Christina Warinner: Tracking ancient diseases using ... plaque

Μετάφραση: Mary Keramida Επιμέλεια: Nikolaos Benias

Have you ever wondered

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί

what is inside your dental plaque?

τι βρίσκεται μέσα στην οδοντική σας πλάκα;

Probably not, but people like me do.

Μάλλον όχι, αλλά άνθρωποι σαν εμένα το έχουν κάνει.

I'm an archeological geneticist

Είμαι αρχαιολόγος γενετίστρια

at the Center for Evolutionary Medicine

στο Κέντρο Εξελικτικής Ιατρικής

at the University of Zurich,

του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης

and I study the origins and evolution of human health and disease

και μελετώ την προέλευση και την εξέλιξη της ανθρώπινης υγείας και των ασθενειών

by conducting genetic research

διεξάγοντας γενετική έρευνα

on the skeletal and mummified remains of ancient humans.

στα σκελετοποιημένα και μουμιοποιημένα λείψανα των αρχαίων ανθρώπων.

And through this work, I hope to better understand

Και μέσω αυτής της δουλειάς, ελπίζω να κατανοήσω καλύτερα

the evolutionary vulnerabilities of our bodies,

τις εξελικτικές αδυναμίες του σώματός μας,

so that we can improve

ώστε να μπορέσουμε να βελτιώσουμε

and better manage our health in the future.

και να διαχειριστούμε καλύτερα την υγεία μας στο μέλλον.

There are different ways to approach evolutionary medicine,

Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να προσεγγίσουμε την εξελικτική ιατρική,

and one way is to extract human DNA

και ένας από αυτούς είναι να απομονώσουμε ανθρώπινο DNA

from ancient bones.

από αρχαία οστά.

And from these extracts,

Και από αυτό,

we can reconstruct the human genome at different points in time

μπορούμε να ανακατασκευάσουμε το ανθρώπινο γονιδίωμα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους

and look for changes that might be related to adaptations,

και να ψάξουμε για αλλαγές που μπορεί να σχετίζονται με την προσαρμογή,

risk factors and inherited diseases.

τους παράγοντες κινδύνου και τις κληρονομικές ασθένειες.

But this is only one half of the story.

Αλλά αυτό είναι μόνο το ήμισυ της ιστορίας.

The most important health challenges today

Οι πιο σημαντικές προκλήσεις σχετικά με την υγεία σήμερα

are not caused by simple mutations in our genome,

δεν προκαλούνται από απλές μεταλλάξεις στο γονιδίωμά μας,

but rather result from a complex and dynamic interplay

αλλά είναι αποτέλεσμα της πολύπλοκης και δυναμικής αλληλεπίδρασης

between genetic variation,

ανάμεσα στη γενετική διαφοροποίηση,

diet, microbes and parasites

τη διατροφή, τα μικρόβια και τα παράσιτα

and our immune response.

και την αντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

All of these diseases

Όλες αυτές οι ασθένειες

have a strong evolutionary component

έχουν ένα ισχυρό εξελικτικό στοιχείο

that directly relates to the fact

που σχετίζεται απευθείας με το γεγονός

that we live today in a very different environment

ότι σήμερα ζούμε σε ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον

than the ones in which our bodies evolved.

από αυτό στο οποίο εξελίχθηκε το σώμα μας.

And in order to understand these diseases,

Και για να κατανοήσουμε αυτές τις ασθένειες,

we need to move past studies of the human genome alone

πρέπει να προσπεράσουμε μελέτες που περιορίζονται στο ανθρώπινο γονιδίωμα

and towards a more holistic approach

και να εστιάσουμε σε μια πιο ολιστική προσέγγιση

to human health in the past.

της ανθρώπινης υγείας στο παρελθόν.

But there are a lot of challenges for this.

Αλλά αυτό παρουσιάζει πολλές προκλήσεις.

And first of all, what do we even study?

Και πρώτα απ' όλα, τι είναι αυτό που μελετάμε;

Skeletons are ubiquitous; they're found all over the place.

Οι σκελετοί είναι πανταχού παρόντες· μπορούμε να τους βρούμε παντού.

But of course, all of the soft tissue has decomposed,

Αλλά βέβαια, όλος ο μαλακός ιστός έχει αποσυντεθεί

and the skeleton itself

και ο σκελετός από μόνος του

has limited health information.

μας δίνει περιορισμένες πληροφορίες για την υγεία.

Mummies are a great source of information,

Οι μούμιες αποτελούν μια εξαιρετική πηγή πληροφοριών,

except that they're really geographically limited

αλλά βρίσκονται σε γεωγραφικά περιορισμένο χώρο

and limited in time as well.

και περιορισμένη χρονική περίοδο.

Coprolites are fossilized human feces,

Οι κοπρόλιθοι είναι απολιθωμένα ανθρώπινα κόπρανα,

and they're actually extremely interesting.

και είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντες.

You can learn a lot about ancient diet and intestinal disease,

Μπορείς να μάθεις πολλά για την αρχαία διατροφή και τις εντερικές ασθένειες,

but they are very rare.

αλλά είναι πολύ σπάνιοι.

(Laughter)

(Γέλια)

So to address this problem,

Για να αντιμετωπίσω αυτό το πρόβλημα,

I put together a team of international researchers

συγκέντρωσα μια ομάδα διεθνών ερευνητών

in Switzerland, Denmark and the U.K.

στην Ελβετία, τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο

to study a very poorly studied, little known material

για να μελετήσουμε ένα ελάχιστα μελετημένο και σχεδόν άγνωστο υλικό

that's found on people everywhere.

που βρίσκεται σε όλους τους ανθρώπους παντού.

It's a type of fossilized dental plaque

Είναι ένα είδος απολιθωμένης οδοντικής πλάκας

that is called officially dental calculus.

που επίσημα ονομάζεται dental calculus.

Many of you may know it by the term tartar.

Πολλοί θα την ξέρετε απλά με τον όρο «πέτρα».

It's what the dentist cleans off your teeth

Είναι αυτό που ο οδοντίατρος καθαρίζει από τα δόντια σας

every time that you go in for a visit.

κάθε φορά που τον επισκέπτεστε.

And in a typical dentistry visit,

Και σε μια συνηθισμένη επίσκεψη στον οδοντίατρο,

you may have about 15 to 30 milligrams removed.

σας αφαιρούνται περίπου 15 ως 30 μιλιγκράμ.

But in ancient times before tooth brushing,

Αλλά στην αρχαιότητα, πριν το βούρτσισμα των δοντιών,

up to 600 milligrams might have built up on the teeth

μπορεί να είχαν μαζευτεί μέχρι και 600 μιλιγκράμ στα δόντια

over a lifetime.

στη διάρκεια μιας ολόκληρης ζωής.

And what's really important about dental calculus

Και αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό σχετικά με την οδοντική πλάκα

is that it fossilizes just like the rest of the skeleton,

είναι ότι απολιθώνεται ακριβώς σαν τον υπόλοιπο σκελετό,

it's abundant in quantity before the present day

τη βρίσκουμε σε μεγάλη ποσότητα στο παρελθόν

and it's ubiquitous worldwide.

και είναι διαθέσιμη σε όλον τον κόσμο.

We find it in every population around the world at all time periods

Τη βρίσκουμε σε κάθε πληθυσμό σε όλον τον κόσμο και σε όλες τις χρονικές περιόδους

going back tens of thousands of years.

πηγαίνοντας πίσω δεκάδες χιλιάδες χρόνια.

And we even find it in neanderthals and animals.

Τη βρίσκουμε ακόμα σε ευρήματα από την εποχή του Νεάντερταλ και σε ζώα.

And so previous studies

Κι έτσι παλαιότερες έρευνες

had only focused on microscopy.

είχαν επικεντρωθεί μόνο στη μικροσκοπία.

They'd looked at dental calculus under a microscope,

Εξέταζαν την οδοντική πλάκα κάτω από ένα μικροσκόπιο,

and what they had found was things like pollen

και έβρισκαν πράγματα όπως γύρη

and plant starches,

και άμυλο από φυτά,

and they'd found muscle cells from animal meats

και μυϊκά κύτταρα από κρέας ζώων

and bacteria.

και βακτήρια.

And so what my team of researchers, what we wanted to do,

Αυτό που ήθελε να κάνει η ομάδα των ερευνητών μου, αυτό που θέλαμε να κάνουμε,

is say, can we apply

είναι, για παράδειγμα, να μπορούμε να εφαρμόσουμε

genetic and proteomic technology

γενετική και πρωτεομική τεχνολογία

to go after DNA and proteins,

για να εξετάσουμε το DNA και τις πρωτεΐνες,

and from this can we get better taxonomic resolution

και από αυτό να μπορούμε να επιτύχουμε καλύτερη ταξινομική ανάλυση

to really understand what's going on?

για να καταλάβουμε τι συμβαίνει.

And what we found

Και αυτό που βρήκαμε

is that we can find many commensal and pathogenic bacteria

είναι ότι μπορούμε να βρούμε πολλά παρασιτικά και παθογόνα βακτήρια

that inhabited the nasal passages and mouth.

που ζουν στις ρινικές οδούς και το στόμα.

We also have found immune proteins

Βρήκαμε επίσης πρωτεΐνες του ανοσοποιητικού

related to infection and inflammation

που έχουν σχέση με μολύνσεις και φλεγμονές

and proteins and DNA related to diet.

και πρωτεΐνες και DNA που σχετίζονται με τη διατροφή.

But what was surprising to us, and also quite exciting,

Αλλά αυτό που μας εξέπληξε και ήταν ιδιαίτερα συναρπαστικό,

is we also found bacteria

ήταν ότι βρήκαμε επίσης βακτήρια

that normally inhabit upper respiratory systems.

που κανονικά ζουν στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα.

So it gives us virtual access to the lungs,

Αυτό μας δίνει εικονική πρόσβαση στους πνεύμονες,

which is where many important diseases reside.

όπου βρίσκονται πολλές σημαντικές ασθένειες.

And we also found bacteria

Βρήκαμε επίσης βακτήρια

that normally inhabit the gut.

που κανονικά ζουν στην κοιλιά.

And so we can also now virtually gain access

Κι έτσι μπορούμε επίσης να έχουμε εικονική πρόσβαση

to this even more distant organ system

σε αυτό το ακόμα πιο απομακρυσμένο όργανο

that, from the skeleton alone,

το οποίο, από το σκελετό και μόνο,

has long decomposed.

έχει αποσυντεθεί από καιρό.

And so by applying ancient DNA sequencing

Κι έτσι, εφαρμόζοντας ανάλυση αλληλουχιών αρχαίου DNA

and protein mass spectrometry technologies

και τεχνολογίες φασματοσκοπίας μάζας σε πρωτεΐνες

to ancient dental calculus,

σε αρχαία οδοντική πλάκα,

we can generate immense quantities of data

μπορούμε να παράγουμε τεράστιες ποσότητες δεδομένων

that then we can use to begin to reconstruct a detailed picture

τα οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να ανακατασκευάσουμε μια λεπτομερή εικόνα

of the dynamic interplay

της δυναμικής αλληλεπίδρασης

between diet, infection and immunity

ανάμεσα στη διατροφή, τις μολύνσεις και το ανοσοποιητικό σύστημα

thousands of years ago.

πριν από χιλιάδες χρόνια.

So what started out as an idea,

Έτσι, αυτό που ξεκίνησε σαν ιδέα,

is now being implemented

τώρα υλοποιείται

to churn out millions of sequences

για να αποδώσει εκατομμύρια αλληλουχίες

that we can use to investigate

που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να διερευνήσουμε

the long-term evolutionary history of human health and disease,

την μακροχρόνια εξελικτική ιστορία της ανθρώπινης υγείας και των ασθενειών,

right down to the genetic code of individual pathogens.

μέχρι το γενετικό κώδικα των επιμέρους παθογόνων.

And from this information

Από αυτήν την πληροφορία

we can learn about how pathogens evolve

μπορούμε να μάθουμε πώς εξελίσσονται τα παθογόνα

and also why they continue to make us sick.

κι επίσης γιατί συνεχίζουν να μας κάνουν να αρρωσταίνουμε.

And I hope I have convinced you

Ελπίζω να σας έπεισα

of the value of dental calculus.

για την αξία της οδοντικής πλάκας.

And as a final parting thought,

Και σαν μια τελευταία σκέψη αποχαιρετισμού,

on behalf of future archeologists,

εκ μέρους των αρχαιολόγων του μέλλοντος,

I would like to ask you to please think twice

θα ήθελα να σας ζητήσω να το σκεφτείτε καλά

before you go home and brush your teeth.

πριν γυρίσετε σπίτι και βουρτσίσετε τα δόντια σας.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)