History through the eyes of the potato - Leo Bear-McGuinness

Çeviri: Merve Ay Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Baked or fried,

Fırınlanmış ya da kızartılmış,

boiled or roasted,

haşlanmış ya da kavrulmuş,

as chips or fries.

cips ya da patates kızartması olarak.

At some point in your life, you've probably eaten a potato.

Hayatınızın bir döneminde, muhtemelen patates yemişsinizdir.

Delicious, for sure,

Lezzetli, şüphesiz, fakat

but the fact is potatoes have played a much more significant role in our history

patates tarihimizde bugüne kadar bildiğimiz ve sevdiğimiz bir besin maddesi

than just that of the dietary staple we have come to know and love today.

olmaktan çok daha önemli bir rol oynamıştır.

Without the potato,

Patates olmasaydı,

our modern civilization might not exist at all.

modern uygarlığımız hiç var olmayabilirdi.

8,000 years ago in South America, high atop the Andes,

8,000 yıl önce Güney Amerika'da, And Dağlarının tepelerinde

ancient Peruvians were the first to cultivate the potato.

eski Perulular ilk patates yetiştirenlerdi.

Containing high levels of proteins and carbohydrates,

Gerekli yağlar, vitaminler ve mineralleri içermesinin

as well as essential fats, vitamins and minerals,

yanı sıra yüksek miktarda protein ve karbonhidrat içerdikleri için,

potatoes were the perfect food source to fuel a large Incan working class

patatesler, taraçalı tarlalarını inşa ederken ve işlerken, Kayalık Dağları'nda

as they built and farmed their terraced fields,

madencilik yaparken, büyük İnka İmparatorluğunun

mined the Rocky Mountains,

gelişmiş medeniyetini oluştururken

and created the sophisticated civilization of the great Incan Empire.

İnkalı büyük işçi sınıfı için mükemmel bir besin kaynağıydı.

But considering how vital they were to the Incan people,

İnka halkı için ne kadar hayati olsa da,

when Spanish sailors returning from the Andes

And Dağları'ndan dönen İspanyol denizciler

first brought potatoes to Europe,

patatesi Avrupa'ya ilk getirdiklerinde,

the spuds were duds.

patatesler işe yaramazdı.

Europeans simply didn't want to eat

Avrupalılar, şeklen güzelavrat otuyla

what they considered dull and tasteless oddities from a strange new land,

çok yakından benzerlikler taşıyan ve yabancı ve yeni bir kıtadan

too closely related to the deadly nightshade plant belladonna for comfort.

gelmiş sıkıcı ve tatsız acayiplikler olarak gördükleri şeyi yemek istemediler.

So instead of consuming them,

Bu yüzden tüketmek yerine,

they used potatoes as decorative garden plants.

patatesleri dekoratif bahçe bitkileri olarak kullandılar.

More than 200 years would pass before the potato caught on

Patates Avrupa'da ana besin kaynağı olarak görülene kadar

as a major food source throughout Europe,

200 yıldan fazla zaman geçecekti,

though even then,

o zaman bile,

it was predominantly eaten by the lower classes.

ağırlıklı olarak alt sınıflar tarafından tüketilecekti.

However, beginning around 1750,

Ancak, 1750'lerde başlayan,

and thanks at least in part

ve ucuz ve besleyici patatesin

to the wide availability of inexpensive and nutritious potatoes,

geniş mevcudiyetinin kısmen sayesinde,

European peasants with greater food security

Avrupalı köylüler, daha iyi besin güvenliği ile,

no longer found themselves

kendilerini artık zamanın düzenli

at the mercy of the regularly occurring grain famines of the time,

olarak gerçekleşen tahıl kıtlıklarının insafında görmeyi bıraktılar,

and so their populations steadily grew.

ve böylece nüfusları sürekli arttı.

As a result, the British, Dutch and German Empires

Sonuç olarak, İngiliz, Hollanda ve Alman İmparatorlukları,

rose on the backs of the growing groups of farmers, laborers, and soldiers,

gelişen çiftçi, işçi ve asker gruplarının sırtlarında yükseldiler,

thus lifting the West to its place of world dominion.

böylece Batı'yı dünya egemenliği yerine taşıdılar.

However, not all European countries sprouted empires.

Ancak, bütün Avrupa ülkeleri imparatorluklar filizlendirmedi.

After the Irish adopted the potato,

İrlandalılar patatesi benimsedikten sonra,

their population dramatically increased,

ana besin maddesi olarak patatese bağımlı olarak,

as did their dependence on the tuber as a major food staple.

nüfusları dramatik bir şekilde arttı.

But then disaster struck.

Fakat daha sonra felaket vurdu.

From 1845 to 1852,

1845'ten 1852'ye,

potato blight disease ravaged the majority of Ireland's potato crop,

dünya tarihindeki en ölümcül kıtlıklardan biri olan İrlanda Patates Kıtlığı'na

leading to the Irish Potato Famine,

sebep olan patates yanığı hastalığı, İrlanda'nın

one of the deadliest famines in world history.

patates hasadının büyük bir kısmını harap etti.

Over a million Irish citizens starved to death,

Bir milyondan fazla İrlanda yerlisi açlıktan öldü ve

and 2 million more left their homes behind.

2 milyondan fazlası evlerini arkalarında bıraktı.

But of course, this wasn't the end for the potato.

Fakat elbette, bu patates için bir son değildi.

The crop eventually recovered,

Ekin neticede kurtarıldı,

and Europe's population, especially the working classes,

ve Avrupa halkı, özellikle işçi sınıfı,

continued to increase.

artmaya devam etti.

Aided by the influx of Irish migrants,

İrlandalı göçmen akının yardımıyla,

Europe now had a large, sustainable, and well-fed population

Avrupa, Sanayi Devrimi aracılığıyla modern dünyayı meydana getirecek

who were capable of manning the emerging factories

gelişmekte olan fabrikalara iş gücü olabilecek, büyük,

that would bring about our modern world via the Industrial Revolution.

sürdürülebilir ve iyi beslenmiş nüfus kazandı.

So it's almost impossible to imagine a world without the potato.

Bu yüzden, patatessiz bir dünya düşünmek neredeyse imkansız.

Would the Industrial Revolution ever have happened?

Sanayi Devrimi gerçekleşir miydi?

Would World War II have been lost by the Allies

Bu İttifak askerlerini besleyen kolay yetiştirilen ürün

without this easy-to-grow crop that fed the Allied troops?

olmasaydı 2. Dünya Savaşı İttifak devletleri tarafından kaybedilir miydi?

Would it even have started?

Başlar mıydı hatta?

When you think about it like this,

Böyle düşünürseniz,

many major milestones in world history can all be at least partially attributed

dünya tarihindeki birçok önemli kilometre taşı tamamen ya da en azından kısmen

to the simple spud from the Peruvian hilltops.

Peru tepeleri arasından gelen basit patateslere bağlanabilir.