δημιούργησε τη δική μας Μεγάλη Έκρηξη,

but it would also generate countless other Big Bangs,

αλλά δημιούργησε επίσης αμέτρητες άλλες Μεγάλες Εκρήξεις,

each giving rise to its own separate universe

όπου κάθε μία οδήγησε στο δικό της ξεχωριστό σύμπαν

with our universe becoming but one bubble

με το σύμπαν μας να είναι τίποτα άλλο από μια σφαίρα

in a grand cosmic bubble bath of universes.

σε ένα μεγάλο "κοσμικό αφρόλουτρο" από σύμπαντα.

And now, when we meld this with string theory,

Τώρα, εάν το συγχωνεύσουμε αυτό με τη θεωρία χορδών,

here's the picture we're led to.

οδηγούμαστε σε αυτή την εικόνα.

Each of these universes has extra dimensions.

Καθένα από αυτά τα σύμπαντα έχει επιπλέον διαστάσεις.

The extra dimensions take on a wide variety of different shapes.

Οι επιπλέον διαστάσεις λαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία διαφορετικών σχημάτων.

The different shapes yield different physical features.

Τα διαφορετικά σχήματα αποφέρουν διαφορετικά φυσικά χαρακτηριστικά.

And we find ourselves in one universe instead of another

Και βρισκόμαστε σε ένα σύμπαν αντί κάποιου άλλου

simply because it's only in our universe

επειδή απλά μόνο στο Σύμπαν μας

that the physical features, like the amount of dark energy,

φυσικά χαρακτηριστικά, όπως η ποσότητα της σκοτεινής ενέργειας,

are right for our form of life to take hold.

είναι τα σωστά για την ύπαρξη ζωής με τη δικής μας μορφή.

And this is the compelling but highly controversial picture

Αυτή είναι η συναρπαστική, αλλά εξαιρετικά αμφιλεγόμενη εικόνα

of the wider cosmos

του ευρύτερου κόσμου

that cutting-edge observation and theory

που η προηγμένη παρατήρηση και θεωρία

have now led us to seriously consider.

μας έχουν οδηγήσει να λάβουμε σοβαρά υπόψη.

One big remaining question, of course, is,

Ένα μεγάλο αναπάντητο ερώτημα, φυσικά, είναι

could we ever confirm

θα μπορέσουμε ποτέ να επιβεβαιώσουμε

the existence of other universes?

την ύπαρξη άλλων συμπάντων;

Well let me describe

Επιτρέψτε μου να περιγράψω

one way that might one day happen.

έναν τρόπο που μπορεί μια μέρα να συμβεί.

The inflationary theory

Η πληθωριστική θεωρία

already has strong observational support.

έχει ήδη την ισχυρή υποστήριξη της παρατήρησης.

Because the theory predicts

Επειδή η θεωρία προβλέπει

that the Big Bang would have been so intense

ότι η Μεγάλη Έκρηξη θα ήταν τόσο έντονη

that as space rapidly expanded,

καθώς ο χώρος επεκτάθηκε γρήγορα,

tiny quantum jitters from the micro world

μικροσκοπικές κβαντικές δονήσεις από τον μικρόκοσμο

would have been stretched out to the macro world,

θα έχουν απλωθεί στον μακρόκοσμο,

yielding a distinctive fingerprint,

αποδίδοντας ένα διακριτικό δακτυλικό αποτύπωμα,

a pattern of slightly hotter spots and slightly colder spots,

ένα μοτίβο από ελαφρώς θερμότερα σημεία και ελαφρώς ψυχρά σημεία,

across space,

σε όλο το χώρο,

which powerful telescopes have now observed.

που πανίσχυρα τηλεσκόπια τα έχουν ήδη παρατηρήσει.

Going further, if there are other universes,

Πηγαίνοντας παραπέρα, εάν υπάρχουν άλλα σύμπαντα,

the theory predicts that every so often

η θεωρία προβλέπει ότι κάθε τόσο

those universes can collide.

αυτά τα σύμπαντα μπορεί να συγκρουστούν.

And if our universe got hit by another,

Και εάν το Σύμπαν χτυπούσε με ένα άλλο,

that collision

αυτή η σύγκρουση

would generate an additional subtle pattern

θα δημιουργούσε ένα πρόσθετο λεπτό μοτίβο

of temperature variations across space

από θερμοκρασιακές μεταβολές στο χώρο

that we might one day

που ίσως μια ημέρα

be able to detect.

να μπορέσουμε να εντοπίσουμε.

And so exotic as this picture is,

Όσο εξωτική και αν είναι αυτή η εικόνα,

it may one day be grounded

μπορεί μια μέρα να αποδειχθεί

in observations,

από τις παρατηρήσεις,

establishing the existence of other universes.

εδραιώνοντας την ύπαρξη άλλων συμπάντων.

I'll conclude

Θα ολοκληρώσω

with a striking implication

με μια εντυπωσιακή επίπτωση

of all these ideas

όλων αυτών των ιδεών

for the very far future.

για το πολύ μακρινό μέλλον.

You see, we learned

Βλέπετε, μάθαμε

that our universe is not static,

ότι το Σύμπαν μας δεν είναι στατικό,

that space is expanding,

ότι ο χώρος διαστέλλεται,

that that expansion is speeding up

ότι η διαστολή επιταχύνεται

and that there might be other universes

και ότι μπορεί να υπάρχουν άλλα σύμπαντα,

all by carefully examining

όλα αυτά από την προσεκτική εξέταση

faint pinpoints of starlight

αμυδρών εντοπισμών του αστρικού φωτός

coming to us from distant galaxies.

που μας έρχεται από μακρινούς γαλαξίες.

But because the expansion is speeding up,

Αλλά, επειδή η διαστολή επιταχύνεται,

in the very far future,

στο πολύ μακρινό μέλλον,

those galaxies will rush away so far and so fast

αυτοί οι γαλαξίες θα απομακρύνονται τόσο πολύ και τόσο γρήγορα

that we won't be able to see them --

που δε θα μπορούμε να τους δούμε --

not because of technological limitations,

όχι λόγω τεχνολογικών περιορισμών,

but because of the laws of physics.

αλλά λόγω των νόμων της Φυσικής.

The light those galaxies emit,

Το φως που θα εκπέμπουν αυτοί οι γαλαξίες,

even traveling at the fastest speed, the speed of light,

ακόμα και αν ταξιδέψει με την γρηγορότερη ταχύτητα, την ταχύτητα του φωτός,

will not be able to overcome

δε θα μπορέσει να υπερβεί

the ever-widening gulf between us.

το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ μας.

So astronomers in the far future

Έτσι, οι αστρονόμοι του μακρινού μέλλοντος

looking out into deep space

παρατηρώντας το απέραντο διάστημα

will see nothing but an endless stretch

δε θα βλέπουν τίποτα παρά μία ατελείωτη έκταση

of static, inky, black stillness.

από στατική, μαύρη ακινησία.

And they will conclude

Και θα συμπεράνουν

that the universe is static and unchanging

ότι το Σύμπαν είναι στατικό και αμετάβλητο

and populated by a single central oasis of matter

και αποτελείται από μία και μόνο κεντρική όαση ύλης

that they inhabit --

την οποία κατοικούν

a picture of the cosmos

-- μια εικόνα του κόσμου

that we definitively know to be wrong.

που σίγουρα γνωρίζουμε πως είναι λανθασμένη.

Now maybe those future astronomers will have records

Ίσως οι μελλοντικοί αστρονόμοι να έχουν αρχεία

handed down from an earlier era,

μιας προηγούμενης εποχής,

like ours,

σαν τη δική μας,

attesting to an expanding cosmos

που να βεβαιώνουν ένα επεκτεινόμενο σύμπαν

teeming with galaxies.

που ομαδοποιείται σε γαλαξίες.

But would those future astronomers

Θα μπορούσαν αυτοί οι μελλοντικοί αστρονόμοι

believe such ancient knowledge?

να πιστέψουν αυτή την αρχαία γνώση;

Or would they believe

Ή θα πιστεύουν

in the black, static empty universe

στο μαύρο, άδειο στατικό Σύμπαν

that their own state-of-the-art observations reveal?

αυτά που θα τους αποκαλύψουν οι προηγμένης τεχνολογίας παρατηρήσεις τους;

I suspect the latter.

Υποψιάζομαι το τελευταίο.

Which means that we are living

Που σημαίνει ότι ζούμε

through a remarkably privileged era

σε μια εξαιρετικά προνομιακή εποχή

when certain deep truths about the cosmos

όπου ορισμένες βαθύτερες αλήθειες για το σύμπαν

are still within reach

είναι ακόμα προσιτές

of the human spirit of exploration.

στο ανθρώπινο πνεύμα της εξερεύνησης.

It appears that it may not always be that way.

Φαίνεται πως μπορεί να μην είναι πάντα έτσι.

Because today's astronomers,

Γιατί οι σημερινοί αστρονόμοι,

by turning powerful telescopes to the sky,

με τη χρήση πανίσχυρων τηλεσκοπίων στον ουρανό

have captured a handful of starkly informative photons --

έχουν καταγράψει ένα σωρό από έντονης αντίθεσης πληροφοριακά φωτόνια,

a kind of cosmic telegram

ένα είδος κοσμικού τηλεγραφήματος

billions of years in transit.

που εκπέμπει εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια.

and the message echoing across the ages is clear.

Και το μήνυμα που ηχεί όλα αυτά τα χρόνια είναι σαφές.

Sometimes nature guards her secrets

Μερικές φορές η φύση προστατεύει τα μυστικά της

with the unbreakable grip

με την άρρηκτη λαβή

of physical law.

των φυσικών νόμων.

Sometimes the true nature of reality beckons

Μερικές φορές η αληθινή φύση της πραγματικότητας παραμονεύει

from just beyond the horizon.

ακριβώς πέρα από τον ορίζοντα.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Chris Anderson: Brian, thank you.

Κρις Άντερσον: Μπράιαν, σε ευχαριστούμε.

The range of ideas you've just spoken about

Το εύρος των ιδεών που μας παρουσίασες

are dizzying, exhilarating, incredible.

είναι συγκλονιστικό, συναρπαστικό, απίστευτο.

How do you think

Που πιστεύεις

of where cosmology is now,

πως βρίσκεται η σημερινή κοσμολογία,

in a sort of historical side?

σε σχέση με την ιστορική της πλευρά;

Are we in the middle of something unusual historically in your opinion?

Κατά την άποψή σου, είμαστε στη μέση μιας ιστορικής ασυνήθειας;

BG: Well it's hard to say.

Γκριν: Είναι δύσκολο να απαντήσω.

When we learn that astronomers of the far future

Όταν μαθαίνουμε ότι οι αστρονόμοι του μακρινού μέλλοντος

may not have enough information to figure things out,

μπορεί να μην έχουν αρκετές πληροφορίες για να κατανοήσουν ορισμένα θέματα,

the natural question is, maybe we're already in that position

είναι φυσικό να αναρωτηθούμε εάν είμαστε ήδη στην ίδια θέση

and certain deep, critical features of the universe

και μερικά βαθύτερα, κρίσιμα χαρακτηριστικά του Σύμπαντος

already have escaped our ability to understand

έχουν ήδη ξεφύγει της ικανότητάς μας να καταλάβουμε,

because of how cosmology evolves.

λόγω του τρόπου που εξελίσσεται η κοσμολογία.

So from that perspective,

Από αυτή την προοπτική,

maybe we will always be asking questions

ίσως να θέτουμε συνεχώς διαρκώς ερωτήματα

and never be able to fully answer them.

στα οποία να μην μπορέσουμε ποτέ να δώσουμε απάντηση.

On the other hand, we now can understand

Από την άλλη, τώρα μπορούμε να καταλάβουμε

how old the universe is.

πόσων χρονών είναι το σύμπαν.

We can understand

Μπορούμε να καταλάβουμε

how to understand the data from the microwave background radiation

πώς να κατανοήσουμε τα δεδομένα από την μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου

that was set down 13.72 billion years ago --

που καθορίστηκαν 13,72 δισεκατομμύρια χρόνια πριν

and yet, we can do calculations today to predict how it will look

και όμως, σήμερα μπορούμε να κάνουμε υπολογισμούς που προβλέπουν πώς θα είναι αυτά

and it matches.

και επαληθευόμαστε.

Holy cow! That's just amazing.

Απίστευτο! Αυτό είναι απλά καταπληκτικό.

So on the one hand, it's just incredible where we've gotten,

Από τη μία πλευρά, είναι απλά απίστευτο πού έχουμε φτάσει,

but who knows what sort of blocks we may find in the future.

αλλά ποιός ξέρει τι είδους εμπόδια μπορούμε να βρούμε στο μέλλον.

CA: You're going to be around for the next few days.

Κρις: Θα παραμείνεις εδώ τις επόμενες ημέρες.

Maybe some of these conversations can continue.

Ίσως κάποιες από αυτές τις συζητήσεις μπορούν να συνεχιστούν.

Thank you. Thank you, Brian. (BG: My pleasure.)

Ευχαριστώ. Σε ευχαριστούμε Μπράιαν. Γκριν: Ευχαρίστηση μου.

(Applause)

(Χειροκρότημα)