History through the eyes of the potato - Leo Bear-McGuinness

Translator: Kelwalin Dhanasarnsombut Reviewer: Rawee Ma

Baked or fried,

อบหรือทอด

boiled or roasted,

ต้มหรือย่าง

as chips or fries.

จะเป็นมันฝรั่งแผ่นกรอบหรือมันฝรั่งแท่ง

At some point in your life, you've probably eaten a potato.

คุณคงต้องเคยกินมันฝรั่งมาแล้วสักครั้งในชีวิต

Delicious, for sure,

อร่อยน่ะ แน่อยู่แล้ว

but the fact is potatoes have played a much more significant role in our history

แต่มันฝรั่งมีบทบาทสำคัญทางประวัติศาสตร์

than just that of the dietary staple we have come to know and love today.

มากมายกว่าเป็นแค่อาหารหลัก ที่เรารู้จักและชื่นชอบกันในปัจจุบัน

Without the potato,

ถ้าไม่มีมันฝรั่ง

our modern civilization might not exist at all.

อารยธรรมสมัยใหม่ของเราอาจไม่มีอยู่เลยก็เป็นได้

8,000 years ago in South America, high atop the Andes,

8,000 ปีก่อน ที่อเมริกาใต้ เหนือขึ้นไปบนยอดเขาแอนดีส

ancient Peruvians were the first to cultivate the potato.

ชาวเปรูโบราณเป็นชนเผ่าแรกที่ปลูกมันฝรั่ง

Containing high levels of proteins and carbohydrates,

มันฝรั่งมีโปรตีนและคาร์โบไฮเดรตสูง

as well as essential fats, vitamins and minerals,

เช่นเดียวกับไขมันจำเป็น วิตามิน และแร่ต่าง ๆ

potatoes were the perfect food source to fuel a large Incan working class

ทำให้มันเป็นแหล่งอาหารที่เหมาะที่สุด ที่จะให้พลังงานกับชาวอินคาระดับกรรมาชีพ

as they built and farmed their terraced fields,

เมื่อพวกเขาต้องสร้าง และทำงานเพาะปลูกในไร่นาขั้นบันได

mined the Rocky Mountains,

ทำเหมืองในภูเขาร๊อคกี้

and created the sophisticated civilization of the great Incan Empire.

และสร้างอารยธรรมที่ซับซ้อน ของจักรวรรดิ์อินคาที่ยิ่งใหญ่

But considering how vital they were to the Incan people,

แต่ลองพิจารณาว่า พวกมันมีความสำคัญมากแค่ไหนต่อชาวอินคา

when Spanish sailors returning from the Andes

เมื่อกะลาสีชาวสเปนกลับมาจากแอนดีส

first brought potatoes to Europe,

และเอามันฝรั่งเข้ามายังยุโรปเป็นครั้งแรก

the spuds were duds.

หัวมันฝรั่งไม่ได้รับความนิยมเลย

Europeans simply didn't want to eat

ชาวยุโรปไม่ต้องการที่จะบริโภค

what they considered dull and tasteless oddities from a strange new land,

สิ่งแปลก ๆ ที่พวกเขาคิดว่าจืด ๆ และไม่มีรสชาติ ที่มาจากโลกใหม่

too closely related to the deadly nightshade plant belladonna for comfort.

ที่มีความเกี่ยวข้องใกล้เคียง กับพืชมีพิษอย่างเบลลาดอนน่าอีก

So instead of consuming them,

แทนที่จะใช้รับประทาน

they used potatoes as decorative garden plants.

พวกเขาใช้มันฝรั่งเป็นพืชสวนสำหรับการตกแต่ง

More than 200 years would pass before the potato caught on

เวลาผ่านไปกว่า 200 ปี ก่อนที่มันฝรั่งจะถูกมองว่า

as a major food source throughout Europe,

เป็นแหล่งอาหารหลักไปทั่วทั้งยุโรป

though even then,

แต่ถึงกระนั้น

it was predominantly eaten by the lower classes.

มันถูกบริโภคโดยคนชนชั้นล่างเป็นส่วนใหญ่

However, beginning around 1750,

อย่างไรก็ดี ราวปีค.ศ. 1750

and thanks at least in part

อย่างน้อยก็ต้องขอบคุณ

to the wide availability of inexpensive and nutritious potatoes,

ที่มันฝรั่งที่มีคุณค่าทางอาหารและราคาไม่แพง มีอยู่อย่างทั่วไป

European peasants with greater food security

พลเมืองชาวยุโรป จึงเริ่มมีความปลอดภัยทางอาหารมากขึ้น

no longer found themselves

และพวกเขา

at the mercy of the regularly occurring grain famines of the time,

ก็ไม่ต้องพึ่งความเมตตา จากภาวะข้าวยากหมากแพงที่เกิดขึ้นอีกต่อไป

and so their populations steadily grew.

และประชากรของพวกเขาก็เติบโตอย่างต่อเนื่อง

As a result, the British, Dutch and German Empires

ด้วยเหตุนี้ จักรวรรดิ์อังกฤษ ดัช และเยอรมัน

rose on the backs of the growing groups of farmers, laborers, and soldiers,

จึงเจริญขึ้นบนหลังของกลุ่มชาวนา แรงงาน และทหาร ที่กำลังเติบโตขึ้น

thus lifting the West to its place of world dominion.

และเป็นการยกระดับของชาติตะวันตก ให้ขึ้นมามีบทบาทสำคัญในโลก

However, not all European countries sprouted empires.

อย่างไรก็ดี ไม่ใช่ประเทศยุโรปทั้งหมด ที่ก่อตั้งจักรวรรดิ์ของตัวเอง

After the Irish adopted the potato,

หลังจากที่ชาวไอริชได้รับมันฝรั่ง

their population dramatically increased,

ประชากรของพวกเขาเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

as did their dependence on the tuber as a major food staple.

เช่นเดียวกันกับความจำเป็น ที่จะต้องพึ่งพาหัวมันฝรั่งเป็นอาหารหลัก

But then disaster struck.

แต่แล้ว ก็เกิดภัยพิบัติขึ้น

From 1845 to 1852,

จากปีค.ศ. 1845 ถึง 1852

potato blight disease ravaged the majority of Ireland's potato crop,

โรคพืชของมันฝรั่งก็ทำลาย ไร่มันฝรั่งส่วนใหญ่ของชาวไอริช

leading to the Irish Potato Famine,

นำไปสู่ยุคขาดแคลนมันฝรั่งของชาวไอริช

one of the deadliest famines in world history.

หนึ่งในยุคข้าวยากหมากแพง ที่ร้ายแรงที่สุดในประวัติศาสตร์โลก

Over a million Irish citizens starved to death,

ประชาชนชาวไอริชกว่าล้านคน ขาดอาหารจนเสียชีวิต

and 2 million more left their homes behind.

และอีกสองล้านคน ต้องทิ้งบ้านเกิดเมืองนอน

But of course, this wasn't the end for the potato.

แต่แน่ล่ะ นั่นไม่ใช่จุดจบของมันฝรั่ง

The crop eventually recovered,

ไร่มันฝรั่งได้รับการฟื้นฟูในที่สุด

and Europe's population, especially the working classes,

และประชากรชาวยุโรป โดยเฉพาะอย่างยิ่งชนชั้นกรรมาชีพ

continued to increase.

ก็เติบโตต่อไป

Aided by the influx of Irish migrants,

ด้วยผลจากการหลั่งไหลของผู้อพยพชาวไอริช

Europe now had a large, sustainable, and well-fed population

ตอนนี้ ยุโรปมีประชากรขนาดใหญ่ ที่ยั่งยืน และอิ่มหนำสำราญ

who were capable of manning the emerging factories

ซึ่งสามารถเป็นแรงงานให้กับโรงงานต่าง ๆ ที่กำลังเกิดขึ้นได้

that would bring about our modern world via the Industrial Revolution.

ซึ่งนั้นเป็นการนำเข้าสู่โลกใหม่ ผ่านการปฎิวัติอุตสาหกรรม

So it's almost impossible to imagine a world without the potato.

ฉะนั้น มันแทบจะเป็นไปไม่ได้ ที่จะจินตนาการโลกที่ปราศจากมันฝรั่ง

Would the Industrial Revolution ever have happened?

การปฏิวัติอุตสาหกรรมจะเกิดขึ้นได้หรือเปล่า

Would World War II have been lost by the Allies

ฝ่ายพันธมิตรจะแพ้สงครามโลกครั้งที่สองหรือเปล่า

without this easy-to-grow crop that fed the Allied troops?

ถ้าไม่มีพืชไร่ที่ปลูกง่าย ๆ นี้ ผลิตอาหารไปเลี้ยงกองทัพ

Would it even have started?

หรือว่าสงครามจะเกิดขึ้นหรือเปล่า

When you think about it like this,

เมื่อคุณคิดถึงมันแบบนี้

many major milestones in world history can all be at least partially attributed

อย่างน้อยก็สามารถถูกพิจารณาได้ว่า หลักไมล์ที่สำคัญในประวัติศาสตร์โลก

to the simple spud from the Peruvian hilltops.

ถูกเขียนขึ้นโดยหัวมันฝรั่งเล็ก ๆ ที่มาจากยอดเขาของเปรู