Holly Morris: Why stay in Chernobyl? Because it's home.

Μετάφραση: Miriela Patrikiadou Επιμέλεια: Dimitra Papageorgiou

Three years ago, I was standing about a hundred yards

Πριν από τρία χρόνια, στεκόμουν περίπου 90 μέτρα,

from Chernobyl nuclear reactor number four.

από τον πυρηνικό αντιδραστήρα 4 του Τσερνόμπιλ.

My Geiger counter dosimeter, which measures radiation,

Ο δοσομετρητής Γκάιγκερ, που μετρά τη ραδιενέργεια,

was going berserk,

είχε τρελαθεί.

and the closer I got, the more frenetic it became,

Και όσο πλησίαζα, τόσο πιο ξέφρενα μαινόταν.

and frantic. My God.

Θεέ μου.

I was there covering the 25th anniversary

Ήμουν εκεί καλύπτοντας την 25η επέτειο

of the world's worst nuclear accident,

του χειρότερου πυρηνικού ατυχήματος στον κόσμο,

as you can see by the look on my face,

απρόθυμα, όπως μπορείτε να δείτε από την έκφραση του προσώπου μου,

reluctantly so, but with good reason,

αλλά είχα λόγο,

because the nuclear fire that burned for 11 days

επειδή η πυρηνική φωτιά που έκαιγε επί 11 ημέρες, πίσω στο 1986,

back in 1986 released 400 times as much radiation

απελευθέρωσε 400 φορές περισσότερη ραδιενέργεια

as the bomb dropped on Hiroshima,

από τη βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα.

and the sarcophagus, which is the covering

Η σαρκοφάγος, που είναι το κάλυμμα

over reactor number four,

πάνω από τον αντιδραστήρα 4

which was hastily built 27 years ago,

και είχε χτιστεί βιαστικά πριν από 27 χρόνια,

now sits cracked and rusted

στέκει τώρα με ρωγμές και σκουριές,

and leaking radiation.

διαρρέοντας ραδιενέργεια.

So I was filming.

Έκανα το γύρισμα.

I just wanted to get the job done

Ήθελα μόνο να τελειώσω τη δουλειά

and get out of there fast.

και να φύγω γρήγορα από εκεί.

But then, I looked into the distance,

Όμως τότε, κοίταξα μακριά,

and I saw some smoke coming from a farmhouse,

και είδα λίγο καπνό που προερχόταν από μια αγροικία

and I'm thinking, who could be living here?

και σκέφτηκα, «Ποιος μπορεί να ζει εκεί;»

I mean, after all, Chernobyl's soil, water and air,

Στην τελική, το έδαφος, το νερό και ο αέρας του Τσερνόμπιλ

are among the most highly contaminated on Earth,

είναι από τα πιο μολυσμένα στη Γη

and the reactor sits at the the center of

και ο αντιδραστήρας στέκει στο κέντρο

a tightly regulated exclusion zone, or dead zone,

μιας αυστηρώς ελεγχόμενης ζώνης αποκλεισμού, ή νεκρής ζώνης,

and it's a nuclear police state, complete with border guards.

και είναι ένα πυρηνικό αστυνομούμενο κράτος, με σύνορα και φρουρούς.

You have to have dosimeter at all times, clicking away,

Πρέπει να έχεις συνεχώς ένα δοσομετρητή σε λειτουργία,

you have to have a government minder,

πρέπει να σε συνοδεύει κυβερνητικός ακόλουθος,

and there's draconian radiation rules

λαμβάνονται δρακόντεια μέτρα για τη ραδιενέργεια

and constant contamination monitoring.

και υπάρχει συνεχής παρακολούθηση της μόλυνσης.

The point being, no human being

Η ουσία είναι πως κανένα ανθρώπινο ον

should be living anywhere near the dead zone.

δεν θα έπρεπε να ζει οπουδήποτε κοντά στη νεκρή ζώνη.

But they are.

Όμως ζουν.

It turns out an unlikely community

Αποκαλύφθηκε πως μια ασυνήθιστη κοινότητα,

of some 200 people are living inside the zone.

περίπου 200 ατόμων, ζει μέσα στη Ζώνη.

They're called self-settlers.

Ονομάζονται αυτό-έποικοι.

And almost all of them are women,

Σχεδόν όλοι είναι γυναίκες,

the men having shorter lifespans

καθώς οι άντρες έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής,

in part due to overuse of alcohol, cigarettes,

εν μέρη εξαιτίας της κατάχρησης του αλκοόλ και των τσιγάρων,

if not radiation.

αν όχι λόγω της ραδιενέργειας.

Hundreds of thousands of people were evacuated

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι απομακρύνθηκαν

at the time of the accident,

την ώρα του ατυχήματος,

but not everybody accepted that fate.

όμως δεν αποδέχτηκαν όλοι αυτή τη μοίρα.

The women in the zone, now in their 70s and 80s,

Οι γυναίκες στη ζώνη, που τώρα είναι στα εβδομήντα και στα ογδόντα,

are the last survivors of a group who defied authorities

είναι οι τελευταίες επιζήσασες μιας ομάδας που αψήφισε τις αρχές

and, it would seem, common sense,

και, κατά τα φαινόμενα, την κοινή λογική,

and returned to their ancestral homes inside the zone.

κι επέστρεψε στα προγονικά της σπίτια μέσα στη ζώνη.

They did so illegally.

Το έκαναν παράνομα.

As one woman put it to a soldier

Όπως το έθεσε μια γυναίκα σ' έναν στρατιώτη

who was trying to evacuate her for a second time,

που προσπαθούσε να την απομακρύνει από το σπίτι της για δεύτερη φορά,

"Shoot me and dig the grave.

«Πυροβόλησέ με και σκάψε τον τάφο.

Otherwise, I'm going home."

Ειδάλλως, επιστρέφω σπίτι μου».

Now why would they return to such deadly soil?

Γιατί να επιστρέψουν σε ένα τόσο θανατηφόρο έδαφος;

I mean, were they unaware of the risks

Εννοώ, δεν είχαν επίγνωση των κινδύνων,

or crazy enough to ignore them, or both?

ή ήταν αρκετά τρελοί για να τους αγνοήσουν, ή και τα δύο;

The thing is, they see their lives

Το θέμα είναι πως βλέπουν τις ζωές τους

and the risks they run decidedly differently.

και τα ρίσκα που παίρνουν, αναμφισβήτητα διαφορετικά.

Now around Chernobyl, there are scattered ghost villages,

Γύρω από το Τσερνόμπιλ, υπάρχουν διάσπαρτα χωριά-φαντάσματα,

eerily silent, strangely charming, bucolic,

απόκοσμα ήσυχα, παράξενα χαριτωμένα, βουκολικά,

totally contaminated.

εντελώς μολυσμένα.

Many were bulldozed under at the time of the accident,

Πολλά κατεδαφίστηκαν μετά το ατύχημα

but a few are left like this,

αλλά κάποια λίγα έμειναν έτσι,

kind of silent vestiges to the tragedy.

σιωπηλά απομεινάρια της τραγωδίας.

Others have a few residents in them,

Άλλα έχουν μερικούς κατοίκους,

one or two "babushkas," or "babas,"

μια-δυο «μπάμπουσκες» ή «μπάμπας»

which are the Russian and Ukrainian words for grandmother.

που είναι η ρωσική και ουκρανική λέξη για τη γιαγιά.

Another village might have six or seven residents.

Κάποιο άλλο χωριό μπορεί να έχει έξι ή επτά κατοίκους.

So this is the strange demographic of the zone --

Αυτή είναι η παράξενη δημογραφία της ζώνης.

isolated alone together.

Απομονωμένοι, μόνοι, μαζί.

And when I made my way to that piping chimney

Και όταν πήγα προς την καμινάδα

I'd seen in the distance,

που είχα δει από απόσταση,

I saw Hanna Zavorotnya, and I met her.

είδα την Χάνα Ζαβορότινα και γνωριστήκαμε.

She's the self-declared mayor of Kapavati village,

Είναι η αυτοανακυρησσόμενη δήμαρχος του χωριού Καπάβατι

population eight.

με πληθυσμό οκτώ κατοίκων.

(Laughter)

(Γέλια)

And she said to me, when I asked her the obvious,

Και μου είπε, όταν τη ρώτησα το αυτονόητο,

"Radiation doesn't scare me. Starvation does."

«Η ραδιενέργεια δε με φοβίζει. Η πείνα με φοβίζει».

And you have to remember, these women have

Πρέπει να θυμάστε, πως αυτές οι γυναίκες

survived the worst atrocities of the 20th century.

έχουν επιβιώσει από τις χειρότερες θηριωδίες του 20ου αιώνα.

Stalin's enforced famines of the 1930s, the Holodomor,

Ο λιμός που επέβαλε ο Στάλιν τη δεκαετία του 1930, το Γολοντομόρ,

killed millions of Ukrainians,

σκότωσε εκατομμύρια Ουκρανούς,

and they faced the Nazis in the '40s,

και αντιμετώπισαν τους Ναζί τη δεκαετία του 1940,

who came through slashing, burning, raping,

που πέρασαν πετσοκόβοντας, καίγοντας, βιάζοντας,

and in fact many of these women

και στην πραγματικότητα, πολλές από αυτές τις γυναίκες

were shipped to Germany as forced labor.

είχαν σταλεί στη Γερμανία σε καταναγκαστικά έργα.

So when a couple decades into Soviet rule,

Έτσι, όταν μετά από μερικές δεκαετίες σοβιετικής κυριαρχίας,

Chernobyl happened,

έγινε το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ,

they were unwilling to flee in the face of an enemy

ήταν απρόθυμες ν' αποδράσουν εξ αιτίας ενός εχθρού

that was invisible.

που ήταν αόρατος.

So they returned to their villages

Έτσι επέστρεψαν στα χωριά τους

and are told they're going to get sick and die soon,

και τους είπαν πως θα αρρωστήσουν και θα πεθάνουν σύντομα,

but five happy years, their logic goes,

όμως η λογική τους τους έλεγε πως πέντε ευτυχισμένα χρόνια

is better than 10 stuck in a high rise

είναι καλύτερα από δέκα χρόνια εγκλωβισμού

on the outskirts of Kiev,

στα περίχωρα του Κιέβου,

separated from the graves of their mothers

απομακρυσμένοι από τους τάφους των μητέρων τους,

and fathers and babies,

των πατέρων τους και των μωρών τους,

the whisper of stork wings on a spring afternoon.

από το ψιθύρισμα των φτερών των πελαργών τα ανοιξιάτικα απογεύματα.

For them, environmental contamination

Γι' αυτούς, η περιβαλλοντική μόλυνση

may not be the worst sort of devastation.

δεν είναι απαραίτητα η χειρότερη μορφή απελπισίας.

It turns out this holds true

Αποδείχτηκε πως αυτό ισχύει

for other species as well.

και για άλλα είδη.

Wild boar, lynx, moose, they've all returned

Τα αγριογούρουνα, οι λύγκες, οι άλκες, όλα επέστρεψαν

to the region in force,

στην ελεγχόμενη περιοχή

the very real, very negative effects of radiation

με τις πολύ πραγματικές, πολύ αρνητικές επιπτώσεις της ραδιενέργειας

being trumped by the upside of a mass exodus

να υπερνικώνται από το πλεονέκτημα

of humans.

της μαζικής εξόδου των ανθρώπων.

The dead zone, it turns out, is full of life.

Αποδείχτηκε πως η νεκρή ζώνη είναι γεμάτη ζωή.

And there is a kind of heroic resilience,

Υπάρχει ένα είδος ηρωικής ανθεκτικότητας,

a kind of plain-spoken pragmatism to those

ένα είδος απλού ρεαλισμού

who start their day at 5 a.m.

για αυτούς που ξεκινούν τη μέρα τους στις 5 τα ξημερώματα

pulling water from a well

βγάζοντας νερό από το πηγάδι,

and end it at midnight

και την τελειώνουν τα μεσάνυχτα

poised to beat a bucket with a stick

έτοιμοι να χτυπήσουν έναν κουβά με ένα ραβδί

and scare off wild boar that might mess with their potatoes,

και να τρομάξουν το αγριογούρουνο που τους χαλάει τις πατάτες,

their only company a bit of homemade moonshine vodka.

με μόνη συντροφιά λίγη σπιτική, λαθραία βότκα.

And there's a patina of simple defiance among them.

Υπάρχει μια δόση απλής αψηφισιάς πάνω τους.

"They told us our legs would hurt, and they do. So what?"

«Μας είπαν πως θα πονάνε τα πόδια μας, και πονάνε. Και τι έγινε;»

I mean, what about their health?

Εννοώ, τι γίνεται με την υγεία τους;

The benefits of hardy, physical living,

Έχουν τα πλεονεκτήματα ενός σκληραγωγημένου τρόπου ζωής,

but an environment made toxic

αλλά ένα περιβάλλον που έγινε τοξικό

by a complicated, little-understood enemy, radiation.

από έναν πολύπλοκο και δυσνόητο εχθρό: τη ραδιενέργεια.

It's incredibly difficult to parse.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο ν' αναλυθεί.

Health studies from the region

Οι ιατρικές μελέτες της περιοχής

are conflicting and fraught.

είναι πλούσιες και αντικρουόμενες.

The World Health Organization

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

puts the number of Chernobyl-related deaths

εκτιμάει πως ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με το Τσερνόμπιλ

at 4,000, eventually.

φτάνει τελικά τους 4.000.

Greenpeace and other organizations

Η Γκρινπις και άλλες οργανώσεις

put that number in the tens of thousands.

εκτιμούν πως αυτός ο αριθμός αγγίζει τις δεκάδες χιλιάδες.

Now everybody agrees that thyroid cancers

Όλοι συμφωνούν πως οι καρκίνοι του θυρεοειδή έχουν εκτιναχθεί στα ύψη

are sky high, and that Chernobyl evacuees

και πως οι άνθρωποι που απομακρύνθηκαν από το Τσερνόμπιλ

suffer the trauma of relocated peoples everywhere:

υποφέρουν από τα τραύματα που έχουν οι άνθρωποι που έχουν μετεγκατασταθεί:

higher levels of anxiety, depression, alcoholism,

Υψηλά επίπεδα άγχους, κατάθλιψης, αλκοολισμού,

unemployment and, importantly,

ανεργίας, και εξίσου σημαντικό,

disrupted social networks.

διαταραγμένους κοινωνικούς ιστούς.

Now, like many of you,

Όπως πολλοί από εσάς,

I have moved maybe 20, 25 times in my life.

έχω μετακομίσει περίπου 20-25 φορές στη ζωή μου.

Home is a transient concept.

Το σπίτι έχει μια παροδική έννοια.

I have a deeper connection to my laptop

Συνδέομαι βαθύτερα με το λάπτοπ μου,

than any bit of soil.

παρά με κάποιο κομμάτι γης.

So it's hard for us to understand, but home

Έτσι, για εμάς είναι δύσκολο να το καταλάβουμε,

is the entire cosmos of the rural babushka,

αλλά το σπίτι είναι ολόκληρος ο κόσμος για τις αγροτικές μπάμπουσκες

and connection to the land is palpable.

και ο δεσμός τους με τη γη είναι χειροπιαστός.

And perhaps because these Ukrainian women

Ίσως επειδή αυτές οι Ουκρανές γυναίκες

were schooled under the Soviets

εκπαιδεύτηκαν από τους Σοβιετικούς

and versed in the Russian poets,

και εντρύφησαν στους Ρώσους ποιητές,

aphorisms about these ideas

οι αφορισμοί σχετικά με αυτές τις ιδέες

slip from their mouths all the time.

βγαίνουν από το στόμα τους όλη την ώρα.

"If you leave, you die."

«Αν φύγεις, πέθανες».

"Those who left are worse off now.

«Αυτοί που έφυγαν είναι χειρότερα τώρα.

They are dying of sadness."

Πεθαίνουν από θλίψη».

"Motherland is motherland. I will never leave."

«Η μητέρα πατρίδα είναι η μητέρα πατρίδα. Δεν θα φύγω ποτέ».

What sounds like faith, soft faith,

Αυτό που ακούγεται σαν πίστη, απαλή πίστη,

may actually be fact,

μπορεί για την ακρίβεια να είναι γεγονός,

because the surprising truth --

επειδή η αλήθεια που εκπλήσσει -

I mean, there are no studies, but the truth seems to be

εννοώ, δεν υπάρχουν μελέτες- αλλά η αλήθεια φαίνεται να είναι

that these women who returned to their homes

πως αυτές οι γυναίκες που επέστρεψαν στα σπίτια τους

and have lived on some of the most radioactive land

και έχουν ζήσει σε μια από τις πιο ραδιενεργές περιοχές της Γης

on Earth for the last 27 years,

τα τελευταία 27 χρόνια,

have actually outlived their counterparts

έχουν στην πραγματικότητα ζήσει κατά περίπου 10 χρόνια περισσότερο

who accepted relocation,

από τους ομόλογούς τους

by some estimates up to 10 years.

που αποδέχτηκαν την μετεγκατάσταση.

How could this be?

Πώς γίνεται αυτό;

Here's a theory: Could it be

Να μια θεωρία:

that those ties to ancestral soil,

Θα μπορούσαν ίσως αυτοί οι δεσμοί με τα πατρογονικά εδάφη

the soft variables reflected in their aphorisms,

και οι μικρές μεταβολές που αντανακλώνται στους αφορισμούς τους

actually affect longevity?

να επηρεάζουν πράγματι τη μακροζωία;

The power of motherland

Η δύναμη της μητρικής γης,

so fundamental to that part of the world

τόσο θεμελιώδης σε αυτό το μέρος του κόσμου,

seems palliative.

φαίνεται πως είναι θεραπευτική.

Home and community are forces

Το σπίτι και η κοινότητα είναι δυνάμεις

that rival even radiation.

που αντιπαλεύουν ακόμη και τη ραδιενέργεια.

Now radiation or not,

Με ραδιενέργεια ή όχι,

these women are at the end of their lives.

αυτές οι γυναίκες βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους.

In the next decade, the zone's human residents will be gone,

Μέσα στην επόμενη δεκαετία, οι κάτοικοι της Ζώνης δεν θα υπάρχουν πια,

and it will revert to a wild, radioactive place,

και θα μετατραπεί σε έναν άγριο, ραδιενεργό τόπο,

full only of animals and occasionally

γεμάτο μόνο από ζώα και περιστασιακά,

daring, flummoxed scientists.

από τολμηρούς, σαστισμένους επιστήμονες.

But the spirit and existence of the babushkas,

Όμως το πνεύμα και η ύπαρξη των μπάμπουσκων,

whose numbers have been halved

που έχουν μειωθεί κατά το ήμισυ

in the three years I've known them,

στα τρία χρόνια που τις γνωρίζω,

will leave us with powerful new templates

θα μας αφήσουν ένα νέο και ισχυρό χώρο

to think about and grapple with,

για αν σκεφτούμε και ν' ασχοληθούμε

about the relative nature of risk,

με τη σχετικότητα του κινδύνου,

about transformative connections to home,

με τις μεταμορφωτικές συνδέσεις με το σπίτι,

and about the magnificent tonic

και με το υπέροχο δυναμωτικό

of personal agency and self-determination.

των αυτενεργειών και της αποφασιστικότητας.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)