When ideas have sex | Matt Ridley

Μετάφραση: Ino Agrafioti Επιμέλεια: Theodora Apostolopoulou

When I was a student here in Oxford in the 1970s,

Όταν ήμουν φοιτητής εδώ στην Οξφόρδη, τη δεκαετία του 1970,

the future of the world was bleak.

το μέλλον του κόσμου ήταν θλιβερό.

The population explosion was unstoppable.

Η πληθυσμιακή έκρηξη ήταν ασταμάτητη.

Global famine was inevitable.

Η παγκόσμια πείνα ήταν αναπόφευκτη.

A cancer epidemic caused by chemicals in the environment

Μια επιδημία καρκίνου που προκαλόταν από χημικές ουσίες στο περιβάλλον

was going to shorten our lives.

επρόκειτο να συντομεύσει τη ζωή μας.

The acid rain was falling on the forests.

Η όξινη βροχή έπεφτε στα δάση.

The desert was advancing by a mile or two a year.

Η έρημος προέλαυνε ένα μίλι ή δύο το χρόνο.

The oil was running out,

Το πετρέλαιο εξαντλoύταν.

and a nuclear winter would finish us off.

Και ένας πυρηνικός χειμώνας θα έφερνε το τέλος μας.

None of those things happened,

Κανένα από εκείνα τα πράγματα δεν συνέβησαν.

(Laughter)

(Γέλια)

and astonishingly, if you look at what actually happened in my lifetime,

Και, παραδόξως, αν δει κανείς τι πραγματικά συνέβη κατά τη διάρκεια της ζωής μου,

the average per-capita income

το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα

of the average person on the planet,

του μέσου ανθρώπου στον πλανήτη,

in real terms, adjusted for inflation,

σε πραγματικούς όρους, προσαρμοσμένο για πληθωρισμό,

has tripled.

τριπλασιάστηκε.

Lifespan is up by 30 percent in my lifetime.

Η διάρκεια ζωής έχει αυξηθεί κατά 30 τοις εκατό, κατά τη διάρκεια της ζωής μου.

Child mortality is down by two-thirds.

Η παιδική θνησιμότητα έχει μειωθεί κατά δύο τρίτα.

Per-capita food production

Η κατά κεφαλή παραγωγή τροφίμων

is up by a third.

αυξήθηκε κατά ένα τρίτο.

And all this at a time when the population has doubled.

Και όλα αυτά σε μια εποχή που ο πληθυσμός έχει διπλασιαστεί.

How did we achieve that, whether you think it's a good thing or not?

Πώς το καταφέραμε αυτό - ασχετο αν νομίζετε ότι ήταν καλό ή όχι -

How did we achieve that?

Πώς το καταφέραμε αυτό;

How did we become

Πώς γίναμε

the only species

το μόνο είδος

that becomes more prosperous

που γίνεται πιο ευημερές

as it becomes more populous?

καθώς γίνεται πιο πολυπληθές;

The size of the blob in this graph represents the size of the population,

Το μέγεθος της άμορφης μάζας (BLOB) σε αυτό το γράφημα αντιπροσωπεύει το μέγεθος του πληθυσμού.

and the level of the graph

Και η στάθμη του διαγράμματος

represents GDP per capita.

αντιπροσωπεύει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

I think to answer that question

Νομίζω ότι για να απαντήσουμε το παραπάνω ερώτημα

you need to understand

πρέπει να κατανοήσουμε

how human beings bring together their brains

πώς οι άνθρωποι φέρνουν κοντά τα μυαλά τους

and enable their ideas to combine and recombine,

και επιτρέπουν στις ιδέες τους, να συνδυαστούν και να ανασυνδυαστούν,

to meet and, indeed, to mate.

να συναντηθούν και, μάλιστα, να ζευγαρώσουν.

In other words, you need to understand

Με άλλα λόγια, θα πρέπει να κατανοήσουμε

how ideas have sex.

πως οι ιδέες κάνουν σεξ.

I want you to imagine

Θέλω να φανταστείτε

how we got from making objects like this

πώς φτάσαμε από το να φτιάχνουμε αντικείμενα όπως αυτό

to making objects like this.

στο να φτιάχνουμε αντικείμενα όπως αυτό.

These are both real objects.

Αυτά είναι και τα δύο πραγματικά αντικείμενα.

One is an Acheulean hand axe from half a million years ago

Το ένα είναι ένας χειροπέλεκυς από την Αχελαία από πριν μισό εκατομμύριο χρόνια

of the kind made by Homo erectus.

τύπου σαν αυτόν που έφτιαχνε ο Homo Erectus.

The other is obviously a computer mouse.

Το άλλο είναι προφανώς ένα ποντίκι υπολογιστή.

They're both exactly the same size and shape to an uncanny degree.

Έχουν και τα δύο το ίδιο ακριβώς μέγεθος και σχήμα σε παράξενο βαθμό.

I've tried to work out which is bigger,

Έχω προσπαθήσει να καταλάβω πιο είναι μεγαλύτερο,

and it's almost impossible.

και είναι σχεδόν αδύνατο.

And that's because they're both designed to fit the human hand.

Κι αυτό επειδή είναι και τα δύο σχεδιασμένα να ταιριάζουν στο ανθρώπινο χέρι.

They're both technologies. In the end, their similarity is not that interesting.

Είναι και τα δύο τεχνολογίες. Στο κάτω κάτω, η ομοιότητά τους δεν είναι τόσο ενδιαφέρουσα.

It just tells you they were both designed to fit the human hand.

Μας λέει ότι και τα δυο φτιάχτηκαν με σκοπό να ταιριάζουν στο ανθρώπινο χέρι.

The differences are what interest me,

Οι διαφορές τους είναι που με ενδιαφέρουν.

because the one on the left was made to a pretty unvarying design

Επειδή αυτό στα αριστερά έγινε βάση ενός αναλλοίωτου σχεδίου

for about a million years --

για περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια -

from one-and-a-half million years ago to half a million years ago.

από ενάμιση εκατομμύριο χρόνια πριν μέχρι περίπου μισό εκατομμύριο χρόνια πριν.

Homo erectus made the same tool

ο Homo erectus έφτιαχνε το ίδιο εργαλείο

for 30,000 generations.

για 30.000 γενιές.

Of course there were a few changes,

Βέβαια, υπήρξαν ορισμένες τροποποιήσεις,

but tools changed slower than skeletons in those days.

αλλά τα εργαλεία άλλαξαν με πιο αργούς ρυθμούς από ό,τι οι σκελετοί εκείνα τα χρόνια.

There was no progress, no innovation.

Δεν υπήρξε πρόοδος, ούτε καινοτομία.

It's an extraordinary phenomenon, but it's true.

Είναι ένα εξαιρετικό φαινόμενο, αλλά είναι αλήθεια.

Whereas the object on the right is obsolete after five years.

Αντιθέτως, το αντικείμενο στα δεξιά είναι απαρχαιωμένο μετά από πέντε χρόνια.

And there's another difference too,

Και υπάρχει άλλη μια διαφορά επίσης,

which is the object on the left is made from one substance.

η οποία είναι ότι το αντικείμενο στα αριστερά είναι κατασκευασμένο από μία μόνο ουσία.

The object on the right is made from

Το αντικείμενο στα δεξιά είναι φτιαγμένο από

a confection of different substances,

ένα συνδυασμό διαφόρων ουσιών,

from silicon and metal and plastic and so on.

από το πυρίτιο και το μέταλλο και το πλαστικό και ούτω καθεξής.

And more than that, it's a confection of different ideas,

Και κάτι παραπάνω: είναι ένας συνδυασμός διαφορετικών ιδεών,

the idea of plastic, the idea of a laser,

την ιδέα της πλαστικής ύλης, την ιδέα του λέιζερ,

the idea of transistors.

την ιδέα του τρανζίστορ.

They've all been combined together in this technology.

Όλες αυτές συνδυάζονται μαζί σε αυτή την τεχνολογία.

And it's this combination,

Και είναι αυτός ο συνδυασμός,

this cumulative technology, that intrigues me,

αυτή η συσσώρευση τεχνολογίας, που μου εξάπτει το ενδιαφέρον.

because I think it's the secret to understanding

Γιατί πιστεύω ότι είναι το μυστικό για την κατανόηση

what's happening in the world.

του τι γίνεται στον κόσμο.

My body's an accumulation of ideas too:

Το σώμα μου είναι μια συσσώρευση των ιδεών επίσης

the idea of skin cells, the idea of brain cells, the idea of liver cells.

της ιδέας των κυττάρων του δέρματος, της ιδέας των εγκεφαλικών κυττάρων, της ιδέας των κυττάρων του ήπατος.

They've come together.

Έχουν όλες συγκεντρωθεί.

How does evolution do cumulative, combinatorial things?

Πώς η εξέλιξη κάνει συσσωρευτικά, συνδυαστικά πράγματα;

Well, it uses sexual reproduction.

Λοιπόν, χρησιμοποιεί τη σεξουαλική αναπαραγωγή.

In an asexual species, if you get two different mutations in different creatures,

Στα άφυλα είδη, εάν έχετε δύο διαφορετικές μεταλλάξεις σε διάφορα πλάσματα,

a green one and a red one,

ένα πράσινο και ένα κόκκινο,

then one has to be better than the other.

τότε πρέπει η μία πρέπει να είναι καλύτερη από την άλλη.

One goes extinct for the other to survive.

Η μία εξαφανίζεται για να επιβιώσει η άλλη.

But if you have a sexual species,

Αλλά εάν έχετε ένα σεξουαλικό είδος,

then it's possible for an individual

τότε είναι δυνατόν για ένα άτομο

to inherit both mutations

να κληρονομήσει και τις δύο μεταλλάξεις

from different lineages.

από διαφορετικές γενεαλογίες.

So what sex does is it enables the individual

Έτσι αυτό που κάνει το σεξ, είναι ότι επιτρέπει στο άτομο

to draw upon

να αξιοποιήσει

the genetic innovations of the whole species.

τις γενετικές καινοτομίες ολόκληρου του είδους.

It's not confined to its own lineage.

Δεν περιορίζεται στη δική του γενεαλογία.

What's the process that's having the same effect

Ποια είναι η διαδικασία που έχει το ίδιο αποτέλεσμα

in cultural evolution

στην πολιτιστική εξέλιξη

as sex is having in biological evolution?

όπως το σεξ έχει στη βιολογική εξέλιξη;

And I think the answer is exchange,

Νομίζω ότι η απάντηση είναι η ανταλλαγή,

the habit of exchanging one thing for another.

η συνήθεια της ανταλλαγής ενός πράγματος για ένα άλλο.

It's a unique human feature.

Είναι ένα μοναδικά ανθρώπινο χαρακτηριστικό.

No other animal does it.

Κανένα άλλο ζώο δεν το κάνει.

You can teach them in the laboratory to do a little bit of exchange --

Μπορούμε να τα διδάξουμε στο εργαστήριο να κάνουν λίγη ανταλλαγή.

and indeed there's reciprocity in other animals --

Και πράγματι υπάρχει αμοιβαιότητα σε άλλα ζώα.

But the exchange of one object for another never happens.

Όμως, η ανταλλαγή ενός αντικειμένου για ένα άλλο ποτέ δεν συμβαίνει.

As Adam Smith said, "No man ever saw a dog

Όπως είπε ο Άνταμ Σμιθ (Adam Smith) "Κανείς δεν είδε ποτέ ένα σκυλί

make a fair exchange of a bone with another dog."

να κάνει μια δίκαιη ανταλλαγή ενός κοκκάλου με ένα άλλο σκυλί."

(Laughter)

(Γέλια)

You can have culture without exchange.

Μπορείτε να έχετε πολιτισμό χωρίς ανταλλαγή.

You can have, as it were, asexual culture.

Μπορείτε να έχετε, κατά κάποιον τρόπο, ασεξουαλικό πολιτισμό.

Chimpanzees, killer whales, these kinds of creatures, they have culture.

Οι χιμπατζήδες, οι όρκες, αυτού του είδους τα πλάσματα, έχουν κουλτούρα.

They teach each other traditions

Διδάσκουν ο ένας τον άλλον παραδόσεις

which are handed down from parent to offspring.

οι οποίες μεταλαμπαδεύονται από το γονέα στο παιδί.

In this case, chimpanzees teaching each other

Στην περίπτωση αυτή, οι χιμπατζήδες διδάσκουν ο ένας τον άλλο

how to crack nuts with rocks.

πώς να σπάσουν καρύδια με πέτρες.

But the difference is

Αλλά η διαφορά είναι

that these cultures never expand, never grow,

ότι αυτοί οι πολιτισμοί ποτέ δεν επεκτείνονται, ποτέ δεν εξελίσσονται,

never accumulate, never become combinatorial,

ποτέ δεν συσσωρεύονται, ποτέ δεν συνδυάζονται.

and the reason is because

Και ο λόγος είναι επειδή

there is no sex, as it were,

δεν υπάρχει σεξ, κατά κάποιο τρόπο

there is no exchange of ideas.

δεν υπάρχει ανταλλαγή ιδεών.

Chimpanzee troops have different cultures in different troops.

Στρατεύματα χιμπατζήδων έχουν διαφορετικές κουλτούρες σε διαφορετικά στρατεύματα

There's no exchange of ideas between them.

Δεν υπάρχει ανταλλαγή ιδεών μεταξύ τους.

And why does exchange raise living standards?

Και γιατί η ανταλλαγή οδηγεί σε άνοδο του βιοτικού επιπέδου;

Well, the answer came from David Ricardo in 1817.

Η απάντηση ήρθε από τον Ντέϊβιντ Ρικάρντο (David Ricardo) το 1817.

And here is a Stone Age version of his story,

Εδώ έχουμε μια "εποχής του λίθου" εκδοχή της ιστορίας του,

although he told it in terms of trade between countries.

παρόλο που ο ίδιος την είχε πει μιλώντας περί εμπορίου μεταξύ χωρών.

Adam takes four hours to make a spear and three hours to make an axe.

Ο Άνταμ χρειάζεται τέσσερις ώρες για να κάνει μια λόγχη και τρεις ώρες για να κάνει ένα χειροπέλεκη.

Oz takes one hour to make a spear and two hours to make an axe.

Ο Οζ χρειάζεται μία ώρα για να κάνει μια λόγχη και δύο ώρες για να κάνει ένα χειροπέλεκυ.

So Oz is better at both spears and axes than Adam.

Έτσι ο Οζ είναι καλύτερος και στα λόγχες και στους χειροπελέκεις από τον Άνταμ.

He doesn't need Adam.

Δεν χρειάζεται τον Άνταμ.

He can make his own spears and axes.

Μπορεί να κάνει τις δικές του λόγχες και τους δικούς του χειροπελέκεις.

Well no, because if you think about it,

Η απάντηση είναι όχι, γιατί αν το καλοσκεφτούμε,

if Oz makes two spears and Adam make two axes,

αν ο Οζ φτιάξει δύο λόγχες και ο Άνταμ φτιάξει δύο χειροπελέκεις.

and then they trade,

και μετά τα ανταλλάξουν,

then they will each have saved an hour of work.

τότε ο καθένας θα έχει δουλέψει μια ώρα λιγότερο.

And the more they do this, the more true it's going to be,

Και όσο περισσότερο το κάνουν αυτό, τόσο πιο αληθινό πρόκειται να γίνει αυτό.

because the more they do this, the better Adam is going to get at making axes

Επειδή όσο περισσότερο το κάνουν αυτό, τόσο καλύτερος θα γίνεται ο Άνταμ στο να φτιάχνει χειροπελέκεις

and the better Oz is going to get at making spears.

και τόσο καλύτερος θα γίνεται ο Οζ στο να φτιάχνει λόγχες.

So the gains from trade are only going to grow.

Έτσι, τα οφέλη από το εμπόριο θα αυξάνονται όλο και περισσότερο.

And this is one of the beauties of exchange,

Και αυτό είναι μια από τις ομορφιές της ανταλλαγής,

is it actually creates the momentum

Δημιουργεί την ορμή

for more specialization,

για περισσότερη εξειδίκευση,

which creates the momentum for more exchange and so on.

η οποία δημιουργεί την ορμή για περισσότερες ανταλλαγές και ούτω καθεξής.

Adam and Oz both saved an hour of time.

Ο Άνταμ και ο Οζ γλύτωσαν μια ώρα δουλειάς.

That is prosperity, the saving of time

Αυτό είναι η ευημερία, η εξοικονόμηση χρόνου

in satisfying your needs.

στην ικανοποίηση των αναγκών μας.

Ask yourself how long you would have to work

Ρωτήστε τον εαυτό σας πόσο καιρό θα έπρεπε να εργαστείτε

to provide for yourself

για να παρέχετε στον εαυτό σας

an hour of reading light this evening to read a book by.

μία ώρα φωτός αυτό το βράδυ για να διαβάσετε ένα βιβλίο.

If you had to start from scratch, let's say you go out into the countryside.

Αν έπρεπε να ξεκινήσετε από το μηδέν, ας πούμε βγαίνετε στην εξοχή.

You find a sheep. You kill it. You get the fat out of it.

Βρίσκετε ένα πρόβατο. Το σκοτώνετε. Παίρνετε το λίπος του.

You render it down. You make a candle, etc. etc.

Το λιώνετε. Φτιάχνετε ένα κερί, κ.λπ. κ.λπ.

How long is it going to take you? Quite a long time.

Πόσο καιρό πρόκειται να σας πάρει αυτό; Ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.

How long do you actually have to work

Για πόσο καιρό χρειάζεται πραγματικά να δουλέψετε

to earn an hour of reading light

για να κερδίσετε μια ώρα φωτός για ανάγνωση

if you're on the average wage in Britain today?

αν έχετε το μέσο μισθό στη Βρετανία σήμερα;

And the answer is about half a second.

Και η απάντηση είναι περίπου μισό δευτερόλεπτο.

Back in 1950,

Το 1950,

you would have had to work for eight seconds on the average wage

θα έπρεπε να εργαστείτε για οκτώ δευτερόλεπτα με έναν μέσο μισθό

to acquire that much light.

για να αποκτήσετε αυτό το φως.

And that's seven and a half seconds of prosperity that you've gained

Και αυτά είναι επτάμισι δευτερόλεπτα ευημερίας που έχετε κερδίσει.

since 1950, as it were,

Μετά το 1950,

because that's seven and a half seconds in which you can do something else,

Επειδή αυτά είναι επτάμισι δευτερόλεπτα στα οποία μπορείτε να κάνετε κάτι άλλο.

or you can acquire another good or service.

Ή μπορείτε να αποκτήσετε ένα άλλο αγαθό ή υπηρεσία.

And back in 1880,

Και ακόμα πιο παλιά, το 1880,

it would have been 15 minutes

θα χρειαζόντουσαν 15 λεπτά

to earn that amount of light on the average wage.

για να κερδίσετε αυτή την ποσότητα φωτός με το μέσο μισθό.

Back in 1800,

Πίσω στο 1800,

you'd have had to work six hours

θα έπρεπε να εργαστείτε έξι ώρες

to earn a candle that could burn for an hour.

για να κερδίσετε ένα κερί που θα μπορούσε να καίει για μια ώρα.

In other words, the average person on the average wage

Με άλλα λόγια, ο μέσος άνθρωπος, με το μέσο μισθό

could not afford a candle in 1800.

δεν μπορούσε να βγάλει αρκετά χρήματα για αγοράσει ένα κερί το 1800.

Go back to this image of the axe and the mouse,

Ας πάμε πίσω σε αυτήν την εικόνα με τον χειροπέλεκυ και το ποντίκι,

and ask yourself: "Who made them and for who?"

και ρωτήστε τον εαυτό σας: "Ποιος τα έφτιαξε και για ποιον;"

The stone axe was made by someone for himself.

Ο χειροπέλεκυς έγινε από κάποιον για τον εαυτό του.

It was self-sufficiency.

Ήταν αυτάρκεια.

We call that poverty these days.

Αυτό το αποκαλούμε φτώχεια τη σήμερον ημέρα.

But the object on the right

Αλλά το αντικείμενο στα δεξιά

was made for me by other people.

έγινε για μένα από άλλους ανθρώπους.

How many other people?

Πόσους ανθρώπους;

Tens? Hundreds? Thousands?

Δεκάδες; Εκατοντάδες; Χιλιάδες;

You know, I think it's probably millions.

Ξέρετε, νομίζω ότι είναι πιθανώς εκατομμύρια.

Because you've got to include the man who grew the coffee,

Επειδή πρέπει να συμπεριλάβουμε τον άνθρωπο που καλλιέργησε τον καφέ

which was brewed for the man who was on the oil rig,

που παρασκευάστηκε για τον άνθρωπο που ήταν στην εξέδρα άντλησης πετρελαίου,

who was drilling for oil, which was going to be made into the plastic, etc.

ο οποίος έκανε τις γεωτρήσεις για το πετρέλαιο, το οποίο επρόκειτο να μετατραπεί σε πλαστικό, κλπ.

They were all working for me,

Εργάζονται όλοι για μένα,

to make a mouse for me.

για να φτιάξουν ένα ποντίκι για μένα.

And that's the way society works.

Και αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει η κοινωνία.

That's what we've achieved as a species.

Αυτό είναι που έχουμε επιτύχει ως είδος.

In the old days, if you were rich,

Στα παλιά τα χρόνια, αν ήσουν πλούσιος,

you literally had people working for you.

είχες κυριολεκτικά ανθρώπους που εργάζονταν για σένα.

That's how you got to be rich; you employed them.

Αυτός ήταν ο τρόπος που έγινες πλούσιος: τους προσέλαβες.

Louis XIV had a lot of people working for him.

Ο Λουδοβίκος ο 14ος (Louis XIV) είχε πολλούς ανθρώπους να εργάζονται γι 'αυτόν.

They made his silly outfits, like this,

Κατασκεύαζαν τα ανόητα ρούχα του, όπως αυτό.

(Laughter)

(Γέλια)

and they did his silly hairstyles, or whatever.

Και τον κούρευαν με τον ανόητο τρόπο που ήθελε, και άλλα πολλά.

He had 498 people

Είχε 498 άτομα

to prepare his dinner every night.

να προετοιμάζουν το δείπνο του κάθε βράδυ.

But a modern tourist going around the palace of Versailles

Όμως, ο σύγχρονος τουρίστας που επισκέπτεται το παλάτι των Βερσαλλιών

and looking at Louis XIV's pictures,

και κοιτάζει τις εικόνες του Λουδοβίκου του 14ου,

he has 498 people doing his dinner tonight too.

κι αυτός έχει 498 άτομα που θα φτιάξουν το δείπνο του εκείνο το βράδυ:

They're in bistros and cafes and restaurants

Μιλάω για τα άτομα που δουλεύουν στα μπιστρό και τα καφέ και τα εστιατόρια

and shops all over Paris,

και τα καταστήματα σε όλο το Παρίσι.

and they're all ready to serve you at an hour's notice with an excellent meal

Και είναι όλοι έτοιμοι να του σερβίρουν, με μόνο μία ώρα προειδοποίηση, ένα εξαιρετικό γεύμα

that's probably got higher quality

το οποίο θα είναι πιθανώς υψηλότερης ποιότητας

than Louis XIV even had.

από οποιοδήποτε δείπνο του Λουδοβίκου του 14ου.

And that's what we've done, because we're all working for each other.

Αυτό είναι αυτό που έχουμε κάνει, επειδή όλοι εργαζόμαστε ο ένας για τον άλλον.

We're able to draw upon specialization and exchange

Είμαστε σε θέση να αξιοποιήσουμε την εξειδίκευση και την ανταλλαγή

to raise each other's living standards.

να ανυψώσουμε τα επίπεδα διαβίωσης μας.

Now, you do get other animals working for each other too.

Υπάρχουν κι άλλα ζώα που εργάζονται το ένα για το άλλο.

Ants are a classic example; workers work for queens and queens work for workers.

Τα μυρμήγκια είναι ένα κλασικό παράδειγμα: οι εργάτες δουλεύουν για τις βασίλισσες και οι βασίλισσες δουλεύουν για τους εργάτες.

But there's a big difference,

Αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά,

which is that it only happens within the colony.

που είναι ότι αυτό συμβαίνει μόνο στο εσωτερικό της αποικίας.

There's no working for each other across the colonies.

Κανένα μυρμίγκι δεν δουλεύει για μυρμίγκια από άλλη αποικία.

And the reason for that is because there's a reproductive division of labor.

Και ο λόγος για αυτό είναι ότι υπάρχει αναπαραγωγικός καταμερισμός της εργασίας.

That is to say, they specialize with respect to reproduction.

Δηλαδή, τα μυρμίγκια ειδικεύονται σε σχέση με την αναπαραγωγή.

The queen does it all.

Η βασίλισσα κάνει όλη την αναπαραγωγή.

In our species, we don't like doing that.

Στο είδος μας, δεν μας αρέσει αυτό.

It's the one thing we insist on doing for ourselves, is reproduction.

Η αναπαραγωγή είναι το μόνο πράγμα που επιμένουμε να κάνουμε για τους εαυτούς μας.

(Laughter)

(Γέλια)

Even in England, we don't leave reproduction to the Queen.

Ακόμη και στην Αγγλία, δεν αφήνουμε την αναπαραγωγή στη Βασίλισσα.

(Applause)

(Χειροκροτήματα)

So when did this habit start?

Πότε λοιπόν άρχισε αυτή η συνήθεια (να δουλεύουμε ο ένας για τον άλλο);

And how long has it been going on? And what does it mean?

Πόσο καιρό υπάρχει; Και τι σημαίνει;

Well, I think, probably, the oldest version of this

Νομίζω ότι ίσως η παλαιότερη έκδοσή της

is probably the sexual division of labor.

είναι ίσως η σεξουαλική διαίρεση της εργασίας.

But I've got no evidence for that.

Αλλά δεν έχω αποδείξεις για αυτό.

It just looks like the first thing we did

Φαίνεται σαν το πρώτο πράγμα που κάναμε

was work male for female and female for male.

ήταν να δουλεύουν οι άνδρες για τις γυναίκες και οι γυναίκες για τους άνδρες.

In all hunter-gatherer societies today,

Σε όλες τις κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών σήμερα,

there's a foraging division of labor

υπάρχει καταμερισμός της εργασίας στην αναζήτηση τροφής

between, on the whole, hunting males and gathering females.

μεταξύ των αρσενικών κυνηγών και των θηλυκών συλλεκτών.

It isn't always quite that simple,

Δεν είναι πάντοτε τόσο απλό.

but there's a distinction between

Αλλά υπάρχει μια διάκριση μεταξύ

specialized roles for males and females.

των εξειδικευμένων ρόλων μεταξύ ανδρών και γυναικών.

And the beauty of this system

Και η ομορφιά αυτού του συστήματος

is that it benefits both sides.

είναι ότι ωφελεί και τις δύο πλευρές.

The woman knows

Η γυναίκα ξέρει

that, in the Hadzas' case here --

ότι, στην περίπτωση των Χάτζα (Hadza) που βλέπετε εδώ -

digging roots to share with men in exchange for meat --

σκάβει για ρίζες για να τις μοιραστεί με τους άνδρες με αντάλλαγμα το κρέας -

she knows that all she has to do to get access to protein

ξέρει ότι το μόνο που έχει να κάνει για να αποκτήσει πρόσβαση σε πρωτεΐνη

is to dig some extra roots and trade them for meat.

είναι να σκάψει παραπάνω ρίζες και να τις ανταλλάξει με κρέας.

And she doesn't have to go on an exhausting hunt

Και δεν χρειάζεται να πάει σε ένα εξαντλητικό κυνήγι

and try and kill a warthog.

και να προσπαθήσει να σκοτώσει ένα αφρικάνικο αγριογούρουνο.

And the man knows that he doesn't have to do any digging

Και ο άντρας γνωρίζει ότι δεν χρειάζεται να σκάψει

to get roots.

για να πάρει ρίζες.

All he has to do is make sure that when he kills a warthog

Το μόνο που έχει να κάνει είναι να διασφαλίσει ότι όταν σκοτώνει ένα αγριογούρουνο,

it's big enough to share some.

αυτό να είναι αρκετά μεγάλο για να μπορεί να μοιραστεί ένα κομμάτι του.

And so both sides raise each other's standards of living

Έτσι και οι δύο πλευρές αυξάνουν το επίπεδο ζωής η μία της άλλης

through the sexual division of labor.

μέσω του σεξουαλικού καταμερισμού της εργασίας.

When did this happen? We don't know, but it's possible

Πότε συνέβη αυτό; Δεν ξέρουμε, αλλά είναι πιθανόν

that Neanderthals didn't do this.

ότι οι Νεάντερταλ δεν το κάνανε αυτό.

They were a highly cooperative species.

Ήταν ένα άκρως συνεταιριστικό είδος.

They were a highly intelligent species.

Ήταν ένα ιδιαίτερα έξυπνο είδος.

Their brains on average, by the end, were bigger than yours and mine

Οι εγκέφαλοί τους κατά μέσο όρο, στο τέλος, ήταν μεγαλύτεροι από το δικό σας και το δικό μου

in this room today.

σε αυτό το δωμάτιο σήμερα.

They were imaginative. They buried their dead.

Είχαν φαντασία. Θάβανε τους νεκρούς τους.

They had language, probably,

Είχαν γλώσσα πιθανότατα,

because we know they had the FOXP2 gene of the same kind as us,

διότι γνωρίζουμε ότι είχαν τον ίδιο τύπο γονιδίου FOXP2 με εμάς,

which was discovered here in Oxford.

όπως ανακαλύφθηκε εδώ στην Οξφόρδη.

And so it looks like they probably had linguistic skills.

Και φαίνεται πως είχαν πιθανώς γλωσσικές δεξιότητες.

They were brilliant people. I'm not dissing the Neanderthals.

Ήταν λαμπροί άνθρωποι. Δεν τους υποβαθμίζω τους Νεάντερταλ.

But there's no evidence

Αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις

of a sexual division of labor.

σεξουαλικού καταμερισμού της εργασίας.

There's no evidence of gathering behavior by females.

Δεν υπάρχει καμία ένδειξη συλλεκτικής συμπεριφοράς από τα θηλυκά.

It looks like the females were cooperative hunters with the men.

Φαίνεται πως τα θηλυκά συνεργάζονταν με τους άνδρες στο κυνήγι.

And the other thing there's no evidence for

Και το άλλο πράγμα για το οποίο δεν υπάρχει απόδειξη

is exchange between groups,

είναι η ανταλλαγή μεταξύ των ομάδων.

because the objects that you find in Neanderthal remains,

Επειδή τα αντικείμενα που θα βρείτε στο απομεινάρια των Νεάντερταλ,

the tools they made,

τα εργαλεία που κατασκεύαζαν,

are always made from local materials.

πάντα ήταν κατασκευασμένα από ντόπια υλικά.

For example, in the Caucasus

Για παράδειγμα, στον Καύκασο

there's a site where you find local Neanderthal tools.

υπάρχει μια ιστοσελίδα όπου μπορείτε να βρείτε τα τοπικά εργάλεια των Νεάντερταλ.

They're always made from local chert.

Είναι πάντα κατασκευασμένα από ντόπιο πυριτόλιθο.

In the same valley there are modern human remains

Στην ίδια κοιλάδα υπάρχουν απομεινάρια σύγχρονων ανθρώπων

from about the same date, 30,000 years ago,

από περίπου την ίδια ημερομηνία, πριν 30.000 χρόνια.

and some of those are from local chert,

Και κάποια από αυτά είναι από ντόπιο πυριτόλιθο,

but more -- but many of them are made

αλλά πολλά από αυτά είναι κατασκευασμένα

from obsidian from a long way away.

από οψιανό από πολύ μακριά.

And when human beings began

Και όταν οι άνθρωποι άρχισαν

moving objects around like this,

να μετακινούν αντικείμενα με αυτό τον τρόπο,

it was evidence that they were exchanging between groups.

αυτή είναι ενδειξη ότι υπήρχε ανταλλαγή, μεταξύ των ομάδων.

Trade is 10 times as old as farming.

Το εμπόριο είναι 10 φορές πιο παλιό από την γεωργία.

People forget that. People think of trade as a modern thing.

Οι άνθρωποι το ξεχνούν αυτό. Νομίζουν ότι το εμπόριο είναι κάτι σύγχρονο.

Exchange between groups has been going on

Η ανταλλαγή μεταξύ ομάδων υπάρχει εδώ και

for a hundred thousand years.

εκατό χιλιάδες χρόνια.

And the earliest evidence for it crops up

Και τα πρώτα στοιχεία γι' αυτή εμφανίζονται

somewhere between 80 and 120,000 years ago in Africa,

κάπου μεταξύ 80 και 120.000 χρόνια πριν στην Αφρική,

when you see obsidian and jasper and other things

όπου βλέπουμε οψιανό και ίασπη και άλλα πράγματα

moving long distances in Ethiopia.

να μετακινούνται σε μεγάλες αποστάσεις στην Αιθιοπία.

You also see seashells --

Βρίσκουμε, επίσης, κοχύλια -

as discovered by a team here in Oxford --

όπως ανακαλύφθηκε από μια ομάδα εδώ στην Οξφόρδη -

moving 125 miles inland

που διακινούνταν 125 μίλια στην ενδοχώρα

from the Mediterranean in Algeria.

από τη Μεσόγειο στην Αλγερία.

And that's evidence that people

Και αυτό είναι απόδειξη ότι οι άνθρωποι

have started exchanging between groups.

έχουν αρχίσει ανταλλαγές μεταξύ ομάδων.

And that will have led to specialization.

Και ότι θα οδήγησε σε εξειδίκευση.

How do you know that long-distance movement

Πώς ξέρεις ότι η μετακίνηση σε μεγάλες απόστασεις

means trade rather than migration?

σημαίνει εμπόριο και όχι η μετανάστευση;

Well, you look at modern hunter gatherers like aboriginals,

Κοιτάξτε τους σημερινούς κυνηγούς/τροφοσυλλέκτες όπως οι ιθαγενείς,

who quarried for stone axes at a place called Mount Isa,

οι οποίοι έκαναν εξορύξεις για χειροπέλεκεις από πέτρα σε ένα μέρος που ονομάζεται Όρος Άιζα (Mt. Isa),

which was a quarry owned by the Kalkadoon tribe.

που ήταν ένα λατομείο που ανήκει στη φυλή Καλκαντούν (Kalkadoon).

They traded them with their neighbors

Τα ανταλλάσαν με τους γείτονές τους

for things like stingray barbs,

για πράγματα όπως σαλάχια (stingray barbs).

and the consequence was that stone axes

Και το αποτέλεσμα ήταν ότι οι πέτρινοι χειροπελέκεις

ended up over a large part of Australia.

καταλήξαν σε ένα μεγάλο μέρος της Αυστραλίας.

So long-distance movement of tools

Έτσι, η μετακίνηση των εργαλείων σε μεγάλες αποστάσεις

is a sign of trade, not migration.

είναι σημάδι εμπορίου, όχι μετανάστευσης.

What happens when you cut people off from exchange,

Τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι δεν μπορούν πια να ανταλλάξουν;

from the ability to exchange and specialize?

δεν μπορούν πια να ανταλλάσσουν και να ειδικευτούν;

And the answer is that

Η απάντηση είναι ότι,

not only do you slow down technological progress,

όχι μόνο επιβραδύνεται η τεχνολογική πρόοδος,

you can actually throw it into reverse.

αλλά μπορεί ακόμα και να αντιστραφεί.

An example is Tasmania.

Ένα παράδειγμα είναι η Τασμανία.

When the sea level rose and Tasmania became an island 10,000 years ago,

Όταν το επίπεδο της θάλασσας ανέβηκε, και η Τασμανία έγινε νησί 10.000 χρόνια πριν,

the people on it not only experienced

οι άνθρωποι σε αυτό, όχι μόνο βίωσαν

slower progress than people on the mainland,

βραδύτερη εξέλιξη από ό, τι οι άνθρωποι στην ηπειρωτική χώρα,

they actually experienced regress.

αλλά βίωσαν οπισθοδρόμηση.

They gave up the ability to make stone tools

Έχασαν την ικανότητα να κάνουν [οστέινα] εργαλεία

and fishing equipment and clothing

και αλιευτικά εργαλεία και είδη ένδυσης

because the population of about 4,000 people

διότι ο πληθυσμός των περίπου 4.000 ατόμων

was simply not large enough

απλά δεν ήταν αρκετά μεγάλος

to maintain the specialized skills

για να διατηρηθούν αυτές οι εξειδικευμένες ικανότητες

necessary to keep the technology they had.

αναγκαίες για να διατηρηθούν οι τεχνολογίες που είχαν.

It's as if the people in this room were plonked on a desert island.

Είναι σαν οι άνθρωποι σε αυτό το δωμάτιο να βρίσκονταν ξαφνικά σε ένα έρημο νησί.

How many of the things in our pockets

Πόσα από τα πράγματα στις τσέπες μας

could we continue to make after 10,000 years?

θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε να φτιάχνουμε μετά από 10.000 χρόνια;

It didn't happen in Tierra del Fuego --

Αυτό δεν συνέβη στην Τιέρα ντελ Φουέγκο -

similar island, similar people.

παρόμοιο νησί, παρόμοια άτομα.

The reason: because Tierra del Fuego

Ο λόγος είναι ότι η Τιέρα ντελ Φουέγκο

is separated from South America by a much narrower straight,

διαχωρίζεται από τη Νότια Αμερική πολύ λιγότερο

and there was trading contact across that straight

Και υπήρξε επικοινωνία για συναλλαγές ανάμεσα στο νησί και την ήπειρο

throughout 10,000 years.

σε όλα τα 10.000 χρόνια.

The Tasmanians were isolated.

Οι Τασμανοί είχαν απομονωθεί.

Go back to this image again

Ας ξαναγυρίσουμε σε αυτήν την εικόνα και πάλι

and ask yourself, not only who made it and for who,

και ρωτήστε τον εαυτό σας, όχι μόνο ποιος το έφτιαξε και για ποιον,

but who knew how to make it.

αλλά ποιος ήξερε πώς να το φτιάξει.

In the case of the stone axe, the man who made it knew how to make it.

Στην περίπτωση του χειροπέλεκυ, ο άνθρωπος που τον κατασκεύασε ήξερε πώς να το κάνει.

But who knows how to make a computer mouse?

Αλλά ποιος ξέρει πώς να φτιάξει ένα ποντίκι για τον υπολογιστή;

Nobody, literally nobody.

Κανείς! Κυριολεκτικά κανείς.

There is nobody on the planet who knows how to make a computer mouse.

Δεν υπάρχει κανείς στον πλανήτη που ξέρει πώς να κάνει ένα ποντίκι για τον υπολογιστή.

I mean this quite seriously.

Το εννοώ αυτό στα σοβαρά.

The president of the computer mouse company doesn't know.

Ο πρόεδρος της εταιρείας που φτιάχνει ποντίκια για τον υπολογιστή δεν ξέρει.

He just knows how to run a company.

Ξέρει μόνο πώς να διαχειρίζεται μια εταιρεία.

The person on the assembly line doesn't know

Το πρόσωπο στη γραμμή συναρμολόγησης δεν ξέρει

because he doesn't know how to drill an oil well

γιατί δεν ξέρει πώς να βγάλει πετρέλαιο με τρυπάνι από μια πηγή

to get oil out to make plastic, and so on.

για να πάρει το πετρέλαιο και να κατασκευάσει το πλαστικό, και ούτω καθεξής.

We all know little bits, but none of us knows the whole.

Γνωρίζουμε όλοι μας μικρά κομματάκια, αλλά κανείς μας δεν γνωρίζει το σύνολο.

I am of course quoting from a famous essay

Παραθέτω, φυσικά, εδώ ένα απόσπασμα από ένα διάσημο δοκίμιο

by Leonard Read, the economist in the 1950s,

από τον Λέοναρντ Ριντ (Leonard Read), τον οικονομολόγο της δεκαετίας του 1950,

called "I, Pencil"

που ονομάζεται "Εγώ, το μολύβι"

in which he wrote about how a pencil came to be made,

στο οποίο έγραψε για το πώς ένα μολύβι κατασκευάζεται,

and how nobody knows even how to make a pencil,

και πως κανείς δεν ξέρει ούτε πώς να κάτασκευάσει ένα μολύβι,

because the people who assemble it don't know how to mine graphite,

διότι οι άνθρωποι που τα συναρμολογούν δεν ξέρουν πώς να εξορύξουν γραφίτη.

and they don't know how to fell trees and that kind of thing.

Και δεν ξέρουν πώς να κόψουν τα δέντρα και τέτοια πράγματα.

And what we've done in human society,

Και αυτό που έχουμε κάνει στην ανθρώπινη κοινωνία,

through exchange and specialization,

μέσω της ανταλλαγής και της εξειδίκευσης,

is we've created

είναι να δημιουργήσουμε

the ability to do things that we don't even understand.

την ικανότητα να κάνουμε πράγματα που ούτε που κατανοούμε.

It's not the same with language.

Δεν είναι το ίδιο με τη γλώσσα.

With language we have to transfer ideas

Με την γλώσσα πρέπει να μεταφέρουμε ιδέες

that we understand with each other.

τις οποίες καταλαβαίνουμε μεταξύ μας.

But with technology,

Αλλά με την τεχνολογία,

we can actually do things that are beyond our capabilities.

μπορούμε να κάνουμε πράγματα που είναι πέραν των δυνατοτήτων μας.

We've gone beyond the capacity of the human mind

Έχουμε προχωρήσει πέρα από την ικανότητα του ανθρώπινου νου

to an extraordinary degree.

σε έναν εξαιρετικό βαθμό.

And by the way,

Και παρεμπιπτόντως

that's one of the reasons that I'm not interested

αυτός είναι ένας από τους λόγους που εγώ δεν ενδιαφέρομαι

in the debate about I.Q.,

για το διάλογο γύρω από το I.Q.,

about whether some groups have higher I.Q.s than other groups.

για το αν ορισμένες ομάδες έχουν υψηλότερα I.Q. από άλλες ομάδες.

It's completely irrelevant.

Αυτό είναι παντελώς άσχετο.

What's relevant to a society

Αυτό που έχει σχέση με την κοινωνία

is how well people are communicating their ideas,

είναι το πόσο καλά οι άνθρωποι επικοινωνούν τις ιδέες τους,

and how well they're cooperating,

και πόσο καλά συνεργάζονται,

not how clever the individuals are.

Δεν είναι το πόσο έξυπνα είναι τα άτομα που την αποτελούν.

So we've created something called the collective brain.

Έτσι έχουμε δημιουργήσει κάτι που ονομάζεται συλλογικός εγκέφαλος.

We're just the nodes in the network.

Ο καθένας μας είναι ένας κόμβος στο δίκτυο.

We're the neurons in this brain.

Είμαστε οι νευρώνες αυτού του εγκεφάλου.

It's the interchange of ideas,

Η ανταλλαγή ιδεών,

the meeting and mating of ideas between them,

από τη συνάντηση και το ζευγάρωμα των ιδεών μεταξύ τους,

that is causing technological progress,

είναι που προκαλεί την τεχνολογική πρόοδο,

incrementally, bit by bit.

σταδιακά, σιγά-σιγά.

However, bad things happen.

Ωστόσο, άσχημα πράγματα συμβαίνουν .

And in the future, as we go forward,

Και στο μέλλον, καθώς πηγαίνουμε προς τα εμπρός,

we will, of course, experience terrible things.

θα βιώσουμε φυσικά τρομερά πράγματα.

There will be wars; there will be depressions;

Θα υπάρξουν πόλεμοι, θα υπάρξουν κρίσεις

there will be natural disasters.

θα υπάρξουν φυσικές καταστροφές.

Awful things will happen in this century, I'm absolutely sure.

Φοβερά πράγματα θα συμβούν σε αυτόν τον αιώνα. Είμαι απολύτως βέβαιος.

But I'm also sure that, because of the connections people are making,

Αλλά είμαι επίσης βέβαιος, πως λόγω των συνδέσεων που κάνουν οι άνθρωποι,

and the ability of ideas

και της ικανότητας των ιδεών

to meet and to mate

να συναντιούνται και να ζευγαρώνουν

as never before,

όπως ποτέ πριν.

I'm also sure

Είμαι επίσης βέβαιος

that technology will advance,

ότι η τεχνολογία θα προχωρήσει,

and therefore living standards will advance.

και ως εκ τούτου το βιοτικό επίπεδο θα ανέβει.

Because through the cloud,

Διότι μέσα από το σύννεφο,

through crowd sourcing,

προμηθευόμενοι μέσα από το ίδιο μας το πλήθος,

through the bottom-up world that we've created,

μέσω του "άπό κάτω προς τα επάνω" κόσμου που έχουμε δημιουργήσει,

where not just the elites but everybody

όπου όχι μόνο η ελίτ, αλλά όλοι

is able to have their ideas

είναι σε θέση να έχουν τις ιδέες τους

and make them meet and mate,

και να τις κάνουν να συναντηθούν και να ζευγαρώσουν,

we are surely accelerating the rate of innovation.

σίγουρα επιταχύνουμε τον ρυθμό της καινοτομίας.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκροτήματα)